Marsipulami
30-09-06, 07:50
Vlaamse jeugd is racistisch en intolerant
Vlaamse jongeren zijn erg onverdraagzaam, blijkt uit onderzoek. 0110 komt dus niets te vroeg.
IN het kader van het 'Comparatief Jeugdonderzoek' (CJO) dat in België en Canada werd uitgevoerd, werden bijna 10.000 jongeren van 16 à 17 jaar ondervraagd, zowel in België als in Canada. Volgens Marc Hooghe en Ellen Quintelier, politicologen aan de KU Leuven en betrokken bij het onderzoek, zijn de resultaten ronduit onthutsend.
,,Veel theorieën over het ontstaan van racisme en etnocentrisme gaan ervan uit dat deze gevoelens hun oorsprong vinden in een reëel maatschappelijk conflict'', zegt Marc Hooghe, de coördinator van het onderzoek. ,,De textielarbeider die zijn baan verliest aan een lagelonenland, de oudere inwoner van Borgerhout die zijn wijk langzaam heeft zien veranderen. Als racisme inderdaad op die manier ontstaat, dan zouden vooral oudere mensen dit soort opvattingen koesteren. Bij jongeren verwachten we dan juist weinig onverdraagzaamheid, omdat ze zich nog geen zorgen hoeven te maken over die maatschappelijke concurrentieslag. Maar het onderzoek toont net het omgekeerde aan.''
,,Verdraagzaamheid begint bij een correcte kennis over de ander'', vult Ellen Quintelier aan. ,, En we zien dat daar al onmiddellijk het schoentje wringt. Als we de jongeren vragen een schatting te maken, dan denken ze dat 35 procent van de totale bevolking van België afkomstig is uit het buitenland. Dat is twee à drie keer meer dan het reële percentage, en het wijst erop dat ook jongeren het idee hebben dat we 'overspoeld' worden door de komst van migranten. Meisjes voelen zich blijkbaar nog sterker bedreigd dan jongens: zij komen tot een gemiddelde schatting van 39 procent. Leerlingen uit het beroepsonderwijs spannen de kroon, en zij komen tot een gemiddelde schatting van 43 procent vreemdelingen in ons land.''
Die manifeste overschatting van het aantal migranten in ons land is belangrijk, omdat ze wijst op een gevoel van bedreiging door migranten die geleidelijk onze samenleving overnemen. De cijfers over het werkelijk aantal allochtonen in ons land lijken nauwelijks invloed te hebben op dat gevoel van bedreiging.
,,Die negatieve houding ten opzichte van nieuwkomers blijkt ook uit de antwoorden die de jongeren geven op een aantal stellingen in verband met de aanwezigheid van etnische minderheden'', zegt Hooghe. ,,De helft van de Vlaamse jongeren zegt dat het beter zou zijn de immigratie naar ons land te stoppen. Er is zelfs een duidelijke meerderheid voor de stelling dat immigranten een bedreiging vormen voor onze levenswijze, of dat ze het in de toekomst moeilijker zullen maken om werk te vinden.'' (zie tabel) Opvallend is ook dat Vlaamse jongeren op bijna alle indicatoren veel hoger scoren dan hun Franstalige leeftijdsgenoten. ,,Het verschil is het schrijnendst als we vragen of ze vertrouwen hebben in leden van een andere etnische groep'', zegt Quintelier. ,,In Vlaanderen zegt ruim veertig procent van de jongeren géén vertrouwen te hebben in andere groepen, in Franstalig België hooguit twintig procent.''
Het gebrek aan verdraagzaamheid bij de Vlaamse jongeren komt nog sterker naar voren als we hen vergelijken met hun Canadese leeftijdsgenoten. Daar ligt de onverdraagzaamheid stukken lager dan bij de Vlamingen.
,,Ook voor een heleboel andere vragen zijn het telkens de Vlaamse jongeren die erboven uitsteken'', zegt Hooghe. ,,Als we ze vragen of ze ooit een relatie zouden kunnen hebben met een zwarte, een immigrant of een moslim, dan antwoordt telkens meer dan 75 procent dat ze zich dat moeilijk kunnen inbeelden. In Franstalig België ligt dat percentage weer stukken lager.''
Waarom die verschillen zo groot zijn is niet eenvoudig te verklaren. ,,Die analyse zal nog wel enkele maanden of jaren in beslag nemen'', zegt Quintelier. ,,Maar er zijn wel een aantal waarschijnlijke verklaringen. Zo is er het gebrek aan kennis, waarover we het daarnet hadden, en dat heeft dan ook weer te maken met het duidelijke gebrek aan contact en interactie tussen de autochtone Vlamingen en allochtone minderheden. Het is zeer gemakkelijk om je te laten leiden door vooroordelen als je zelf geen contact hebt met leden van die groep. Dat blijkt ook te kloppen: twee derde van de Vlaamse jongeren zegt dat ze totaal geen allochtone vrienden hebben. In Franstalig België is dat maar één derde. Dat heeft onder meer te maken met de verschillen in het onderwijs: concentratiescholen zijn meer een Vlaams dan een Waals fenomeen.''
Daarnaast valt het Hooghe op dat we in Vlaanderen makkelijk op een heel negatieve manier over immigratie praten. ,,Als het over migranten gaat, dat is het achtervoegsel '-probleem' nooit ver weg. In Canada wordt immigratie veel meer gezien als een economische opportuniteit: nieuwkomers dragen bij aan de verdere groei van de Canadese economie. In Vlaanderen verloopt het hele debat over migratie, integratie en multiculturaliteit bijzonder gepolariseerd. Dat betekent dat de jongeren van zestien jaar die we ondervraagd hebben, nooit anders gekend hebben dan dit klimaat van zwart-wittegenstellingen. Dat laat zijn sporen na op hun wereldbeeld. Bijna een kwart onder hen geeft dan ook aan dat ze op het Vlaams Belang zouden stemmen, en dat percentage ligt bij jongens zelfs dubbel zo hoog als bij meisjes.''
,,De oorzaken van die onverdraagzaamheid zijn echter hardnekkig en ze komen vaak neer op een gebrek aan contact: we wonen niet in dezelfde wijken en we gaan niet naar dezelfde scholen. Dat gebrek aan kennis uit de eerste hand wordt dan vaak opgevuld met foutieve informatie, die niet wordt rechtgezet, ook niet door de school. Concerten voor verdraagzaamheid zijn dus zeker nodig, alleen zullen ze de oorzaken van het racisme niet wegnemen. Het ideale scenario voor morgen is dan ook dat veel autochtone en allochtone jongeren de concerten bezoeken, en dat ze er niet alleen naar de muziek luisteren, maar ook eens met elkaar praten.
Het Comparatief Jeugdonderzoek 2006 (CJO) werd tussen februari en juni uitgevoerd in België en Canada. Het werd gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen, de Canadian Research Council en de onderzoeksfondsen van de KU Leuven en McGill University. Het onderzoek werd uitgevoerd door Marc Hooghe, Dietlind Stolle, Ellen Claes, Yves Dejaeghere, Stefaan Fiers en Ellen Quintelier.
www.kuleuven.be/citizenship
Door Tom Heremans
Vlaamse jongeren zijn erg onverdraagzaam, blijkt uit onderzoek. 0110 komt dus niets te vroeg.
IN het kader van het 'Comparatief Jeugdonderzoek' (CJO) dat in België en Canada werd uitgevoerd, werden bijna 10.000 jongeren van 16 à 17 jaar ondervraagd, zowel in België als in Canada. Volgens Marc Hooghe en Ellen Quintelier, politicologen aan de KU Leuven en betrokken bij het onderzoek, zijn de resultaten ronduit onthutsend.
,,Veel theorieën over het ontstaan van racisme en etnocentrisme gaan ervan uit dat deze gevoelens hun oorsprong vinden in een reëel maatschappelijk conflict'', zegt Marc Hooghe, de coördinator van het onderzoek. ,,De textielarbeider die zijn baan verliest aan een lagelonenland, de oudere inwoner van Borgerhout die zijn wijk langzaam heeft zien veranderen. Als racisme inderdaad op die manier ontstaat, dan zouden vooral oudere mensen dit soort opvattingen koesteren. Bij jongeren verwachten we dan juist weinig onverdraagzaamheid, omdat ze zich nog geen zorgen hoeven te maken over die maatschappelijke concurrentieslag. Maar het onderzoek toont net het omgekeerde aan.''
,,Verdraagzaamheid begint bij een correcte kennis over de ander'', vult Ellen Quintelier aan. ,, En we zien dat daar al onmiddellijk het schoentje wringt. Als we de jongeren vragen een schatting te maken, dan denken ze dat 35 procent van de totale bevolking van België afkomstig is uit het buitenland. Dat is twee à drie keer meer dan het reële percentage, en het wijst erop dat ook jongeren het idee hebben dat we 'overspoeld' worden door de komst van migranten. Meisjes voelen zich blijkbaar nog sterker bedreigd dan jongens: zij komen tot een gemiddelde schatting van 39 procent. Leerlingen uit het beroepsonderwijs spannen de kroon, en zij komen tot een gemiddelde schatting van 43 procent vreemdelingen in ons land.''
Die manifeste overschatting van het aantal migranten in ons land is belangrijk, omdat ze wijst op een gevoel van bedreiging door migranten die geleidelijk onze samenleving overnemen. De cijfers over het werkelijk aantal allochtonen in ons land lijken nauwelijks invloed te hebben op dat gevoel van bedreiging.
,,Die negatieve houding ten opzichte van nieuwkomers blijkt ook uit de antwoorden die de jongeren geven op een aantal stellingen in verband met de aanwezigheid van etnische minderheden'', zegt Hooghe. ,,De helft van de Vlaamse jongeren zegt dat het beter zou zijn de immigratie naar ons land te stoppen. Er is zelfs een duidelijke meerderheid voor de stelling dat immigranten een bedreiging vormen voor onze levenswijze, of dat ze het in de toekomst moeilijker zullen maken om werk te vinden.'' (zie tabel) Opvallend is ook dat Vlaamse jongeren op bijna alle indicatoren veel hoger scoren dan hun Franstalige leeftijdsgenoten. ,,Het verschil is het schrijnendst als we vragen of ze vertrouwen hebben in leden van een andere etnische groep'', zegt Quintelier. ,,In Vlaanderen zegt ruim veertig procent van de jongeren géén vertrouwen te hebben in andere groepen, in Franstalig België hooguit twintig procent.''
Het gebrek aan verdraagzaamheid bij de Vlaamse jongeren komt nog sterker naar voren als we hen vergelijken met hun Canadese leeftijdsgenoten. Daar ligt de onverdraagzaamheid stukken lager dan bij de Vlamingen.
,,Ook voor een heleboel andere vragen zijn het telkens de Vlaamse jongeren die erboven uitsteken'', zegt Hooghe. ,,Als we ze vragen of ze ooit een relatie zouden kunnen hebben met een zwarte, een immigrant of een moslim, dan antwoordt telkens meer dan 75 procent dat ze zich dat moeilijk kunnen inbeelden. In Franstalig België ligt dat percentage weer stukken lager.''
Waarom die verschillen zo groot zijn is niet eenvoudig te verklaren. ,,Die analyse zal nog wel enkele maanden of jaren in beslag nemen'', zegt Quintelier. ,,Maar er zijn wel een aantal waarschijnlijke verklaringen. Zo is er het gebrek aan kennis, waarover we het daarnet hadden, en dat heeft dan ook weer te maken met het duidelijke gebrek aan contact en interactie tussen de autochtone Vlamingen en allochtone minderheden. Het is zeer gemakkelijk om je te laten leiden door vooroordelen als je zelf geen contact hebt met leden van die groep. Dat blijkt ook te kloppen: twee derde van de Vlaamse jongeren zegt dat ze totaal geen allochtone vrienden hebben. In Franstalig België is dat maar één derde. Dat heeft onder meer te maken met de verschillen in het onderwijs: concentratiescholen zijn meer een Vlaams dan een Waals fenomeen.''
Daarnaast valt het Hooghe op dat we in Vlaanderen makkelijk op een heel negatieve manier over immigratie praten. ,,Als het over migranten gaat, dat is het achtervoegsel '-probleem' nooit ver weg. In Canada wordt immigratie veel meer gezien als een economische opportuniteit: nieuwkomers dragen bij aan de verdere groei van de Canadese economie. In Vlaanderen verloopt het hele debat over migratie, integratie en multiculturaliteit bijzonder gepolariseerd. Dat betekent dat de jongeren van zestien jaar die we ondervraagd hebben, nooit anders gekend hebben dan dit klimaat van zwart-wittegenstellingen. Dat laat zijn sporen na op hun wereldbeeld. Bijna een kwart onder hen geeft dan ook aan dat ze op het Vlaams Belang zouden stemmen, en dat percentage ligt bij jongens zelfs dubbel zo hoog als bij meisjes.''
,,De oorzaken van die onverdraagzaamheid zijn echter hardnekkig en ze komen vaak neer op een gebrek aan contact: we wonen niet in dezelfde wijken en we gaan niet naar dezelfde scholen. Dat gebrek aan kennis uit de eerste hand wordt dan vaak opgevuld met foutieve informatie, die niet wordt rechtgezet, ook niet door de school. Concerten voor verdraagzaamheid zijn dus zeker nodig, alleen zullen ze de oorzaken van het racisme niet wegnemen. Het ideale scenario voor morgen is dan ook dat veel autochtone en allochtone jongeren de concerten bezoeken, en dat ze er niet alleen naar de muziek luisteren, maar ook eens met elkaar praten.
Het Comparatief Jeugdonderzoek 2006 (CJO) werd tussen februari en juni uitgevoerd in België en Canada. Het werd gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen, de Canadian Research Council en de onderzoeksfondsen van de KU Leuven en McGill University. Het onderzoek werd uitgevoerd door Marc Hooghe, Dietlind Stolle, Ellen Claes, Yves Dejaeghere, Stefaan Fiers en Ellen Quintelier.
www.kuleuven.be/citizenship
Door Tom Heremans