PDA

Bekijk Volledige Versie : De kloof tussen koran en krant



Marsipulami
13-06-07, 10:56
De kloof tussen koran en krant

Nu het in Irak verkeerd gaat, gaan er stemmen op het Midden-Oosten maar in zijn eigen sop gaar te laten koken. Dat zou onverstandig zijn: Arabische burgers verdienen steun in hun zoektocht naar opener en vrijere samenlevingen.

stefan van wersch

‘Wat stelt dat Midden-Oosten nou helemaal voor?’, kopte een recent artikel van de Amerikaanse historicus Edward Luttwak. Het klinkt een beetje als de titel van een boek van diplomaat Marcel Kurpershoek: Wie luidt de doodsklok over de Arabieren? Het is pijnlijk maar waar dat er in de hele Arabische wereld geen enkel hoogwaardig product wordt gefabriceerd, laat staan uitgevonden. Wetenschap en cultuur kwijnen er. Voor boeken is er nauwelijks een markt. “Achtergebleven beschavingen moet je met rust laten”, concludeert Luttwak. Dat is ook de these van journalist Robert Fisk in zijn recente The Great War for Civilisation. Al de westerse bemoeienis met het Midden-Oosten leidt alleen maar tot ellende.

Foto: AP

Vrede en democratie in Irak moeten prioriteit houden. Irakese agenten beschermen de Imam Ali-moskee in Najaf tegen bomaanslagen.

Toch betwijfel ik of dat de conclusie kan zijn. Economisch en cultureel mag het Midden-Oosten dan weinig voorstellen, de nuisance value ervan – de waarde als stoorzender – is des te groter. De treurige situatie houdt waarschijnlijk direct verband met die hoge nuisance value. Alle negatieve energie is een gevolg van diepe minderwaardigheidscomplexen over het eigen politieke en economische onvermogen dat wordt overgecompenseerd door een religieus superioriteitscomplex. Je zou het de dagelijkse kloof tussen de koran en de krant kunnen noemen. De koran houdt moslims voor dat de islam de laatste, zegevierende fase van de geschiedenis is. De dagelijkse krant staat daarmee in schril contrast. 11 september was voor een belangrijk deel een product van die schizofrenie. Zelfs als wij het Midden-Oosten met rust laten, zal het ons voorlopig niet met rust laten.

Luttwak gaat dus te kort door de bocht. Hij is in feite een neoconservatieve spijtoptant. In 1999 schreef hij in het toonaangevende blad Foreign Affairs nog een artikel met als titel ‘Geef oorlog een kans’. Luttwak behoort nu tot degenen die de oorlog in Irak onwinbaar achten, democratie onhaalbaar, en nog een stap verder gaan: wat zoeken we überhaupt nog in het Midden-Oosten?

De terugslag
En zo schieten we jammer genoeg van het ene uiterste door naar het andere. Nu het Midden-Oosten niet maakbaar blijkt, zoals de neoconservatieven hoopten na 11 september, moet het maar in het eigen sop gaarkoken. Ik geloof nog altijd dat de neoconservatieve analyse na 11 september 2001 op zich heel redelijk was, namelijk dat de status quo in het Midden-Oosten onhoudbaar was geworden. Volgens de neoconservatieven waren de plegers van die aanslagen voor een belangrijk deel een product van de stagnatie in het Midden-Oosten. Het gebrek aan vrijheid, dat in de jaren daarna door de opeenvolgende Arab Human Development rapporten van de VN gedetailleerd werd uitgewerkt, was een belangrijke component van die stagnatie. De Arabische wereld was een broeinest van frustraties en samenzweringstheorieën, die tot legitimatie van extreme vormen van terrorisme waren verworden. De corrupte, zittende regimes boden geen oplossingen. Er diende een nieuwe dynamiek in het Midden-Oosten te komen, een meer open, democratische wind.

Een goede analyse is echter geen garantie voor goed beleid. De regering-Bush ging het argument van het gebrek aan vrijheid vooral gebruiken als een gelegenheidsargument ter rechtvaardiging van de oorlog in Irak. Democratie opleggen via een oorlog is hoe dan ook een een riskante aanpak. Des te groter is nu de terugslag. Meer democratie in het Midden-Oosten lijkt alleen maar een recept om fundamentalisten aan de macht te helpen. Bush wil intussen liever niet meer aan de agenda van nog maar kortgeleden herinnerd worden. Luttwak ook niet.

Terug bij af?
We lijken dus terug bij af te zijn. We gaan de despoten weer dulden omwille van de stabiliteit. We leggen ons weer neer bij de status quo in het Midden-Oosten. Maar is dit nu werkelijk de enige keuze die we hebben?



Als je het mij vraagt, gooien we het kind met het badwater weg. De ervaring in Irak is vooral een bewijs voor het falen van de Amerikaanse aanpak van democratisering, maar zegt niets over een bezonnen bijdrage aan meer open samenlevingen. Uiteraard zit niemand te wachten op een Ahmadinejad aan de Nijl, maar we moeten onszelf niet wijsmaken dat we slechts de keuze hebben tussen óf het repressieve Mubarak-regime óf de moslimbroeders. In zijn eigen land mag Ahmadinejad dan verkozen zijn, maar datzelfde electoraat koos ook twee keer voor een hervormer als Khatami. Hamas aan de macht, hoe onaangenaam ook, is op termijn waarschijnlijk de betere manier om de aantrekkingskracht van fundamentalistische partijen te verminderen. Waarschijnlijk is de Palestijnse democratie trouwens al sterk genoeg om Hamas bij een volgende verkiezing weer weg te stemmen.

Turkije is een speciaal geval, vooral ook door het uitzicht op toetreding tot de Europese Unie. Toch is het opmerkelijk dat juist de in feite conservatief-islamitische AK-partij van premier Erdogan de grootste democratische hervormingen heeft doorgevoerd. De hele islamitische wereld is al enige decennia in de greep van een groeiende religiositeit. Het zou toch wel vreemd zijn als de westerse reactie daarop is dat democratie in dat deel van de wereld maar moet wachten tot andere tijden.

Realiteitszin
De islamitische beweging is geen monoliet. Er zijn extreme groepen die volledig antidemocratisch zijn. Maar er zijn ook gematigde moslims die het goede van democratie begrijpen en bereid zijn westerse ideeën te enten op hun eigen principes. In dat opzicht is wat we nu zien gebeuren in Turkije potentieel van cruciaal belang voor de toekomst. De AK-partij zal in de confrontatie met de secularisten en het leger moeten bewijzen niet de islamitische wolf in schaapskleren te zijn, maar het eerste voorbeeld van een consequent islamitisch-democratische partij. Zuid-Europese katholieke landen zijn lang beschouwd als landen waar democratie nooit zou kunnen werken. Dat is toch anders gelopen.

Dit is het moment voor Europa om zich van de VS te onderscheiden. Europa moet niet van het ene naar het andere uiterste gaan. Uitgangspunt zou Václav Havels adagium moeten zijn dat Europa niet moet proberen anderen les te geven in democratie, maar moet helpen de democratie te laten bloeien. Sleutelwoorden moeten toewijding, geduld en realiteitszin zijn. Democratie is het uiteindelijke doel, en de lange weg erheen zal langs een brede waaier van activiteiten moeten lopen. Democratie moet vooral niet voorgesteld worden als een panacee. Maar er is ook geen reden voor cultuurrelativisme, alsof democratie alleen iets voor het Westen is.

Wat verder nodig is, is een veel beter besef van wat het bevorderen van democratie eigenlijk is. Het is veel meer dan het instellen van democratische instituties en het organiseren van vrije verkiezingen. Democratie kan alleen gedijen in een context waarin hard wordt gewerkt aan politieke en economische rechtszekerheid, aan goed bestuur, mensenrechten, vrijheid van meningsuiting, burgerparticipatie, een open samenleving en een cultuur van verantwoording afleggen. In gesprekken met Arabieren valt me altijd weer op dat ze gapen als je democratie in abstracte vorm opvoert. Maar als je democratie presenteert als het systeem dat ervoor zorgt dat een regering altijd de hete adem van een parlement en de bevolking in haar nek voelt en weggestuurd kan worden, dan worden het interessante gesprekken.

Hoe kun je de geschiedenis corrigeren, vraagt Fisk zich in het genoemde boek over mislukte westerse interventies in het Midden-Oosten af. Misschien dat consequente en verstandige steun voor de zoektocht van Arabische burgers naar opener en vrijere samenlevingen een stap in de goede richting is.

Shemharosh
16-06-07, 08:03
De arabieren hebben een schizofrene gevoel voor realiteit en dat komt mede door het immense welvaartsverschil tussen de arabieren zelf.de Golfstaatjes beleven een niveau van decadentie die zijn werga niet kent aan de andere kant is de meerderheid van die zelfde arabieren ondervoedt!!!!Ik heb Marokkannen meegemaakt hier in Amsterdam die als slaafjes werken in Dubai en die me niet eens een hand willen geven omdat ik een armzalige ellendeling zou zijn uit Holland!!!