IbnRushd
30-01-07, 21:13
Waarheid over Holocaust geen staatszaak
De historische waarheid is geen onderwerp voor de overheid. Dat geldt op alle gebied, ook dat van de Holocaust. Een verbod op ontkenning van de Holocaust is daarom onverstandig, meent Chris van der Heijden
Vanwege de herinnering aan de bevrijding van Auschwitz is het zaterdag 27 januari aanstaande Holocaust Memorial Day. Geen toeval daarom dat de dag daarvoor, morgen dus, aan de Verenigde Naties een Amerikaans voorstel voor een wereldwijd verbod van de ontkenning van diezelfde holocaust ter stemming wordt aangeboden.
Dat voorstel spoort perfect met nieuwe Europese ideeën, afkomstig van Duitsland, de huidige voorzitter van de Europese Unie, en in het bijzonder van de Duitse minister van Justitie, Brigitte Zypries. Vorige week deed zij een vergelijkbare oproep tot Europa. Ook hier immers is ontkenning c.q. relativering van de holocaust nog niet overal verboden.
Een van de landen waarvoor dat geldt is Italië. Niet voor lang want zaterdag wordt daar een nieuwe wet besproken. Tegen die wet hebben deze week zo’n tweehonderd Italiaanse historici, geen van allen ontkenners, protest aangetekend. Ze hebben daarvoor drie, stuk voor stuk zinnige redenen. De eerste is van tactische aard. Door een verbod worden de ontkenners in plaats van belemmerd juist bevoordeeld. Zo kunnen zij zich immers opwerpen als verdedigers van het vrije woord. Dat geeft hun dwaze stelling een heroïsch tintje.
De tweede reden is filosofisch: staatswaarheden kunnen botsen met historische waarheden. Het is daarom beter ze nooit te verkondigen. Zie de idiote situatie in Turkije rond de moord op de Armenen of die in China met het spreekverbod over de gebeurtenissen op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989.
De derde reden van de Italiaanse historici is vermoedelijk de meest problematische want raakt aan de inhoud van de holocaust. Door een verbod, stellen zij, is het fenomeen onbespreekbaar. Door die onbespreekbaarheid wordt de holocaust buiten de geschiedenis geplaatst, als een volstrekt uniek fenomeen, onaanraakbaar, onaantastbaar, eeuwig en altijd. Dat is niet alleen onverstandig, het is ook onjuist. Er hebben in de loop van de geschiedenis tal van genocides plaatsgevonden, elk met hun eigen kenmerken. De holocaust is daarvan helaas slechts één.
Er zijn naast deze drie nog andere argumenten waarom een verbod op relativering van de shoah onverstandig is. Zypries suggereert bij haar voorstel een uitbreiding van de internationale politiemacht en een betere koppeling van internationale databestanden. Door die suggestie in één adem te doen met een opmerking over de betrekkelijkheid van de vrijheid van meningsuiting, begeeft zij zich op spekglad ijs. Een bijkomend politiek probleem is dat er landen zijn, Zweden bijvoorbeeld maar vreemd genoeg ook de Verenigde Staten, waar juist de vrijheid van meningsuiting belangrijker wordt geacht dan de discussie over een historisch fenomeen. Het is niet te zien hoe dat te rijmen valt met eventuele internationale afspraken.
Tot slot is er nog een laatste en uiterst actuele reden waarom een verbod onjuist en onverstandig zou zijn. Aan het Amerikaanse voorstel aan de Verenigde Naties ligt natuurlijk het conflict met Iran ten grondslag – denk aan de voortdurende neiging van de huidige president van dat land om het fenomeen te ontkennen, denk ook aan het recente in Teheran gehouden congres. Tegelijkertijd weten we hoe de holocaust in sommige joodse kringen als politiek wapen wordt ingezet. Aan geen van beide moet de internationale gemeenschap meedoen.
De holocaust is een historisch verschijnsel. De vreselijkheid verandert daar niets aan. Zoals alle belangrijke historische verschijnselen wordt de holocaust gebruikt en misbruikt. Het is de taak van elk weldenkend mens, onder wie historici, dat tegen te gaan. Laatstgenoemden moeten dat doen door te onderzoeken, te argumenteren, te ontzenuwen. De staat, nationaal en internationaal, moet zich daar niet mee bemoeien, minder nog als die bemoeienis gelijkstaat aan een keuze in een lastig, explosief internationaal conflict. Dwazen die simpele feiten ontkennen en blijven ontkennen, fanatici die de geschiedenis gebruiken en misbruiken moeten als zodanig benaderd worden: als dwazen. Dat is niet alleen slimmer, het is ook effectiever.
Chris van der Heijden is historicus, schrijver en publicist. Hij is auteur van ‘Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog’ (2001).
nrc.nl
De historische waarheid is geen onderwerp voor de overheid. Dat geldt op alle gebied, ook dat van de Holocaust. Een verbod op ontkenning van de Holocaust is daarom onverstandig, meent Chris van der Heijden
Vanwege de herinnering aan de bevrijding van Auschwitz is het zaterdag 27 januari aanstaande Holocaust Memorial Day. Geen toeval daarom dat de dag daarvoor, morgen dus, aan de Verenigde Naties een Amerikaans voorstel voor een wereldwijd verbod van de ontkenning van diezelfde holocaust ter stemming wordt aangeboden.
Dat voorstel spoort perfect met nieuwe Europese ideeën, afkomstig van Duitsland, de huidige voorzitter van de Europese Unie, en in het bijzonder van de Duitse minister van Justitie, Brigitte Zypries. Vorige week deed zij een vergelijkbare oproep tot Europa. Ook hier immers is ontkenning c.q. relativering van de holocaust nog niet overal verboden.
Een van de landen waarvoor dat geldt is Italië. Niet voor lang want zaterdag wordt daar een nieuwe wet besproken. Tegen die wet hebben deze week zo’n tweehonderd Italiaanse historici, geen van allen ontkenners, protest aangetekend. Ze hebben daarvoor drie, stuk voor stuk zinnige redenen. De eerste is van tactische aard. Door een verbod worden de ontkenners in plaats van belemmerd juist bevoordeeld. Zo kunnen zij zich immers opwerpen als verdedigers van het vrije woord. Dat geeft hun dwaze stelling een heroïsch tintje.
De tweede reden is filosofisch: staatswaarheden kunnen botsen met historische waarheden. Het is daarom beter ze nooit te verkondigen. Zie de idiote situatie in Turkije rond de moord op de Armenen of die in China met het spreekverbod over de gebeurtenissen op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989.
De derde reden van de Italiaanse historici is vermoedelijk de meest problematische want raakt aan de inhoud van de holocaust. Door een verbod, stellen zij, is het fenomeen onbespreekbaar. Door die onbespreekbaarheid wordt de holocaust buiten de geschiedenis geplaatst, als een volstrekt uniek fenomeen, onaanraakbaar, onaantastbaar, eeuwig en altijd. Dat is niet alleen onverstandig, het is ook onjuist. Er hebben in de loop van de geschiedenis tal van genocides plaatsgevonden, elk met hun eigen kenmerken. De holocaust is daarvan helaas slechts één.
Er zijn naast deze drie nog andere argumenten waarom een verbod op relativering van de shoah onverstandig is. Zypries suggereert bij haar voorstel een uitbreiding van de internationale politiemacht en een betere koppeling van internationale databestanden. Door die suggestie in één adem te doen met een opmerking over de betrekkelijkheid van de vrijheid van meningsuiting, begeeft zij zich op spekglad ijs. Een bijkomend politiek probleem is dat er landen zijn, Zweden bijvoorbeeld maar vreemd genoeg ook de Verenigde Staten, waar juist de vrijheid van meningsuiting belangrijker wordt geacht dan de discussie over een historisch fenomeen. Het is niet te zien hoe dat te rijmen valt met eventuele internationale afspraken.
Tot slot is er nog een laatste en uiterst actuele reden waarom een verbod onjuist en onverstandig zou zijn. Aan het Amerikaanse voorstel aan de Verenigde Naties ligt natuurlijk het conflict met Iran ten grondslag – denk aan de voortdurende neiging van de huidige president van dat land om het fenomeen te ontkennen, denk ook aan het recente in Teheran gehouden congres. Tegelijkertijd weten we hoe de holocaust in sommige joodse kringen als politiek wapen wordt ingezet. Aan geen van beide moet de internationale gemeenschap meedoen.
De holocaust is een historisch verschijnsel. De vreselijkheid verandert daar niets aan. Zoals alle belangrijke historische verschijnselen wordt de holocaust gebruikt en misbruikt. Het is de taak van elk weldenkend mens, onder wie historici, dat tegen te gaan. Laatstgenoemden moeten dat doen door te onderzoeken, te argumenteren, te ontzenuwen. De staat, nationaal en internationaal, moet zich daar niet mee bemoeien, minder nog als die bemoeienis gelijkstaat aan een keuze in een lastig, explosief internationaal conflict. Dwazen die simpele feiten ontkennen en blijven ontkennen, fanatici die de geschiedenis gebruiken en misbruiken moeten als zodanig benaderd worden: als dwazen. Dat is niet alleen slimmer, het is ook effectiever.
Chris van der Heijden is historicus, schrijver en publicist. Hij is auteur van ‘Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog’ (2001).
nrc.nl