reason
10-09-06, 11:24
VS maken fouten, maar vergeet echte vijand niet
Vijf jaar zijn verstreken sinds Amerika werd getroffen door de aanslagen van 11 september. Een periode die zich het beste laat karakteriseren met het woord ‘grimmig’. Een getergde Amerikaanse regering sloeg hard terug, zij begon oorlogen in Afghanistan en Irak. Er waren aanslagen in Bali, Madrid, Londen en Bombay.
Behalve het geweld was er de polarisatie, op alle niveaus. Internationaal tussen het Westen en de moslim-wereld, tussen de Amerikanen en Europeanen en eigenlijk tussen Amerika en de rest van de wereld. Maar ook nationaal, met name in Europese landen, tussen moslims en niet-moslims. In Nederland culmineerde dat in de moord op Theo van Gogh en brandstichtingen in islamitische scholen. Zoals de jaren negentig in het teken stonden van de hoop, stonden de eerste jaren van de nieuwe eeuw in het teken van de angst.
Door de beelden van 11/9 besefte ook het grote publiek in één klap dat de wereld met een nieuw soort dreigingen wordt geconfronteerd. Vroeger werden vrede en stabiliteit vooral bedreigd door spanningen tussen staten. Tegenwoordig komt het gevaar ook van niet aan een staat gebonden en daardoor moeilijk grijpbare groeperingen, zoals Al Qa’ida en Hezbollah. Door de technologische ontwikkeling kunnen zij met relatief weinig mensen en relatief beperkte middelen bloedbaden aanrichten onder onschuldige burgers en zelfs de militair machtigste staten uitdagen. De grootste nachtmerrie is dat terreurgroepen de beschikking krijgen over massavernietigingswapens, van nucleaire dan wel biologische of chemische aard. Een aanslag daarmee zou zelfs de tragedie in 2001 doen verbleken.
Van het realiteitsgehalte van dit schrikbeeld hoeft niemand te worden overtuigd. Alleen scheiden de geesten zich als het gaat om de vraag hoe dit gevaar te bestrijden. De Amerikaanse president Bush riep al snel weerstand op met zijn bikkelharde aanpak, die zich onderscheidde door een zwaar accent op het gebruik van militair geweld, een manicheïstische denktrant (Goed versus Kwaad, wij tegen zij), een solistisch optreden en een overdreven geloof in de mogelijkheid met militaire middelen het Midden-Oosten te democratiseren. Het was dit geharnaste wereldbeeld dat geen ruimte liet voor nuances, twijfels en kritische bondgenoten en dat door zijn combinatie van overmoed, onderschatting en overreactie leidde tot ontsporingen in Irak en Guantánamo Bay.
Inmiddels beseft ook Bush dat hij door zijn gestaalde en unilateralistische optreden veel aan legitimiteit heeft ingeboet. Hij is bereid meer naar zijn bondgenoten te luisteren als die hem bij wijze van alternatief voorhouden dat de bestrijding van terreur niet uitsluitend in militaire termen moet worden gezien, dat het contraproductief werkt als je alle vijanden in elkaars armen drijft en dat de verdediging van de waarden waar het Westen voor staat, het meest gediend is bij een behandeling van terreurverdachten conform het internationaal recht.
Bush heeft nu het bestaan van geheime CIA-gevangenissen toegegeven. Het was winst dat hij eindelijk open kaart speelde; na die bekentenis stak in Europa een storm van verontwaardiging op. Het geeft aan dat het vertrouwen in Bush’ leiderschap bij velen tot het nulpunt is gedaald en dat dit ook niet snel meer beter zal worden. Daar heeft hij het zelf naar gemaakt.
Toch dienen we bij de vijfde verjaardag van 11 september te beseffen dat ondanks alle monumentale fouten van Bush Amerika de belangrijkste pijler blijft onder een wereld zoals wij die het liefst zien. Het zou onverstandig zijn ‘de echte vijand’ uit het vizier te verliezen. En dat zijn de terroristen die bewapend met de modernste middelen en geïnspireerd door een bizarre mengeling van middeleeuwse, nihilistische en eigentijdse denkbeelden, destijds in New York een beangstigende demonstratie gaven van hun destructieve vermogens.
De Volkskrant - redactioneel commentaar 9 september 2006
Vijf jaar zijn verstreken sinds Amerika werd getroffen door de aanslagen van 11 september. Een periode die zich het beste laat karakteriseren met het woord ‘grimmig’. Een getergde Amerikaanse regering sloeg hard terug, zij begon oorlogen in Afghanistan en Irak. Er waren aanslagen in Bali, Madrid, Londen en Bombay.
Behalve het geweld was er de polarisatie, op alle niveaus. Internationaal tussen het Westen en de moslim-wereld, tussen de Amerikanen en Europeanen en eigenlijk tussen Amerika en de rest van de wereld. Maar ook nationaal, met name in Europese landen, tussen moslims en niet-moslims. In Nederland culmineerde dat in de moord op Theo van Gogh en brandstichtingen in islamitische scholen. Zoals de jaren negentig in het teken stonden van de hoop, stonden de eerste jaren van de nieuwe eeuw in het teken van de angst.
Door de beelden van 11/9 besefte ook het grote publiek in één klap dat de wereld met een nieuw soort dreigingen wordt geconfronteerd. Vroeger werden vrede en stabiliteit vooral bedreigd door spanningen tussen staten. Tegenwoordig komt het gevaar ook van niet aan een staat gebonden en daardoor moeilijk grijpbare groeperingen, zoals Al Qa’ida en Hezbollah. Door de technologische ontwikkeling kunnen zij met relatief weinig mensen en relatief beperkte middelen bloedbaden aanrichten onder onschuldige burgers en zelfs de militair machtigste staten uitdagen. De grootste nachtmerrie is dat terreurgroepen de beschikking krijgen over massavernietigingswapens, van nucleaire dan wel biologische of chemische aard. Een aanslag daarmee zou zelfs de tragedie in 2001 doen verbleken.
Van het realiteitsgehalte van dit schrikbeeld hoeft niemand te worden overtuigd. Alleen scheiden de geesten zich als het gaat om de vraag hoe dit gevaar te bestrijden. De Amerikaanse president Bush riep al snel weerstand op met zijn bikkelharde aanpak, die zich onderscheidde door een zwaar accent op het gebruik van militair geweld, een manicheïstische denktrant (Goed versus Kwaad, wij tegen zij), een solistisch optreden en een overdreven geloof in de mogelijkheid met militaire middelen het Midden-Oosten te democratiseren. Het was dit geharnaste wereldbeeld dat geen ruimte liet voor nuances, twijfels en kritische bondgenoten en dat door zijn combinatie van overmoed, onderschatting en overreactie leidde tot ontsporingen in Irak en Guantánamo Bay.
Inmiddels beseft ook Bush dat hij door zijn gestaalde en unilateralistische optreden veel aan legitimiteit heeft ingeboet. Hij is bereid meer naar zijn bondgenoten te luisteren als die hem bij wijze van alternatief voorhouden dat de bestrijding van terreur niet uitsluitend in militaire termen moet worden gezien, dat het contraproductief werkt als je alle vijanden in elkaars armen drijft en dat de verdediging van de waarden waar het Westen voor staat, het meest gediend is bij een behandeling van terreurverdachten conform het internationaal recht.
Bush heeft nu het bestaan van geheime CIA-gevangenissen toegegeven. Het was winst dat hij eindelijk open kaart speelde; na die bekentenis stak in Europa een storm van verontwaardiging op. Het geeft aan dat het vertrouwen in Bush’ leiderschap bij velen tot het nulpunt is gedaald en dat dit ook niet snel meer beter zal worden. Daar heeft hij het zelf naar gemaakt.
Toch dienen we bij de vijfde verjaardag van 11 september te beseffen dat ondanks alle monumentale fouten van Bush Amerika de belangrijkste pijler blijft onder een wereld zoals wij die het liefst zien. Het zou onverstandig zijn ‘de echte vijand’ uit het vizier te verliezen. En dat zijn de terroristen die bewapend met de modernste middelen en geïnspireerd door een bizarre mengeling van middeleeuwse, nihilistische en eigentijdse denkbeelden, destijds in New York een beangstigende demonstratie gaven van hun destructieve vermogens.
De Volkskrant - redactioneel commentaar 9 september 2006