Seif
16-09-06, 13:34
Atjeh beproeft de shari’a
Door onze correspondent Ben Knapen
In Atjeh gaat de godsdienstpolitie uit van de shari’a, het islamitisch recht. De bevolking lijkt tevreden. „Niemand durft zich ertegen te verzetten”, mene de critici.
Banda Atjeh, 16 sept. Ze zijn jong en ze doen soms een beetje uit de hoogte, de jongens van de godsdienstpolitie in Banda Atjeh. En dus gaat er wel eens iets mis. Laatst nog hadden ze in het schemerdonker ’s avonds een jong stelletje willen arresteren, omdat het daar in het donker maar wat stond te staan. Chalwat dachten ze, wat volgens de shari’a, het islamitisch recht, zoiets is als een mogelijke flirt in het openbaar. Maar wat bleek? Het stelletje in het duister had de uitnodigingen voor het huwelijk al verstuurd, ze waren zo goed als man en vrouw en bovendien stonden ze gewoon te wachten.
Uit alle hoeken van de straat waren spontaan mensen tevoorschijn gekomen en had de jeugdige shari’a-agenten een paar klappen verkocht en ze terug in hun open jeepje gejaagd.
Professor Al Yasa’Abubakar vindt het een vervelend voorbeeld.
Deze vijftiger in uniform en met een haji-petje op het hoofd is de baas van de shari’a-politie in de autonome Indonesische provincie Atjeh en hij vindt dat zijn jonge keurkorps niet zo de maat mag worden genomen. „We zijn nog maar net aan de gang en hier in Banda hebben we nog pas vijftig agenten op straat, iedereen moet nog leren.” De kleine, vriendelijke professor moet zelf ook nog wennen, want hij was tot voor kort docent in het islamitisch recht en dan is korpschef iets heel anders. Al is het dan godsdienstpolitie.
In Atjeh baant de shari’a geleidelijk dwingender zijn weg in het openbare leven. Het straatbeeld verandert, praktisch elke vrouw draagt een hoofddoek. Een geval apart was deze ‘veranda van Mekka’ altijd al wel, maar het gaat nu verder. Vijf kandidaten voor het gouverneurschap in de komende verkiezingen werden door een raad van imams afgewezen wegens tekort aan korankennis.
Onduidelijk is nog of datgene wat de politiechef „de socialisatie van de shari’a” noemt slechts een alledaags zedelijk reveil betekent of dat het verder in het strafrecht en in het maatschappelijke verkeer binnendringt. De rest van Indonesië kijkt gespannen toe. Want Atjeh is weliswaar een geval apart, maar op veel plekken in het land wordt op kleine schaal met shari’aregels geëxperimenteerd en het is tegelijkertijd hevig omstreden.
En zo is Atjeh na de burgeroorlog en de tsunami opnieuw Indonesisch oefenterrein: dit keer om het karakter van deze 240 miljoen inwoners tellende moslimnatie opnieuw te definiëren. Hoe islamitisch wordt het, hoe seculier kan het blijven?
Wie het antwoord in Atjeh zoekt, stuit vooral op dubbelzinnigheden.
Rechter Armia Ibrahim ziet een volkswens in vervulling gaan. „De mensen dragen nu veel enthousiaster zelf zaken aan”, vertelt de cassatierechter op zijn kantoor, vlakbij de fameuze Baiturrahman moskee van Banda Atjeh.
Vorige week nog heeft hij een vonnis van zes stokslagen in hoger beroep bekrachtigd. Het is alles bij elkaar al zo’n 150 keer gebeurd in heel Atjeh sinds de straf anderhalf jaar geleden weer is ingevoerd. Tot nu toe mogen stokslagen alleen bij gokken, alcohol en overspel, maar wat rechter Armia Ibrahim betreft wordt het ook uitgebreid naar inbraak en diefstal, „want dan kun je hem ook toepassen op corruptie”.
Een veelgehoorde klacht is dat de shari’a-politie voornamelijk achter arme drommels en vrouwen aanjaagt, nooit achter witte boordencriminaliteit en het grotere oplichterswerk. Een tocht langs politiebureaus leert dat ze daar inderdaad mee zitten. Anderzijds, zo vertelt bureauchef Mohammed Iljas, doen we ook vooral pedagogisch werk. „Niemand is gewapend, een eerste overtreding wordt bejegend met praten en vermanen, pas bij de derde keer komt er een rechter aan te pas.” Zelf was Iljas (48) tot een jaar geleden sociaal werker, specialisatie gezinsplanning. „Opsluiten mogen we zulke daders niet want dat zou betekenen dubbel straffen, mijn mannen of vrouwen – dat hangt van de dader af – halen hem of haar thuis op voor de ceremonie met de stokslagen.”
Een overgrote meerderheid van de bevolking in Atjeh bevalt deze shari’a wel, zo blijkt uit opiniepeilingen.
Shari’a betekent immers dat men een goede moslim wil zijn en welke gelovige wil dat niet? Het is ook een ethisch houvast – een getuigenis dat mensen in het rommelige bestaan van deze provincie geen rotzooi willen.
Maar het is ook conformisme dat overgaat in politieke correctheid. „Niemand durft zich te verzetten”, oordeelt vrouwenactiviste Suraiya (37) van Flower, „want wie zich verzet, is kennelijk tegen de islam en dat odium wil niemand op zich laden”. Volgens haar zijn vooral de vrouwen het kind van de rekening: „Bij overspel krijgt hij wel een paar stokslagen meer dan zij, maar zíj is gebrandmerkt, híj niet. Zo werkt dat in de gemeenschap hier.”
Terug naar de rechter. Hij had laatst een zaak van een man die was aangebracht omdat hij zat te gokken. Twee vrouwen wilden getuigen tegen hem, maar de man ging vrijuit. Als het mannen zijn, dan zijn twee getuigen genoeg als bewijs. Als de getuigen vrouwen zijn, heb je er vier nodig.
Het woord van een vrouw is dus precies de helft waard van dat van een man? De rechter moet hartelijk lachen om deze vraag: „Vr o u - wen zijn emotioneler dan mannen, dat weet u ook wel als u getrouwd bent. Dus minder betrouwbaar als getuige en het gaat om een betrouwbare procesgang.”
Maar tussen deze formele minderwaardigheid van de vrouw en de praktijk zit ook nog een wereld van andere zeden en gewoonten.
Een jonge agente van de godsdienstpolitie vertelt over een recent geval van chalwat, op heterdaad betrapt na een tip via de mobiele telefoon. Maar niemand in de buurt wilde vervolgens stokslagen voor het flirtende stelletje. De moeders van het tweetal namen het heft in handen, en zij wilden gewoon volgens hun beproefde traditie dat hun kinderen onmiddellijk zouden trouwen. Alleen met een huwelijk wis je de schande uit. Dat is al eeuwen zo.
En zo geschiedde.
Bron: NRC Handelsblad
Door onze correspondent Ben Knapen
In Atjeh gaat de godsdienstpolitie uit van de shari’a, het islamitisch recht. De bevolking lijkt tevreden. „Niemand durft zich ertegen te verzetten”, mene de critici.
Banda Atjeh, 16 sept. Ze zijn jong en ze doen soms een beetje uit de hoogte, de jongens van de godsdienstpolitie in Banda Atjeh. En dus gaat er wel eens iets mis. Laatst nog hadden ze in het schemerdonker ’s avonds een jong stelletje willen arresteren, omdat het daar in het donker maar wat stond te staan. Chalwat dachten ze, wat volgens de shari’a, het islamitisch recht, zoiets is als een mogelijke flirt in het openbaar. Maar wat bleek? Het stelletje in het duister had de uitnodigingen voor het huwelijk al verstuurd, ze waren zo goed als man en vrouw en bovendien stonden ze gewoon te wachten.
Uit alle hoeken van de straat waren spontaan mensen tevoorschijn gekomen en had de jeugdige shari’a-agenten een paar klappen verkocht en ze terug in hun open jeepje gejaagd.
Professor Al Yasa’Abubakar vindt het een vervelend voorbeeld.
Deze vijftiger in uniform en met een haji-petje op het hoofd is de baas van de shari’a-politie in de autonome Indonesische provincie Atjeh en hij vindt dat zijn jonge keurkorps niet zo de maat mag worden genomen. „We zijn nog maar net aan de gang en hier in Banda hebben we nog pas vijftig agenten op straat, iedereen moet nog leren.” De kleine, vriendelijke professor moet zelf ook nog wennen, want hij was tot voor kort docent in het islamitisch recht en dan is korpschef iets heel anders. Al is het dan godsdienstpolitie.
In Atjeh baant de shari’a geleidelijk dwingender zijn weg in het openbare leven. Het straatbeeld verandert, praktisch elke vrouw draagt een hoofddoek. Een geval apart was deze ‘veranda van Mekka’ altijd al wel, maar het gaat nu verder. Vijf kandidaten voor het gouverneurschap in de komende verkiezingen werden door een raad van imams afgewezen wegens tekort aan korankennis.
Onduidelijk is nog of datgene wat de politiechef „de socialisatie van de shari’a” noemt slechts een alledaags zedelijk reveil betekent of dat het verder in het strafrecht en in het maatschappelijke verkeer binnendringt. De rest van Indonesië kijkt gespannen toe. Want Atjeh is weliswaar een geval apart, maar op veel plekken in het land wordt op kleine schaal met shari’aregels geëxperimenteerd en het is tegelijkertijd hevig omstreden.
En zo is Atjeh na de burgeroorlog en de tsunami opnieuw Indonesisch oefenterrein: dit keer om het karakter van deze 240 miljoen inwoners tellende moslimnatie opnieuw te definiëren. Hoe islamitisch wordt het, hoe seculier kan het blijven?
Wie het antwoord in Atjeh zoekt, stuit vooral op dubbelzinnigheden.
Rechter Armia Ibrahim ziet een volkswens in vervulling gaan. „De mensen dragen nu veel enthousiaster zelf zaken aan”, vertelt de cassatierechter op zijn kantoor, vlakbij de fameuze Baiturrahman moskee van Banda Atjeh.
Vorige week nog heeft hij een vonnis van zes stokslagen in hoger beroep bekrachtigd. Het is alles bij elkaar al zo’n 150 keer gebeurd in heel Atjeh sinds de straf anderhalf jaar geleden weer is ingevoerd. Tot nu toe mogen stokslagen alleen bij gokken, alcohol en overspel, maar wat rechter Armia Ibrahim betreft wordt het ook uitgebreid naar inbraak en diefstal, „want dan kun je hem ook toepassen op corruptie”.
Een veelgehoorde klacht is dat de shari’a-politie voornamelijk achter arme drommels en vrouwen aanjaagt, nooit achter witte boordencriminaliteit en het grotere oplichterswerk. Een tocht langs politiebureaus leert dat ze daar inderdaad mee zitten. Anderzijds, zo vertelt bureauchef Mohammed Iljas, doen we ook vooral pedagogisch werk. „Niemand is gewapend, een eerste overtreding wordt bejegend met praten en vermanen, pas bij de derde keer komt er een rechter aan te pas.” Zelf was Iljas (48) tot een jaar geleden sociaal werker, specialisatie gezinsplanning. „Opsluiten mogen we zulke daders niet want dat zou betekenen dubbel straffen, mijn mannen of vrouwen – dat hangt van de dader af – halen hem of haar thuis op voor de ceremonie met de stokslagen.”
Een overgrote meerderheid van de bevolking in Atjeh bevalt deze shari’a wel, zo blijkt uit opiniepeilingen.
Shari’a betekent immers dat men een goede moslim wil zijn en welke gelovige wil dat niet? Het is ook een ethisch houvast – een getuigenis dat mensen in het rommelige bestaan van deze provincie geen rotzooi willen.
Maar het is ook conformisme dat overgaat in politieke correctheid. „Niemand durft zich te verzetten”, oordeelt vrouwenactiviste Suraiya (37) van Flower, „want wie zich verzet, is kennelijk tegen de islam en dat odium wil niemand op zich laden”. Volgens haar zijn vooral de vrouwen het kind van de rekening: „Bij overspel krijgt hij wel een paar stokslagen meer dan zij, maar zíj is gebrandmerkt, híj niet. Zo werkt dat in de gemeenschap hier.”
Terug naar de rechter. Hij had laatst een zaak van een man die was aangebracht omdat hij zat te gokken. Twee vrouwen wilden getuigen tegen hem, maar de man ging vrijuit. Als het mannen zijn, dan zijn twee getuigen genoeg als bewijs. Als de getuigen vrouwen zijn, heb je er vier nodig.
Het woord van een vrouw is dus precies de helft waard van dat van een man? De rechter moet hartelijk lachen om deze vraag: „Vr o u - wen zijn emotioneler dan mannen, dat weet u ook wel als u getrouwd bent. Dus minder betrouwbaar als getuige en het gaat om een betrouwbare procesgang.”
Maar tussen deze formele minderwaardigheid van de vrouw en de praktijk zit ook nog een wereld van andere zeden en gewoonten.
Een jonge agente van de godsdienstpolitie vertelt over een recent geval van chalwat, op heterdaad betrapt na een tip via de mobiele telefoon. Maar niemand in de buurt wilde vervolgens stokslagen voor het flirtende stelletje. De moeders van het tweetal namen het heft in handen, en zij wilden gewoon volgens hun beproefde traditie dat hun kinderen onmiddellijk zouden trouwen. Alleen met een huwelijk wis je de schande uit. Dat is al eeuwen zo.
En zo geschiedde.
Bron: NRC Handelsblad