Olive Yao
18-07-07, 00:40
Het rode continent
Volkskrant-journalist Cees Zoon schreef een boek over de nieuwe progressieve golf in Latijns Amerika: Het Rode Continent, De Nieuwe leiders van Latijns Amerika. Christiaan Verwey las het boek ...
‘Is links aan een wederopstanding begonnen?’, vroeg Zoon zich af die door de Volkskrant ingehuurd word als correspondent in Latijns Amerika. In steeds meer landen van Nicaragua tot aan Argentinië nemen op socialisme gestoelde politici op democratische wijze de macht over. In Het Rode Continent is een poging gedaan een overzicht te geven van deze politieke omslag. In 2005 zat Zoon er compleet naast toen hij in een artikel in de Volkskrant schreef dat de Zapatistas een politieke partij aan het oprichten waren en dat de toenmalige president Fox aan subcomadante Marcos toestemming gegeven zou hebben om aan een politieke carričre te gaan werken. Dat de Zapatistas met hun ‘andere campagne’ buitenparlementaire politiek wilden bedrijven en juist basisdemocratische organisaties wilden groeperen, was hem blijkbaar geheel onduidelijk. Zelfs de linkse populist López Obrador werd door Marcos afgedaan als een oplichter en niet serieus genomen als gesprekspartner. De betrouwbaarheid en het observatievermogen van de Latijns Amerika correspondent heeft door deze opsomming van feiten dan ook een flinke knauw opgelopen. Gelukkig lijkt het erop dat hij voor Het Rode Continent uitgebreider en meer gedegen onderzoek verricht heeft.
Na een inleiding over het einde van het neoliberalisme wordt ‘de zingende showman met oliedollars’ Hugo Chávez onder de loep genomen. Dat deze ex-militair als eerste belicht wordt is heel vanzelfsprekend. Soms lijkt het er op dat Latijns Amerika enkel bestaat uit voor en tegenstanders van de man die in 1992 een mislukte staatsgreep leidde. Na twee jaar in de gevangenis gezeten te hebben werd hij in 1996 via de stembus alsnog de president van Venezuela. En we kennen hem natuurlijk allemaal vanwege zijn vlijmscherpe anti-Amerikaanse uitspraken.
De oud-vakbondsman Luiz Inácio Lula da Silva (afgekort tot Lula) zwaait sinds 2002 met de scepter in Brazilië. Vooral zijn onbegrensde charisma heeft deze ‘arbeider op de eretribune’ in het zadel geholpen. Aan de ene kant is hij dik bevriend met de Verenigde Staten (er vindt veel handel tussen beide landen plaats), maar ook zijn ‘linkse’ vrienden als Chavez in Venezuela en Kirchner in Argentinië laat hij niet in de steek. Samen zijn ze onder andere bezig met het oprichten van een internationale bank als een soort tegenhanger van de Wereldbank.
‘De antiglobalistische Aymara’ Eva Morales heeft in 2005 de verkiezingen in Bolivia ruimschoots gewonnen en een einde gebracht aan de opstanden in het bitterarme land. Het is voor het eerst dat een inheemse politicus (terwijl er procentueel gezien veel inheemsen wonen) zich president mag noemen en voor veel mensen in Latijns Amerika geldt Morales dan ook als de nieuwe hoop. Hij zet zich vooral in om de privatisering – met andere woorden de plundering van Bolivia door buitenlandse bedrijven – zoveel mogelijk tegen te gaan. En het bijzondere is dat hij dit niet alleen met z’n oude activistische medestanders doet, maar ook met het bedrijfsleven. In de Verenigde Staten wordt hij echter nog altijd gezien als de gevaarlijke duivel die altijd dezelfde trui draagt.
In 2003 werd Néstor Kirchner president van Argentinië nadat zijn tegenstander, de ex-president Carlos Menem, zich terugtrok voor de tweede ronde. Deze peronist die Zoon omschrijft als ‘een pinguďn met een grote mond’ (hij is gouverneur geweest van de provincie Santa Crus in het zuidelijke Patagonië, die hoofdzakelijk bekendheid genoot vanwege zijn pinguďnkolonies), heeft tijdens de militaire dictatuur altijd sympathie gehad voor de linkse guerrillagroep de Montoneros. Een van zijn verdiensten is dat de personen die misdaden gepleegd hebben tijdens de dictatuur niet meer onschendbaar zijn en nu voor velen eindelijk vervolgd kunnen worden.
In Chili heeft ‘een vrouw in macholand’ in 2006 de macht overgenomen. Na als minister eerst verantwoordelijk geweest te zijn voor gezondheidszorg en later defensie mag ze nu zelf de kar trekken. Als kind was ze actief binnen de socialistische jeugd van de partij van Allende en in 1975 werd ze door de geheime politie gearresteerd samen met haar moeder en overgebracht naar het foltercentrum Villa Grimaldi waar ze bijna een jaar vastgehouden en gemarteld werd. Zoon legt in het hoofdstuk over Chili vooral de nadruk op wat de dood van Augusto Pinochet teweeggebracht heeft. Volgens hem heeft hij nog altijd een ongekend aantal bewonderaars en zal het de huidig gekozen president Michelle Bachelet niet makkelijk gemaakt worden om haar taak volwaardig uit te kunnen voeren.
Ook in Uruguay heeft de militaire dictatuur diepe wonden achtergelaten. In maart 2005 was het voor het eerst dat er een socialistische president gekozen werd, namelijk Tabaré Vázquez. De bekende schrijver Eduardo Galeano, tevens bekend als een geboren optimist, moest zichzelf toch echt in zijn arm knijpen om zeker te weten dat hij niet droomde. De overwinning dankt hij aan jarenlang keihard werken en het vormen van een brede aanhang onder de samenleving. De partij van Vázquez heet dan ook heel toepasselijk Breed Front. Nog altijd oefent ‘de dokter met de lange adem’ zijn medische beroep uit, naast het besturen van Uruguay.
In 2006 is ‘de rebel met een stropdas’, Rafael Correa, in Ecuador aan de macht gekomen. Nog maar net aan de macht verklaarde hij de oorlog aan internationale financiële instellingen. In tegenstelling tot Chavez, weet hij zijn uitlatingen altijd wel te nuanceren. Toch is het voor veel mensen nog onduidelijk of hij zijn internationale verplichtingen nakomt of vooral sociale projecten steunt. Zelf zegt hij dat hij per dag moet kijken hoeveel geld er in de kas zit. De arme mensen die het nodig hebben gaan voor. Over de schulden aan internationale instellingen zegt hij: ‘We betalen. Ik ga niet nalaten te betalen, als we het geld hebben.’
In Nicaragua is Daniel Ortega net weer terug aan de macht. Zoon zet hem neer als ‘van revolutionair tot televisiepredikant’. De oud-Sandinist sloot zich in zijn eerste maanden van regeren aan bij zowel het vrijhandelsovereenkomst met de Verenigde Staten als het samenwerkingsverband tussen Venezuela, Bolivia en Cuba. En de critici van Ortega zijn bang dat hij nog wel een tijdlang aan de macht zal blijven, omdat hij de grondwet wil wijzigen om dit mogelijk te maken.
Met dit boek heeft Cees Zoon een aardige poging gedaan om de politieke omslag in Latijns Amerika zichtbaar te maken. Maar zijn vraag ‘is links aan een wederopstanding begonnen?’, wordt niet beantwoord. Hij zit daarvoor ook helemaal fout met zijn zoektocht. De ware strijd tegen het neoliberalisme in Latijns Amerika speelt zich grotendeels buitenparlementair af. Dat hij dit over het hoofd ziet is erg jammer, terwijl hij Galeano nog wel uitgebreid citeerde in zijn inleiding. Kritisch kijkt hij naar het rode continent ‘Het is een immense klus de verloren soevereiniteit, het recht op waardigheid, te herwinnen. Dat werpt ook andere vragen en problemen op. Het staatseigendom is te prefereren boven de privé-overheersing van een land. Bij dat laatste plaats je je lot in handen van buitenlandse bedrijven waarvan je niet eens weet waar ze zijn en die van heel ver weg over je beslissen. Maar alles naar de staat, dat klinkt heel mooi, maar wie is die eigenaar van de staat? In wiens handen is die staat? Staatseigendom is publiek eigendom, is dat waar? Ik heb mijn twijfels. De staat is hier gebruikt tegen de mensen en is een soort blinde olifant die alles op zijn weg vertrapt. Van binnenuit hebben ze de staat ontdaan van zijn inhoud. Dus moet eerst die inhoud herwonnen worden, en dat is een lang proces’.
------------------------------------
Cees Zoon – HET RODE CONTINENT – De nieuwe leiders van Latijns Amerika ISBN 978 90 290 7923 5 / 174 bladzijdes. Meulenhoff / De Volkskrant / 15 euro
Globalinfo (http://www.globalinfo.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=1288&Itemid=1&show=1#comments)
Volkskrant-journalist Cees Zoon schreef een boek over de nieuwe progressieve golf in Latijns Amerika: Het Rode Continent, De Nieuwe leiders van Latijns Amerika. Christiaan Verwey las het boek ...
‘Is links aan een wederopstanding begonnen?’, vroeg Zoon zich af die door de Volkskrant ingehuurd word als correspondent in Latijns Amerika. In steeds meer landen van Nicaragua tot aan Argentinië nemen op socialisme gestoelde politici op democratische wijze de macht over. In Het Rode Continent is een poging gedaan een overzicht te geven van deze politieke omslag. In 2005 zat Zoon er compleet naast toen hij in een artikel in de Volkskrant schreef dat de Zapatistas een politieke partij aan het oprichten waren en dat de toenmalige president Fox aan subcomadante Marcos toestemming gegeven zou hebben om aan een politieke carričre te gaan werken. Dat de Zapatistas met hun ‘andere campagne’ buitenparlementaire politiek wilden bedrijven en juist basisdemocratische organisaties wilden groeperen, was hem blijkbaar geheel onduidelijk. Zelfs de linkse populist López Obrador werd door Marcos afgedaan als een oplichter en niet serieus genomen als gesprekspartner. De betrouwbaarheid en het observatievermogen van de Latijns Amerika correspondent heeft door deze opsomming van feiten dan ook een flinke knauw opgelopen. Gelukkig lijkt het erop dat hij voor Het Rode Continent uitgebreider en meer gedegen onderzoek verricht heeft.
Na een inleiding over het einde van het neoliberalisme wordt ‘de zingende showman met oliedollars’ Hugo Chávez onder de loep genomen. Dat deze ex-militair als eerste belicht wordt is heel vanzelfsprekend. Soms lijkt het er op dat Latijns Amerika enkel bestaat uit voor en tegenstanders van de man die in 1992 een mislukte staatsgreep leidde. Na twee jaar in de gevangenis gezeten te hebben werd hij in 1996 via de stembus alsnog de president van Venezuela. En we kennen hem natuurlijk allemaal vanwege zijn vlijmscherpe anti-Amerikaanse uitspraken.
De oud-vakbondsman Luiz Inácio Lula da Silva (afgekort tot Lula) zwaait sinds 2002 met de scepter in Brazilië. Vooral zijn onbegrensde charisma heeft deze ‘arbeider op de eretribune’ in het zadel geholpen. Aan de ene kant is hij dik bevriend met de Verenigde Staten (er vindt veel handel tussen beide landen plaats), maar ook zijn ‘linkse’ vrienden als Chavez in Venezuela en Kirchner in Argentinië laat hij niet in de steek. Samen zijn ze onder andere bezig met het oprichten van een internationale bank als een soort tegenhanger van de Wereldbank.
‘De antiglobalistische Aymara’ Eva Morales heeft in 2005 de verkiezingen in Bolivia ruimschoots gewonnen en een einde gebracht aan de opstanden in het bitterarme land. Het is voor het eerst dat een inheemse politicus (terwijl er procentueel gezien veel inheemsen wonen) zich president mag noemen en voor veel mensen in Latijns Amerika geldt Morales dan ook als de nieuwe hoop. Hij zet zich vooral in om de privatisering – met andere woorden de plundering van Bolivia door buitenlandse bedrijven – zoveel mogelijk tegen te gaan. En het bijzondere is dat hij dit niet alleen met z’n oude activistische medestanders doet, maar ook met het bedrijfsleven. In de Verenigde Staten wordt hij echter nog altijd gezien als de gevaarlijke duivel die altijd dezelfde trui draagt.
In 2003 werd Néstor Kirchner president van Argentinië nadat zijn tegenstander, de ex-president Carlos Menem, zich terugtrok voor de tweede ronde. Deze peronist die Zoon omschrijft als ‘een pinguďn met een grote mond’ (hij is gouverneur geweest van de provincie Santa Crus in het zuidelijke Patagonië, die hoofdzakelijk bekendheid genoot vanwege zijn pinguďnkolonies), heeft tijdens de militaire dictatuur altijd sympathie gehad voor de linkse guerrillagroep de Montoneros. Een van zijn verdiensten is dat de personen die misdaden gepleegd hebben tijdens de dictatuur niet meer onschendbaar zijn en nu voor velen eindelijk vervolgd kunnen worden.
In Chili heeft ‘een vrouw in macholand’ in 2006 de macht overgenomen. Na als minister eerst verantwoordelijk geweest te zijn voor gezondheidszorg en later defensie mag ze nu zelf de kar trekken. Als kind was ze actief binnen de socialistische jeugd van de partij van Allende en in 1975 werd ze door de geheime politie gearresteerd samen met haar moeder en overgebracht naar het foltercentrum Villa Grimaldi waar ze bijna een jaar vastgehouden en gemarteld werd. Zoon legt in het hoofdstuk over Chili vooral de nadruk op wat de dood van Augusto Pinochet teweeggebracht heeft. Volgens hem heeft hij nog altijd een ongekend aantal bewonderaars en zal het de huidig gekozen president Michelle Bachelet niet makkelijk gemaakt worden om haar taak volwaardig uit te kunnen voeren.
Ook in Uruguay heeft de militaire dictatuur diepe wonden achtergelaten. In maart 2005 was het voor het eerst dat er een socialistische president gekozen werd, namelijk Tabaré Vázquez. De bekende schrijver Eduardo Galeano, tevens bekend als een geboren optimist, moest zichzelf toch echt in zijn arm knijpen om zeker te weten dat hij niet droomde. De overwinning dankt hij aan jarenlang keihard werken en het vormen van een brede aanhang onder de samenleving. De partij van Vázquez heet dan ook heel toepasselijk Breed Front. Nog altijd oefent ‘de dokter met de lange adem’ zijn medische beroep uit, naast het besturen van Uruguay.
In 2006 is ‘de rebel met een stropdas’, Rafael Correa, in Ecuador aan de macht gekomen. Nog maar net aan de macht verklaarde hij de oorlog aan internationale financiële instellingen. In tegenstelling tot Chavez, weet hij zijn uitlatingen altijd wel te nuanceren. Toch is het voor veel mensen nog onduidelijk of hij zijn internationale verplichtingen nakomt of vooral sociale projecten steunt. Zelf zegt hij dat hij per dag moet kijken hoeveel geld er in de kas zit. De arme mensen die het nodig hebben gaan voor. Over de schulden aan internationale instellingen zegt hij: ‘We betalen. Ik ga niet nalaten te betalen, als we het geld hebben.’
In Nicaragua is Daniel Ortega net weer terug aan de macht. Zoon zet hem neer als ‘van revolutionair tot televisiepredikant’. De oud-Sandinist sloot zich in zijn eerste maanden van regeren aan bij zowel het vrijhandelsovereenkomst met de Verenigde Staten als het samenwerkingsverband tussen Venezuela, Bolivia en Cuba. En de critici van Ortega zijn bang dat hij nog wel een tijdlang aan de macht zal blijven, omdat hij de grondwet wil wijzigen om dit mogelijk te maken.
Met dit boek heeft Cees Zoon een aardige poging gedaan om de politieke omslag in Latijns Amerika zichtbaar te maken. Maar zijn vraag ‘is links aan een wederopstanding begonnen?’, wordt niet beantwoord. Hij zit daarvoor ook helemaal fout met zijn zoektocht. De ware strijd tegen het neoliberalisme in Latijns Amerika speelt zich grotendeels buitenparlementair af. Dat hij dit over het hoofd ziet is erg jammer, terwijl hij Galeano nog wel uitgebreid citeerde in zijn inleiding. Kritisch kijkt hij naar het rode continent ‘Het is een immense klus de verloren soevereiniteit, het recht op waardigheid, te herwinnen. Dat werpt ook andere vragen en problemen op. Het staatseigendom is te prefereren boven de privé-overheersing van een land. Bij dat laatste plaats je je lot in handen van buitenlandse bedrijven waarvan je niet eens weet waar ze zijn en die van heel ver weg over je beslissen. Maar alles naar de staat, dat klinkt heel mooi, maar wie is die eigenaar van de staat? In wiens handen is die staat? Staatseigendom is publiek eigendom, is dat waar? Ik heb mijn twijfels. De staat is hier gebruikt tegen de mensen en is een soort blinde olifant die alles op zijn weg vertrapt. Van binnenuit hebben ze de staat ontdaan van zijn inhoud. Dus moet eerst die inhoud herwonnen worden, en dat is een lang proces’.
------------------------------------
Cees Zoon – HET RODE CONTINENT – De nieuwe leiders van Latijns Amerika ISBN 978 90 290 7923 5 / 174 bladzijdes. Meulenhoff / De Volkskrant / 15 euro
Globalinfo (http://www.globalinfo.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=1288&Itemid=1&show=1#comments)