PDA

Bekijk Volledige Versie : Bas Heijne: Nieuwe slachtoffers



mark61
25-04-08, 13:01
Eerst even lokaal: in het Parool van afgelopen donderdag probeerde het Amsterdamse PvdA-raadslid Michiel Mulder eigenhandig zijn partij uit de crisis te helpen door een lofzang op het populisme aan te heffen. Een goed politicus luistert altijd naar het volk, schrijft het raadslid, en een goed politicus is dus ook altijd een populist – het woord zegt het eigenlijk al. „Wie de oren laat hangen naar de elite, verzaakt zijn taak”.

Dat stukje van Mulder ademt in alles de tijdgeest, zowel inhoudelijk als in de vorm. Politieke leegte wordt aangekleed met quasi-intellectueel vertoon: een beetje Van Dale en Wikipedia, een idiote vergelijking met het oude Rome („een beroemde representant van de populares was Julius Caesar, die zeer populair was bij het volk en uiteindelijk werd vermoord door senatoren”), en een conclusie waarin veel vaag onheil wordt aangekondigd: „Laat het met de populisten van nu – van welke politieke pluimage ook – niet zo aflopen als met de gebroeders Gracchus. De oudste werd vermoord door de elite”.

Ach, de elite. Eerst Julius Caesar vermoorden, toen de oudste Gracchus, daarna Pim Fortuyn en als we niet oppassen, binnenkort Geert Wilders. Houdt het dan nooit op?

Lees het artikel van Mulder en je begrijpt dat het voorlopig niet goed komt met de PvdA. Die partij zit hopeloos met het volk in haar maag. De achterban wijkt razendsnel uit naar „populisten” aan beide uitersten van het politieke spectrum. Op links streelt men behaaglijk de ideologische veren die de PvdA onder Kok nu juist had afgeschud, op rechts worden met overgave de volkse emoties omarmd waaruit de oude PvdA haar kiezers nu juist wilde verheffen: de roep om strenger straffen, argwaan jegens immigranten, gebrek aan sociale solidariteit. Dus wordt de partij nu verscheurd: een oude garde bepleit een terugkeer naar traditionele sociale thema’s, een nieuwe garde buigt met toenemende overgave voor de twee belangrijkste geloofsartikelen van het rechtse populisme: een diepe afkeer van de traditionele politiek en een nog grotere afkeer van moslims – sorry, van de politieke islam.

Beide kampen bestoken de media met opiniestukken, maar die verdiepen de crisis alleen maar. De traditionelen honen de neoliberale trekjes van de partij, de nieuwe populisten schamperen over het sleetse, linkse multiculti-denken. Er is te lang weggekeken, problemen mochten niet benoemd worden, je moet kunnen zeggen dat het geen pas geeft om ongelovigen met honden te vergelijken en dat bij binnenkomst een hand uitsteken tot de kernwaarden van onze cultuur hoort – Voltaire schreef er al over.

De pleitbezorgers van de oude socialistische thema’s lijken me ziende blind. In tijden van globalisering en immigratie draait het vooral om identiteit, persoonlijke en nationale identiteit, en ieder verhaal dat daaraan voorbij gaat, maakt geen schijn van kans. De grote fout van links is nu juist die smetvrees voor ieder traditioneel idee van een gemeenschap geweest. Denken over wat mensen bindt, leidde immers onherroepelijk tot uitsluiting van de Ander.

De huidige PvdA is nu al jaren bezig het goed te maken met het volk. Ja, er is te weinig geluisterd. Ja, de autochtoon is ook slachtoffer in het multiculturele drama. Nee, je moet niet ieder afkeurend geluid meteen in verband brengen met de Holocaust. De kritische PvdA-er Paul Scheffer laat in geen publiek optreden na het gevoel van verlies te erkennen van de authentieke Nederlander, die de afgelopen decennia zijn land voorgoed zag veranderen door de komst van immigranten.

Scheffer haalt daarbij graag het verhaal aan van een vrouw die terugkeerde naar haar geboorteplaats Lochem. Toen ze het plaatsje binnenreed en een moskee zag, barstte ze spontaan in tranen uit. Zulke gevoelens moeten volgens Scheffer niet verdacht gemaakt worden, ze zijn menselijk en dus begrijpelijk.

Ik hoop dat die mevrouw haar verdriet inmiddels te boven is – zo niet, dan hebben we een probleem. Er is een wezenlijk verschil tussen de begrijpelijke emoties die een snel veranderende samenleving oproepen en het zwelgen in die emoties. Dat laatste is ook heel menselijk. De vraag is alleen hoeveel begrip je ervoor moet hebben.

Vrijwel iedereen wordt tegenwoordig aangesproken op zijn eigen verantwoordelijkheid. V.S. Naipaul was een van de eerste die dat durfde: het was waar dat het kolonialisme in Afrika veel kwaad had aangericht, maar dertig, veertig jaar na de dekolonisatie moesten Afrikaanse landen ophouden het kolonialisme van alles de schuld te geven. Dat discours is nu algemeen: Surinamers moeten niet overal de slavernij bijhalen, moslims moeten hun eigen sociale problemen niet klakkeloos afschuiven op discriminatie, de hysterische agitprop van Geert Wilders mag voor hen geen reden zijn om hachelijke kwesties in eigen kring te verdoezelen.

Helemaal mee eens. Het probleem is alleen dat zulke argumenten nu steeds vaker gebruikt worden door mensen die zichzelf consequent wél als slachtoffer wensen te zien, die weigeren een pluriforme samenleving als een feit te aanvaarden. Een enquête wees onlangs uit dat zes op de tien Nederlanders de immigratie als de grootste fout uit de Nederlandse geschiedenis beschouwt. Zo’n zwelgende houding leidt tot onvervalst ressentiment, en de huidige populistische partijen vertonen daar alle trekken van.

De spijtoptanten van het multiculturalisme zijn daar blind voor. Voor de PvdA was jarenlang de immigrant een willoos slachtoffer – tegenwoordig is het de lijdende autochtoon. In plaats van het schrijven van ingezonden stukken met vaag dreigende taal over elites die de helden van het volk vermoorden, kan men zich in die partij beter bezig gaan houden met de ware aard van het hedendaagse populisme, dat de neiging tot slachtofferdenken bij minderheden hoont, terwijl men het onder de meerderheid juist cultiveert. Een gevestigde politieke partij die daarin geen stelling durft te nemen en maar machteloos blijft oproepen tot meer polarisatie en meer populisme, is geen lang leven meer beschoren.

http://weblogs.nrc.nl/weblog/heijne/2008/04/19/nieuwe-slachtoffers/

Zo, daar kan de PvdA en nog wat volk het mee doen.