Invidia
09-02-07, 20:58
Het land was van ons, het land is van ons
Landmeters zijn bezig de erfenis van de apartheid op te ruimen. Op de boerderij van Mark Chennels komen ze net te laat. De opzichter is al vermoord.
Door Bram Vermeulen
Esibhonsweni, 9 febr. Stofwolken achtervolgen de terreinwagen van de ambtenaren van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Landzaken. Met kaarten en kompassen stuiven ze van de ene uithoek naar de andere van deze vallei in de zweterige KwaZulu Natal provincie. Grenspalen zoeken ze, om „voor eens en voor altijd” vast te stellen wie de rechtmatige eigenaar is van dit betwiste stukje land. De blanke eigenaars van de New Venture Farm, groothandelaar in citrusvruchten? Of toch de 250 zwarte bewoners wier huisjes er staan, koeien er grazen, en gewassen er groeien?
Hoe hard de landmeters ook rijden, ze zijn te laat. Kenneth Eva (55) is al dood. Op dezelfde plek waar de ambtenaren nu over grote kaarten staan gebogen, werd de manager van de New Venture boerderij op 9 januari doodgeknuppeld. Hier werd zijn verstijfde lichaam teruggevonden, de armen nog voor zijn gezicht, naast zijn uitgebrande pick-up. Hij stierf in een regen van stokslagen.
Al eeuwen wordt er bloed vergoten over dit land. De Britten tegen de Zulu’s. De Zulu’s tegen de Afrikaners. De Afrikaners tegen de Britten. Grootgrondbezitters tegen keuterboeren. De dood van Kenneth Eva legt het onvermogen van de Zuid-Afrikaanse overheid bloot om met wetgeving uit een nieuw tijdperk dat bloedvergieten te stoppen.
Kenneth Eva was die ochtend in zijn pick-up naar het land achter de citrusbomen gereden. Dat gebeurde op uitnodiging van de 250 „landbezetters”, zoals de directeur van het kartel dat de New Venture Farm in 1998 overnam, ze noemt. „Hij had daar nooit alleen naar toe mogen gaan”, zegt Mark Chennells. „Hij was al eens met de dood bedreigd.”
Al ruim acht jaar broeit het tussen de eigenaar en de bewoners van de Esibhonsweni-gemeenschap. Ruim een half jaar nadat Chennells de boerderij had gekocht, ontdekte hij huizen op het land achter de citrusbomen. De bewoners daarvan dienden, net als 79.000 andere landloze Zuid-Afrikanen, een claim in bij een speciale landcommissie. Die commissie beslist of zwarte Zuid-Afrikanen in de afgelopen eeuw oneigenlijk van hun land zijn gedreven door apartheidspolitiek. De commissie wees de claim af, maar de bewoners bleven. Ze werden aangemoedigd door lokale traditionele leiders (induna’s) die beweerden dat de grenzen van de New Venture Farm incorrect waren vastgesteld. Zes onderzoeken van landmeters die het tegenovergestelde beweerden, haalden niets uit.
Toen in 2005 een uitzettingsbevel van de rechter ook niet hielp, sloopten knechten van de New Venture Farm onder toezicht van de politie 30 huizen. Vier inwoners stierven in de maanden die volgden in de buitenlucht. Aan de gevolgen van de kou, zeggen de bewoners. Aan de gevolgen van aids, zegt de boer. Sindsdien is het oorlog in de Nkwaleni-vallei.
„Kenneth Eva kwam die ochtend met een brief die was gericht aan ‘de landbezetters’”, zegt dominee Buthelezi. Buthelezi leidde die dag het gesprek tussen de manager en de gemeenschap. „Hij stelde allerlei eisen. Hij wilde dat we huur gingen betalen voor de koeien, en de gewassen op zijn land. Hij dreigde onze huizen te slopen. Hij sprak luid en agressief. Mensen werden bozer en bozer. Toen stond hij ineens op. Ik heb hem nog gewaarschuwd: Blijf nou hier, praat het met ons uit. Toen ging het mis.”
Wie de knopkirie (Zuid-Afrikaanse gevechtsstok met knots) op zijn hoofd kapot heeft geslagen, kan Buthelezi niet zeggen. „Ik keek net de andere kant op.” Net als de 250 bewoners die nu in de tent luisteren naar het verhaal van de ambtenaar van het ministerie van Landzaken. Een tent vol verdachten. Niemand is gearresteerd. „De eerste getuige die zijn mond opentrekt is dood”, zegt directeur Chennells. „Zo werkt het hier.” Bovendien zouden sommige leden van de lokale politiemacht tot de landbezetters horen.
Zo broeierig is de sfeer in KwaZulu Natal. Land is leven in deze provincie, misschien wel de vruchtbaarste in heel Zuid-Afrika. Landclaims maken de aloude blanke eigenaren onzeker. Alleen in de Nkwaleni-Vallei verkochten zeven van de vijftien boeren de afgelopen jaren hun land. Anderen ontruimen haastig hun land en beginnen een wildpark. Sinds 1993 dreven boeren meer dan een miljoen zwarte werknemers van hun land, uit angst dat ze het land zouden claimen.
Actiegroepen hebben hun handen vol aan claims van misbruik door boeren. „Huizen worden gesloopt, water en elektriciteit worden afgesloten, er zijn allerlei tactieken van boeren om de bewoners van hun land weg te treiteren”, zegt Lisa del Grande van de adviesgroep Association for Rural Advancement. „Tegelijkertijd zijn de verwachtingen sinds het einde van de apartheid ontzettend hoog gespannen. Veel zwarte plattelandsbewoners gaan er vanuit dat er een historisch recht bestaat, zelfs als de rechter of de Land Claims Commission zegt dat het niet zo is.”
De ambtenaar van het ministerie van Landzaken stapt in zijn terreinwagen. Hij belooft spoedig terug te komen met de resultaten van zijn landmetingen. „Waarom komt hij nu pas?”, vraagt de traditionele leider, Inkosi Zulu, die het hele tafereel onder een boom heeft gadegeslagen. „Mijn mensen slapen niet meer. Ze zijn bang dat de blanken terugkomen om wraak te nemen.”
„Waarom komt hij nu pas?”, zegt de blanke boerderijmanager die het lijk van Kenneth Eva vond op 9 januari, en anoniem wil blijven. „Ik slaap met vier bewakers voor mijn deur. Maar geld om hier weg te gaan heb ik niet. Dit is nu mijn gevangenis.”
Verjaagd
Een wet uit 1913 is de oorzaak van de meeste spanningen op het platteland van Zuid-Afrika. De landwet die toen door de blanke regering in Zuid-Afrika werd ingevoerd, zorgde in de 80 jaar die volgde voor de verdrijving van ruim 3,5 miljoen zwarte Zuid-Afrikanen van hun land. Hele woonwijken werden met de grond gelijk gemaakt.
Het racistische apartheidsregime schiep later ook zogeheten thuislanden, semi-autonome gebieden waar zwarten mochten wonen, meestal op onvruchtbaar land.
Toen de zwarte ANC-regering van Nelson Mandela in 1994 de macht overnam van het blanke apartheidsregime, was 87 procent van het bebouwbare land in handen van blanken. In 1995 werd de Commission for Restitution of Land Rights opgericht, die deze geschiedenis moest rechtzetten.
De commissie had drie beloften: 1. het herverdelen van land zodat armen en landlozen beter toegang krijgen tot vruchtbare grond. 2. teruggave van land dat tussen 1913 en 1994 met racistische wetgeving van zwarte Zuid-Afrikanen is afgenomen. 3. Bescherming eigendomsrechten, zodat pachters niet zo maar van hun land kunnen worden gezet.
Ruim 79.000 Zuid-Afrikanen dienden claims in bij de zogenaamde Lands Claims Court voor teruggave van land. 4 procent van de aanvragers heeft tot nu toe land inderdaad teruggekregen. Door het zogeheten ‘willing buyer, willing seller’ principe kan het jaren duren voor een boer bereid is zijn land te verkopen voor de prijs die de regering biedt. „De Land Claims Commissie is in het voordeel van de boeren, het drijft de prijzen op’’, zegt Mark Chennells van de New Venture Farm.
De minister van Landbouw heeft een aantal boeren bedreigd met onteigening als ze onderhandelingen over land langer blijven in de weg staan, en prijzen onnodig opdrijven.
In buurland Zimbabwe werden sinds 2000 bijna vierduizend blanke boeren verdreven. Ze kregen voor dat verlies geen financiële compensatie. Een honderdtal boeren dat sindsdien toch heeft standgehouden, kreeg begin dit jaar te horen dat ook zij moeten vertrekken, als ze hun laatste oogst hebben binnengehaald.
De landhervormingen in Zimbabwe zijn uitgelopen op een economische catastrofe. Het land kampt met de hoogste inflatie ter wereld: meer dan 1.200 procent.
18.000 doden per jaar
President Thabo Mbeki maakt vandaag zijn plannen bekend in de jaarlijkse toespraak, de State of the Nation. Mbeki staat onder grote druk om zijn zorgen te uiten over de hoge criminaliteit in Zuid-Afrika. De afgelopen dagen demonstreerden Zuid-Afrikanen op straat en werden duizenden e-mails en sms’jes verzonden om de president tot actie te dwingen.
Het protest volgt op een interview dat Mbeki eerder dit jaar gaf op de nationale televisiezender SABC. Daarin zei hij dat hij de indruk heeft dat het probleem „onder controle” is. „Als ik plattelandsdorpjes bezoek is misdaad zeker niet de hoogste prioriteit voor de mensen die ik spreek.”
In dezelfde week dat Mbeki dat zei, werd de boerenmanager Kenneth Eva doodgeknuppeld in KwaZulu Natal. Een week later kwam de populaire historicus David Rattray om het leven bij een overval, ook in KwaZulu Natal. Zes gewapende mannen waren zijn huis binnengestormd. Rattray stierf aan de gevolgen van een schotwond die hij opliep toen hij zijn vrouw wilde beschermen tegen de overvallers. Rattray was een meesterverteller van de geschiedenis van KwaZulu Natal en ontving jaarlijks duizenden toeristen, onder wie de Britse prins Charles.
Het afgelopen jaar werden in Zuid-Afrika meer dan 18.000 mensen vermoord. Ter vergelijking: in Nederland worden jaarlijks gemiddeld minder dan 300 mensen vermoord. Zuid-Afrika heeft 45 miljoen inwoners, waarvan minder dan 5 miljoen blanken.
Een grote bank trok afgelopen weekend op het laatste moment een advertentie in waarin president Mbeki wordt opgeroepen misdaad een prioriteit van zijn regering te maken. Naar verluidt werd First National Bank onder druk van de regering gedwongen de advertentie in alle grote kranten te annuleren.
De krant Mail and Guardian schreef afgelopen vrijdag over „Thabo’s nieuwe tijdperk van ontkenning’’. Na het verzwijgen van de omvang van de aids-problematiek, valt het wat de president betreft ook met de misdaad wel mee. Hij wijst daarbij op de statistieken die laten zien dat het aantal moorden de afgelopen jaren in Zuid-Afrika is gedaald.
In 1996 werden volgens de SAPS, de nationale politiedienst 25.000 mensen vermoord, tegen 18.000 vorig jaar. Volgens politiek analist Kurt Schillinger heeft die statistische daling echter geen invloed op perceptie. „Als ieder jaar een nieuwe groep mensen wordt getroffen door misdaad, hebben steeds meer Zuid-Afrikanen een verhaal over criminaliteit. Dan is het simpel een kwestie van wachten tot je aan de beurt bent.’’
9 februari
Bron: www.nrc.nl
Landmeters zijn bezig de erfenis van de apartheid op te ruimen. Op de boerderij van Mark Chennels komen ze net te laat. De opzichter is al vermoord.
Door Bram Vermeulen
Esibhonsweni, 9 febr. Stofwolken achtervolgen de terreinwagen van de ambtenaren van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Landzaken. Met kaarten en kompassen stuiven ze van de ene uithoek naar de andere van deze vallei in de zweterige KwaZulu Natal provincie. Grenspalen zoeken ze, om „voor eens en voor altijd” vast te stellen wie de rechtmatige eigenaar is van dit betwiste stukje land. De blanke eigenaars van de New Venture Farm, groothandelaar in citrusvruchten? Of toch de 250 zwarte bewoners wier huisjes er staan, koeien er grazen, en gewassen er groeien?
Hoe hard de landmeters ook rijden, ze zijn te laat. Kenneth Eva (55) is al dood. Op dezelfde plek waar de ambtenaren nu over grote kaarten staan gebogen, werd de manager van de New Venture boerderij op 9 januari doodgeknuppeld. Hier werd zijn verstijfde lichaam teruggevonden, de armen nog voor zijn gezicht, naast zijn uitgebrande pick-up. Hij stierf in een regen van stokslagen.
Al eeuwen wordt er bloed vergoten over dit land. De Britten tegen de Zulu’s. De Zulu’s tegen de Afrikaners. De Afrikaners tegen de Britten. Grootgrondbezitters tegen keuterboeren. De dood van Kenneth Eva legt het onvermogen van de Zuid-Afrikaanse overheid bloot om met wetgeving uit een nieuw tijdperk dat bloedvergieten te stoppen.
Kenneth Eva was die ochtend in zijn pick-up naar het land achter de citrusbomen gereden. Dat gebeurde op uitnodiging van de 250 „landbezetters”, zoals de directeur van het kartel dat de New Venture Farm in 1998 overnam, ze noemt. „Hij had daar nooit alleen naar toe mogen gaan”, zegt Mark Chennells. „Hij was al eens met de dood bedreigd.”
Al ruim acht jaar broeit het tussen de eigenaar en de bewoners van de Esibhonsweni-gemeenschap. Ruim een half jaar nadat Chennells de boerderij had gekocht, ontdekte hij huizen op het land achter de citrusbomen. De bewoners daarvan dienden, net als 79.000 andere landloze Zuid-Afrikanen, een claim in bij een speciale landcommissie. Die commissie beslist of zwarte Zuid-Afrikanen in de afgelopen eeuw oneigenlijk van hun land zijn gedreven door apartheidspolitiek. De commissie wees de claim af, maar de bewoners bleven. Ze werden aangemoedigd door lokale traditionele leiders (induna’s) die beweerden dat de grenzen van de New Venture Farm incorrect waren vastgesteld. Zes onderzoeken van landmeters die het tegenovergestelde beweerden, haalden niets uit.
Toen in 2005 een uitzettingsbevel van de rechter ook niet hielp, sloopten knechten van de New Venture Farm onder toezicht van de politie 30 huizen. Vier inwoners stierven in de maanden die volgden in de buitenlucht. Aan de gevolgen van de kou, zeggen de bewoners. Aan de gevolgen van aids, zegt de boer. Sindsdien is het oorlog in de Nkwaleni-vallei.
„Kenneth Eva kwam die ochtend met een brief die was gericht aan ‘de landbezetters’”, zegt dominee Buthelezi. Buthelezi leidde die dag het gesprek tussen de manager en de gemeenschap. „Hij stelde allerlei eisen. Hij wilde dat we huur gingen betalen voor de koeien, en de gewassen op zijn land. Hij dreigde onze huizen te slopen. Hij sprak luid en agressief. Mensen werden bozer en bozer. Toen stond hij ineens op. Ik heb hem nog gewaarschuwd: Blijf nou hier, praat het met ons uit. Toen ging het mis.”
Wie de knopkirie (Zuid-Afrikaanse gevechtsstok met knots) op zijn hoofd kapot heeft geslagen, kan Buthelezi niet zeggen. „Ik keek net de andere kant op.” Net als de 250 bewoners die nu in de tent luisteren naar het verhaal van de ambtenaar van het ministerie van Landzaken. Een tent vol verdachten. Niemand is gearresteerd. „De eerste getuige die zijn mond opentrekt is dood”, zegt directeur Chennells. „Zo werkt het hier.” Bovendien zouden sommige leden van de lokale politiemacht tot de landbezetters horen.
Zo broeierig is de sfeer in KwaZulu Natal. Land is leven in deze provincie, misschien wel de vruchtbaarste in heel Zuid-Afrika. Landclaims maken de aloude blanke eigenaren onzeker. Alleen in de Nkwaleni-Vallei verkochten zeven van de vijftien boeren de afgelopen jaren hun land. Anderen ontruimen haastig hun land en beginnen een wildpark. Sinds 1993 dreven boeren meer dan een miljoen zwarte werknemers van hun land, uit angst dat ze het land zouden claimen.
Actiegroepen hebben hun handen vol aan claims van misbruik door boeren. „Huizen worden gesloopt, water en elektriciteit worden afgesloten, er zijn allerlei tactieken van boeren om de bewoners van hun land weg te treiteren”, zegt Lisa del Grande van de adviesgroep Association for Rural Advancement. „Tegelijkertijd zijn de verwachtingen sinds het einde van de apartheid ontzettend hoog gespannen. Veel zwarte plattelandsbewoners gaan er vanuit dat er een historisch recht bestaat, zelfs als de rechter of de Land Claims Commission zegt dat het niet zo is.”
De ambtenaar van het ministerie van Landzaken stapt in zijn terreinwagen. Hij belooft spoedig terug te komen met de resultaten van zijn landmetingen. „Waarom komt hij nu pas?”, vraagt de traditionele leider, Inkosi Zulu, die het hele tafereel onder een boom heeft gadegeslagen. „Mijn mensen slapen niet meer. Ze zijn bang dat de blanken terugkomen om wraak te nemen.”
„Waarom komt hij nu pas?”, zegt de blanke boerderijmanager die het lijk van Kenneth Eva vond op 9 januari, en anoniem wil blijven. „Ik slaap met vier bewakers voor mijn deur. Maar geld om hier weg te gaan heb ik niet. Dit is nu mijn gevangenis.”
Verjaagd
Een wet uit 1913 is de oorzaak van de meeste spanningen op het platteland van Zuid-Afrika. De landwet die toen door de blanke regering in Zuid-Afrika werd ingevoerd, zorgde in de 80 jaar die volgde voor de verdrijving van ruim 3,5 miljoen zwarte Zuid-Afrikanen van hun land. Hele woonwijken werden met de grond gelijk gemaakt.
Het racistische apartheidsregime schiep later ook zogeheten thuislanden, semi-autonome gebieden waar zwarten mochten wonen, meestal op onvruchtbaar land.
Toen de zwarte ANC-regering van Nelson Mandela in 1994 de macht overnam van het blanke apartheidsregime, was 87 procent van het bebouwbare land in handen van blanken. In 1995 werd de Commission for Restitution of Land Rights opgericht, die deze geschiedenis moest rechtzetten.
De commissie had drie beloften: 1. het herverdelen van land zodat armen en landlozen beter toegang krijgen tot vruchtbare grond. 2. teruggave van land dat tussen 1913 en 1994 met racistische wetgeving van zwarte Zuid-Afrikanen is afgenomen. 3. Bescherming eigendomsrechten, zodat pachters niet zo maar van hun land kunnen worden gezet.
Ruim 79.000 Zuid-Afrikanen dienden claims in bij de zogenaamde Lands Claims Court voor teruggave van land. 4 procent van de aanvragers heeft tot nu toe land inderdaad teruggekregen. Door het zogeheten ‘willing buyer, willing seller’ principe kan het jaren duren voor een boer bereid is zijn land te verkopen voor de prijs die de regering biedt. „De Land Claims Commissie is in het voordeel van de boeren, het drijft de prijzen op’’, zegt Mark Chennells van de New Venture Farm.
De minister van Landbouw heeft een aantal boeren bedreigd met onteigening als ze onderhandelingen over land langer blijven in de weg staan, en prijzen onnodig opdrijven.
In buurland Zimbabwe werden sinds 2000 bijna vierduizend blanke boeren verdreven. Ze kregen voor dat verlies geen financiële compensatie. Een honderdtal boeren dat sindsdien toch heeft standgehouden, kreeg begin dit jaar te horen dat ook zij moeten vertrekken, als ze hun laatste oogst hebben binnengehaald.
De landhervormingen in Zimbabwe zijn uitgelopen op een economische catastrofe. Het land kampt met de hoogste inflatie ter wereld: meer dan 1.200 procent.
18.000 doden per jaar
President Thabo Mbeki maakt vandaag zijn plannen bekend in de jaarlijkse toespraak, de State of the Nation. Mbeki staat onder grote druk om zijn zorgen te uiten over de hoge criminaliteit in Zuid-Afrika. De afgelopen dagen demonstreerden Zuid-Afrikanen op straat en werden duizenden e-mails en sms’jes verzonden om de president tot actie te dwingen.
Het protest volgt op een interview dat Mbeki eerder dit jaar gaf op de nationale televisiezender SABC. Daarin zei hij dat hij de indruk heeft dat het probleem „onder controle” is. „Als ik plattelandsdorpjes bezoek is misdaad zeker niet de hoogste prioriteit voor de mensen die ik spreek.”
In dezelfde week dat Mbeki dat zei, werd de boerenmanager Kenneth Eva doodgeknuppeld in KwaZulu Natal. Een week later kwam de populaire historicus David Rattray om het leven bij een overval, ook in KwaZulu Natal. Zes gewapende mannen waren zijn huis binnengestormd. Rattray stierf aan de gevolgen van een schotwond die hij opliep toen hij zijn vrouw wilde beschermen tegen de overvallers. Rattray was een meesterverteller van de geschiedenis van KwaZulu Natal en ontving jaarlijks duizenden toeristen, onder wie de Britse prins Charles.
Het afgelopen jaar werden in Zuid-Afrika meer dan 18.000 mensen vermoord. Ter vergelijking: in Nederland worden jaarlijks gemiddeld minder dan 300 mensen vermoord. Zuid-Afrika heeft 45 miljoen inwoners, waarvan minder dan 5 miljoen blanken.
Een grote bank trok afgelopen weekend op het laatste moment een advertentie in waarin president Mbeki wordt opgeroepen misdaad een prioriteit van zijn regering te maken. Naar verluidt werd First National Bank onder druk van de regering gedwongen de advertentie in alle grote kranten te annuleren.
De krant Mail and Guardian schreef afgelopen vrijdag over „Thabo’s nieuwe tijdperk van ontkenning’’. Na het verzwijgen van de omvang van de aids-problematiek, valt het wat de president betreft ook met de misdaad wel mee. Hij wijst daarbij op de statistieken die laten zien dat het aantal moorden de afgelopen jaren in Zuid-Afrika is gedaald.
In 1996 werden volgens de SAPS, de nationale politiedienst 25.000 mensen vermoord, tegen 18.000 vorig jaar. Volgens politiek analist Kurt Schillinger heeft die statistische daling echter geen invloed op perceptie. „Als ieder jaar een nieuwe groep mensen wordt getroffen door misdaad, hebben steeds meer Zuid-Afrikanen een verhaal over criminaliteit. Dan is het simpel een kwestie van wachten tot je aan de beurt bent.’’
9 februari
Bron: www.nrc.nl