PDA

Bekijk Volledige Versie : Loof de dwazen



tr_imparator
23-05-07, 01:29
RECENSIE

Het Narrenschip, Sebastian Brant, uitg. Damon, Budel 2007, 416 blz., € 44,90,
Lof der Zotheid, Desiderius Erasmus, uitg. Sun, Nijmegen 2007, 166 blz., € 9,90


Door: Anne Havik

Erasmus steekt met alles en iedereen de draak, behalve met theologen. Want het is beter geen 'slapende honden wakker te maken en niet in die beerput te roeren.'



'Een sukkel ging eens op bezoek bij een zieke vriend. Toen zijn vrouw hem zei dat die al was heengegaan, zei de sukkel: "Wil je dan als hij terugkomt zeggen dat ik geweest ben?"' In Komt een Griek bij de dokter zijn nooit eerder vertaalde teksten uit de oudheid gebundeld in een bloemlezing. Fragmenten uit antieke romans, moppen en anekdotes geven een beeld van de humor in de oudheid; ook Socrates en Diogenes blijken liefhebbers van een goede grap. De humor is bijtend, bizar en soms obsceen en toont opvallende overeenkomsten met die van de komieken uit onze tijd.

Het boek over humor in de oudheid verscheen tijdens de boekenweek, dat dit jaar 'lof der zotheid' als thema had. Erasmus' Lof der zotheid werd die week zelfs in drie edities uitgebracht: een met klassieke illustraties, een met cartoons en een luister-cd voorgelezen door Johanna ter Steege. Erasmus toont dat scherts en ernst dicht bij elkaar liggen. Zijn boek, dat in slechts een week is geschreven, is gericht tegen de politieke en religieuze instituties van zijn tijd. Erasmus laat de Zotheid, die voorgesteld wordt als een godin, zelf aan het woord terwijl ze op een sarcastische en satirische toon aan een verwonderde menigte uitlegt hoeveel de mensheid aan haar te danken heeft. 'Want wat klopt er beter dat de Zotheid haar eigen loftrompet steekt en haar eigen lied zingt?'Alles en iedereen neemt zij op de hak, behalve de theologen, omdat het beter is geen 'slapende honden wakker te maken en niet in die beerput te roeren.'

Dwaas
Een voorloper van Erasmus was Sebastian Brant. Hij schreef in 1494 Das Narrenschiff, een boek dat lange tijd het meest succesvolle Duitstalige werk was. Het is nu voor het eerst in het Nederlands vertaald. Het Narrenschip is een allegorie voor het menselijk leven. Brant geeft een kritiek op zijn tijd waarin het humanisme steeds meer terrein wint: als de mens centraal komt te staan, ligt de dwaasheid - door de eeuwen heen vaak gesymboliseerd door de nar - op de loer. Die maakt de mens blind voor de gevaren die altijd dreigen waardoor de bestemming van zijn levensreis onzeker wordt. Brant roept in 112 verzen op tot inkeer en terugkeer naar het (christelijk) geloof, maar wil met dit werk vooral inzicht verschaffen in de gebreken van de mens die tot dwaasheid kunnen leiden. Dat inzicht is in de ogen van Brant een belangrijke stap op de weg naar wijsheid. 'Want foutloos is er geen die leeft - En niemand die terecht beweert -Geen nar te zijn, maar wijs beleerd; - Want wie zichzelf een nar durft noemen - Zal men weldra als wijze roemen.'


filosofiemagazine.nl





Stultifera Navis (The Ship of Fools): The Medieval Satire of Sebastian Brant

In 1494, humanist Sebastian Brant published Das Narrenschiff, or The Ship of Fools, a long, moralistic poem written in the German language. Born in Strasbourg, Germany circa 1457, Brant earned degrees in philosopy and law at the University of Basel, then continued there as a lecturer. He wrote a law textbook and several poems prior to Das Narrenschiff, as well as editing books and broadsides for local printers. Brant was a loyalist to the Holy Roman Empire, and when Basel joined the Swiss Confederation in 1499, Brant returned to imperial Strasbourg. There he worked for the city in various administrative capacities until his death in 1521.

In Das Narrenschiff, Brant describes 110 assorted follies and vices, each undertaken by a different fool, devoting chapters to such offenses as Arrogance Toward God, Marrying for Money, and Noise in Church. Some of the chapters are united by the common theme of a ship which will bear the assembled fools to Narragonia, the island of fools. Das Narrenschiff proved so popular that it went through multiple editions, and was translated into Latin, French, English, Dutch, and Low German.

Das Narrenschiff's author was both a devout Catholic and a supporter of Maximilian I, the German king who became Holy Roman Emperor in 1491. Brant believed that the Holy Roman Empire had come into German hands because Germany was divinely ordained to lead the temporal Christian world. But he felt that in order to maintain this primacy, the German people would need to cast off decadence and live in the moral fashion appropriate to their role. His Narrenschiff was an attempt to reach the German people in their own language and using the tool of satire to encourage them to discard their sins and vices.

Brant's message was enhanced by a set of stunning woodcuts, most of them believed to have been carved by a young Albrecht Dürer during a short stay in Basel in 1494. Each woodcut illustrates a chapter from Das Narrenschiff, giving either a literal or allegorical interpretation of that particular sin or vice. Most of them feature a fool in a foolscap decorated with bells engaging in the activity being ridiculed. Dürer's detailed backgrounds show interiors furnished with slanted desks and diamond-paned windows, and hilly landscapes dotted with rocks and plants. Additional woodcuts are the work of the Haintz-Nar-Meister, the Gnad-Her-Meister, and two anonymous artists.

The first edition of Das Narrenschiff was printed by Johann Bergmann von Olpe, a former fellow student of Brant's at the University of Basel. Bergmann also printed a number of later editions of Das Narrenschiff, including the 1497 Latin edition known as Stultifera Navis which is owned by the University of Houston Libraries. This edition was translated into Latin by a former student of Brant's named Jacob Locher, with full approval from the classicist Brant. Locher did not follow the text closely, but substantially embellished on it in the translation.

Das Narrenschiff remains an affecting work today. While the modern reader might not find the moralism of Brant appealing in the way that his contemporaries did, his cataloging of medieval vices gives us a fascinating window into the way people really lived. And Dürer's woodcuts retain their vitality and immediacy, drawing a world of fools, tricksters, and profaners with surprising delicacy.

This book was a gift of the Rockwell Fund, in memory of James Wade Rockwell.

Bibliography

http://info.lib.uh.edu/sca/digital/ship/introduction.html


:strik:

Wortel
23-05-07, 08:55
Erasmus steekt met alles en iedereen de draak, behalve met theologen. Want het is beter geen 'slapende honden wakker te maken en niet in die beerput te roeren.'

Als Rotterdammer wil ik mijn grote stadgenoot graag tegemoet komen. Daarom hier mijn zeer bescheiden bijdrage ter aanmoediging van die goede geest van Erasmus.

* schraap, ahum *

Godgeleerden doen het lullenderwijs.