PDA

Bekijk Volledige Versie : Europa hielp mee met kampen



IbnRushd
09-06-07, 14:47
Europa hielp mee met kampen

Door FRANS BOOGAARD

BRUSSEL/PARIJS - Onmiddellijk na de aanslagen op de Twin Towers in New York, in september 2001, gaf president Bush de inlichtingendienst CIA bijna onbeperkte volmachten om de ‘oorlog tegen terreur’ te voeren.

Zeker twee Europese landen lieten toe dat de CIA tussen 2002 en 2005 op hun grondgebied speciale kampen inrichtte waar gevangenen in het geheim naartoe werden gebracht, illegaal werden vastgehouden en mishandeld. Dat bleek gisteren bij de vrijgave van een tweede rapport van de Zwitserse onderzoeker Dick Marty. Dankzij medewerking van Polen en Roemenië kon president Bush jarenlang volhouden dat van martelingen in de VS geen sprake was.

De kampen werden rechtstreeks bestierd door de CIA. Europese landen wisten ervan en verleenden hand- en spandiensten door honderden geheime vluchten door hun luchtruim toe te staan. Geheimhouding was verzekerd via de NAVO, die kort na ‘11/09’ – voor het eerst in haar geschiedenis – het speciale bijstandsartikel uit haar handvest van toepassing verklaarde. Door dat beruchte artikel 5 – ‘Een aanval op één is een aanval op allen’ – konden speciale geheimhoudingsprocedures van kracht worden die de CIA-praktijken aan het oog van de buitenwereld moesten onttrekken. De betrokkenheid van de NAVO werpt nieuw licht op de weigering van secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer, vorig jaar, om voor de speciale onderzoekscommissie uit het Europees Parlement te verschijnen.

Marty zegt zich te baseren op getuigenissen ‘van geheimagenten aan weerszijden van de Atlantische oceaan’ en op een nieuwe analyse van vluchtgegevens. Hij verwijt de lidstaten dat ze elkaar de hand boven het hoofd houden. ,,Omdat iedereen smeerlapperijen heeft begaan, is zwijgen in ieders belang. ’’

Vooral Italië maakt hij bittere verwijten. Het onderzoek naar de ontvoering van een al gearresteerde terreurverdachte door 26 Amerikaanse geheim agenten is ondanks grote inspanningen van de Italiaanse justitie niet verder gekomen. Volgens Marty werkt de nieuwe regering, van Prodi, zelfs nog harder tegen dan de vorige, onder Berlusconi.

De geheimhouding die hij kreeg voor zijn bronnen binnen de westerse inlichtingendiensten, was zijn redding. ,,Die gaf een nieuwe dynamiek aan het onderzoek.’’ Maar nog steeds kan Marty niet uitsluiten dat meer landen een kamp hadden.

De CIA week zelfs af van vluchtprogramma’s om Europese luchtruimbeheerders als Eurocontrol te misleiden. Volgens Marty is dat zelfs onder het oorlogsrecht niet toegestaan.

Hij denkt niet dat Polen en Roemenië nu extra kwetsbaar zijn voor al-Qaeda-aanvallen. ,,Ik denk niet dat terroristen mijn rapport nodig hebben om te weten wat zich waar heeft afgespeeld.’’

ad.nl

IbnRushd
09-06-07, 14:52
Nieuw rapport CIA-kampen weer alarmerend

Door onze correspondent Caroline de Gruyter

Genève, 9 JUNI. Met medeweten van Europa heeft de CIA na ‘9/11’ in geheime detentiekampen in Polen en Roemenië terreurverdachten verhoord, aldus een studie van de Raad van Europa.

Mensen die wekenlang naakt werden opgesloten in ijskoude gevangeniscellen. Die uit hun slaap werden gehouden of aan de muur werden gehangen, net zolang tot ze gingen praten.

In een alarmerend rapport beschrijft de Zwitser Dick Marty hoe de Amerikaanse geheime dienst CIA in Europa omging met gevangenen die verdacht werden van banden met de terreurorganisatie Al-Qaeda.

Gisteren kwam hij met zijn bevindingen, voor de tweede keer sinds hij eind 2005 door de Raad van Europa is aangewezen als rapporteur voor onderzoek naar geheime CIA-detentiecentra en -vluchten in Europa.

De liberale senator uit Ticino beschrijft hoe CIA-agenten, die onder valse namen in hotels incheckten, tussen 2003 en 2005 opereerden vanuit Europese steden. Verdachte moslims met Arabische namen werden met kappen op naar detentiekampen in Polen en Roemenië vervoerd. Wat daar gebeurde, is in Polen, in Roemenië en in de hele Europese Unie verboden zijn. Zo werd een deel van deze gedetineerden naar landen gestuurd waar ze een gerede kans liepen om gemarteld te worden, zoals Afghanistan en Egypte. Velen werden later vrijgelaten omdat ze onschuldig bleken te zijn – zonder excuses.

Marty reconstrueert hoe de Verenigde Staten kort na de aanslagen van ‘9/11’, namelijk op 4 oktober 2001, hun NAVO-bondgenoten zover hebben gekregen dat ze CIA-agenten hun gang lieten gaan op Europees grondgebied. Later sloot Washington bilaterale akkoorden met Polen en Roemenië, waar geheime detentiecentra werden gevestigd. Die kampen werden door CIA-mensen gerund. De presidenten, Defensieministers en veiligheidschefs van beide landen waren op de hoogte.

Is het waar wat Marty schrijft? Het regende gisteren, meteen na de publicatie van het rapport in Parijs, ontkenningen of ontwijkende antwoorden. Zo zei Jerzy Szmajdzinski, destijds minister van Defensie in Polen: „Marty’s werk is pure fictie.” Een NAVO-woordvoerder ontkende gisteravond iedere betrokkenheid van de organisatie bij de CIA-activiteiten. Een CIA-woordvoerder zei eerst het rapport te willen bestuderen, maar wees erop dat Europa voordeel heeft van de „doortastende en legale” CIA-methodes bij de terreurbestrijding.

Alleen de Europese Commissie vroeg Polen en Roemenië om onafhankelijk, diepgravend onderzoek naar de feiten. De Nederlandse minister van Defensie, Van Middelkoop (ChristenUnie) vindt dat beide EU-landen aannemelijk moeten maken dat de geheime gevangenissen er niet waren.

Wie niet bij de vergadering van de Atlantische Raad heeft gezeten op 4 oktober 2001, wie niet in zo’n CIA-detentiecentrum is geweest, kan onmogelijk bepalen of Marty’s beschrijvingen waar zijn. Maar dit 72 pagina’s tellende rapport is, net als Marty’s eerste rapport een jaar geleden, ijselijk minutieus. Even feitelijk als het vorige beschrijft het rapport in detail hoe de CIA de kampen opzette en leidde. Het noemt namen van verdachten. Zo zouden Al Qaedakopstukken Abu Zubaydah en Khalid Sheikh Mohammed, die zegt dat hij het brein was achter ‘11 september’, in Polen aan ‘vergaande ondervragingstechnieken’ zijn onderworpen. In Roemenië zouden minder belangrijke verdachten zijn vastgehouden. Opvallend is dat de CIA alle operaties strak in de hand hield. Zo weinig mogelijk mensen wisten ervan af.

Gedetailleerd beschrijft Marty vluchtnummers, kampen, hun locaties, hoe ze werden gerund, zelfs door wie. Als hij iets niet weet of een document niet te pakken heeft weten te krijgen, zegt hij het. Vermoedens noemt hij vermoedens.

Belangrijker: inhoudelijk borduurt dit rapport voort op het vorige, dat vooral ging over rendition van gevangenen naar beruchte martellanden. Ook toen regende het aanvankelijk ontkenningen. Maar drie maanden later gaf de Amerikaanse president Bush toe dat er geheime detentiecentra bestonden buiten de VS. En dat van die vluchten, daar kon ook niemand onderuit: Marty beschreef toesteltypes, vertrektijden, etc.

Intussen lopen er in Duitsland en Italië rechtzaken op basis van deze gegevens. Die blijken zo accuraat dat de regeringen van Merkel en Prodi de rechtbanken volgens Marty hard tegenwerken, in een desperate poging hun veiligheidsdiensten, die de CIA hadden geholpen, buiten schot te houden. De Zwitserse autoriteiten ontkenden aanvankelijk stellig dat er CIA-overvluchten waren geweest met gekidnapte gevangenen aan boord. Maar door Marty’s rapport uit 2006 heeft Bern nu formeel, en tandenknarsend, Washington om „opheldering’’ moeten vragen.

Dick Marty was vroeger officier van justitie. Hij heeft een naam in Zwitserland, waar hij in zijn eentje maffiose netwerken oprolde door te werken zoals hij nog steeds werkt: door doodkalm en geduldig feitjes uit te pluizen. Anders dan de ploeg Europarlementariërs die ook onderzoek deed naar CIA-activiteiten, werkt hij alleen. Hij heeft één assistent en, zo vertelde hij deze krant in december, „een budget van niks”. In zijn eentje kan hij discretie garanderen.

Vandaar dat hij betrokkenen – van ministers tot CIA-agenten, die zich steeds uit zichzelf melden – te spreken krijgt. Dat een aantal van hen anoniem wenst te blijven, en hem mogelijk misbruikt, ziet hij zelf ook als bezwaar. Maar dat gold vorig jaar ook, en toen kwamen veel van die anonieme verhalen uit.

Marty heeft één drijfveer, en in dit rapport komt die sterk naar voren: gerechtigheid. Hij vindt het erg dat westerse regeringen dingen doen die verboden zijn. Maar hij vindt het nog erger dat ze net doen alsof dat niet zo is. En daar geeft hij vele staaltjes van. Dat democratische regeringen hiermee wegkomen, vindt hij een bijzonder veeg teken. In de slotparagrafen schrijft hij dan ook somber dat hij hoopt dat zijn rapport mensen „op een nieuwe manier laat aankijken tegen het legale en morele moeras waarin wij collectief onder leiding van de Amerikaanse War on Terror gezonken zijn”.

Het rapport is te vinden op assembly.coe.int/CommitteeDocs/2007/EMarty_ 20070608_NoEmbargo.pdf

nrc.nl

tribia
09-06-07, 15:23
het zijn ook geen lieverdjes. Smerige onderkruipsels