Qaiys
01-03-07, 15:21
'Wilders schurkt tegen extreemrechts aan'
door onze redacteur Piet H. de Jong
http://img174.imageshack.us/img174/5763/zijderveldwt8.jpg
Anton Zijderveld: ,,De grachtengordel-elite maakt een negatieve mythe van de jaren vijftig. Het is het gepraat van de '68-mensen'. Zij radicaliseerden de ommekeer die in de samenleving al gaande was.'' |foto Rein Geleijnse Fotografie/Anouk Hebing
Het is heel gezond dat de ChristenUnie meeregeert. In Nederland is euthanasie te gemakkelijk geworden. Liberalen willen de grens verder oprekken. De Rotterdamse socioloog Anton Zijderveld keert zich tegen het ,,machteloos geschreeuw'' van VVD'er Mark Rutte.
ROTTERDAM - ,,Veel koppelteken-Nederlanders, zeg maar Turkse-Nederlanders en Marokkaanse-Nederlanders, zijn positiever over Nederland dan Geert Wilders.'' De bekende socioloog Anton C. Zijderveld (1937) maakt zich zorgen over het populisme van de voorman van de Partij voor de Vrijheid (PVV). ,,Het schurkt tegen extreemrechts aan. Heel eng'', vindt de emeritus hoogleraar dat. Wilders' populisme slaat aan bij diverse lagen van de bevolking. Zijderveld noemt het voorbeeld van een hoogleraar die zich aangesproken voelt door Wilders. ,,Ik schrik me dood als ik dat merk, het doet me denken aan de jaren dertig.'' Ondanks zijn ,,zorgen'', voelt hij er niks voor Wilders in het parlement te isoleren. De ingreep van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet, toen PVV-Kamerlid Fritsma begon over de dubbele nationaliteit van de bewindslieden Albayrak en Aboutaleb, bestempelt Zijderveld als een blunder. ,,Dat moet je niet doen, bespreek het, het zijn gevoelens die in de samenleving spelen.''
Het fenomeen dubbele nationaliteit kent de socioloog van dichtbij. ,,Ik ben geboren in Nederlands-Indië, mijn vrouw is een Weense. Haar Oostenrijkse paspoort werd ingetrokken toen we trouwden. Twee van onze dochters hebben een dubbele nationaliteit. Onze oudste dochter is in de Verenigde Staten geboren en heeft twee paspoorten. Ze is Amerikaans-Nederlandse. Dat is erg handig als ze voor haar werk naar het Midden-Oosten moet, dan gebruikt ze haar Nederlandse paspoort. Onze tweede dochter is Canadees-Nederlandse. Loyaliteit zit niet vast aan een paspoort. Het gaat om geïntegreerde, koppelteken-Nederlanders. Als ik Ahmed Aboutaleb hoor spreken, is hij misschien wel meer geïntegreerd dan de Limburger Wilders. Je hoeft niet volledig te assimileren in de samenleving. Mijn vrouw spreekt nog steeds Duits-Nederlands, zelf vindt ze dat charmant. Als je goed Nederlands spreekt en je hebt werk en draagt zo bij aan de economie, want kan mij dan dat paspoort schelen?''
Zijderveld juicht de omslag in sfeer én in benadering van problemen door het nieuwe kabinet toe. ,,Na Verdonk was dat hard nodig. Iemand als Ella Vogelaar die zich nu met integratie gaat bezighouden, ken ik als fantastisch mens.''
Beetje wee
De socioloog is niet louter juichend over het regeerakkoord waarmee het kabinet zich vandaag in de Tweede Kamer presenteert. Van het vele gebruik van het woordje 'samen' wordt hij zelfs een beetje wee. Ook de van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) overgenomen typering van Nederland anno nu als ,,met mij gaat het goed, met de samenleving minder'', vindt de socioloog ,,wat overdreven''.
Zijderveld haalt er zijn eigen levensgeschiedenis nog eens bij. ,,Toen ik mijn vrouw in New York leerde kennen, kwam ik erachter wat een grote stad is met getto's zoals 'Harlem'. De Verenigde Staten zijn een groot immigratieland, Nederland is klein en overzichtelijk. Dat is een schaalvoordeel, de problemen zijn tamelijk snel aan te pakken.''
Hij verwijst naar de succesvolle aanpak in de Maasstad rond het project 'Opzoomeren'. Dat project werd door het kabinet-Lubbers III (1989-1994) overgenomen in wat is gaan heten de 'Sociale Vernieuwing'. ,,Twintig jaar geleden was de Millinxbuurt een probleem, nu niet meer. Je kunt in Nederland met behulp van de buurt en de corporaties echt de problemen te lijf gaan. Het voornemen om van 140 'probleemwijken prachtwijken' te maken, is sociale vernieuwing op grote schaal.''
Behalve het schaalvoordeel roemt Zijderveld het Nederlandse poldermodel. ,,Ik ben daar een groot voorstander van. In Nederland zijn we gewend om conflicten polderachtig op te lossen. De uitdrukking 'we moeten samen door één deur kunnen' kennen ze in Amerika niet.''
Patriottisme
,,De Verenigde Staten zijn patriottistisch. Na vijf jaar inburgeren krijgt de nieuwe koppelteken-Amerikaan met ceremonieel vertoon het staatsburgerschap. Dat heeft niets van doen met het nationalisme, dat je bij Wilders proeft. Die ziet staatsburgers als mensen die behoren tot het volk en de natie, mensen die hier moeten zijn geboren. Dan levert 'wij' tegenover 'zij' op. Met de jaren dertig en veertig in herinnering zijn we in Nederland als de dood voor dat nationalisme en terecht. Van de weeromstuit gaan we ook direct urmen bij elk patriottistisch geluid, bijvoorbeeld als premier Balkenende naar de VOC-mentaliteit verwijst. Hij doelde daarmee op ondernemingszin en problemen aanpakken, dat is positief.''
Nederland moet wennen aan het feit dat het een multicultureel land is. Dat is een feit, stelt Zijderveld. Feit is ook dat de islam in Nederland de derde godsdienst is in grootte. ,,Het is zinloos je tegen die feiten te verzetten. Multiculturaliteit is iets anders dan multiculturalisme. Dat laatste is een ideologie die naïef was en tot onverschilligheid leidde. In Nederland maak je deel uit van de rechtsstaat en dan moet voor iedereen duidelijk zijn dat daarin geen ruimte is voor vrouwenmishandeling en eerwraak.''
Professor Zijderveld is betrokken bij de islam als voorzitter van de Raad van Advies van de 'Islamitische Universiteit Rotterdam' (IUR). ,,Ik vind het heel belangrijk dat er een islamitische elite ontstaat. Die elite kan een brug slaan tussen de islam en Nederland. Ik ben een groot voorstander van een Nederlandse variant van de islam. Ikzelf ben agnost en weet hoe in de tijd van de verzuiling katholieken, orthodox protestanten en liberalen allemaal hun plek vonden in de Nederlandse rechtsstaat.''
De IUR is momenteel bezig een formele accreditatie bij de overheid te verwerven. De socioloog wijst erop dat het befaamde artikel 23 van de Grondwet, onderwijsvrijheid, niet spreekt van religie maar van levensbeschouwing. De in Utrecht gevestigde Humanistische Universiteit valt ook onder dat artikel. De studenten van de IUR worden opgeleid tot geestelijk verzorger. Met de theologische faculteiten Utrechten en Kampen (PKN) zijn er uitwisselingen van studenten. Zijderveld is over die ontwikkeling hoopvol gestemd.
ChristenUnie
,,Ik vind het heel gezond dat de ChristenUnie meeregeert en invloed uitoefent op de praktijk van abortus en euthanasie. Die wetten moeten wat mij betreft niet teruggedraaid worden. Wel vind ik het terecht dat naar de uitvoeringspraktijk wordt gekeken. Het is te gemakkelijk geworden in Nederland. Ik denk dat ook artsen niet willen dat de grenzen worden opgerekt. De liberalen van de VVD zijn niet meer conservatief maar libertair. Zorgelijk vind ik dat zij de grenzen willen oprekken. Als ik VVD-leider Mark Rutte hoor over de medisch-ethische kwesties dan zie ik dat als machteloos geschreeuw en een poging om aandacht te trekken. Het zijn domme teksten die hij uitspreekt.''
De veelgehoorde jammerklacht in de grachtengordel over de terugkeer naar de jaren vijftig, kan bij Zijderveld op weinig sympathie rekenen. ,,Toen ik student was in de jaren vijftig was het de tijd van Karel Appel, Cobra, Jan Vrijman, Harry Mulisch, W.F. Hermans en Jan Wolkers. Dat was helemaal geen spruitjescultuur. Het was de tijd van Wim Kan die op het toneel pittige teksten afleverde. Het was de tijd dat op het christelijk gymnasium waarop ik zat, de godsdienstleraar de leerlingen uitdaagde tot een debat over cremeren en de opstanding van het vlees. Zo uitdagend dat de ouders hun beklag deden. Hoezo kneuterig? In die tijd van verzuiling identificeerden de arbeiders zich vooral met hun eigen zuil. Nog nooit groeide de economie zo snel als toen. Pas toen de ontideologisering toesloeg en de ontzuiling om zich heen greep, kwamen de eerste looneisen en kort daarop de stakingen.''
Jaren vijftig
,,Die grachtengordel-elite maakt een negatieve mythe van de jaren vijftig. Het is het gepraat van de '68-mensen'. Zij radicaliseerden de ommekeer die in de samenleving al gaande was. Het is waar dat de top-down samenleving met z'n autoritaire bestuur moest verdwijnen. De '68-generatie' nam de instituties over en werd zelf autoritair.''
Zijderveld, die via zijn jarenlange contacten met het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, Jan Peter Balkenende goed kent, gelooft niet dat de premier terug wil naar de jaren vijftig.
,,Nee, daar ken ik hem te goed voor. Ik zie het zo: progressieve mensen zijn te vergelijken met autobestuurders op de snelweg die nooit in de achteruitkijkspiegel kijken. Als je in die spiegel kijkt, ontdek je het belang om bepaalde deugden in ere te houden. Denk aan arbeidsethos, niet te veel zelfmedelijden en zelfbeheersing. Noem het beschaving. Je mag in Nederland alles zeggen wat je wil, maar is het óók verstandig om alles te zeggen? Het is een deugd om jezelf die vraag te stellen. We moeten leren dergelijke deugden te ontwikkelen. Voor een beschaafde samenleving zijn ze van belang. Dat kan door af en toe in die achteruitkijkspiegel te kijken. Je trapt dan niet op de rem en gaat achteruit rijden. Dat zou reactionair zijn. Nee, je gaat voort op de weg, maar let ook op het verleden.'' Socioloog Anton Zijderveld schrikt van populisme Wilders en keert zich tegen 'machteloos geschreeuw' van Rutte
Anton Zijderveld: ,,De grachtengordel-elite maakt een negatieve mythe van de jaren vijftig. Het is het gepraat van de '68-mensen'. Zij radicaliseerden de ommekeer die in de samenleving al gaande was.'' |foto Rein Geleijnse Fotografie/Anouk Hebing
http://www.nd.nl/Document.aspx?document=nd_artikel&id=88281
door onze redacteur Piet H. de Jong
http://img174.imageshack.us/img174/5763/zijderveldwt8.jpg
Anton Zijderveld: ,,De grachtengordel-elite maakt een negatieve mythe van de jaren vijftig. Het is het gepraat van de '68-mensen'. Zij radicaliseerden de ommekeer die in de samenleving al gaande was.'' |foto Rein Geleijnse Fotografie/Anouk Hebing
Het is heel gezond dat de ChristenUnie meeregeert. In Nederland is euthanasie te gemakkelijk geworden. Liberalen willen de grens verder oprekken. De Rotterdamse socioloog Anton Zijderveld keert zich tegen het ,,machteloos geschreeuw'' van VVD'er Mark Rutte.
ROTTERDAM - ,,Veel koppelteken-Nederlanders, zeg maar Turkse-Nederlanders en Marokkaanse-Nederlanders, zijn positiever over Nederland dan Geert Wilders.'' De bekende socioloog Anton C. Zijderveld (1937) maakt zich zorgen over het populisme van de voorman van de Partij voor de Vrijheid (PVV). ,,Het schurkt tegen extreemrechts aan. Heel eng'', vindt de emeritus hoogleraar dat. Wilders' populisme slaat aan bij diverse lagen van de bevolking. Zijderveld noemt het voorbeeld van een hoogleraar die zich aangesproken voelt door Wilders. ,,Ik schrik me dood als ik dat merk, het doet me denken aan de jaren dertig.'' Ondanks zijn ,,zorgen'', voelt hij er niks voor Wilders in het parlement te isoleren. De ingreep van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet, toen PVV-Kamerlid Fritsma begon over de dubbele nationaliteit van de bewindslieden Albayrak en Aboutaleb, bestempelt Zijderveld als een blunder. ,,Dat moet je niet doen, bespreek het, het zijn gevoelens die in de samenleving spelen.''
Het fenomeen dubbele nationaliteit kent de socioloog van dichtbij. ,,Ik ben geboren in Nederlands-Indië, mijn vrouw is een Weense. Haar Oostenrijkse paspoort werd ingetrokken toen we trouwden. Twee van onze dochters hebben een dubbele nationaliteit. Onze oudste dochter is in de Verenigde Staten geboren en heeft twee paspoorten. Ze is Amerikaans-Nederlandse. Dat is erg handig als ze voor haar werk naar het Midden-Oosten moet, dan gebruikt ze haar Nederlandse paspoort. Onze tweede dochter is Canadees-Nederlandse. Loyaliteit zit niet vast aan een paspoort. Het gaat om geïntegreerde, koppelteken-Nederlanders. Als ik Ahmed Aboutaleb hoor spreken, is hij misschien wel meer geïntegreerd dan de Limburger Wilders. Je hoeft niet volledig te assimileren in de samenleving. Mijn vrouw spreekt nog steeds Duits-Nederlands, zelf vindt ze dat charmant. Als je goed Nederlands spreekt en je hebt werk en draagt zo bij aan de economie, want kan mij dan dat paspoort schelen?''
Zijderveld juicht de omslag in sfeer én in benadering van problemen door het nieuwe kabinet toe. ,,Na Verdonk was dat hard nodig. Iemand als Ella Vogelaar die zich nu met integratie gaat bezighouden, ken ik als fantastisch mens.''
Beetje wee
De socioloog is niet louter juichend over het regeerakkoord waarmee het kabinet zich vandaag in de Tweede Kamer presenteert. Van het vele gebruik van het woordje 'samen' wordt hij zelfs een beetje wee. Ook de van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) overgenomen typering van Nederland anno nu als ,,met mij gaat het goed, met de samenleving minder'', vindt de socioloog ,,wat overdreven''.
Zijderveld haalt er zijn eigen levensgeschiedenis nog eens bij. ,,Toen ik mijn vrouw in New York leerde kennen, kwam ik erachter wat een grote stad is met getto's zoals 'Harlem'. De Verenigde Staten zijn een groot immigratieland, Nederland is klein en overzichtelijk. Dat is een schaalvoordeel, de problemen zijn tamelijk snel aan te pakken.''
Hij verwijst naar de succesvolle aanpak in de Maasstad rond het project 'Opzoomeren'. Dat project werd door het kabinet-Lubbers III (1989-1994) overgenomen in wat is gaan heten de 'Sociale Vernieuwing'. ,,Twintig jaar geleden was de Millinxbuurt een probleem, nu niet meer. Je kunt in Nederland met behulp van de buurt en de corporaties echt de problemen te lijf gaan. Het voornemen om van 140 'probleemwijken prachtwijken' te maken, is sociale vernieuwing op grote schaal.''
Behalve het schaalvoordeel roemt Zijderveld het Nederlandse poldermodel. ,,Ik ben daar een groot voorstander van. In Nederland zijn we gewend om conflicten polderachtig op te lossen. De uitdrukking 'we moeten samen door één deur kunnen' kennen ze in Amerika niet.''
Patriottisme
,,De Verenigde Staten zijn patriottistisch. Na vijf jaar inburgeren krijgt de nieuwe koppelteken-Amerikaan met ceremonieel vertoon het staatsburgerschap. Dat heeft niets van doen met het nationalisme, dat je bij Wilders proeft. Die ziet staatsburgers als mensen die behoren tot het volk en de natie, mensen die hier moeten zijn geboren. Dan levert 'wij' tegenover 'zij' op. Met de jaren dertig en veertig in herinnering zijn we in Nederland als de dood voor dat nationalisme en terecht. Van de weeromstuit gaan we ook direct urmen bij elk patriottistisch geluid, bijvoorbeeld als premier Balkenende naar de VOC-mentaliteit verwijst. Hij doelde daarmee op ondernemingszin en problemen aanpakken, dat is positief.''
Nederland moet wennen aan het feit dat het een multicultureel land is. Dat is een feit, stelt Zijderveld. Feit is ook dat de islam in Nederland de derde godsdienst is in grootte. ,,Het is zinloos je tegen die feiten te verzetten. Multiculturaliteit is iets anders dan multiculturalisme. Dat laatste is een ideologie die naïef was en tot onverschilligheid leidde. In Nederland maak je deel uit van de rechtsstaat en dan moet voor iedereen duidelijk zijn dat daarin geen ruimte is voor vrouwenmishandeling en eerwraak.''
Professor Zijderveld is betrokken bij de islam als voorzitter van de Raad van Advies van de 'Islamitische Universiteit Rotterdam' (IUR). ,,Ik vind het heel belangrijk dat er een islamitische elite ontstaat. Die elite kan een brug slaan tussen de islam en Nederland. Ik ben een groot voorstander van een Nederlandse variant van de islam. Ikzelf ben agnost en weet hoe in de tijd van de verzuiling katholieken, orthodox protestanten en liberalen allemaal hun plek vonden in de Nederlandse rechtsstaat.''
De IUR is momenteel bezig een formele accreditatie bij de overheid te verwerven. De socioloog wijst erop dat het befaamde artikel 23 van de Grondwet, onderwijsvrijheid, niet spreekt van religie maar van levensbeschouwing. De in Utrecht gevestigde Humanistische Universiteit valt ook onder dat artikel. De studenten van de IUR worden opgeleid tot geestelijk verzorger. Met de theologische faculteiten Utrechten en Kampen (PKN) zijn er uitwisselingen van studenten. Zijderveld is over die ontwikkeling hoopvol gestemd.
ChristenUnie
,,Ik vind het heel gezond dat de ChristenUnie meeregeert en invloed uitoefent op de praktijk van abortus en euthanasie. Die wetten moeten wat mij betreft niet teruggedraaid worden. Wel vind ik het terecht dat naar de uitvoeringspraktijk wordt gekeken. Het is te gemakkelijk geworden in Nederland. Ik denk dat ook artsen niet willen dat de grenzen worden opgerekt. De liberalen van de VVD zijn niet meer conservatief maar libertair. Zorgelijk vind ik dat zij de grenzen willen oprekken. Als ik VVD-leider Mark Rutte hoor over de medisch-ethische kwesties dan zie ik dat als machteloos geschreeuw en een poging om aandacht te trekken. Het zijn domme teksten die hij uitspreekt.''
De veelgehoorde jammerklacht in de grachtengordel over de terugkeer naar de jaren vijftig, kan bij Zijderveld op weinig sympathie rekenen. ,,Toen ik student was in de jaren vijftig was het de tijd van Karel Appel, Cobra, Jan Vrijman, Harry Mulisch, W.F. Hermans en Jan Wolkers. Dat was helemaal geen spruitjescultuur. Het was de tijd van Wim Kan die op het toneel pittige teksten afleverde. Het was de tijd dat op het christelijk gymnasium waarop ik zat, de godsdienstleraar de leerlingen uitdaagde tot een debat over cremeren en de opstanding van het vlees. Zo uitdagend dat de ouders hun beklag deden. Hoezo kneuterig? In die tijd van verzuiling identificeerden de arbeiders zich vooral met hun eigen zuil. Nog nooit groeide de economie zo snel als toen. Pas toen de ontideologisering toesloeg en de ontzuiling om zich heen greep, kwamen de eerste looneisen en kort daarop de stakingen.''
Jaren vijftig
,,Die grachtengordel-elite maakt een negatieve mythe van de jaren vijftig. Het is het gepraat van de '68-mensen'. Zij radicaliseerden de ommekeer die in de samenleving al gaande was. Het is waar dat de top-down samenleving met z'n autoritaire bestuur moest verdwijnen. De '68-generatie' nam de instituties over en werd zelf autoritair.''
Zijderveld, die via zijn jarenlange contacten met het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, Jan Peter Balkenende goed kent, gelooft niet dat de premier terug wil naar de jaren vijftig.
,,Nee, daar ken ik hem te goed voor. Ik zie het zo: progressieve mensen zijn te vergelijken met autobestuurders op de snelweg die nooit in de achteruitkijkspiegel kijken. Als je in die spiegel kijkt, ontdek je het belang om bepaalde deugden in ere te houden. Denk aan arbeidsethos, niet te veel zelfmedelijden en zelfbeheersing. Noem het beschaving. Je mag in Nederland alles zeggen wat je wil, maar is het óók verstandig om alles te zeggen? Het is een deugd om jezelf die vraag te stellen. We moeten leren dergelijke deugden te ontwikkelen. Voor een beschaafde samenleving zijn ze van belang. Dat kan door af en toe in die achteruitkijkspiegel te kijken. Je trapt dan niet op de rem en gaat achteruit rijden. Dat zou reactionair zijn. Nee, je gaat voort op de weg, maar let ook op het verleden.'' Socioloog Anton Zijderveld schrikt van populisme Wilders en keert zich tegen 'machteloos geschreeuw' van Rutte
Anton Zijderveld: ,,De grachtengordel-elite maakt een negatieve mythe van de jaren vijftig. Het is het gepraat van de '68-mensen'. Zij radicaliseerden de ommekeer die in de samenleving al gaande was.'' |foto Rein Geleijnse Fotografie/Anouk Hebing
http://www.nd.nl/Document.aspx?document=nd_artikel&id=88281