Man_Ray
19-01-07, 14:09
De Egyptische schrijfster en feministe Nawal El Saadawi is een van die weinige bekende mensen die je maar zelden op televisie ziet. Aan haar engagement kan het niet liggen. Al decennia strijdt ze voor de rechten van de mens, en die van de vrouw in het bijzonder.
Ondanks haar leeftijd (75 jaar) blijft Nawal El Saadawi schrijven en lezingen geven, en neemt ze deel aan fora en congressen over de hele wereld. Dit jaar nog richtte ze in Brussel een afdeling op van haar organisatie Arab Women's Solidarity Association (AWSA). Haar laatste standplaats was Parijs, waar ze op vraag van de vrouwenorganisatie Ni Putes, Ni Soumises haar visie op het feminisme gaf.
Het gaat niet goed met de wereld, oordeelt deze volbloedfeministe. Ook voor de vrouw is er vooral slecht nieuws. Nawal El Saadawi kan niet over de situatie van de vrouw praten zonder de link te leggen met de nationale en de internationale politiek.
Uw engagement voor meer vrouwenrechten in Egypte is er al lang. Is er iets veranderd na die decennia van activisme?
NAWAL EL SAADAWI: Ik begon er als kind al mee voor de rechten van de vrouw op te komen. Ik ben in een arm dorp geboren en voelde de onrechtvaardigheid in mijn gezin en in de maatschappij. Zo is mijn opstand begonnen. Ik had geluk. Mijn familie heeft me geholpen. Ik kon naar de universiteit gaan, heb geneeskunde gestudeerd en ben beginnen te schrijven over de seksuele, de politieke en de economische onderdrukking van de vrouw. Ik ben ten strijde getrokken tegen de hoofddoek, tegen de besnijdenis van vrouwen en tegen alle vormen van religieuze en politieke hypocrisie. Natuurlijk heb ik tegenwerking ondervonden. De Egyptische regering was tegen me, het ministerie van Gezondheid, de islamgeleerden, de vakbond van geneesheren en zelfs dokters waren tegen me. De artsen waren toen voor de besnijdenis van meisjes, ze hadden het niet begrepen. Ik heb het tijdschrift Gezondheid gelanceerd en heb vrouwenorganisaties opgericht, waaronder de Vereniging voor de Culturele Gezondheid. Telkens weer was de regering daar om me te hinderen. Elke organisatie die ik oprichtte, sloot zij weer. Zo ging dat met Solidariteit van de Arabische Vrouw en met de Unie van de Vrouwen van Egypte. De vrouwenbeweging hebben ze vakkundig geaborteerd. We hebben momenteel geen feministische beweging in Egypte. De vrouwenbeweging staat onder leiding van Suzanne Moebarak, de vrouw van de president. Ze doen er niets anders dan praten in de kranten en op de televisie. Ik kan momenteel de vrouwen niet organiseren. Ik schrijf, ik vecht met mijn pen, ik geef lezingen en neem deel aan conferenties.
U zegt dat er niet alleen geen echte feministische beweging in Egypte is, maar dat zelfs de mensenrechten erop achteruitgaan.
EL SAADAWI: Er is achteruitgang en vooruitgang. De vooruitgang bestaat erin dat mijn boeken worden gelezen. Ik heb 45 boeken geschreven die naar 36 talen zijn vertaald. Achteruitgang is er op politiek vlak. Arabische staten en regeringen zijn meer afhankelijk geworden van de VS en van Israël. Er is sprake van een Arabische nederlaag, een Arabische zwakte. Die zie je in de opkomst in onze regio van het religieuze fundamentalisme in de islam, in het christendom en in het jodendom. Dit houdt een achteruitgang in op economisch en politiek vlak en op het vlak van de vrouwenrechten. De vrouwen worden gesluierd en verhinderd om te werken. In Egypte kon een vrouw vroeger rechter worden, nu zegt de voorzitter van de club van de rechters dat dit niet kan.
Naast de officiële vrouwenbeweging is er ook de beweging van het islamfeminisme.
EL SAADAWI: Er is inderdaad een feministische beweging binnen de islam die de Koran herinterpreteert in het voordeel van de vrouw. Dezelfde beweging die er ook is binnen het christelijke geloof, het jodendom en andere godsdiensten.
De islamfeministen hebben een positieve rol, maar ik werk niet met hen samen omdat ik geloof dat het noodzakelijk is om Kerk en Staat te scheiden. Het probleem van de religie is de interpretatie. Elke vers kan op honderden verschillende manier geïnterpreteerd worden. De vrouwen willen interpreteren, maar ze hebben geen politieke macht. Religie staat in dienst van de politieke krachten. Wie de politieke macht heeft, interpreteert de godsdienst.
U legt altijd de link tussen de situatie van de vrouw en die van de politiek.
EL SAADAWI: De band die tussen beide bestaat, is dan ook sterk. Wat betekent het woord democratie? Democratie is niet alleen een veelheid aan politieke partijen. Democratie is een proces. Als je familie niet democratisch is en je echtgenoot een dictator is, dan kun je geen democratie hebben. Democratie kan niet bij wet worden opgelegd. Niet van hogerhand worden geïnstalleerd. Het is een proces dat thuis begint. Met een democratische familie, een democratische school, een democratische straat, democratische partijen en democratische ngo's maken we kans op een democratisch land.
Ook de globalisering speelt daarin een rol.
EL SAADAWI: Absoluut. In Egypte is het effect van de globalisering: meer kapitalisme, meer werkloosheid en meer armoede - dat laatste vooral onder de vrouwen. Maar men wil niet dat we het verband leggen. In plaats daarvan wil men dat we praten over de besnijdenis van meisjes, over huiselijk geweld en over seksuele intimidatie. Dat moet allemaal wel los van de politiek worden behandeld. De ngo's die steun krijgen van de VS zijn ngo's die zonder enig politiek engagement rond deze thema's werken.
In Antwerpen, de grootste stad in Vlaanderen, wordt er een regelgeving voorbereid om de hoofddoek te verbieden voor vrouwen in onthaalfuncties bij de stedelijke administratie.
EL SAADAWI: Men focust altijd op de hoofddoek, maar de hoofddoek is een bijzaak. Ik ben natuurlijk tegen de sluier, niet alleen de sluier die het haar bedekt maar ook tegen make-up, die ik de postmoderne sluier noem. Ik ben tegen alle vormen van sluiers, maar de gevaarlijkste is de sluier van het verstand. Vooral die moet bestreden worden. Ons verstand wordt bedekt door een sluier van taal.
De mechanismen van onderdrukking zijn veranderd. Men gebruikt de media tegen ons en sluiert ons verstand met mooie woorden. President George W. Bush is naar Irak getrokken om democratie te brengen. Ze kunnen tegen ons vechten, ze kunnen ons vermoorden in naam van de democratie, ze kunnen ons armer en armer maken in naam van de ontwikkeling. Ze kunnen ons verdelen in naam van de diversiteit en het multiculturalisme.
Toch is de hoofddoek een terugkerend thema in België en in heel Europa.
EL SAADAWI: Europa wil de hoofddoek verbieden, maar het is zelf religieus en het heeft toegelaten dat de godsdienst een belangrijke rol speelt. Er is geen echte scheiding tussen Kerk en Staat in Europa en in de VS. Europa en de VS zijn christelijk en ze zijn gehecht aan het christendom. Nog meer zijn ze aan het kapitalisme gehecht. Het probleem is niet een probleem van het christendom en de islam. Nee. Het conflict is dat tussen de rijken en de armen. Het conflict is in wezen economisch maar heeft een religieuze vorm. Dat is overal zo. Het conflict tussen Israël en de Palestijnen is geen conflict tussen het jodendom en de islam, maar een conflict om land, water en economische bronnen. Het conflict tussen Irak en de VS gaat niet over democratie of culturele minderheden maar om olie. Ze dekken dat toe met religie en beschaving, zodat we het niet zouden opmerken.
Ook migranten zijn gehecht aan hun identiteit. Multiculturalisme en diversiteit zijn progressieve woorden bij ons.
EL SAADAWI: Het zijn mooie woorden, maar ze zijn bedrieglijk. In Irak hebben ze de mensen verdeeld. Ik ging niet akkoord met Saddam Hoessein, maar onder zijn bewind was er eenheid in het land. Er was geen fitna tussen sjiieten en soennieten. Ook identiteit, een mooi woord, maar wat betekent het? De identiteit is niet de cultuur of de godsdienst. Wij zijn mensen. We moeten de identiteit humaniseren en samenwerken voor vrijheid en gelijkheid. Het kapitalisme breekt de barrières. Multinationals en de Wereldbank staan bovenaan. Ze breken de nationale grenzen en leggen hun wetten op voor meer geld en exploitatie. Dat noem ik de globalisering van boven. Wij, de gewone mensen moeten van onderaf globaliseren en de grenzen van nationaliteit, gender en religie breken om te vechten tegen de globalisering van boven. Dat is de hoop.
DOOR SAMIRA BENDADI
Knack - 10-01-2007
Ondanks haar leeftijd (75 jaar) blijft Nawal El Saadawi schrijven en lezingen geven, en neemt ze deel aan fora en congressen over de hele wereld. Dit jaar nog richtte ze in Brussel een afdeling op van haar organisatie Arab Women's Solidarity Association (AWSA). Haar laatste standplaats was Parijs, waar ze op vraag van de vrouwenorganisatie Ni Putes, Ni Soumises haar visie op het feminisme gaf.
Het gaat niet goed met de wereld, oordeelt deze volbloedfeministe. Ook voor de vrouw is er vooral slecht nieuws. Nawal El Saadawi kan niet over de situatie van de vrouw praten zonder de link te leggen met de nationale en de internationale politiek.
Uw engagement voor meer vrouwenrechten in Egypte is er al lang. Is er iets veranderd na die decennia van activisme?
NAWAL EL SAADAWI: Ik begon er als kind al mee voor de rechten van de vrouw op te komen. Ik ben in een arm dorp geboren en voelde de onrechtvaardigheid in mijn gezin en in de maatschappij. Zo is mijn opstand begonnen. Ik had geluk. Mijn familie heeft me geholpen. Ik kon naar de universiteit gaan, heb geneeskunde gestudeerd en ben beginnen te schrijven over de seksuele, de politieke en de economische onderdrukking van de vrouw. Ik ben ten strijde getrokken tegen de hoofddoek, tegen de besnijdenis van vrouwen en tegen alle vormen van religieuze en politieke hypocrisie. Natuurlijk heb ik tegenwerking ondervonden. De Egyptische regering was tegen me, het ministerie van Gezondheid, de islamgeleerden, de vakbond van geneesheren en zelfs dokters waren tegen me. De artsen waren toen voor de besnijdenis van meisjes, ze hadden het niet begrepen. Ik heb het tijdschrift Gezondheid gelanceerd en heb vrouwenorganisaties opgericht, waaronder de Vereniging voor de Culturele Gezondheid. Telkens weer was de regering daar om me te hinderen. Elke organisatie die ik oprichtte, sloot zij weer. Zo ging dat met Solidariteit van de Arabische Vrouw en met de Unie van de Vrouwen van Egypte. De vrouwenbeweging hebben ze vakkundig geaborteerd. We hebben momenteel geen feministische beweging in Egypte. De vrouwenbeweging staat onder leiding van Suzanne Moebarak, de vrouw van de president. Ze doen er niets anders dan praten in de kranten en op de televisie. Ik kan momenteel de vrouwen niet organiseren. Ik schrijf, ik vecht met mijn pen, ik geef lezingen en neem deel aan conferenties.
U zegt dat er niet alleen geen echte feministische beweging in Egypte is, maar dat zelfs de mensenrechten erop achteruitgaan.
EL SAADAWI: Er is achteruitgang en vooruitgang. De vooruitgang bestaat erin dat mijn boeken worden gelezen. Ik heb 45 boeken geschreven die naar 36 talen zijn vertaald. Achteruitgang is er op politiek vlak. Arabische staten en regeringen zijn meer afhankelijk geworden van de VS en van Israël. Er is sprake van een Arabische nederlaag, een Arabische zwakte. Die zie je in de opkomst in onze regio van het religieuze fundamentalisme in de islam, in het christendom en in het jodendom. Dit houdt een achteruitgang in op economisch en politiek vlak en op het vlak van de vrouwenrechten. De vrouwen worden gesluierd en verhinderd om te werken. In Egypte kon een vrouw vroeger rechter worden, nu zegt de voorzitter van de club van de rechters dat dit niet kan.
Naast de officiële vrouwenbeweging is er ook de beweging van het islamfeminisme.
EL SAADAWI: Er is inderdaad een feministische beweging binnen de islam die de Koran herinterpreteert in het voordeel van de vrouw. Dezelfde beweging die er ook is binnen het christelijke geloof, het jodendom en andere godsdiensten.
De islamfeministen hebben een positieve rol, maar ik werk niet met hen samen omdat ik geloof dat het noodzakelijk is om Kerk en Staat te scheiden. Het probleem van de religie is de interpretatie. Elke vers kan op honderden verschillende manier geïnterpreteerd worden. De vrouwen willen interpreteren, maar ze hebben geen politieke macht. Religie staat in dienst van de politieke krachten. Wie de politieke macht heeft, interpreteert de godsdienst.
U legt altijd de link tussen de situatie van de vrouw en die van de politiek.
EL SAADAWI: De band die tussen beide bestaat, is dan ook sterk. Wat betekent het woord democratie? Democratie is niet alleen een veelheid aan politieke partijen. Democratie is een proces. Als je familie niet democratisch is en je echtgenoot een dictator is, dan kun je geen democratie hebben. Democratie kan niet bij wet worden opgelegd. Niet van hogerhand worden geïnstalleerd. Het is een proces dat thuis begint. Met een democratische familie, een democratische school, een democratische straat, democratische partijen en democratische ngo's maken we kans op een democratisch land.
Ook de globalisering speelt daarin een rol.
EL SAADAWI: Absoluut. In Egypte is het effect van de globalisering: meer kapitalisme, meer werkloosheid en meer armoede - dat laatste vooral onder de vrouwen. Maar men wil niet dat we het verband leggen. In plaats daarvan wil men dat we praten over de besnijdenis van meisjes, over huiselijk geweld en over seksuele intimidatie. Dat moet allemaal wel los van de politiek worden behandeld. De ngo's die steun krijgen van de VS zijn ngo's die zonder enig politiek engagement rond deze thema's werken.
In Antwerpen, de grootste stad in Vlaanderen, wordt er een regelgeving voorbereid om de hoofddoek te verbieden voor vrouwen in onthaalfuncties bij de stedelijke administratie.
EL SAADAWI: Men focust altijd op de hoofddoek, maar de hoofddoek is een bijzaak. Ik ben natuurlijk tegen de sluier, niet alleen de sluier die het haar bedekt maar ook tegen make-up, die ik de postmoderne sluier noem. Ik ben tegen alle vormen van sluiers, maar de gevaarlijkste is de sluier van het verstand. Vooral die moet bestreden worden. Ons verstand wordt bedekt door een sluier van taal.
De mechanismen van onderdrukking zijn veranderd. Men gebruikt de media tegen ons en sluiert ons verstand met mooie woorden. President George W. Bush is naar Irak getrokken om democratie te brengen. Ze kunnen tegen ons vechten, ze kunnen ons vermoorden in naam van de democratie, ze kunnen ons armer en armer maken in naam van de ontwikkeling. Ze kunnen ons verdelen in naam van de diversiteit en het multiculturalisme.
Toch is de hoofddoek een terugkerend thema in België en in heel Europa.
EL SAADAWI: Europa wil de hoofddoek verbieden, maar het is zelf religieus en het heeft toegelaten dat de godsdienst een belangrijke rol speelt. Er is geen echte scheiding tussen Kerk en Staat in Europa en in de VS. Europa en de VS zijn christelijk en ze zijn gehecht aan het christendom. Nog meer zijn ze aan het kapitalisme gehecht. Het probleem is niet een probleem van het christendom en de islam. Nee. Het conflict is dat tussen de rijken en de armen. Het conflict is in wezen economisch maar heeft een religieuze vorm. Dat is overal zo. Het conflict tussen Israël en de Palestijnen is geen conflict tussen het jodendom en de islam, maar een conflict om land, water en economische bronnen. Het conflict tussen Irak en de VS gaat niet over democratie of culturele minderheden maar om olie. Ze dekken dat toe met religie en beschaving, zodat we het niet zouden opmerken.
Ook migranten zijn gehecht aan hun identiteit. Multiculturalisme en diversiteit zijn progressieve woorden bij ons.
EL SAADAWI: Het zijn mooie woorden, maar ze zijn bedrieglijk. In Irak hebben ze de mensen verdeeld. Ik ging niet akkoord met Saddam Hoessein, maar onder zijn bewind was er eenheid in het land. Er was geen fitna tussen sjiieten en soennieten. Ook identiteit, een mooi woord, maar wat betekent het? De identiteit is niet de cultuur of de godsdienst. Wij zijn mensen. We moeten de identiteit humaniseren en samenwerken voor vrijheid en gelijkheid. Het kapitalisme breekt de barrières. Multinationals en de Wereldbank staan bovenaan. Ze breken de nationale grenzen en leggen hun wetten op voor meer geld en exploitatie. Dat noem ik de globalisering van boven. Wij, de gewone mensen moeten van onderaf globaliseren en de grenzen van nationaliteit, gender en religie breken om te vechten tegen de globalisering van boven. Dat is de hoop.
DOOR SAMIRA BENDADI
Knack - 10-01-2007