reason
11-09-06, 20:03
Complotdenkers als evangelisten
Diederik van Hoogstraten
Bij de vijfde herdenking van 11/9 doen de complottheorieën het goed in Nederland. In de Amsterdamse Balie wordt vandaag de internetfilm Loose Change vertoond, een uitbundige samenzweringstheorie die het congrescentrum met gevoel voor understatement ‘een alternatieve lezing van de aanslagen’ noemt. Op websites wordt geopperd dat de aanslagen direct of indirect het werk zijn van de regering-Bush.
Ook in de Verenigde Staten gaan de theorieën rond. In bepaalde kringen denkt men dat de overheid iets te maken had met de aanslagen of ervan wist. Serieuze believers zijn echter schaars. De persdienst Associated Press stelde vast: ‘De theorieën zijn tot nog toe verspreid door websites en moslimfundamentalisten.’
De kloof tussen samenzweringen en feiten wordt weerspiegeld in twee recente boeken. Aan de ene kant staat David Ray Griffin, een Amerikaanse theoloog die ervan overtuigd is dat de officiële lezing niet klopt. De Nederlandse uitgever (Lemniscaat) prijst 11 september: Een onderzoek naar de feiten aan als ‘nuchter en wetenschappelijk’. Dat valt bij lezing tegen; Griffin is onmiskenbaar een gelovige met een diepe haat voor het ‘demonische’ en ‘imperialistische’ bewind van George Bush. Een Amerikaanse recensent vergeleek Griffin met de conservatieve evangelisten die wachten op de wederkomst van Christus. ‘Die mensen op rechts zijn bijna saai, vergeleken met de getiktheid van professor Griffin.’
Aan de andere kant staan David Dunbar en Brad Reagan, twee onderzoeksjournalisten van het blad Popular Mechanics. Met een team onderzochten – en ontkrachtten – zij alle samenzweringstheorieën. Die arbeid resulteerde in een boekje, Debunking 9/11 Myths (Hearst Books, 2006). ‘Wij hebben geen kant gekozen in de debatten’, schrijven zij. ‘We hebben alleen de feiten gecontroleerd.’
Scepsis tegenover de overheid is een mooie traditie in de VS, aldus de auteurs. Maar: ‘De zoektocht naar de waarheid is niet gediend met de verspreiding van leugens.’ Ze voegen eraan toe dat er een verschil is tussen de opvatting dat de overheid had moeten weten dat een aanval ophanden was, en dat overheid dit wíst. ‘Door die scheidslijn opzettelijk te vervagen, exploiteren complotdenkers de legitieme publieke woede.’
De overtuiging van de ‘waarheidsbeweging’ is dat de torens in New York werden opgeblazen door vooraf geplaatste explosieven. Het Pentagon in Washington werd geraakt door een raket, niet door een vliegtuig. Het vierde toestel stortte niet neer door een opstand van passagiers, maar door een aanval van een straaljager. In de extreemste versie werd het WTC helemaal niet geraakt door vliegtuigen en in de antisemitische versie deed de joodse lobby of Israël mee.
De altijd sceptische Richard Clarke, de voormalige anti-terreur-tsaar en een opponent van de regering, waarschuwt tegen het samenzweringsgeloof. De waarheid dat de overheid haar burgers niet kon beschermen, is al erg genoeg, meent hij.
Clarke schrijft: ‘Gelukkig is de overheid niet competent genoeg om zulke samenzweringen uit te voeren, en ze lekt te veel om die geheim te houden. Wat er op 11/9 gebeurde, is goed weergegeven door de 11/9-commissie.’ Het kritische rapport van deze onafhankelijke onderzoekscommissie werd als paperback uitgeven (W.W. Norton, 2005) en werd een bestseller in de VS.
Volgens Clarke en talloze andere experts is het probleem met de complottheorieën dat ze aan elkaar hangen van speculatie, uit de context gehaalde citaten, ‘bewijs’ dat niet hard te maken is, reeds weerlegde leugens en allang beantwoorde vragen. In de woorden van senator John McCain: ‘De verhalen zijn zonder uitzondering gebaseerd op misvattingen, verdraaiingen en regelrechte leugens.’
Weinig mensen zijn zo diep in ‘11 september’ gedoken als de Britse regisseur Paul Green-grass, de maker van United 93. In zijn eerdere films, zoals Bloody Sunday, toonde hij zich een dwarse, vrije denker. Greengrass en zijn team deden minutieus onderzoek naar 11/9, in het bijzonder naar het ‘vierde vliegtuig’ dat neerstortte in Pennsylvania. Tijdens een gesprek dit voorjaar vertelde de regisseur dat hij naar de complotten heeft gekeken. Zijn conclusie: ‘Je leert dat samenzweringstheorieën een zwakke vervanging bieden voor de feiten.’
De Volkskrant 11 september 2006
Diederik van Hoogstraten
Bij de vijfde herdenking van 11/9 doen de complottheorieën het goed in Nederland. In de Amsterdamse Balie wordt vandaag de internetfilm Loose Change vertoond, een uitbundige samenzweringstheorie die het congrescentrum met gevoel voor understatement ‘een alternatieve lezing van de aanslagen’ noemt. Op websites wordt geopperd dat de aanslagen direct of indirect het werk zijn van de regering-Bush.
Ook in de Verenigde Staten gaan de theorieën rond. In bepaalde kringen denkt men dat de overheid iets te maken had met de aanslagen of ervan wist. Serieuze believers zijn echter schaars. De persdienst Associated Press stelde vast: ‘De theorieën zijn tot nog toe verspreid door websites en moslimfundamentalisten.’
De kloof tussen samenzweringen en feiten wordt weerspiegeld in twee recente boeken. Aan de ene kant staat David Ray Griffin, een Amerikaanse theoloog die ervan overtuigd is dat de officiële lezing niet klopt. De Nederlandse uitgever (Lemniscaat) prijst 11 september: Een onderzoek naar de feiten aan als ‘nuchter en wetenschappelijk’. Dat valt bij lezing tegen; Griffin is onmiskenbaar een gelovige met een diepe haat voor het ‘demonische’ en ‘imperialistische’ bewind van George Bush. Een Amerikaanse recensent vergeleek Griffin met de conservatieve evangelisten die wachten op de wederkomst van Christus. ‘Die mensen op rechts zijn bijna saai, vergeleken met de getiktheid van professor Griffin.’
Aan de andere kant staan David Dunbar en Brad Reagan, twee onderzoeksjournalisten van het blad Popular Mechanics. Met een team onderzochten – en ontkrachtten – zij alle samenzweringstheorieën. Die arbeid resulteerde in een boekje, Debunking 9/11 Myths (Hearst Books, 2006). ‘Wij hebben geen kant gekozen in de debatten’, schrijven zij. ‘We hebben alleen de feiten gecontroleerd.’
Scepsis tegenover de overheid is een mooie traditie in de VS, aldus de auteurs. Maar: ‘De zoektocht naar de waarheid is niet gediend met de verspreiding van leugens.’ Ze voegen eraan toe dat er een verschil is tussen de opvatting dat de overheid had moeten weten dat een aanval ophanden was, en dat overheid dit wíst. ‘Door die scheidslijn opzettelijk te vervagen, exploiteren complotdenkers de legitieme publieke woede.’
De overtuiging van de ‘waarheidsbeweging’ is dat de torens in New York werden opgeblazen door vooraf geplaatste explosieven. Het Pentagon in Washington werd geraakt door een raket, niet door een vliegtuig. Het vierde toestel stortte niet neer door een opstand van passagiers, maar door een aanval van een straaljager. In de extreemste versie werd het WTC helemaal niet geraakt door vliegtuigen en in de antisemitische versie deed de joodse lobby of Israël mee.
De altijd sceptische Richard Clarke, de voormalige anti-terreur-tsaar en een opponent van de regering, waarschuwt tegen het samenzweringsgeloof. De waarheid dat de overheid haar burgers niet kon beschermen, is al erg genoeg, meent hij.
Clarke schrijft: ‘Gelukkig is de overheid niet competent genoeg om zulke samenzweringen uit te voeren, en ze lekt te veel om die geheim te houden. Wat er op 11/9 gebeurde, is goed weergegeven door de 11/9-commissie.’ Het kritische rapport van deze onafhankelijke onderzoekscommissie werd als paperback uitgeven (W.W. Norton, 2005) en werd een bestseller in de VS.
Volgens Clarke en talloze andere experts is het probleem met de complottheorieën dat ze aan elkaar hangen van speculatie, uit de context gehaalde citaten, ‘bewijs’ dat niet hard te maken is, reeds weerlegde leugens en allang beantwoorde vragen. In de woorden van senator John McCain: ‘De verhalen zijn zonder uitzondering gebaseerd op misvattingen, verdraaiingen en regelrechte leugens.’
Weinig mensen zijn zo diep in ‘11 september’ gedoken als de Britse regisseur Paul Green-grass, de maker van United 93. In zijn eerdere films, zoals Bloody Sunday, toonde hij zich een dwarse, vrije denker. Greengrass en zijn team deden minutieus onderzoek naar 11/9, in het bijzonder naar het ‘vierde vliegtuig’ dat neerstortte in Pennsylvania. Tijdens een gesprek dit voorjaar vertelde de regisseur dat hij naar de complotten heeft gekeken. Zijn conclusie: ‘Je leert dat samenzweringstheorieën een zwakke vervanging bieden voor de feiten.’
De Volkskrant 11 september 2006