Katholieken: hef verbod voorbehoedmiddelen op [Archief]

Marsipulami

25-07-08, 18:19

AIDS: de paus als zondebok?

Bron: Mercatornet.com

AIDS: de paus als zondebok?

Was Johannes Paulus II verantwoordelijk voor de miljoenen doden van de Afrikaanse Aids-slachtoffers omdat hij weigerde gebruik van condooms toe te staan?

Paus Johannes Paulus II omhelst een vijfjarig Aids-patiëntje.
SYDNEY (RKnieuws.net) - Slechts een maand na de dood van zijn voorganger, kondigde de nieuwe paus, Benedictus XVI, aan dat hij het proces heeft gestart dat uiteindelijk zal leiden naar een nieuwe katholieke heilige. Het Vaticaan handelt in deze zaken normaalgesproken erg langzaam, dus bevestigt deze niet eerder vertoonde snelheid datgene wat de meeste mensen vinden van paus Johannes-Paulus II - dat hij een buitengewoon 'goeie vent' was. Maar... voordat de gelovigen te opgewonden raken, moet er iets worden rechtgezet: het kleinigheidje of Karol Wojtyla al dan niet de grootste massamoordenaar is van de twintigste eeuw. Als dat zo zou zijn, dan is een heiligverklaring niet zo'n goed idee. Een bijdrage voor RKnieuws.net van de Australische journalist Michael Cook.

Dit is wat de advocaat van duivel zou zeggen.

Nicholas Kristof van de New York Times, beweert dat het verbod van het Vaticaan op het gebruik van condooms het leven heeft gekost van honderdduizenden levens en dat hiermee "een van de meest tragische fouten is gemaakt in de eerste twee millennia van haar bestaan." (1) Het invloedrijke blad New Statesman in Londen publiceerde kort na de dood van de paus een coververhaal waarin het beweert dat hij "waarschijnlijk meer heeft bijgedragen aan de verspreiding van de ziekte dan de transportbedrijven en prostitutie bij elkaar." (2)

Rosemary Neill van de Australian in Sydney stelde dat het onbuigzame Vaticaan "uiteindelijk zal worden beschuldigd van misdaden tegen de menselijkheid." (3) Polly Toynbee van de Britse krant Guardian, die iets van een duidelijk matige kwaliteit schreef in die ochtendkrant, vergeleek JP2 met Lenin: "beiden stelden een extreme ideologie boven het menselijke leven en geluk, ten koste van een onvoorstelbare prijs aan mensenlevens." (4) Zelfs de artsen floten een deuntje mee. 's Werelds toonaangevende medisch wetenschappelijk tijdschrift The Lancet, beschuldigde een onwetende en onbuigzame paus van het opwerpen van "onoverkomelijke obstakels voor de preventie van de ziekte." (5)

Ik ben mij er niet van bewust of elk van deze auteurs ooit net zoals Johannes Paulus II Aids-hospices heeft bezocht, of net zo hard als Johannes Paulus II hebben gewerkt om internationale steun te verkrijgen voor de behandeling van Aids. Meestal zijn zij dezelfde mensen die tegen alles schoppen wat hij heeft gedaan. Maar zij hebben hun uitlatingen gedaan en deze verdienen een gehoor. Maar houden hun beweringen stand?

Angstaanjagende statistieken

Zonder twijfel is de Aids in Afrika angstaanjagend. Het laatste Aids-onderzoek geeft aan dat de prevalentie in Swaziland, een piepklein koninkrijk met 2 miljoen inwoners, omsloten door Zuid-Afrika, gestegen is tot 42,6 procent, het hoogste van de wereld. En het neemt nog steeds toe. Drie jaar geleden, in 2002, was het 38,6 procent. "Swaziland zal worden weggevaagd," gaf een wanhopige Aids-activist aan. (6) De cijfers voor andere landen in Afrika zijn nagenoeg even grimmig.

Volgens het Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS), leeft tweederde van de mensen met HIV/AIDS ten zuiden van de Sahara. Aan het einde van 2004 waren 25,4 miljoen mensen geïnfecteerd en elk jaar komen daar 3 miljoen nieuwe geïnfecteerden bij. In negen landen is de levensverwachting voor pasgeborenen gedaald tot onder 40 jaar: Botswana, Centraal Afrikaanse Republiek, Lesotho, Malawi, Mozambique, Rwanda, Swaziland, Zambia en Zimbabwe. In 1990 bedroeg de levensverwachting in Zimbabwe nog 52 jaar, in 2003 was dit nog maar 34 jaar. (7)

Afschuwelijk. Ongelofelijk, hartverscheurend vreselijk.

Maar het is absurd en middeleeuws om de paus tot zondebok te maken, alsof het wolkendek zal openbreken en de zon zal schijnen als we maar genoeg spelden in een JP2 voodoopop prikken. Om een man de schuld te geven van de Afrikaanse Aids-tragedie, is een van die ideeën die, met de woorden van George Orwell, "zo stom zijn dat alleen intellectuelen die kunnen geloven."

HIV-prevalentie in 2001 (UNFPA)

De rol van het katholicisme

Er spelen bij deze kritieken twee ideeën. De eerste is: Afrikaanse katholieken zijn zo devoot dat als zij seks hebben buiten het huwelijk, stoeien met prostituees of een derde vrouw nemen, dat zij er dan vroom van afzien condooms te gebruiken, omdat hen dat gezegd is door de Grote Witte Pater. Mevrouw Toynbee voegt hieraan somber toe: "de grote macht van het Vaticaan ... haar persoonlijke gezag op 1,3 miljard gelovigen, die het sterkst is op de armsten, merendeels hulpeloze dwepers."

Maar zij kan niet op twee manieren gelijk hebben: deze achterlijke donkergetinte katholieken kunnen niet én zo deugdelijk zijn om condooms te gebruiken als én zo slecht om de verleiding te weerstaan. De journalist Brendan O'Neill - die zichzelf als een ex-katholiek beschouwd en de katholieke leer over de seksuele moraal overboord heeft gegooid - somt zijn argumenten op in het online journal Spiked: "De enige manier waarop je geloof kunt hechten aan het ongelofelijk simplistische idee dat het Vaticaanse gebod gelijk is aan Aids in Afrika, is als je de Afrikanen beschouwd als robots ... die doen zoals hen gezegd wordt." (

Het over elkaar leggen van de prevalentiekaarten voor Aids en die van het katholicisme is voldoende om het oorzakelijke verband tussen de Rooms-katholieke Kerk en Aids te ontzenuwen. In het hospitium wat Swaziland tegenwoordig is, is slechts 5 procent van de bevolking katholiek. In Botswana, waar 37 procent van de volwassen bevolking met HIV is geïnfecteerd, is slechts 4 procent van de mensen katholiek. In Zuid-Afrika is 22 procent van de mensen met HIV geïnfecteerd, maar slechts 6 procent van de bevolking is katholiek. In Oeganda daarentegen is 43 procent van de bevolking katholiek, maar het percentage volwassenen dat met HIV is geïnfecteerd bedraagt 4 procent. (9)

Feitelijk zou de situatie zonder de Katholieke Kerk veel slechter kunnen zijn. De Aids-ramp drukte zwaar op de paus. Tien jaar geleden deed hij een beroep op "de wetenschappers en politieke leiders over de gehele wereld, bewogen door de liefde en het respect vanwege elke menselijke persoon, om elk beschikbaar middel te gebruiken om een eind te maken aan deze plaag." (10) En de katholieken hebben zijn oproep beantwoord.

Ongeveer 27 procent van de gezondheidszorg ten behoeve van HIV/Aids-slachtoffers wordt ter beschikking gesteld door de organisaties van de Kerk en katholieke niet-gouvernementele organisaties (NGO), zoals zelfs The Lancet erkende. (11) Zij vormen een kolossaal netwerk van klinieken die zelfs de armsten en meest verwaarloosde mensen bereiken in de meest afgelegen gebieden van Afrika.

Deze statistieken suggereren dat het werkelijke verhaal geheel het tegenovergestelde is dan het deuntje dat gezongen wordt door de media, namelijk dat het in acht nemen van de katholieke leer in werkelijkheid de beste profylaxe is.

Hoe effectief zijn condooms nu eigenlijk?

De tweede aanname is dat condooms essentieel zijn in de preventie van Aids in Afrika. In de woorden van de onderzoekers van de London School of Hygiene and Tropical Medicine , "Het condoom is een levensreddend middel: het is zeer effectief in de preventie van HIV-besmetting indien het op de juiste wijze en consistent wordt gebruikt. Het is op dit moment het best beschikbare middel tegen HIV-besmetting voor hen die seksueel actief zijn en een risico lopen." (12)

Merk echter op dat dit dogma wordt ingeperkt door twee significante kwalificaties: "indien het op de juiste wijze en consistent wordt gebruikt." Hoe vaak mogen we verwachten dat dit gebeurt in zuidelijk Afrika? Als de experts door het aanbevelen van condooms nog niet eens in staat zijn geweest zijn om Aids te stoppen in San Francisco en Sydney, wat motiveert hen dan om te denken dat zij wel succes zullen hebben in Afrika?

Het is verbazingwekkend dat, ondanks de dogmatische volharding waarmee men de verspreiding van condooms ziet als enige middel om Aids een halt toe te roepen, er zeer weinig onderzoeken zijn die dat bewijzen. In een artikel vorig jaar in het Bulletin van de Wereldgezondheidsorganisatie werd aangegeven dat er zeer weinig onderzoek is gedaan naar de impact van het condoom-promotieprogramma op de werkelijke incidentie van HIV-infecties. (13)

Bovendien, zelfs als condooms 'doeltreffend' zijn - dat wil zeggen ze breken niet en ze lekken niet - dan zal volgens de wet van Murphy er toch vaak iets mis gaan. Volgens Family Health International, een Amerikaanse organisatie die initiatieven ondersteunt op het gebied van de reproductieve gezondheidszorg en met kracht het gebruik van condooms aanmoedigt, moeten "condooms op een juiste manier en consistent worden gebruikt om effectief te zijn"; "het juiste gebruik is moeilijker dan het lijkt, omdat er vele mogelijkheden zijn om fouten te maken"; en "sommige gebruikers zullen problemen hebben om condooms succesvol te gebruiken en zullen regelmatig te maken krijgen met scheuren." (14)

In een chaotische sociale omgeving zoals die in vele Afrikaanse landen, waar armoede endemisch is, vrouwen regelmatig worden misbruikt en polygamie wijd verspreid is, is consistent gebruik van condooms door mannen onwaarschijnlijk. Of zoals de Oegandese president Museveni opmerkte, "In landen zoals die van ons, waar een moeder vaak 30 km moet lopen om een aspirine te halen voor haar zieke kind of 8 km loopt om water te halen, zou het probleem van een constante aanvoer van condooms wel eens nooit kunnen worden opgelost." (15)

Een recent onderzoek over het gebruik van condooms in het tijdschrift Studies in Family Planning vat de situatie samen in kritiserende woorden: "Er is nog geen enkel duidelijk voorbeeld komen bovendrijven van een land dat deze alomtegenwoordige epidemie heeft doen keren door het hoofdzakelijk stimuleren van condoomgebruik." (16) Dit is het duidelijkst zichtbaar in zuidelijk Afrika. De besmettingsgraad blijft hoog ondanks het toegenomen gebruik van condooms. In Botswana, zegt professor Norman Hearst van de Universiteit van Californië in San Francisco, is de condoomverkoop gestegen van 1 miljoen in 1993 tot 3 miljoen in 2001, terwijl de HIV-prevalentie onder zwangere vrouwen in de steden steeg van 27 naar 45 procent. In Kameroen steeg de verkoop van 6 miljoen naar 15 miljoen, terwijl de HIV-prevalentie steeg van 3 procent naar 9 procent.

Het voorbeeld van Oeganda

In werkelijkheid ondersteunen de gebeurtenissen in Oeganda de mening van de Kerk dat onthouding en trouw binnen het huwelijk de beste methode is om Aids te bestrijden. In 1991 was de besmettingsgraad in Oeganda 21 procent. Nu, na jaren uitvoering van een eenvoudige en goedkope zogenaamde ABC-programma is dat gedaald tot 6 procent.

ABC staat voor onthouding (Abstain), trouw binnen het huwelijk (Be faithfull), of gebruik Condooms als A en B niet worden gebezigd. De Oegandese president Yoweri Museveni predikt het ABC van Aids met de vurigheid van een evangelist. "Ik ben geen voorstander van condooms in het basisonderwijs en zelfs niet in het voortgezet onderwijs ... laat de condooms een laatste redmiddel zijn," zei hij onlangs op een internationale Aids-conferentie in zijn hoofdstad Kampala. "Ik heb volwassen kinderen en mijn strategie was hen bang te maken voor vrije seks. Ik sprak met hen hierover vanaf hun 13de jaar, zei hun zich te concentreren op hun studie en dat hun tijd voor seks later wel zou komen." (17)

Mevrouw Toynbee beweerde in haar hekelschrift in de Guardian dat "Abstinentie en celibaat een niet-menselijke staat is." Maar Museveni - geen onschuldige wat dat betreft - is een andere mening toegedaan. "We hebben er de hoogste prioriteit van gemaakt om de mensen te overtuigen terug te keren naar de traditionele waarden van kuisheid en trouw of, indien ze daar niet in slagen, condooms te gebruiken," vertelde hij een aantal jaren geleden aan een aantal Amerikaanse farmaceutische vertegenwoordigers. "Het alternatief betekent uitroeiing." (1

Achter de campagne

De campagne om de naam van Johannes Paulus II zwart te maken door de Afrikaanse doden is zo ongelofelijk en verbijsterend stom, dat het in afdoende mate de stelling van Orwell bewijst. Wat kan hier toch achter zitten?

Er is een politiek antwoord. Verbitterde katholieken zijn al jarenlang bezig met een gladde campagne om de paus en de traditionele leer van de Kerk in diskrediet te brengen. Een pro-abortusgroep genaamd Catholics for a Free Choice (CFC) lanceerde in december 2002 een internationale PR-actie ter promotie van hun visie dat "goede katholieken condooms gebruiken." Advertenties in de Verenigde Staten, Mexico, de Filippijnen, Zuid-Afrika, Kenia, Chili en Zimbabwe markeerden "de eerste fase in een poging om het beleid van het Vaticaan te wijzigen en hun agressieve lobby tegen de beschikbaarheid en toegang tot condooms uit te dagen in de wereld die het meest gevaar loopt. (19) De daaropvolgende media-aandacht weerspiegelde, in elk geval in het Verenigd Koninkrijk, de hoofdthema's van de CFC-ideologie.

Maar op een dieper niveau botst het katholieke geloof met wat Johannes Paulus II "pathologie van de geest" noemt. Een voorbeeld hiervan is de bewering van Polly Toynbee dat "contraceptie de echte redding van de vrouw is." De paus richtte zich op een andere redder. Hij wist dat de technologie niet de gewonde menselijke staat kan genezen. Het kan geen zelfbeheersing injecteren; het kan geen respect voor anderen transfunderen; het kan geen verantwoordelijkheidsbesef maken. De enige duurzame redding komt niet van een pil of een rubberen kokertje, maar van een bekering van het hart. Een technisch lapmiddel zal Afrika's problemen over geslachtsongelijkheid, armoede, analfabetisme en sociale wanorde niet oplossen. Als deze niet eerst wordt weggenomen, dan zal met zekerheid het Aids-probleem toenemen.

Maar het is echter overduidelijk dat een zondebok voor Aids in Afrika voldoet aan een primaire behoefte voor een eenvoudige oplossing bij de confrontatie met deze catastrofe.

Terwijl Britse journalisten zich bezighouden met het fulmineren tegen de schrikbarend slechte gezondheidszorg in Afrika, spant de Britse overheid samen om dit te verergeren. Volgens een recente uitgave van The Lancet, zwermt ziekenhuispersoneel uit de landen ten zuiden van de Sahara uit naar het Verenigd Koninkrijk, de gezondheidszorg in hun eigen land in een schokkende staat achterlatend. (20) Bijvoorbeeld geschat wordt dat 60 procent van de in de tachtiger jaren in Ghana opgeleide artsen het land hebben verlaten. Initiatieven om Aids te bestrijden, zoals het doel van de Wereldgezondheidsorganisatie om levenslang een antivirale behandeling ter beschikking te stellen, gefrustreerd worden door een tekort aan artsen.

Totdat artsen en verpleegkundigen thuis blijven, in plaats van betere salarissen op te strijken in Groot-Brittannië, zullen vele, vele met HIV geïnfecteerde mensen sterven.

Slechts een man kan dit schandaal een halt toe roepen: de Britse eerste minister. Misschien dat het probleem zich oplost als Polly Toynbee spelden prikt in een voodoopop van Tony Blair. Flauw? Akkoord. Maar dat is zinvoller dan het prikken met spelden in de overleden paus.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Mercatornet.com onder de titel "In search of a scapegoat". Vertaald uit het Engels. (em).

Referenties

1. Nicholas D. Kristof. "The Pope and AIDS". New York Times. 8 mei 2005.
2. Michela Wong. "Blood of innocents on his hands". New Stateman. 11 april 2005.
3. Rosemary Neill. "A Catholic culture of death". Australian. 7 mei 2005
4. Polly Toynbee. "Not in my name". Guardian. 8 april 2005.
5. "The Pope's grievous errors". The Lancet. 12 maart 2005.
6. "Devastating setback in Africa." Globe and Mail (Toronto). 24 mei 2005.
7. UNAIDS. "AIDS epidemic update 2004."
8. Brendan O'Neill. "Did the Pope spread AIDS in Africa?" Spiked. 8 april 2005.
9. World Health Organization, Epidemiological Fact Sheets and The Hierarchy of the Catholic Church
10. Ecclesia in Africa. 14 september 1995.
11. Javier Cardinal Lozano Barragán ."Message for World AIDS Day." 1 december 2004
"The Pope's grievous errors". The Lancet. 12 maart 2005.
12. Anna Foss, Peter Vickerman, Charlotte Watts. "The Ban That Kills". Conscience. Voorjaar 2005.
13. King K. Holmes, Ruth Levine, Marcia Weaver. "Effectiveness of condoms in preventing sexually transmitted infections". Bulletin of the World Health Organization, juni 2004, 82 (6).
14. "The Latex Condom: Recent Advances, Future Direction". Family Health International
15. Cited in Norman Hearst and Sanny Chen. "Condom Promotion for AIDS Prevention in the Developing World: Is It Working?". Studies in Family Planning. Maart 2004.
16. Norman Hearst and Sanny Chen. "Condom Promotion for AIDS Prevention in the Developing World: Is It Working?". Studies in Family Planning. Maart 2004.
17. "Museveni Opposes Condoms in Schools", AllAfrica.com, 30 november 2004.
18. Cited in Joseph Loconte, "The White House Initiative to Combat AIDS: Learning from Uganda", Heritage Foundation, Executive Summary #1692, 30 september 2003.
19. www.condoms4life.org.
20. "Loss of health professionals from sub-Saharan Africa: the pivotal role of the UK". The Lancet. 28 mei 2005.