Man_Ray
11-10-07, 19:48
De Vlaamse auteur Tom Lanoye herinnert zich dat een aantal jaren geleden een Nederlandse nieuwslezer het journaal gnuivend afsloot met de woorden 'België, je zult er maar wonen'.
Het waren de jaren van de zaak-Dutroux, het Augusta-smeergeldschandaal en de opmars van het Vlaams Blok.
"Ik kan me goed voorstellen dat men toen vanuit Nederland wat meewarig naar ons zat te kijken", zegt Tom Lanoye. "Maar nu is het echt omgekeerd."
De Vlaamse auteur, nimmer verlegen om een opinie, merkte het ook bij het samenstellen van Schermutseling, een selectie van de columns, polemieken en lezingen die hij de afgelopen jaren schreef.
"Er komt opmerkelijk veel materiaal uit Nederland, in vergelijking met mijn vorige bundels." En het wordt alleen maar erger. "Uitgerekend ik, een relnicht afkomstig uit het Waasland, levend in Antwerpen, stad van het Vlaams Blok, en ingezetene van een land dat op splitsen staat, moet tegenwoordig tegen mijn Nederlandse vrienden zeggen: kan het niet een beetje nuchterder? Ik zit regelmatig met open mond te kijken naar het fanatisme, het redeloze, het hysterische."
Maxima
Hij noemt onder meer de storm van kritiek die prinses Máxima vorige week ontketende met haar opmerking dat dé Nederlander niet bestaat.
"Ik vind het juist fantastisch dat ze dat heeft gezegd. Ze heeft nog bij ons in Brussel gewoond, dus stuur haar maar terug. Identiteit is inderdaad heel meerduidig, heel vloeibaar, niet iets statisch. Stel dat ik in Nederland wil inburgeren, aan wie moet ik me dan spiegelen? Herman Brood of Jan Peter Balkenende? Janmaat of Jan Marijnissen? Paul de Leeuw of Gerard Spong? Allemaal heel typische Hollanders, en toch... Nu ontstaat een beklemmende, angstige discussie over zuiverheid."
Lanoye signaleert de groeiende dominantie van 'een nieuwe politiek correcte kerk'. "In columns en teksten mag je nauwelijks nog grappen maken over de nieuwe heiligen, de nieuwe martelaren, zoals Ehsan Jami, Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh. Dat vind ik echt onthutsend. Dat is zó on-Nederlands." Het zijn, zoals hij ergens in het boek schrijft, barre tijden voor nuances.
In zijn columns en polemieken schuwt Lanoye de confrontatie allerminst. Over de verheerlijking van Van Gogh na diens dood schrijft hij: 'Ik heb een zwak voor dat soort klootzakken. Ik wel. Op voorwaarde dat ze, ook na een dood die als een paukenslag past bij hun branie, een klootzak mogen blijven. En niet met een airbrush van krokodillentranen en gelijkhebberigheid worden geretoucheerd tot een nobele teddybeer in smoking'.
Harde woorden mogen en moeten zelfs op z'n tijd, stelt Lanoye. "Maar ik hou er niet van als het een ordinaire scheldpartij wordt. Je mag best schelden, maar het moet wel met een zekere stijl en schwung gebeuren. Vanwege de 'theatraliteit' is het belangrijk dat het stuk ook genuanceerd is, dat je de voors en tegens op een rij zet. En ik vind dat het stuk zich goed moet laten voorlezen. Alles wat ik schrijf moet goed bekken. Het is toch een soort retoriek, waarbij je allerlei theatertechnieken gebruikt. Ik verschuil me niet. Men mag mij afrekenen op die retoriek, en ga ik over de schreef? Dan wil ik mij best verantwoorden, hoor. Zinloos gescheld, daar pas ik voor."
Fundamentele crisis
Hoezeer Nederland hem de laatste jaren ook ongevraagd van polemische munitie voorzag, de huidige bestuurlijke en staatkundige perikelen in eigen land houden de gemoederen niet minder bezig.
"Ik hoop niet dat het land uit elkaar valt. Het is een zeer fundamentele crisis van ons bestel, maar tegelijkertijd blijft alles normaal functioneren. Het werkloosheidscijfer daalt zelfs en er wordt een economische groei van twee procent voorspeld. In het buitenland lacht men zich dan wel een bult om onze 'pralinepolitiek', maar er wordt tenminste geen bloed vergoten. Belgen kunnen maar over één ding patriottisch zijn en dat is het feit dat we niet patriottisch zijn. We zien de staat als iets wat moet functioneren. We kennen niet die zwijmelende vaderlandsliefde van bijvoorbeeld Frankrijk."
Lanoye heeft niet de illusie dat zijn columns en polemieken een ver reikende invloed hebben. "Daarom heet het boek ook Schermutseling. Ik kan het toch moeilijk De Vierde Wereldoorlog noemen. In de titel schuilt dus een zekere realiteitszin. Het is een eenmansgevecht, maar heel veel schermutselingen samen kunnen misschien de gang van het strijdperk veranderen. Het belangrijkste is dat ik houd van dat gevecht. Ik schrijf mijn stukken met veel plezier en inzet. Het is een van mijn favoriete genres. Je gooit een steen in de poel in de hoop dat er kikkers zitten die samen heel veel lawaai gaan maken."
Tom Lanoye, Schermutseling, 296 pagina's, uitgeverij Prometheus, 19,95 euro.
Het waren de jaren van de zaak-Dutroux, het Augusta-smeergeldschandaal en de opmars van het Vlaams Blok.
"Ik kan me goed voorstellen dat men toen vanuit Nederland wat meewarig naar ons zat te kijken", zegt Tom Lanoye. "Maar nu is het echt omgekeerd."
De Vlaamse auteur, nimmer verlegen om een opinie, merkte het ook bij het samenstellen van Schermutseling, een selectie van de columns, polemieken en lezingen die hij de afgelopen jaren schreef.
"Er komt opmerkelijk veel materiaal uit Nederland, in vergelijking met mijn vorige bundels." En het wordt alleen maar erger. "Uitgerekend ik, een relnicht afkomstig uit het Waasland, levend in Antwerpen, stad van het Vlaams Blok, en ingezetene van een land dat op splitsen staat, moet tegenwoordig tegen mijn Nederlandse vrienden zeggen: kan het niet een beetje nuchterder? Ik zit regelmatig met open mond te kijken naar het fanatisme, het redeloze, het hysterische."
Maxima
Hij noemt onder meer de storm van kritiek die prinses Máxima vorige week ontketende met haar opmerking dat dé Nederlander niet bestaat.
"Ik vind het juist fantastisch dat ze dat heeft gezegd. Ze heeft nog bij ons in Brussel gewoond, dus stuur haar maar terug. Identiteit is inderdaad heel meerduidig, heel vloeibaar, niet iets statisch. Stel dat ik in Nederland wil inburgeren, aan wie moet ik me dan spiegelen? Herman Brood of Jan Peter Balkenende? Janmaat of Jan Marijnissen? Paul de Leeuw of Gerard Spong? Allemaal heel typische Hollanders, en toch... Nu ontstaat een beklemmende, angstige discussie over zuiverheid."
Lanoye signaleert de groeiende dominantie van 'een nieuwe politiek correcte kerk'. "In columns en teksten mag je nauwelijks nog grappen maken over de nieuwe heiligen, de nieuwe martelaren, zoals Ehsan Jami, Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh. Dat vind ik echt onthutsend. Dat is zó on-Nederlands." Het zijn, zoals hij ergens in het boek schrijft, barre tijden voor nuances.
In zijn columns en polemieken schuwt Lanoye de confrontatie allerminst. Over de verheerlijking van Van Gogh na diens dood schrijft hij: 'Ik heb een zwak voor dat soort klootzakken. Ik wel. Op voorwaarde dat ze, ook na een dood die als een paukenslag past bij hun branie, een klootzak mogen blijven. En niet met een airbrush van krokodillentranen en gelijkhebberigheid worden geretoucheerd tot een nobele teddybeer in smoking'.
Harde woorden mogen en moeten zelfs op z'n tijd, stelt Lanoye. "Maar ik hou er niet van als het een ordinaire scheldpartij wordt. Je mag best schelden, maar het moet wel met een zekere stijl en schwung gebeuren. Vanwege de 'theatraliteit' is het belangrijk dat het stuk ook genuanceerd is, dat je de voors en tegens op een rij zet. En ik vind dat het stuk zich goed moet laten voorlezen. Alles wat ik schrijf moet goed bekken. Het is toch een soort retoriek, waarbij je allerlei theatertechnieken gebruikt. Ik verschuil me niet. Men mag mij afrekenen op die retoriek, en ga ik over de schreef? Dan wil ik mij best verantwoorden, hoor. Zinloos gescheld, daar pas ik voor."
Fundamentele crisis
Hoezeer Nederland hem de laatste jaren ook ongevraagd van polemische munitie voorzag, de huidige bestuurlijke en staatkundige perikelen in eigen land houden de gemoederen niet minder bezig.
"Ik hoop niet dat het land uit elkaar valt. Het is een zeer fundamentele crisis van ons bestel, maar tegelijkertijd blijft alles normaal functioneren. Het werkloosheidscijfer daalt zelfs en er wordt een economische groei van twee procent voorspeld. In het buitenland lacht men zich dan wel een bult om onze 'pralinepolitiek', maar er wordt tenminste geen bloed vergoten. Belgen kunnen maar over één ding patriottisch zijn en dat is het feit dat we niet patriottisch zijn. We zien de staat als iets wat moet functioneren. We kennen niet die zwijmelende vaderlandsliefde van bijvoorbeeld Frankrijk."
Lanoye heeft niet de illusie dat zijn columns en polemieken een ver reikende invloed hebben. "Daarom heet het boek ook Schermutseling. Ik kan het toch moeilijk De Vierde Wereldoorlog noemen. In de titel schuilt dus een zekere realiteitszin. Het is een eenmansgevecht, maar heel veel schermutselingen samen kunnen misschien de gang van het strijdperk veranderen. Het belangrijkste is dat ik houd van dat gevecht. Ik schrijf mijn stukken met veel plezier en inzet. Het is een van mijn favoriete genres. Je gooit een steen in de poel in de hoop dat er kikkers zitten die samen heel veel lawaai gaan maken."
Tom Lanoye, Schermutseling, 296 pagina's, uitgeverij Prometheus, 19,95 euro.