Man_Ray
28-11-06, 13:04
Het geplande bezoek van paus Benedictus XVI aan Turkije tussen 28 november en 1 december dient zich als buitengewoon boeiend aan.
http://seattlepi.nwsource.com/dayart/aponline/19271.52TURKEY-POPE-PROTEST.sff.jpg
Paus Benedictus XVI haalt best inspiratie bij zijn voorgangers.
Echt warm kun je de betrekkingen tussen de paus en Ankara niet noemen. De witte rook uit de schouw in het Vaticaan op 19 april 2005 waarmee de benoeming van Joseph Ratzinger tot paus bekendgemaakt werd, vertaalde zich daags nadien in Turkse krantenkoppen als 'Een Duitse paus die tegen Turkije is' ( Aksam ), 'Een Turkse tegenstander als paus' ( Sabah ) en zelfs 'Vaticaanse Criteria' ( Milliyet ). Die laatste krant legde daarmee de link naar de onderhandelingen die Turkije met de EU voert, en waarover kardinaal Joseph Ratzinger in 2004 in het Franse dagblad Le Figaro gepeperde uitspraken liet optekenen.
Ratzinger vond toen dat Turkije 'altijd in contrast had gestaan met het christelijke Europa', en raadde het land aan de banden met de omringende islamwereld aan te halen.
Dat is een uitspraak waarmee je gegarandeerd een groot aantal Turken de gordijnen injaagt, omdat ze zich daarmee in een hoek geplaatst voelen waar ze zich niet thuis voelen. Dat geldt zeker als zo'n mening genoteerd wordt uit de mond van iemand die een religieus ambt bekleedt.
De Turken zijn door hun opvoeding gepokt en gemazeld als het erop aankomt religie en politiek te scheiden. Dat ondervindt iedereen die over Turkije spreekt als 'moslimstaat'. Uit alle onderzoeken blijkt dat de Turken erg gehecht zijn aan de gelaïciseerde principes van de republiek.
Benedictus had dus al de reputatie een 'Turkenvreter' te zijn, en dat beeld werd niet bijgesteld met de rede die hij in september in het Duitse Regensburg uitsprak. In die rede verwees de paus naar de uitspraak van een Byzantijnse keizer die zich hardop afvroeg wat de verdiensten van de islam waren.
De reacties in Turkije waren erg scherp. Zelfs de altijd gematigde Ali Bardakoglu, de voorzitter van het Directoraat van Religieuze Zaken (overheidsdienst verantwoordelijk voor de organisatie van de islam in Turkije) vond dat Benedictus de dialoog tussen de geloofsgemeenschappen niet vergemakkelijkte. Premier Recep Tayyip Erdogan, zelf een vrome moslim, vond dat de paus gesproken had 'als een politicus, niet als een man van religie'.
Precies daar zit er ruis op de lijn tussen Ankara en het Vaticaan. Want naast de persoonlijke meningen van de paus is er nog een andere dimensie die zijn bezoek aan Turkije overschaduwt. Het idee om de paus naar Turkije uit te nodigen, komt van de patriarch van Constantinopel, Bartholomeus. De patriarch resideert in Fener, de Griekse wijk aan de Gouden Hoorn in Istanbul, en geldt als de belangrijkste bisschop in de wereldwijde gemeenschap van orthodoxe kerken.
Vandaar dat hij de oecumenische patriarch genoemd wordt, maar dat is een status waar de Turken niet van willen weten. Voor hen is Bartholomeus de leider van de orthodoxe gemeenschap in Turkije. Dat is een kleine gemeenschap (80.000 gelovigen), en de Turkse staat wil dat liefst zo houden. Ankara steunt daarbij op het Verdrag van Lausanne (1923). In het Ottomaanse Rijk mocht de patriarch van Constantinopel grote bevoegdheden uitoefenen over alle orthodox-christelijke ingezetenen, zolang hij maar belastingen betaalde en trouw bleef aan de sultan.
En dat laatste was niet altijd het geval. De steun van patriarch Meletios IV aan Griekenland dat in 1921 Anatolië bezette, was voor de Turkse nationalisten een dolk in de rug. Atatürk, sowieso al geen pilaarbijter, vond dat een religieuze instelling die als een staat in een staat kon handelen geen plaats had in een moderne republiek.
De patriarch kon in Istanbul blijven, maar enkel op voorwaarde dat hij zich tot een strikt religieuze rol zou beperken. Sindsdien blijft de orthodoxe gemeenschap in Turkije met moeite op de been, kreunend onder administratieve beperkingen zoals de bepaling dat de patriarch in Turkije geboren moet zijn, het sluiten van de priesteropleiding in Istanbul, en wetten die het beheer van onroerend goed moeilijk maken.
Het feit dat paus Benedictus er een prioriteit van gemaakt heeft om de eenheid tussen de christelijke kerken te herstellen, wordt in Turkije met argusogen gevolgd. De Turken zijn bevreesd dat als gevolg daarvan het gewicht van het patriarchaat in Istanbul zal toenemen. Om Bartholomeus alvast de wind uit de zeilen te nemen, is het president Ahmet Necdet Sezer die Benedictus uitnodigt.
Toch haalt ook de patriarch deels zijn slag thuis. Hij kan de paus ontvangen op 30 november, en dat is de feestdag van de apostel Andreas, de broer van de apostel Petrus. De patriarch van Constantinopel wordt beschouwd als de opvolger van Andreas, en de paus van Rome als de opvolger van Petrus. Volgens christelijke commentatoren is een bezoek naar aanleiding van het Andreasfeest een belangrijk oecumenisch teken. En dat is, getuige de protesten tegen de komst van de paus, niet onopgemerkt voorbijgegaan in Turkije. Het protest is zowel tegen zijn persoon gericht als tegen zijn agenda. Benedictus zal zijn woorden dus moeten wikken en wegen om in Turkije de kerk in het midden te houden.
Benedictus kan misschien inspiratie halen bij zijn voorgangers. Johannes Paulus II kon in Turkije rekenen op groot respect, en ontwikkelde na de aanslag door de Turk Mehmet Ali Agça zelfs een speciale band met het land.
Een meer natuurlijke en zelfs persoonlijke relatie groeide tussen de Turken en paus Johannes XXIII, die als Angelo Guiseppe Roncalli van 1935 tot 1944 pauselijke vertegenwoordiger was in Istanbul. De flamboyante Roncalli maakte grote indruk aan de oevers van de Bosporus, en slaagde erin uitstekende verhoudingen aan te knopen met de leiders van de jonge republiek, inclusief Atatürk. Dat Roncalli dat deed op een moment dat Atatürk vond dat religie de allerkleinst mogelijke rol moest worden toegedicht, maakt duidelijk dat hij wel de juiste toon vond.
De dramatische omstandigheden waarin Roncalli werkte, maakte diens legende in Turkije alleen maar groter. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hielp de latere paus Joden uit bezet Europa naar neutraal Turkije te ontkomen. De Turken drukten hun respect uit door een Roncallistraat aan te duiden in het centrum van Istanbul. En in 2000 gaf het Turkse ministerie van Cultuur een Roncallibiografie uit onder de titel De Turkse paus . Of Benedictus een Turkse biografie krijgt, is twijfelachtig. Maar de krantenkoppen haalt hij zeker.
Dirk Vermeiren
Bron: Knack Magazine
http://seattlepi.nwsource.com/dayart/aponline/19271.52TURKEY-POPE-PROTEST.sff.jpg
Paus Benedictus XVI haalt best inspiratie bij zijn voorgangers.
Echt warm kun je de betrekkingen tussen de paus en Ankara niet noemen. De witte rook uit de schouw in het Vaticaan op 19 april 2005 waarmee de benoeming van Joseph Ratzinger tot paus bekendgemaakt werd, vertaalde zich daags nadien in Turkse krantenkoppen als 'Een Duitse paus die tegen Turkije is' ( Aksam ), 'Een Turkse tegenstander als paus' ( Sabah ) en zelfs 'Vaticaanse Criteria' ( Milliyet ). Die laatste krant legde daarmee de link naar de onderhandelingen die Turkije met de EU voert, en waarover kardinaal Joseph Ratzinger in 2004 in het Franse dagblad Le Figaro gepeperde uitspraken liet optekenen.
Ratzinger vond toen dat Turkije 'altijd in contrast had gestaan met het christelijke Europa', en raadde het land aan de banden met de omringende islamwereld aan te halen.
Dat is een uitspraak waarmee je gegarandeerd een groot aantal Turken de gordijnen injaagt, omdat ze zich daarmee in een hoek geplaatst voelen waar ze zich niet thuis voelen. Dat geldt zeker als zo'n mening genoteerd wordt uit de mond van iemand die een religieus ambt bekleedt.
De Turken zijn door hun opvoeding gepokt en gemazeld als het erop aankomt religie en politiek te scheiden. Dat ondervindt iedereen die over Turkije spreekt als 'moslimstaat'. Uit alle onderzoeken blijkt dat de Turken erg gehecht zijn aan de gelaïciseerde principes van de republiek.
Benedictus had dus al de reputatie een 'Turkenvreter' te zijn, en dat beeld werd niet bijgesteld met de rede die hij in september in het Duitse Regensburg uitsprak. In die rede verwees de paus naar de uitspraak van een Byzantijnse keizer die zich hardop afvroeg wat de verdiensten van de islam waren.
De reacties in Turkije waren erg scherp. Zelfs de altijd gematigde Ali Bardakoglu, de voorzitter van het Directoraat van Religieuze Zaken (overheidsdienst verantwoordelijk voor de organisatie van de islam in Turkije) vond dat Benedictus de dialoog tussen de geloofsgemeenschappen niet vergemakkelijkte. Premier Recep Tayyip Erdogan, zelf een vrome moslim, vond dat de paus gesproken had 'als een politicus, niet als een man van religie'.
Precies daar zit er ruis op de lijn tussen Ankara en het Vaticaan. Want naast de persoonlijke meningen van de paus is er nog een andere dimensie die zijn bezoek aan Turkije overschaduwt. Het idee om de paus naar Turkije uit te nodigen, komt van de patriarch van Constantinopel, Bartholomeus. De patriarch resideert in Fener, de Griekse wijk aan de Gouden Hoorn in Istanbul, en geldt als de belangrijkste bisschop in de wereldwijde gemeenschap van orthodoxe kerken.
Vandaar dat hij de oecumenische patriarch genoemd wordt, maar dat is een status waar de Turken niet van willen weten. Voor hen is Bartholomeus de leider van de orthodoxe gemeenschap in Turkije. Dat is een kleine gemeenschap (80.000 gelovigen), en de Turkse staat wil dat liefst zo houden. Ankara steunt daarbij op het Verdrag van Lausanne (1923). In het Ottomaanse Rijk mocht de patriarch van Constantinopel grote bevoegdheden uitoefenen over alle orthodox-christelijke ingezetenen, zolang hij maar belastingen betaalde en trouw bleef aan de sultan.
En dat laatste was niet altijd het geval. De steun van patriarch Meletios IV aan Griekenland dat in 1921 Anatolië bezette, was voor de Turkse nationalisten een dolk in de rug. Atatürk, sowieso al geen pilaarbijter, vond dat een religieuze instelling die als een staat in een staat kon handelen geen plaats had in een moderne republiek.
De patriarch kon in Istanbul blijven, maar enkel op voorwaarde dat hij zich tot een strikt religieuze rol zou beperken. Sindsdien blijft de orthodoxe gemeenschap in Turkije met moeite op de been, kreunend onder administratieve beperkingen zoals de bepaling dat de patriarch in Turkije geboren moet zijn, het sluiten van de priesteropleiding in Istanbul, en wetten die het beheer van onroerend goed moeilijk maken.
Het feit dat paus Benedictus er een prioriteit van gemaakt heeft om de eenheid tussen de christelijke kerken te herstellen, wordt in Turkije met argusogen gevolgd. De Turken zijn bevreesd dat als gevolg daarvan het gewicht van het patriarchaat in Istanbul zal toenemen. Om Bartholomeus alvast de wind uit de zeilen te nemen, is het president Ahmet Necdet Sezer die Benedictus uitnodigt.
Toch haalt ook de patriarch deels zijn slag thuis. Hij kan de paus ontvangen op 30 november, en dat is de feestdag van de apostel Andreas, de broer van de apostel Petrus. De patriarch van Constantinopel wordt beschouwd als de opvolger van Andreas, en de paus van Rome als de opvolger van Petrus. Volgens christelijke commentatoren is een bezoek naar aanleiding van het Andreasfeest een belangrijk oecumenisch teken. En dat is, getuige de protesten tegen de komst van de paus, niet onopgemerkt voorbijgegaan in Turkije. Het protest is zowel tegen zijn persoon gericht als tegen zijn agenda. Benedictus zal zijn woorden dus moeten wikken en wegen om in Turkije de kerk in het midden te houden.
Benedictus kan misschien inspiratie halen bij zijn voorgangers. Johannes Paulus II kon in Turkije rekenen op groot respect, en ontwikkelde na de aanslag door de Turk Mehmet Ali Agça zelfs een speciale band met het land.
Een meer natuurlijke en zelfs persoonlijke relatie groeide tussen de Turken en paus Johannes XXIII, die als Angelo Guiseppe Roncalli van 1935 tot 1944 pauselijke vertegenwoordiger was in Istanbul. De flamboyante Roncalli maakte grote indruk aan de oevers van de Bosporus, en slaagde erin uitstekende verhoudingen aan te knopen met de leiders van de jonge republiek, inclusief Atatürk. Dat Roncalli dat deed op een moment dat Atatürk vond dat religie de allerkleinst mogelijke rol moest worden toegedicht, maakt duidelijk dat hij wel de juiste toon vond.
De dramatische omstandigheden waarin Roncalli werkte, maakte diens legende in Turkije alleen maar groter. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hielp de latere paus Joden uit bezet Europa naar neutraal Turkije te ontkomen. De Turken drukten hun respect uit door een Roncallistraat aan te duiden in het centrum van Istanbul. En in 2000 gaf het Turkse ministerie van Cultuur een Roncallibiografie uit onder de titel De Turkse paus . Of Benedictus een Turkse biografie krijgt, is twijfelachtig. Maar de krantenkoppen haalt hij zeker.
Dirk Vermeiren
Bron: Knack Magazine