Dolle Fatima
29-11-06, 23:56
Mislukt coup typeert Verdonk
De VVD nam gisteren afscheid van Tweede Kamerleden. Maar een feest werd het niet. Rita Verdonk eiste alle aandacht op.
Door onze redacteur Egbert Kalse.
http://www.nrc.nl/multimedia/archive/00126/verdonk2_126996a.jpg
Den Haag, 29 nov. Het is weer even rustig in de VVD, maar de vraag is voor hoe lang. Met een harde doch indirecte aanval deed minister Rita Verdonk gisteren een gooi naar het leiderschap van de partij. Pas na uren crisisberaad kwam de nieuwe VVD-fractie gisteravond laat met de schrik vrij: voorlopig geen slachtoffers.
Met haar aanval op partijleider en fractievoorzitter Mark Rutte zette Verdonk de partij vast in een situatie waar niemand zonder gezichtsverlies uit kon ontsnappen. In een met journalisten volgepakt café Plein XIX in Den Haag gaf Verdonk een verklaring die maar één boodschap bevatte: op basis van de uitslag van de verkiezingen heeft niet Mark Rutte maar zijzelf recht op het leiderschap in de partij. Dat ze aan het eind van haar speech zei loyaal te zijn aan de partij en aan Rutte kwam zelfs op de aanwezige leden van Verdonks campagneteam als lachwekkend over. Verdonk bepleitte een commissie, waarin VVD-coryfeeën Wiegel en Bolkestein zitting zouden moeten nemen, die onderzoek moest doen naar „deze unieke situatie”. Ergo: een onderzoek naar het leiderschap van Rutte.
Als Rutte ook maar een millimeter had toegegeven aan haar suggestie om een commissie onderzoek te laten doen, was zijn positie onhoudbaar geworden. Daarmee had hij impliciet erkend dat zijn leiderschap binnen de partij onderwerp van discussie was. Dat wist Rutte gisteren te voorkomen.
De mislukte coup typeert de manier waarop Verdonk het afgelopen half jaar heeft geopereerd. Het ontbreekt haar aan strategisch inzicht, zeggen liberalen, en ze stort zichzelf en haar partij daarmee keer op keer in grote onzekerheid. Haar kandidatuur begin april voor het lijsttrekkerschap was daar een voorbeeld van, de hele campagne voor het lijsttrekkerschap, de totaal op haar persoon gerichte campagne op weg naar de Kamerverkiezingen en gisteren de climax: haar openlijke aanval op de positie van Mark Rutte.
Verdonk laat zich vooral leiden door streven naar macht. Daarbij wordt zij gesouffleerd door haar vaste adviseurs Kay van der Linde en Ed Sinke. Verdonks ambtelijke adviseurs op het departement van Justitie zien met lede ogen hoe Verdonk dikwijls ertoe aangezet wordt het op te nemen tegen de zittende partijtop. Daarom sprak Verdonk gisteren van „veertig partijbonzen” die haar ambitie (partijleider worden) dwarsbomen.
Alleen al het moment waarop Verdonk gisteren haar couppoging deed, is veelzeggend. In de Oude Zaal van de Tweede Kamer nam Mark Rutte afscheid van enkele Kamerleden die niet terugkeren in de Kamer. Onbeschoft, oordeelden VVD’ers daar, over haar keuze voor juist dat moment.
Want wat een feestje had moeten worden voor prominenten als oud-fractievoorzitter Jozias van Aartsen en Pieter Hofstra, werd nu gedomineerd door een crisissfeer. Toen Verdonk even later zelf ook nog acte de présence gaf op de afscheidsborrel konden velen hun afkeuring niet onderdrukken. Verdonk werd door een groot deel van de VVD-top volstrekt genegeerd.
In het spoedberaad dat op de borrel volgde, maakte Verdonk de onvermijdelijke draai. Ze schaarde zich achter Rutte en ontkende zelfs diens positie aan de orde te willen stellen. Rutte wees haar voorstel om een commissie in te stellen resoluut van de hand: alleen de al eerder afgesproken evaluatie naar de verkiezingscampagnes dit jaar zou doorgang vinden.
Gezien de omstandigheden heeft Rutte voor de beste korte termijn-oplossing gekozen: zand erover, zoals hij letterlijk zelf zei. De vraag is of het op lange termijn voldoende is. Feit blijft dat hij een verkiezingsnederlaag heeft geleden en dat de nummer twee het beter gedaan heeft dan hij. Binnen de nieuwe, 22 koppen tellende VVD-fractie, is er op dit moment niemand die het openlijk voor Verdonk durft op te nemen.
In haar toespraak stelde Verdonk vast dat haar positie „wel een beetje onmogelijk” is, nu de kiezer een voorkeur voor haar heeft uitgesproken terwijl de partij vasthoudt aan Rutte. Diens positie lijkt ook een onmogelijke: zolang Verdonk deel uitmaakt van de VVD, vormt zij een bedreiging voor zijn leiderschap en voor de stabiliteit van de partij. Maar zou zij uit de partij stappen, vormt zij nog een veel groter risico, namelijk voor splijting van de VVD.
De VVD nam gisteren afscheid van Tweede Kamerleden. Maar een feest werd het niet. Rita Verdonk eiste alle aandacht op.
Door onze redacteur Egbert Kalse.
http://www.nrc.nl/multimedia/archive/00126/verdonk2_126996a.jpg
Den Haag, 29 nov. Het is weer even rustig in de VVD, maar de vraag is voor hoe lang. Met een harde doch indirecte aanval deed minister Rita Verdonk gisteren een gooi naar het leiderschap van de partij. Pas na uren crisisberaad kwam de nieuwe VVD-fractie gisteravond laat met de schrik vrij: voorlopig geen slachtoffers.
Met haar aanval op partijleider en fractievoorzitter Mark Rutte zette Verdonk de partij vast in een situatie waar niemand zonder gezichtsverlies uit kon ontsnappen. In een met journalisten volgepakt café Plein XIX in Den Haag gaf Verdonk een verklaring die maar één boodschap bevatte: op basis van de uitslag van de verkiezingen heeft niet Mark Rutte maar zijzelf recht op het leiderschap in de partij. Dat ze aan het eind van haar speech zei loyaal te zijn aan de partij en aan Rutte kwam zelfs op de aanwezige leden van Verdonks campagneteam als lachwekkend over. Verdonk bepleitte een commissie, waarin VVD-coryfeeën Wiegel en Bolkestein zitting zouden moeten nemen, die onderzoek moest doen naar „deze unieke situatie”. Ergo: een onderzoek naar het leiderschap van Rutte.
Als Rutte ook maar een millimeter had toegegeven aan haar suggestie om een commissie onderzoek te laten doen, was zijn positie onhoudbaar geworden. Daarmee had hij impliciet erkend dat zijn leiderschap binnen de partij onderwerp van discussie was. Dat wist Rutte gisteren te voorkomen.
De mislukte coup typeert de manier waarop Verdonk het afgelopen half jaar heeft geopereerd. Het ontbreekt haar aan strategisch inzicht, zeggen liberalen, en ze stort zichzelf en haar partij daarmee keer op keer in grote onzekerheid. Haar kandidatuur begin april voor het lijsttrekkerschap was daar een voorbeeld van, de hele campagne voor het lijsttrekkerschap, de totaal op haar persoon gerichte campagne op weg naar de Kamerverkiezingen en gisteren de climax: haar openlijke aanval op de positie van Mark Rutte.
Verdonk laat zich vooral leiden door streven naar macht. Daarbij wordt zij gesouffleerd door haar vaste adviseurs Kay van der Linde en Ed Sinke. Verdonks ambtelijke adviseurs op het departement van Justitie zien met lede ogen hoe Verdonk dikwijls ertoe aangezet wordt het op te nemen tegen de zittende partijtop. Daarom sprak Verdonk gisteren van „veertig partijbonzen” die haar ambitie (partijleider worden) dwarsbomen.
Alleen al het moment waarop Verdonk gisteren haar couppoging deed, is veelzeggend. In de Oude Zaal van de Tweede Kamer nam Mark Rutte afscheid van enkele Kamerleden die niet terugkeren in de Kamer. Onbeschoft, oordeelden VVD’ers daar, over haar keuze voor juist dat moment.
Want wat een feestje had moeten worden voor prominenten als oud-fractievoorzitter Jozias van Aartsen en Pieter Hofstra, werd nu gedomineerd door een crisissfeer. Toen Verdonk even later zelf ook nog acte de présence gaf op de afscheidsborrel konden velen hun afkeuring niet onderdrukken. Verdonk werd door een groot deel van de VVD-top volstrekt genegeerd.
In het spoedberaad dat op de borrel volgde, maakte Verdonk de onvermijdelijke draai. Ze schaarde zich achter Rutte en ontkende zelfs diens positie aan de orde te willen stellen. Rutte wees haar voorstel om een commissie in te stellen resoluut van de hand: alleen de al eerder afgesproken evaluatie naar de verkiezingscampagnes dit jaar zou doorgang vinden.
Gezien de omstandigheden heeft Rutte voor de beste korte termijn-oplossing gekozen: zand erover, zoals hij letterlijk zelf zei. De vraag is of het op lange termijn voldoende is. Feit blijft dat hij een verkiezingsnederlaag heeft geleden en dat de nummer twee het beter gedaan heeft dan hij. Binnen de nieuwe, 22 koppen tellende VVD-fractie, is er op dit moment niemand die het openlijk voor Verdonk durft op te nemen.
In haar toespraak stelde Verdonk vast dat haar positie „wel een beetje onmogelijk” is, nu de kiezer een voorkeur voor haar heeft uitgesproken terwijl de partij vasthoudt aan Rutte. Diens positie lijkt ook een onmogelijke: zolang Verdonk deel uitmaakt van de VVD, vormt zij een bedreiging voor zijn leiderschap en voor de stabiliteit van de partij. Maar zou zij uit de partij stappen, vormt zij nog een veel groter risico, namelijk voor splijting van de VVD.