Qaiys
15-12-06, 22:36
’Stichting van staat Israël is anti-joods’
door Els van Diggele
De staat Israël is niet de vervulling van de bijbelse beloften, maar een schending van de oude, joodse traditie. Met deze stelling schopt historicus Jacov Rabkin joden en christenen flink tegen de schenen. „Ze zeggen wel dat ze vroom zijn, maar die kolonisten zijn ontjoodste joden.”
’Over Israël zijn veel mythen in omloop. De ene is iets gevaarlijker dan de andere”, zegt Jacov Rabkin. De hoogleraar geschiedenis (universiteit van Montreal) is schrijver van ’In naam van de Thora. De geschiedenis van de antizionistische joden’. Rabkin beschrijft de klap die de traditionele joden kregen toen anderen ’Gods hand forceerden’, de komst van de Messias bespoedigden door vestiging in Palestina en dat ook nog jodendom noemden.
Veel christenen geloven in de ’mythe’ dat in Israël Gods belofte aan Abraham met de stichting van de staat Israël in vervulling is gegaan; daar herenigden de bijbelse ballingen die de weg bereiden voor de terugkeer van Christus.
Veel joden zien Israël als een seculiere maatschappij, opgebouwd door gespierde pioniers die na alle vervolgingen opnieuw wilden beginnen. Anderen denken dat joden in Israël de hele dag de Thora bestuderen en drie keer daags bidden. En sommigen menen dat de terugtrekking uit de Westoever het einde van het jodendom is.
Het gevaarlijkst vindt Rabkin de overtuiging dat het zionisme deel is van het jodendom en de oprichting van de staat het begin van het messiaanse tijdperk. In het vuur van de discussie vraagt niemand zich volgens Rabkin af wat een zionist eigenlijk is. Dankzij hem bestaat Israël, maar wat heeft dat teweeggebracht? De antizionisten worden volledig buiten beschouwing gelaten, omdat ze niet talrijk zijn. Rabkin maakt dat niet uit: het gaat hem om ’belangrijke historische feiten’.
Zionisten reageren boos op Rabkins werk, want hij zou de vuile zionistische was buitenhangen en hen afschilderen als onjoodse heldhaftige lieden. In Montreal, zo vertelt Rabkin in Amsterdam, kreeg een rabbijn geld aangeboden om hem aan te klagen. „Joodse uitgeverijen willen hun vingers er niet aan branden, evenmin als Israëlische. Het zou verdeeldheid zaaien. Alsof de zionisten dat niet hebben gedaan met hun messianisme zonder Messias!”
Rabkin is zelf geen antizionist en is nog nooit uitgescholden voor ’joodse zelfhater’. Hij wil, zegt hij, als historicus een debat over jodendom, zionisme en Israël. „Degenen die dat niet willen noemen me een antizionist. Terwijl juist de antizionisten het jodendom in stand houden! Voor een zuiver debat is kennis over hen noodzakelijk.”
In Nederland beperkt de antizionistische stem zich tot een handjevol Amsterdamse gezinnen. Maar in de vrome joodse wijken van Antwerpen, New York en Jeruzalem is de afkeer van Israël en van zionisten gewoon op straat te lezen op affiches en te horen bij de bakker. Deze joden hopen wel op een leven in Jeruzalem, maar dan in een heilig Jeruzalem in de messiaanse tijd.
De antizionisten zijn de Thora altijd trouw gebleven. Sterker nog, tot ongeveer eind 19de eeuw gold dat voor het gehele jodendom. Dat was zó vroom dat het woord orthodoxie niet eens nodig was. Dit vrome Europese jodendom verzette zich tegen het zionisme omdat het joodse volk de Eeuwige had beloofd zich niet in het Heilige Land te vestigen. Individuele vestiging mag, maar collectieve vestiging mag pas als de Messias komt. Tot die tijd moet het joodse volk geduldig wachten in ballingschap.
Met pijn in zijn hart zag de vrome jood hoe de geassimileerde Weense intellectueel Theodor Herzl (1860-1904) met zijn zionisme deze belofte brak. Herzl was al seculier, door de joodse Verlichting, maar hij wist talloze joden te winnen voor het ’ketterse’ idee om nu al naar het heilige land te gaan. De vromen rechtvaardigden hun alliantie met Herzl door te wijzen op de gemoderniseerde diaspora waar de ’vrome joodse ziel niet langer kon bloeien’. Met lede ogen zag de traditionele jood toe hoe Herzl, zo schrijft Rabkin, vele joden een nieuwe ’ontjoodste’ identiteit aanpraatte waardoor zij braken met de kern van het jodendom. En net zoals iemand die niet in de heilige Drie-eenheid gelooft, zich moeilijk christen kan noemen, diskwalificeert iemand die breekt met deze belofte zich als jood.
Jonge Europese seculiere zionisten wilden niets liever, zegt Rabkin. „Weg met het benauwde getto, riepen ze, het is tijd voor de Nieuwe Joodse Mens die zich niet laat kisten.” Ze wilden hun door vervolgingen ’vervrouwelijkte’ imago ’vermannelijken’. Hun grootouders vonden iemand sterk die zich kon beheersen, maar dat lukte deze zionisten na de pogroms niet meer. Ze schuwden de pacifistische passieve traditie, waarmee ze zelfs de spot dreven. Hoe konden de pogroms, zoals het traditionele jodendom beweerde, zijn veroorzaakt door het gedrag van zionisten? En hoe konden ze onder deze omstandigheden passief zijn en tot inkeer komen?
De actieve houding van zionisten opende de mogelijkheid tot het gebruik van geweld, eerst vooral in Rusland, schrijft Rabkin, zelf van Russische origine. Joodse intellectuelen, vaak voormalig jesjiva-leerlingen die het gebruik van wapens altijd hadden afgewezen, toonden ongeremd als zionist hun spierballen. Na de pogrom in Kishinev (1903) schreef de dichter Chaim Nachman Bialik: „Laat vuisten als stenen tegen de hemelen en tegen de hemelse troon vliegen.” Vladimir Jabotinsky verklaarde publiekelijk: „Joodse jeugd, leer schieten!” De omstandigheden dwingen ons te leren schieten, we kunnen de realiteit niet negeren, was de redenering.
Een geestelijke klimaatsverandering voltrok zich, die aardig wordt geïllustreerd door de gegraveerde Kaukasische dolk die Ariël Sharon van zijn vader kreeg als geschenk voor zijn bar mitswa. Traditionele joden kregen meestal joodse boeken.
Deze ’ontjoodste’ socialistische Russen stichtten Israël en vormden daar ook de invloedrijkste groep binnen de militaire elite. Onder hen was Israëls eerste premier, David Ben Gurion, die de Jiddische diaspora-jood wilde vervangen door een nieuwe, trotse en mondige joodse Israëliër. Een beetje jodendom mocht wel, maar niet te veel en vooral niet vroom. Deze Nieuwe Hebreeuwse Mens zou burger zijn van een normale staat, een staat zoals alle andere. Al snel bleek dat wat normaal was voor andere staten, abnormaal was voor Israël: het traditionele jodendom – eeuwenlang het collectieve bewustzijn van de joden – stond hem bij het ’normaliseren’ van de jood in de weg. Het jodendom noemde hij ’het historische ongeluk van het joodse volk’.
Waar hebben deze ontwikkelingen toe geleid? Onmiskenbaar tot de stichting van de staat Israël door de seculiere joden. Maar aan vrome zijde leidde het volgens Rabkin tot vals messianisme en tot gewelddadigheden. Hij wil graag nogmaals kwijt, zeker nu we in de multiculturele samenleving steeds meer over godsdienst praten, dat dit in de kern onjoods is. Rabkin: „De koortsachtige bebouwing van het bijbelse land Judea en Samaria (’Westoever’) door joden die de voetstappen van de Messias horen, heeft weinig met jodendom te maken, ook al zeggen religieuze zionisten dat ze vroom zijn. Eind negentiende eeuw braken ze met de joodse traditie in hun ijver de komst van de Messias te bespoedigen. Ze hebben zeker twijfels gehad over deze koers. Ze worstelden met deze breuk. Maar toen Israël in 1967 op miraculeuze wijze de Zesdaagse Oorlog won, wisten ze het zeker: de Eeuwige is een zionist. IJver sloeg toen om in fanatisme.”
Na de dramatische terugtrekking uit Gaza vorig jaar, die iedere jood, vroom of niet vroom met tranen in de ogen heeft beleefd, sloegen de twijfels weer toe. Zou God dan toch geen zionist zijn? Sommige religieuze zionisten bekenden dat ze wellicht een valse Messias hebben nagejaagd. Verblind en overmoedig door de overwinning, stortten ze zich op het land en raakten in een isolement. „We zijn te veel van onszelf en van het land gaan houden, ten koste van aandacht voor de Thora en de rest van Israël”, bekende een kolonist na de terugtrekking.
Rabkin: „Christelijke zionisten in Europa en de evangelische lobby in Amerika zouden deze geluiden moeten horen. Maar hun enige zorg blijft behoud van het land. Want het land is heilig. Maar land kan niet heilig zijn in het jodendom, dat is precies waar het om gaat! De vroege zionisten en later de kolonisten, verheerlijken het land. De Klaagmuur is voor hen heilig, terwijl traditionele joden deze muur het Gouden Kalf van de zionisten noemen. Het komt in de buurt van afgoderij.”
„En dan het geweld”, zegt Rabkin. Veel christenen weten zich er geen raad mee. Hoe kan het jodendom toestaan dat soldaten van Gods volk met keppeltjes wel eens iemand doodschieten? Hoe kan het jodendom dat toestaan, vragen ze zich af. Rabkin helpt ze uit de brand: „Het gebruik van geweld is onjoods. De joden beloofden God ook geen geweld te gebruiken. De soldaten behoren te schieten als zionist en niet als vertegenwoordiger van het jodendom. De staat moet zich verdedigen, maar geweld gebruiken in naam van de Thora is niet joods.”
Het zijn juist de joodse joden en niet de ’ontjoodste’ zionisten, die in naam van de Thora, als antizionisten nog steeds zorgen voor overleving van het joodse volk, zegt Rabkin. „Laat het niet gebeuren, maar als het land Israël verdwijnt, zullen zij blijven. Maar wat betekent verlies van land voor de jood die land verheerlijkt? De paradox is dat zestig procent van de Israëliërs de traditionele joden het meest haten. Waarom? Niet omdat ze de dienstplicht niet vervullen of geen belasting betalen, want talloze Israëliërs ontduiken deze plichten. Ze worden gehaat omdat ze niet meer zouden moeten bestaan. Net zoals veel christenen vinden dat ze het Nieuwe Israël zijn, vinden de zionisten dat de Nieuwe Hebreeuwse Mens in de plaats is gekomen van de traditionele ’Jiddische’ diaspora-jood.”
door Els van Diggele
De staat Israël is niet de vervulling van de bijbelse beloften, maar een schending van de oude, joodse traditie. Met deze stelling schopt historicus Jacov Rabkin joden en christenen flink tegen de schenen. „Ze zeggen wel dat ze vroom zijn, maar die kolonisten zijn ontjoodste joden.”
’Over Israël zijn veel mythen in omloop. De ene is iets gevaarlijker dan de andere”, zegt Jacov Rabkin. De hoogleraar geschiedenis (universiteit van Montreal) is schrijver van ’In naam van de Thora. De geschiedenis van de antizionistische joden’. Rabkin beschrijft de klap die de traditionele joden kregen toen anderen ’Gods hand forceerden’, de komst van de Messias bespoedigden door vestiging in Palestina en dat ook nog jodendom noemden.
Veel christenen geloven in de ’mythe’ dat in Israël Gods belofte aan Abraham met de stichting van de staat Israël in vervulling is gegaan; daar herenigden de bijbelse ballingen die de weg bereiden voor de terugkeer van Christus.
Veel joden zien Israël als een seculiere maatschappij, opgebouwd door gespierde pioniers die na alle vervolgingen opnieuw wilden beginnen. Anderen denken dat joden in Israël de hele dag de Thora bestuderen en drie keer daags bidden. En sommigen menen dat de terugtrekking uit de Westoever het einde van het jodendom is.
Het gevaarlijkst vindt Rabkin de overtuiging dat het zionisme deel is van het jodendom en de oprichting van de staat het begin van het messiaanse tijdperk. In het vuur van de discussie vraagt niemand zich volgens Rabkin af wat een zionist eigenlijk is. Dankzij hem bestaat Israël, maar wat heeft dat teweeggebracht? De antizionisten worden volledig buiten beschouwing gelaten, omdat ze niet talrijk zijn. Rabkin maakt dat niet uit: het gaat hem om ’belangrijke historische feiten’.
Zionisten reageren boos op Rabkins werk, want hij zou de vuile zionistische was buitenhangen en hen afschilderen als onjoodse heldhaftige lieden. In Montreal, zo vertelt Rabkin in Amsterdam, kreeg een rabbijn geld aangeboden om hem aan te klagen. „Joodse uitgeverijen willen hun vingers er niet aan branden, evenmin als Israëlische. Het zou verdeeldheid zaaien. Alsof de zionisten dat niet hebben gedaan met hun messianisme zonder Messias!”
Rabkin is zelf geen antizionist en is nog nooit uitgescholden voor ’joodse zelfhater’. Hij wil, zegt hij, als historicus een debat over jodendom, zionisme en Israël. „Degenen die dat niet willen noemen me een antizionist. Terwijl juist de antizionisten het jodendom in stand houden! Voor een zuiver debat is kennis over hen noodzakelijk.”
In Nederland beperkt de antizionistische stem zich tot een handjevol Amsterdamse gezinnen. Maar in de vrome joodse wijken van Antwerpen, New York en Jeruzalem is de afkeer van Israël en van zionisten gewoon op straat te lezen op affiches en te horen bij de bakker. Deze joden hopen wel op een leven in Jeruzalem, maar dan in een heilig Jeruzalem in de messiaanse tijd.
De antizionisten zijn de Thora altijd trouw gebleven. Sterker nog, tot ongeveer eind 19de eeuw gold dat voor het gehele jodendom. Dat was zó vroom dat het woord orthodoxie niet eens nodig was. Dit vrome Europese jodendom verzette zich tegen het zionisme omdat het joodse volk de Eeuwige had beloofd zich niet in het Heilige Land te vestigen. Individuele vestiging mag, maar collectieve vestiging mag pas als de Messias komt. Tot die tijd moet het joodse volk geduldig wachten in ballingschap.
Met pijn in zijn hart zag de vrome jood hoe de geassimileerde Weense intellectueel Theodor Herzl (1860-1904) met zijn zionisme deze belofte brak. Herzl was al seculier, door de joodse Verlichting, maar hij wist talloze joden te winnen voor het ’ketterse’ idee om nu al naar het heilige land te gaan. De vromen rechtvaardigden hun alliantie met Herzl door te wijzen op de gemoderniseerde diaspora waar de ’vrome joodse ziel niet langer kon bloeien’. Met lede ogen zag de traditionele jood toe hoe Herzl, zo schrijft Rabkin, vele joden een nieuwe ’ontjoodste’ identiteit aanpraatte waardoor zij braken met de kern van het jodendom. En net zoals iemand die niet in de heilige Drie-eenheid gelooft, zich moeilijk christen kan noemen, diskwalificeert iemand die breekt met deze belofte zich als jood.
Jonge Europese seculiere zionisten wilden niets liever, zegt Rabkin. „Weg met het benauwde getto, riepen ze, het is tijd voor de Nieuwe Joodse Mens die zich niet laat kisten.” Ze wilden hun door vervolgingen ’vervrouwelijkte’ imago ’vermannelijken’. Hun grootouders vonden iemand sterk die zich kon beheersen, maar dat lukte deze zionisten na de pogroms niet meer. Ze schuwden de pacifistische passieve traditie, waarmee ze zelfs de spot dreven. Hoe konden de pogroms, zoals het traditionele jodendom beweerde, zijn veroorzaakt door het gedrag van zionisten? En hoe konden ze onder deze omstandigheden passief zijn en tot inkeer komen?
De actieve houding van zionisten opende de mogelijkheid tot het gebruik van geweld, eerst vooral in Rusland, schrijft Rabkin, zelf van Russische origine. Joodse intellectuelen, vaak voormalig jesjiva-leerlingen die het gebruik van wapens altijd hadden afgewezen, toonden ongeremd als zionist hun spierballen. Na de pogrom in Kishinev (1903) schreef de dichter Chaim Nachman Bialik: „Laat vuisten als stenen tegen de hemelen en tegen de hemelse troon vliegen.” Vladimir Jabotinsky verklaarde publiekelijk: „Joodse jeugd, leer schieten!” De omstandigheden dwingen ons te leren schieten, we kunnen de realiteit niet negeren, was de redenering.
Een geestelijke klimaatsverandering voltrok zich, die aardig wordt geïllustreerd door de gegraveerde Kaukasische dolk die Ariël Sharon van zijn vader kreeg als geschenk voor zijn bar mitswa. Traditionele joden kregen meestal joodse boeken.
Deze ’ontjoodste’ socialistische Russen stichtten Israël en vormden daar ook de invloedrijkste groep binnen de militaire elite. Onder hen was Israëls eerste premier, David Ben Gurion, die de Jiddische diaspora-jood wilde vervangen door een nieuwe, trotse en mondige joodse Israëliër. Een beetje jodendom mocht wel, maar niet te veel en vooral niet vroom. Deze Nieuwe Hebreeuwse Mens zou burger zijn van een normale staat, een staat zoals alle andere. Al snel bleek dat wat normaal was voor andere staten, abnormaal was voor Israël: het traditionele jodendom – eeuwenlang het collectieve bewustzijn van de joden – stond hem bij het ’normaliseren’ van de jood in de weg. Het jodendom noemde hij ’het historische ongeluk van het joodse volk’.
Waar hebben deze ontwikkelingen toe geleid? Onmiskenbaar tot de stichting van de staat Israël door de seculiere joden. Maar aan vrome zijde leidde het volgens Rabkin tot vals messianisme en tot gewelddadigheden. Hij wil graag nogmaals kwijt, zeker nu we in de multiculturele samenleving steeds meer over godsdienst praten, dat dit in de kern onjoods is. Rabkin: „De koortsachtige bebouwing van het bijbelse land Judea en Samaria (’Westoever’) door joden die de voetstappen van de Messias horen, heeft weinig met jodendom te maken, ook al zeggen religieuze zionisten dat ze vroom zijn. Eind negentiende eeuw braken ze met de joodse traditie in hun ijver de komst van de Messias te bespoedigen. Ze hebben zeker twijfels gehad over deze koers. Ze worstelden met deze breuk. Maar toen Israël in 1967 op miraculeuze wijze de Zesdaagse Oorlog won, wisten ze het zeker: de Eeuwige is een zionist. IJver sloeg toen om in fanatisme.”
Na de dramatische terugtrekking uit Gaza vorig jaar, die iedere jood, vroom of niet vroom met tranen in de ogen heeft beleefd, sloegen de twijfels weer toe. Zou God dan toch geen zionist zijn? Sommige religieuze zionisten bekenden dat ze wellicht een valse Messias hebben nagejaagd. Verblind en overmoedig door de overwinning, stortten ze zich op het land en raakten in een isolement. „We zijn te veel van onszelf en van het land gaan houden, ten koste van aandacht voor de Thora en de rest van Israël”, bekende een kolonist na de terugtrekking.
Rabkin: „Christelijke zionisten in Europa en de evangelische lobby in Amerika zouden deze geluiden moeten horen. Maar hun enige zorg blijft behoud van het land. Want het land is heilig. Maar land kan niet heilig zijn in het jodendom, dat is precies waar het om gaat! De vroege zionisten en later de kolonisten, verheerlijken het land. De Klaagmuur is voor hen heilig, terwijl traditionele joden deze muur het Gouden Kalf van de zionisten noemen. Het komt in de buurt van afgoderij.”
„En dan het geweld”, zegt Rabkin. Veel christenen weten zich er geen raad mee. Hoe kan het jodendom toestaan dat soldaten van Gods volk met keppeltjes wel eens iemand doodschieten? Hoe kan het jodendom dat toestaan, vragen ze zich af. Rabkin helpt ze uit de brand: „Het gebruik van geweld is onjoods. De joden beloofden God ook geen geweld te gebruiken. De soldaten behoren te schieten als zionist en niet als vertegenwoordiger van het jodendom. De staat moet zich verdedigen, maar geweld gebruiken in naam van de Thora is niet joods.”
Het zijn juist de joodse joden en niet de ’ontjoodste’ zionisten, die in naam van de Thora, als antizionisten nog steeds zorgen voor overleving van het joodse volk, zegt Rabkin. „Laat het niet gebeuren, maar als het land Israël verdwijnt, zullen zij blijven. Maar wat betekent verlies van land voor de jood die land verheerlijkt? De paradox is dat zestig procent van de Israëliërs de traditionele joden het meest haten. Waarom? Niet omdat ze de dienstplicht niet vervullen of geen belasting betalen, want talloze Israëliërs ontduiken deze plichten. Ze worden gehaat omdat ze niet meer zouden moeten bestaan. Net zoals veel christenen vinden dat ze het Nieuwe Israël zijn, vinden de zionisten dat de Nieuwe Hebreeuwse Mens in de plaats is gekomen van de traditionele ’Jiddische’ diaspora-jood.”