IbnRushd
31-03-07, 10:58
Iran is vooral een gevaar voor zichzelf
Iran is in conflict met Groot-Brittannië, de VS en de VN. Hoe gevaarlijk is het land? Een analyse in drie hoofdstukken.
Door Thomas Erdbrink
Teheran, 30 maart. Het is najaar als in Teheran een van de belangrijkste legerparades van het jaar wordt georganiseerd. Buitenlandse journalisten zijn uitgenodigd om stampende laarzen, grote raketten en experimentele torpedo’s op opleggers te filmen. Iran straalt graag kracht uit, dus trekt het legermaterieel, onder het oog van president Mahmoud Ahmadinejad, langs de buitenlandse camera’s.
Maar wat ze niet filmen is dat verschillende opleggers een kilometer verderop met panne langs de weg staan. Dienstplichtige soldaten staan er wat lacherig naast. Een experimentele torpedo is natuurlijk mooi, maar zonder vervoer kan deze nooit worden gelanceerd. De jongens steken een sigaretje op en wachten op de Iraanse legerversie van de wegenwacht.
Hoe gevaarlijk is Iran? Volgens de Verenigde Staten is Iran angstaanjagend genoeg om een compleet raketschild in Europa aan te leggen. „Als we dit jaar beginnen”, zei de Amerikaanse generaal en hoofd van het raketschild programma Henry Obering onlangs, „kan het operationeel zijn in 2011 en de grootste delen van het continent beschermen tegen iedere mogelijke aanval vanuit Iran”.
En er is meer angst voor Iran. De VN-Veiligheidsraad keurde vorige week een tweede ronde van sancties wegens Irans nucleaire programma unaniem goed. Honderden verhalen doen de ronde over geheime Iraanse cellen in Europa en de VS, over duizenden zelfmoordenaars en superraketten. Maar wie alle dreiging nauwkeurig bekijkt, komt tot een minder spectaculaire conclusie. Iran is een gevaar, maar vooral voor zichzelf.
Een gevaar voor zichzelf
In de zomer van 1999, ruim twintig jaar na de islamitische revolutie, leek Iran volledig te veranderen. Hervormers hadden de macht en beloofden veranderingen en betere relaties met de wereld. Maar acht jaar later is er van al die verwachtingen niets terechtgekomen. Anno 2007 pakt Iran Britse matrozen en mariniers op, loopt het conflict over het nucleaire programma steeds hoger op en dreigen de VS en Israël aan te vallen.
Van internationale belofte terug naar pariastaat: president Ahmadinejad lijkt daarvan de grootste veroorzaker, al is hij slechts een stroman voor een nieuwe Iraanse politieke stroming. Deze Iraanse neo-conservatieven bepleiten ‘actieve diplomatie’ in de buitenlandpolitiek.
Dus verdringen Iraanse politici zich voor microfoons om te zeggen dat een tijdelijke bevriezing van de atoomactiviteiten uit den boze, ondenkbaar en onmogelijk is. Als de president openlijk zijn twijfels uit over de holocaust, organiseert het Iraanse ministerie van Buitenlandse zaken een conferentie voor internationale holocaustontkenners. Crisis dwingt respect af, zo vinden sommige Iraanse politieke kringen.
Maar in de 90ste minuut kiest het Iraanse leiderschap niet voor experimenten, maar altijd voor lijfsbehoud. Toen de VS ‘per ongeluk’ in 1988 een Iraans burgervliegtuig uit de lucht schoot, vatte de toenmalige Iraanse leider ayatollah Ruhollah Khomeiny dat op als een zeer belangrijke waarschuwing om de oorlog met Irak (dat toen door de VS werd gesteund) te beëindigen. Drie maanden later tekende hij een wapenstilstand.
Op korte termijn laat Iran met retoriek en kleine acties zien dat er niet met het land valt te spotten. Maar op lange termijn riskeert het land met alle beladen uitspraken en de starre houding een aanval van Israël of de Verenigde Staten.
Een gevaar voor de regio
Talk is cheap, maar militair materieel is dat niet. Volgens een rapport van het Amerikaanse Centre for Strategic Studies overdrijft Iran zijn militaire capaciteiten wegens de steeds hoger oplopende woordenoorlog met de VS en Israël. Analist Anthony Cordesman schat het aantal Iraanse tanks op 1.600 en vliegtuigen op 260. De meeste zijn volgens hem oud. Irans nucleaire programma kan volgens hem over een jaar of tien een bedreiging zijn voor de buurlanden, maar de Iraanse raketten zijn nu hoogstens in staat om „een paar gebouwen” in Israël te raken. Desondanks hebben de Amerikanen Patriot-raketafweer in een aantal Perzische-Golfstaten gestationeerd.
Irans imago als lokale agressor wordt niet ondersteund door feiten. De gehele vorige eeuw is het land geen significante oorlog begonnen. Ook sinds shi’itische geestelijken in 1979 het roer van de sjah overnamen heeft Iran nooit een land aangevallen. De oorlog tegen Irak werd gestart door buurman Saddam Hussein.
In 1998 trokken soldaten van de sunnitische Talibaan de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif binnen. Binnen 48 uur werden duizenden mensen vermoord, onder wie tien Iraanse diplomaten die bewust werden geëxecuteerd. Heel Iran schreeuwde om een afstraffing van de Talibaan en troepen trokken zich samen langs de grens. Maar de aanval werd afgeblazen. Toen de VS in 2001 de Talibaan aanvielen, verleende Iran actieve steun aan troepen van de Amerikaanse Grote Satan.
Dat Iran de toegangspoort van de Golf, de Straat van Hormuz, zou afsluiten voor olietransporten, is ook onwaarschijnlijk. Door een groot gebrek aan raffinaderijen moet Iran het grootste deel van zijn benzine importeren. Olie-inkomsten vormen de belangrijkste inkomsten van het land. Een blokkade van olietankers zou de Iraniërs in eigen voet schieten.
Geen bewezen gevaar voor Europa en de VS
Een overgelopen Iraanse diplomaat had een schokkend verhaal in de Britse Sunday Telegraph. Iran heeft jarenlang geheime agenten in het emiraat Dubai gestationeerd. Die in actie zullen komen „bij het allereerste teken van internationale dreiging tegen Teheran”. Al eerder rapporteerde de krant over „40.000 Iraanse zelfmoordenaars” die klaar zouden staan om ‘doelen in Groot-Brittannië’ op te blazen. Dezelfde krant bericht vaak over raketten die in staat zouden zijn om doelen overal in Europa te raken.
Probleem met dit soort berichten is altijd dat de bronnen anoniem zijn, de uitspraken niet te controleren zijn en de verhalen vaak hun oorsprong vinden in Israël. Dat land vreest Irans nucleaire programma en laat geen propagandamiddel onbenut om het „gevaar van Iran” te benadrukken. Iran blijft erbij dat het alleen vreedzame nucleaire energie wil produceren. Het Internationaal Atoom Energie Agentschap zegt niet te kunnen aantonen dat Irans programma vreedzaam is – maar evenmin dat het dat niet is.
Hoewel er inderdaad een groep in Iran actief is, die zegt bereid te zijn zelfmoordaanslagen te plegen, heeft de afgelopen 28 jaar nog geen enkele Iraniër zich laten ontploffen. Aan de oorlogsfronten hebben vele Iraanse soldaten zich voor tanks of op mijnen geworpen, maar er is geen enkel bewezen geval bekend waarin een Iraniër, gestuurd door de overheid, een zelfmoordaanslag heeft gepleegd. Iraanse ‘zelfmoordenaars’ die afgelopen zomer per bus op weg waren naar de Libanon-oorlog werden dan ook door Iraanse autoriteiten tegengehouden.
Over Irans raketten is er veel nieuws, maar voornamelijk van de Iraniërs zelf. Hun beste operationele raket Shahab-3 kan theoretisch doelen in Israël raken. Maar er zijn geen onafhankelijke bronnen die dit kunnen bevestigen. Amerika is hoe dan ook een onbereikbare verte.
nrc.nl
Iran is in conflict met Groot-Brittannië, de VS en de VN. Hoe gevaarlijk is het land? Een analyse in drie hoofdstukken.
Door Thomas Erdbrink
Teheran, 30 maart. Het is najaar als in Teheran een van de belangrijkste legerparades van het jaar wordt georganiseerd. Buitenlandse journalisten zijn uitgenodigd om stampende laarzen, grote raketten en experimentele torpedo’s op opleggers te filmen. Iran straalt graag kracht uit, dus trekt het legermaterieel, onder het oog van president Mahmoud Ahmadinejad, langs de buitenlandse camera’s.
Maar wat ze niet filmen is dat verschillende opleggers een kilometer verderop met panne langs de weg staan. Dienstplichtige soldaten staan er wat lacherig naast. Een experimentele torpedo is natuurlijk mooi, maar zonder vervoer kan deze nooit worden gelanceerd. De jongens steken een sigaretje op en wachten op de Iraanse legerversie van de wegenwacht.
Hoe gevaarlijk is Iran? Volgens de Verenigde Staten is Iran angstaanjagend genoeg om een compleet raketschild in Europa aan te leggen. „Als we dit jaar beginnen”, zei de Amerikaanse generaal en hoofd van het raketschild programma Henry Obering onlangs, „kan het operationeel zijn in 2011 en de grootste delen van het continent beschermen tegen iedere mogelijke aanval vanuit Iran”.
En er is meer angst voor Iran. De VN-Veiligheidsraad keurde vorige week een tweede ronde van sancties wegens Irans nucleaire programma unaniem goed. Honderden verhalen doen de ronde over geheime Iraanse cellen in Europa en de VS, over duizenden zelfmoordenaars en superraketten. Maar wie alle dreiging nauwkeurig bekijkt, komt tot een minder spectaculaire conclusie. Iran is een gevaar, maar vooral voor zichzelf.
Een gevaar voor zichzelf
In de zomer van 1999, ruim twintig jaar na de islamitische revolutie, leek Iran volledig te veranderen. Hervormers hadden de macht en beloofden veranderingen en betere relaties met de wereld. Maar acht jaar later is er van al die verwachtingen niets terechtgekomen. Anno 2007 pakt Iran Britse matrozen en mariniers op, loopt het conflict over het nucleaire programma steeds hoger op en dreigen de VS en Israël aan te vallen.
Van internationale belofte terug naar pariastaat: president Ahmadinejad lijkt daarvan de grootste veroorzaker, al is hij slechts een stroman voor een nieuwe Iraanse politieke stroming. Deze Iraanse neo-conservatieven bepleiten ‘actieve diplomatie’ in de buitenlandpolitiek.
Dus verdringen Iraanse politici zich voor microfoons om te zeggen dat een tijdelijke bevriezing van de atoomactiviteiten uit den boze, ondenkbaar en onmogelijk is. Als de president openlijk zijn twijfels uit over de holocaust, organiseert het Iraanse ministerie van Buitenlandse zaken een conferentie voor internationale holocaustontkenners. Crisis dwingt respect af, zo vinden sommige Iraanse politieke kringen.
Maar in de 90ste minuut kiest het Iraanse leiderschap niet voor experimenten, maar altijd voor lijfsbehoud. Toen de VS ‘per ongeluk’ in 1988 een Iraans burgervliegtuig uit de lucht schoot, vatte de toenmalige Iraanse leider ayatollah Ruhollah Khomeiny dat op als een zeer belangrijke waarschuwing om de oorlog met Irak (dat toen door de VS werd gesteund) te beëindigen. Drie maanden later tekende hij een wapenstilstand.
Op korte termijn laat Iran met retoriek en kleine acties zien dat er niet met het land valt te spotten. Maar op lange termijn riskeert het land met alle beladen uitspraken en de starre houding een aanval van Israël of de Verenigde Staten.
Een gevaar voor de regio
Talk is cheap, maar militair materieel is dat niet. Volgens een rapport van het Amerikaanse Centre for Strategic Studies overdrijft Iran zijn militaire capaciteiten wegens de steeds hoger oplopende woordenoorlog met de VS en Israël. Analist Anthony Cordesman schat het aantal Iraanse tanks op 1.600 en vliegtuigen op 260. De meeste zijn volgens hem oud. Irans nucleaire programma kan volgens hem over een jaar of tien een bedreiging zijn voor de buurlanden, maar de Iraanse raketten zijn nu hoogstens in staat om „een paar gebouwen” in Israël te raken. Desondanks hebben de Amerikanen Patriot-raketafweer in een aantal Perzische-Golfstaten gestationeerd.
Irans imago als lokale agressor wordt niet ondersteund door feiten. De gehele vorige eeuw is het land geen significante oorlog begonnen. Ook sinds shi’itische geestelijken in 1979 het roer van de sjah overnamen heeft Iran nooit een land aangevallen. De oorlog tegen Irak werd gestart door buurman Saddam Hussein.
In 1998 trokken soldaten van de sunnitische Talibaan de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif binnen. Binnen 48 uur werden duizenden mensen vermoord, onder wie tien Iraanse diplomaten die bewust werden geëxecuteerd. Heel Iran schreeuwde om een afstraffing van de Talibaan en troepen trokken zich samen langs de grens. Maar de aanval werd afgeblazen. Toen de VS in 2001 de Talibaan aanvielen, verleende Iran actieve steun aan troepen van de Amerikaanse Grote Satan.
Dat Iran de toegangspoort van de Golf, de Straat van Hormuz, zou afsluiten voor olietransporten, is ook onwaarschijnlijk. Door een groot gebrek aan raffinaderijen moet Iran het grootste deel van zijn benzine importeren. Olie-inkomsten vormen de belangrijkste inkomsten van het land. Een blokkade van olietankers zou de Iraniërs in eigen voet schieten.
Geen bewezen gevaar voor Europa en de VS
Een overgelopen Iraanse diplomaat had een schokkend verhaal in de Britse Sunday Telegraph. Iran heeft jarenlang geheime agenten in het emiraat Dubai gestationeerd. Die in actie zullen komen „bij het allereerste teken van internationale dreiging tegen Teheran”. Al eerder rapporteerde de krant over „40.000 Iraanse zelfmoordenaars” die klaar zouden staan om ‘doelen in Groot-Brittannië’ op te blazen. Dezelfde krant bericht vaak over raketten die in staat zouden zijn om doelen overal in Europa te raken.
Probleem met dit soort berichten is altijd dat de bronnen anoniem zijn, de uitspraken niet te controleren zijn en de verhalen vaak hun oorsprong vinden in Israël. Dat land vreest Irans nucleaire programma en laat geen propagandamiddel onbenut om het „gevaar van Iran” te benadrukken. Iran blijft erbij dat het alleen vreedzame nucleaire energie wil produceren. Het Internationaal Atoom Energie Agentschap zegt niet te kunnen aantonen dat Irans programma vreedzaam is – maar evenmin dat het dat niet is.
Hoewel er inderdaad een groep in Iran actief is, die zegt bereid te zijn zelfmoordaanslagen te plegen, heeft de afgelopen 28 jaar nog geen enkele Iraniër zich laten ontploffen. Aan de oorlogsfronten hebben vele Iraanse soldaten zich voor tanks of op mijnen geworpen, maar er is geen enkel bewezen geval bekend waarin een Iraniër, gestuurd door de overheid, een zelfmoordaanslag heeft gepleegd. Iraanse ‘zelfmoordenaars’ die afgelopen zomer per bus op weg waren naar de Libanon-oorlog werden dan ook door Iraanse autoriteiten tegengehouden.
Over Irans raketten is er veel nieuws, maar voornamelijk van de Iraniërs zelf. Hun beste operationele raket Shahab-3 kan theoretisch doelen in Israël raken. Maar er zijn geen onafhankelijke bronnen die dit kunnen bevestigen. Amerika is hoe dan ook een onbereikbare verte.
nrc.nl