Marsipulami
18-04-08, 07:56
Schoolboeken bevestigen clichés
GENT - Ondanks alle goede bedoelingen bevestigen schoolboeken nog heel vaak de bestaande stereotypen. Leerlingen die 'anders zijn' krijgen daardoor nog meer het gevoel dat ze afwijken van de norm.
Van onze redacteur
vrijdag 18 april 2008
Wanneer leerlingen op school over het gezin leren, krijgen ze als voorbeeld meestal een vader en moeder met een of twee kinderen. Wanneer ze over het Zuiden leren, gaat het meestal om arme mensen in hutjes.
Dat blijkt uit een screening door het steunpunt Diversiteit en Leren (Universiteit Gent) van twaalf recente handboeken die in het lager en secundair onderwijs vaak worden gebruikt.
Voor kinderen in een nieuw samengesteld of holebi-gezin is dat een signaal dat zij niet normaal zijn, zo concludeert het steunpunt. En de stereotypering gaat nog een stap verder, maar dan op een sluipende manier. Zo worden bijvoorbeeld in het taalhandboek Taalsignaal bijna uitsluitend Vlaamse namen gebruikt, tot er een verhaal wordt verteld over een lastige leerling; die heet Hassan.
'Waarom wordt niet “Agnes, gebruikt', vraagt Eva Verstraete zich af, die het onderzoek voerde. 'Het is maar één van de vele voorbeelden waarbij onbewust clichés worden versterkt.'
Een voorbeeld van een heel andere orde is een tekst over fundamentalisme in Uitkijk. Als illustratie daarbij wordt een krantenartikel afgedrukt over het hoofddoekenverbod in Frankrijk. 'Daarmee wordt onbedoeld of onbewust een religieus symbool als problematisch bestempeld.'
Verstraete twijfelt niet aan de goede bedoelingen van de handboekenschrijvers, maar zij gaan volgens haar te vaak 'naïef' te werk. Als voorbeeld daarvan geeft ze de behandeling van vooroordelen en racisme als een apart thema, zoals het themanummer 'Anders' van het handboek Trotter. 'Het is goed dat leerlingen leren dat anders zijn aanvaardbaar is, en dat racisme niet toelaatbaar is', zegt Verstraete. 'Maar door dat in een apart hoofdstuk te behandelen, stigmatiseer je die “andere, leerlingen nog eens extra.'
Volgens Van In, dat het handboek uitgeeft, komt dat wel in andere thema's aan bod. 'En een apart thema is wel degelijk een nuttig instrument', aldus Marianne Andriaensen.
In een reactie geven andere uitgevers aan dat het moeilijk is om de herkenbaarheid voor de leerlingen te verzoenen met interculturaliteit. De Evens Stichting, die de opdracht voor het onderzoek gaf, grijpt dat aan om te pleiten voor een soort code voor uitgevers.
Pieter Lesaffer
GENT - Ondanks alle goede bedoelingen bevestigen schoolboeken nog heel vaak de bestaande stereotypen. Leerlingen die 'anders zijn' krijgen daardoor nog meer het gevoel dat ze afwijken van de norm.
Van onze redacteur
vrijdag 18 april 2008
Wanneer leerlingen op school over het gezin leren, krijgen ze als voorbeeld meestal een vader en moeder met een of twee kinderen. Wanneer ze over het Zuiden leren, gaat het meestal om arme mensen in hutjes.
Dat blijkt uit een screening door het steunpunt Diversiteit en Leren (Universiteit Gent) van twaalf recente handboeken die in het lager en secundair onderwijs vaak worden gebruikt.
Voor kinderen in een nieuw samengesteld of holebi-gezin is dat een signaal dat zij niet normaal zijn, zo concludeert het steunpunt. En de stereotypering gaat nog een stap verder, maar dan op een sluipende manier. Zo worden bijvoorbeeld in het taalhandboek Taalsignaal bijna uitsluitend Vlaamse namen gebruikt, tot er een verhaal wordt verteld over een lastige leerling; die heet Hassan.
'Waarom wordt niet “Agnes, gebruikt', vraagt Eva Verstraete zich af, die het onderzoek voerde. 'Het is maar één van de vele voorbeelden waarbij onbewust clichés worden versterkt.'
Een voorbeeld van een heel andere orde is een tekst over fundamentalisme in Uitkijk. Als illustratie daarbij wordt een krantenartikel afgedrukt over het hoofddoekenverbod in Frankrijk. 'Daarmee wordt onbedoeld of onbewust een religieus symbool als problematisch bestempeld.'
Verstraete twijfelt niet aan de goede bedoelingen van de handboekenschrijvers, maar zij gaan volgens haar te vaak 'naïef' te werk. Als voorbeeld daarvan geeft ze de behandeling van vooroordelen en racisme als een apart thema, zoals het themanummer 'Anders' van het handboek Trotter. 'Het is goed dat leerlingen leren dat anders zijn aanvaardbaar is, en dat racisme niet toelaatbaar is', zegt Verstraete. 'Maar door dat in een apart hoofdstuk te behandelen, stigmatiseer je die “andere, leerlingen nog eens extra.'
Volgens Van In, dat het handboek uitgeeft, komt dat wel in andere thema's aan bod. 'En een apart thema is wel degelijk een nuttig instrument', aldus Marianne Andriaensen.
In een reactie geven andere uitgevers aan dat het moeilijk is om de herkenbaarheid voor de leerlingen te verzoenen met interculturaliteit. De Evens Stichting, die de opdracht voor het onderzoek gaf, grijpt dat aan om te pleiten voor een soort code voor uitgevers.
Pieter Lesaffer