Orakel
25-04-08, 20:42
Vaticaan put inspiratie uit Seneca
Oude wijsheid helpt bij klimaatvervuiling en excessieve rijkdom
Het Vaticaan wil de Tien Geboden niet uitbreiden, maar wijst op de actualiteit van filosofen uit de Oudheid voor morele problemen van nu.
‘Vaticaan vult de Tien Geboden aan’ kopten de internationale media toen bisschop Girotti in een interview met de Osservatore Romano, een door het Vaticaan uitgegeven krant, voorstelde een lijst van zonden aan te vullen met overtredingen zoals klimaatvervuiling, excessieve rijkdom, pedofilie en genetische manipulatie. ‘Deze typering door de media is onjuist’, aldus Augustinus-kenner Paul van Geest, hoogleraar aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg. Girotti is volgens hem geen nieuwe Mozes, en gaat het zeker niet om een aanvulling van de Tien Geboden. Girotti put zijn inspiratie uit kerkvader Augustinus, die zijn gedachten over moraal heeft ontwikkeld op basis van de Stoa, een antieke wijsgerige school die vooral in het Oude Rome veel invloed had. Van Geest: ‘In Over het gelukkige leven brengt Augustinus het bereiken van geluk in verband met het houden van de juiste maat. Het stoïcijnse principe van ne quid nimis (‘niets te zeer’) ligt ten grondslag aan dit inzicht. Dit principe werd al verwoord door Cicero in zijn boek De horizon van goed en kwaad en door Seneca in de morele epistels die hij schreef aan Lucilius. Wijsheid blijkt gepaard te gaan met innerlijk evenwicht. Gaat iemand zich te buiten aan luxe en heerszucht, is hij te zeer angstig of neerslachtig, dan vindt onze geest geen wijsheid.’
Volgens Van Geest wil Girotti laten zien dat deze gedachte nog zeer bruikbaar is in het heden. ‘Zo is klimaatvervuiling een onmatig gebruik van de aarde. Vroeger of later worden we met de negatieve gevolgen daarvan geconfronteerd. Excessieve rijkdom van de één zorgt voor excessieve armoede van de ander. Zowel de rijke als de arme zijn ongelukkig: de rijke vreest diefstal, de arme lijdt gebrek. Deze twee voorbeelden maken duidelijk dat gematigdheid een deugd is die ook vandaag de dag nog nodig is. Wanneer mensen zich door de biecht bewust worden van hun eigen onmatigheid, en daarna hun gedrag veranderen, komt dat zowel henzelf als de wereld als geheel ten goede. Girotti wil de praktijk van het biechten verbeteren, niet om mensen zich schuldig te laten voelen, maar om mensen ervan bewust te maken dat de wereld zo volmaakt of onvolmaakt is als zij zelf zijn. Want zonde is geen individuele aangelegenheid. Alles wat ik doe heeft invloed op de mensen om mij heen.’
Harm Schoonekamp
http://filosofie.nl/00/fm/nl/123/nieuws/10658/Vaticaan_put_inspiratie_uit_Seneca.html
Oude wijsheid helpt bij klimaatvervuiling en excessieve rijkdom
Het Vaticaan wil de Tien Geboden niet uitbreiden, maar wijst op de actualiteit van filosofen uit de Oudheid voor morele problemen van nu.
‘Vaticaan vult de Tien Geboden aan’ kopten de internationale media toen bisschop Girotti in een interview met de Osservatore Romano, een door het Vaticaan uitgegeven krant, voorstelde een lijst van zonden aan te vullen met overtredingen zoals klimaatvervuiling, excessieve rijkdom, pedofilie en genetische manipulatie. ‘Deze typering door de media is onjuist’, aldus Augustinus-kenner Paul van Geest, hoogleraar aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg. Girotti is volgens hem geen nieuwe Mozes, en gaat het zeker niet om een aanvulling van de Tien Geboden. Girotti put zijn inspiratie uit kerkvader Augustinus, die zijn gedachten over moraal heeft ontwikkeld op basis van de Stoa, een antieke wijsgerige school die vooral in het Oude Rome veel invloed had. Van Geest: ‘In Over het gelukkige leven brengt Augustinus het bereiken van geluk in verband met het houden van de juiste maat. Het stoïcijnse principe van ne quid nimis (‘niets te zeer’) ligt ten grondslag aan dit inzicht. Dit principe werd al verwoord door Cicero in zijn boek De horizon van goed en kwaad en door Seneca in de morele epistels die hij schreef aan Lucilius. Wijsheid blijkt gepaard te gaan met innerlijk evenwicht. Gaat iemand zich te buiten aan luxe en heerszucht, is hij te zeer angstig of neerslachtig, dan vindt onze geest geen wijsheid.’
Volgens Van Geest wil Girotti laten zien dat deze gedachte nog zeer bruikbaar is in het heden. ‘Zo is klimaatvervuiling een onmatig gebruik van de aarde. Vroeger of later worden we met de negatieve gevolgen daarvan geconfronteerd. Excessieve rijkdom van de één zorgt voor excessieve armoede van de ander. Zowel de rijke als de arme zijn ongelukkig: de rijke vreest diefstal, de arme lijdt gebrek. Deze twee voorbeelden maken duidelijk dat gematigdheid een deugd is die ook vandaag de dag nog nodig is. Wanneer mensen zich door de biecht bewust worden van hun eigen onmatigheid, en daarna hun gedrag veranderen, komt dat zowel henzelf als de wereld als geheel ten goede. Girotti wil de praktijk van het biechten verbeteren, niet om mensen zich schuldig te laten voelen, maar om mensen ervan bewust te maken dat de wereld zo volmaakt of onvolmaakt is als zij zelf zijn. Want zonde is geen individuele aangelegenheid. Alles wat ik doe heeft invloed op de mensen om mij heen.’
Harm Schoonekamp
http://filosofie.nl/00/fm/nl/123/nieuws/10658/Vaticaan_put_inspiratie_uit_Seneca.html