PDA

Bekijk Volledige Versie : Integratie en discriminatie in de Griekse en Romeinse wereld



Marsipulami
23-02-07, 13:10
Integratie en discriminatie in de Griekse en Romeinse wereld

‘Romeinen zaten met christenen omhoog’


Fik Meijer vindt voor zijn boeken over de Oudheid een steeds bredere lezersschare. Zijn nieuwe boek gaat over het integratieprobleem en de allochtonen bij de oude Grieken en Romeinen. Het is een ‘alles-is-anders-show’, maar toch zijn er lessen te trekken.

Henk Rijkers

Wanneer we Fik Meijer bezoeken op zijn werkkamer in het P.C. Hoofthuis in Amsterdam, heeft hij juist het eerste exemplaar van zijn nieuwe boek Vreemd volk gekregen. “Mooi, hè?”, zegt de Amsterdamse hoogleraar Oude Geschiedenis. Zijn boek over de wijze waarop de oude Grieken en Romeinen met vreemdelingen omgingen, zou wel eens een nieuw verkoopsucces kunnen worden. “Hier verwacht ik wel iets van, want er is niets vergelijkbaars.” Meijers boeken vinden veel aftrek. Sommige zijn vertaald in wel zeven talen, waaronder Turks en Chinees. “Gladiatoren is het meest succesvol, denk ik.”

Meijer is een lange vriendelijke man, zonder kapsones. Dat laatste maakt het gesprek nogal anders dan dat met zijn Britse collega Robin Lane Fox (KN van vorige week). Aan hem dezelfde openingsvraag: is het niet opmerkelijk dat terwijl het onderwijs in oude talen zo achteruit is gegaan, de belangstelling voor de Oudheid zo groot is? “Ja, inderdaad. Ik fantaseer wel eens om als ik binnenkort met pensioen ga, nog wat uren op de middelbare school te gaan geven. Zo ben ik ook ooit begonnen op het Bonaventuracollege in Leiden, bij de franciscanen. Ik zou wel eens weten wat er van het onderwijs over is. Op het ogenblik is er aan classici een enorm gebrek. Laatst liet ik ergens vallen dat ik erover nadacht weer les te gaan geven, belde er meteen een school of ik niet nu alvast een paar uur wilde geven.”

In uw boek scheert u ook rakelings langs de grote thema’s van de joodse oorlogen tegen de Romeinen, de christenvervolgingen en de bekering van keizer Constantijn. Toch trekt u in het boek geen parallellen. Zijn die er niet?
“Nou, u snijdt wel meteen de kern aan. Ik zal eerst zeggen waarom ik geen parallellen trek. Je krijgt altijd dingen die vergelijkbaar zijn, naast dingen die volstrekt anders zijn. De Romeinen gingen over tot christenvervolgingen met een eindresultaat dat volstrekt onverwacht was: de bekering van keizer Constantijn. Dat vind ik het grote mysterie. Nog maar zeven procent van Constantijns onderdanen was christen. Was Constantijns bekering oprecht? Mogelijk. Was hij een pragmaticus, die zag dat de organisatie van de Kerk weergaloos was? Dat zijn interessante vragen.”

Foto: Erik van den Boom

Prof. Fik Meijer: “In de Romeinse cultuur kon je alles opnemen. Maar toen het christendom kwam, ging dat niet meer.”

Welke lessen zijn er te trekken?
“Wat de les voor de islam betreft, durf ik wel te zeggen dat erop inhakken een heilloze weg is. Het werkt averechts, zoveel heb ik wel geleerd. Je kunt in onze samenleving geen godsdienst meer verbieden. Hier tegenover me zit elke dinsdagochtend Achmed. Dat is de Marokkaanse schoonmaker, met wie ik graag praat. Ik merk dat ik enorm goed contact met hem heb. Maar als ik bijvoorbeeld vraag of zijn vrouw een sluier draagt, gaat er een luik dicht. Dan grijnst hij, en kom ik er niet meer doorheen. Dan is het toch weer ‘wij’ en ‘zij’. Dat is jammer, ik weet niet wat hem echt bezielt. Ik wil geen simplist zijn, dus draag ik in mijn boeken ook geen oplossingen aan. In de jaren zeventig en tachtig dachten we dat er een of twee generaties overheen moesten gaan. Toen waren er ook al mensen die waarschuwden. Nu weten we dat die gelijk hadden. Ik ben er niet gerust op. Ik lees net weer een stuk van Paul Scheffer hoe ze het in Amerika doen, en als wij het nu ook maar zo en zo aanpakken, komt het wel goed. Dat weet ik nog zo net niet. Een verschil met Rome is dat nu ook de technische middelen heel anders zijn. Terroristen kunnen nu zoveel meer schade aanrichten.”

Zijn er ook positieve lessen?
“We kunnen van die Romeinen best iets leren. Iemand kan bij ons uit het Rifgebergte komen zonder westerse beschaving. Hij zet ’s avonds de schotelantenne aan en is weer thuis. Dat kon in Rome niet. Als je daar niet integreerde, had je een probleem. Maar toch denk ik dat het toen ook makkelijker was. Mensen die in Rome kwamen waren al een beetje geromaniseerd. Die keken al naar wagenrennen, gladiatorenspelen, toneel en atletiekwedstrijden. Ze wisten dat Rome de hoofdstad was van een groot rijk. Ze wisten wat hun te wachten stond.”

Sport verbroederde?


‘Op de islam inhakken werkt averechts. Dat heb ik wel geleerd’



“Tot op zekere hoogte wel, ja. Bij ons werkt het anders. Als ik van mijn woonplaats Oegstgeest naar Leiden fiets, kom ik eerst langs het hockeyveld. Dat is puur wit. Dan kom ik langs een keurige voetbalvereniging UVS. Ook wit, met een enkele knuffelallochtoon. Dan kom ik langs Lugdunum, dan zie je al veel meer donkere jongens. Dan kom ik langs Rodenburg, dan zie bijna uitsluitend allochtone jongen. Ga ik echter naar de sportschool, dan zie ik bij de vechtsporten echt alleen maar Turken en Marokkanen. Dus langs de lijnen van de sport loopt de integratie ook niet goed. In de Oudheid gingen ze allemaal naar gladiatorenspelen, wagenrennen, de thermen. De integratie vond gewoon plaats. Wij segregeren. Wist u dat de hockeybond de snelst groeiende bond is?”

Hoever reikte de Romeinse soepelheid?
“In de Romeinse cultuur kon je alles opnemen. Dat is wel een les. Maar toen het christendom kwam, ging dat niet meer. Het christendom had een dominante God en verkondigde: wij zijn een nieuw volk. Naar mijn inschatting – maar daarover mag je discussiëren – begrepen de Romeinen dat niet. Eerst gingen ze in debat, maar daarna kwam er geweld. Want als je het niet met hen eens was, waren de Romeinen wel een kei- en keihard volk. Het fanatisme zat natuurlijk ook aan de andere kant. Er waren christenen die stonden te trappelen om martelaar te worden. Toen keizer Julianus (de Afvallige –hr) niet tot vervolging overging, waren heel wat christelijke martelaars teleurgesteld. Ook dat is een parallel met onze tijd.”

Was de bekering van Constantijn een capitulatie?


‘Als je in het Romeinse Rijk niet integreerde, had je een probleem’



“Nee, Constantijn was een pragmaticus. Hij heeft zich pas enkele dagen voor zijn dood laten dopen, toen hij ziek werd. En nog door een ariaan ook, een ketter. Toen liep hij in het witte kleed der nieuwgeboren door zijn grote paleis in Nicomedia. Hij is begraven in de kerk van de Heilige Martelaren. Daar hebben ze toen twaalf sarcofagen neergezet, als van de twaalf apostelen, en Constantijn als de dertiende ernaast. Daarna heeft het christendom een enorme opmars gemaakt. Even later was het staatsgodsdienst onder Theodosius.”

Waarom lukte het de Romeinen wel de joden een plaats in hun heidense rijk te geven? Zij aanbaden toch ook de ene God?
“De joden hadden met de Romeinen een politiek verbond gesloten. Maar later hebben de Romeinen de joden wel degelijk hard aangepakt. Pompeius heeft Jeruzalem ingenomen, de tempel is verwoest door Titus en later nog eens door Hadrianus. Dat ze uiteindelijk toch beter met de joden konden leven, kwam door hun etnische gebondenheid. Het aantal bekeerlingen was klein. Het was geen potentieel gevaar. Maar dan de christenen. Een diaken uit Vienne die ik citeer, wilde toen hij gearresteerd was, alleen nog maar zeggen: ‘Ik ben christen.’ Christianus sum. Met andere woorden: de rest doet er niet meer toe. Al het andere heeft zijn betekenis verloren. Door het hele rijk stonden er van die mensen op. En dan hadden ze het Nieuwe Testament. Zoiets hadden de Romeinen niet. Daar stond in: armoede is geen schande. Zalig zijn de zachtmoedigen. Enzovoorts enzovoorts. Daardoor werd het christendom voor velen een steun. Maar het knaagde aan de fundamenten van de Romeinse staat, waarvan de goden de uitdrukking waren.”

Hoe verklaart u de populariteit van uw boeken?
“Ik probeer een toon te treffen die zoveel mogelijk mensen raakt. Ik probeer niet goedkoop en modieus mee te hobbelen, maar met behoud van mijn wetenschappelijke integriteit te vertellen voor mensen die het willen lezen. Ik ben tien jaar leraar geweest, maar ben het eigenlijk altijd gebleven. Ik vind het nog steeds leuk om te doen.”


Fik Meijer
Vreemd volk

Uitg. Athenaeum – Polak & Van Gennep
332 pp., pb., €19,95
ISBN 90-253-3427-7.

Olive Yao
23-02-07, 15:02
“In de Romeinse cultuur kon je alles opnemen. Dat is wel een les. Maar toen het christendom kwam, ging dat niet meer. Het christendom had een dominante God (…)”
Multiculturaliteit vs het ene absolute hoogste.
Ik heb een hekel aan het ene absolute hoogste. Ik redeneer het weg uit het heelal.

:fuckit2: