illmatik
11-12-08, 14:15
Barack Obama is nog niet eens begonnen aan zijn nieuwe baan en stuurt nu al aan op een militaire escalatie in Afghanistan. In het licht van de illegale invasie in dat land, zijn we met deze nieuwgekozen president eigenlijk nog helemaal niets opgeschoten. Om te begrijpen onder welke druk ook Obama staat, is het essentieel om de ogenschijnlijk onbekende geschiedenis van Afghanistan en de rol van de VS daarin, te kennen.
Minder dan een maand na de WTC-aanslagen in New York begonnen de VS een totale luchtaanval op Afghanistan, dat op dat moment vermeend werd de hoofdverdachte van de WTC-aanslagen huisvesting te bieden. Zeven jaar aan bombardementen later, verschijnen er wereldwijd nog steeds filmpjes van Osama bin Laden, die de wereld zo nu en dan even toespreekt en waarschuwt voor nieuwe aanslagen.
Meer dan twintig jaar daarvóór, ergens in 1980, bemoeiden de VS zich al met de Russische invasie in Afghanistan, ten einde deze te doen stoppen. Zelfs de meest progressieve opiniemakers van die tijd, die zich tot dan toe zeer kritisch hadden uitgelaten over alle buitenlandse bemoeienissen van de VS, waren nog net niet lyrisch over de Amerikaanse inspanningen om de Russen te verdrijven en noemden het ‘a good thing’. Het werkelijke verhaal is echter niet zo erg ‘a good thing’.
Geschiedenisles
Sinds de feodale tijden was de inrichting van het politieke landschap van Afghanistan min of meer onveranderd gebleven. 75% van al het grond was in bezit van allerlei stammenleiders, welke huisvesting boden aan slechts 3% van de totale bevolking. De rest leefde op de resterende 25% aan grondgebied. Halverwege de jaren ’60 stonden revolutionaire democratische elementen op om de Democratische Volkspartij van Afghanistan (DVA) op te richten, gestoeld op islamitische gronden. Later, in 1973, werd de toenmalige koning – Mohammed Zahir Shah (1914-2007) – afgezet en verbannen, en vervangen door een naar wat later bleek autocratische, corrupte en impopulaire regering. Deze regering, betrof overigens niemand van de DVA. Na vele, massademonstraties door de bevolking en ook internationale politieke druk werd door deze regering in 1978 besloten om af te treden, waarbij zelfs het leger werd ingeschakeld om alle gemoederen te doen sussen. Het werd uiteindelijk een nationaal bloedbad.
De legerleiding die tijdelijk de leiding nam, nodigde de DVA uit om, onder leiding van de destijds beroemde filosoof en schrijver Nur Mohammed Taraki, een nieuwe regering te vormen en nieuwe verkiezingen voor te bereiden. Uiteindelijk is dit hoe deze Marxistisch-geïnspireerde maar wel islamitische en democratisch gekozen regering aan de macht kwam.
De Taraki-regering zette vervolgens zwaar in om vakbondsbewegingen te legaliseren (verboden onder de voormalige koning), het instellen van een wettelijk minimumloon, een progressieve inkomensbelasting, een literatuurcampagne en de eerste aanzetten tot het vormen van een overheidsgestuurd zorgsysteem, sociale huisvesting en het bouwen van verscheidene openbare werken, zoals een riolering, energiecentrales en havenbouw aan het kleine aantal rivieren. Concurrerende landbouwregelingen werden ontwikkeld en de prijzen van primaire levensbehoeften werden gesubsidieerd door de overheid om zo de toegang daartoe voor iedereen verantwoord te houden.
De toenmalige overheid ging ook verder om de aan tribale banden gelegde emancipatie van vrouwen te bevorderen en vrouwen meer rechten te geven. Onderwijs voor meisjes, tot dan toe onmogelijk, werd gerealiseerd en de kinderen van verschillende stammen werden verenigd door het concept van openbaar onderwijs. In een reportage van de krant ‘San Francisco Chronicle’ (17 november 2001) werd de hoofdstad Kabul omschreven als een voor die periode zeer cosmopolitische stad. Verschillende soorten artiesten en hippies liepen er in die tijd al rond. Vrouwen volgden verschillende culturele en economische studies en behaalden ingenieurstitels aan de stadsuniversiteit. Afghaanse vrouwen bekleedden hoogwaardige posities in het Afghaanse bedrijfsleven en binnen overheidsinstanties. In de jaren ’80 waren er zelfs maar liefst zeven vrouwelijke leden van het toenmalige Afghaanse parlement. Vrouwen reden in auto’s en reisden veilig en vrij door het land. 50% van de studenten aan alle universiteiten in het land waren vrouwen.
De Taraki-regering pakte ook de grootschalige opiumproductie aan. Tot dan toe was Afghanistan al verantwoordelijk voor 70% van alle heroïneproduktie in de wereld. Tevens werden alle schulden van de boeren kwijtgescholden en werd er een progressief landbouwprogramma ontwikkeld. Je kunt dus stellen dat deze regering veel populariteit genoot onder de bevolking en iedereen reikhalzend met hoop en optimisme uitkeek naar de toekomst. Maar oppositie ontstond er ook, ondanks alle positieve inspanningen van Taraki en zijn regering.
De stammenleiders verzetten zich tegen de landbouwhervormingen, omdat er simpelweg meer winst was te halen in de teelt van opiumplanten dan uit de handel van graan, melk en vlees, welke ook nog eens scherp geprijsd werden gehouden dankzij het subsidieprogramma dat Taraki had ingesteld. Tribale leiders protesteerden ook tegen de mogelijkheid van onderwijs voor vrouwen en kinderen en de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen die werd gepropageerd.
Vanwege het egalitair en op het collectief gericht economisch beleid van de Taraki-regering, kreeg het land al gauw te maken met de bemoeienissen van de VS. Naar later bleek, steunde de CIA al vrijwel direct na het installeren van de Taraki-regering de feodale ‘instituties’ en voorzag alle leiders van de tribale elementen van geld en militair materiaal om hun ‘verzet’ vorm te geven. De CIA werd hierin zelfs gesteund door militaire leiders van Pakistan en Saöedie-Arabië. Gek genoeg, was de gehele inzet slechts de teelt van de opiumplanten, waarvan Afghanistan zo’n beetje 70% van de hele wereldvoorraad produceert. Iets anders was er niet te halen, want iets anders is er in het land niet te vinden (zie ook het artikel ‘Witte neuzen, gouden naalden’).
Een van de topfunctionarissen in de Taraki-regering was Hafizullah Amin, die al tijdens zijn studententijd in de VS werd gerekruteerd door de CIA. In september 1979 greep Amin middels een coup de macht in Afghanistan en vermoorde, verbande of zette hij duizenden Taraki-aanhangers in de gevangenis. Hij executeerde Taraki en probeerde alle hervormingen stop te zetten, ten einde een fundamentalistische superstaat te stichten, die volgens zijn ideologische erfenis zou leunen op het islamitisch gedachtegoed. De waarheid is dat hij daarnaast ook de teelt van opiumplanten toeliet en dit deed met de steun van de CIA. Dit alles realiseerde hij in slechts twee maanden, waarna de DVA, met hulp van elementen binnen het Afghaanse leger, hem weer afzette. Het moet daarbij opgemerkt worden dat dit allemaal gebeurde nog vóórdat de Russen het land binnenvielen.
De nationale veligheidsadviseur van de VS, Zbigniew Brzezinski, heeft later – maanden voordat de Russen Afghanistan binnentrokken – publiekelijk toegegeven dat de Jimmy Carter-regering van de VS grote sommen geld en militair materiaal aan de stammenleiders weggaf om zo te helpen de hervormingsgezinde regering van Taraki omver te werpen. Met deze hulp werden bijvoorbeeld scholen aangevallen door de tribale strijders en werd er zelfs met de leraren geen genade getoond.
Tegen het einde van 1979 vroeg de regering van de DVA-partij het communistische Moskou om militaire hulp tegen de stammenleiders en hun door opiumhandel gefinancierde en door de CIA getrainde en met militair materiaal voorziene doodseskaders. De Russen hadden tot dan toe al andere soorten hulp gestuurd om projecten in de mijnbouw, landbouw, onderwijs en zorg te helpen bevorderen. Het sturen van militaire hulp zou echter van een andere orde zijn en het kostte de Taraki-regering in Kabul dan ook veel diplomatieke overleggen en verzoeken, voordat de Russen overstag gingen en inderdaad overgingen tot het militair ingrijpen tegen de Pashtun-opiumdealers.
De jihad van de CIA
De Russische interventie in het hele verhaal was voor de CIA een gouden kans om het tribale verzet om te toveren tot een heilige oorlog en te propageren als een islamitische jihad tegen de goddeloze communisten in Afghanistan. In de jaren daarna spendeerden de VS en Saöedie-Arabië meer dan $40 miljard aan al het gedoe in Afghanistan. De CIA en al haar bondgenoten rekruteerden, trainden en voorzagen bijna 100.000 zogenaamde mujahideen (heilige strijders) van militair materiaal en de strijd trok uiterst radicale moslims uit alle landen aan (de meesten kwamen uit Pakistan, Saoëdie-Arabië, Iran, Algerije, Marokko en een minimaal aantal uit Afghanistan zelf). Onder deze zogenaamde mujahideen bevond zich de zoon van een miljonair, de ultra-rechtse Saöedische Osama bin Laden en zijn handlangers. Vergeet niet dat vooraf hieraan een grootschalige propagandamachine van start was gegaan en alle betrokkenen ondertussen werkelijk geloofden dat het ging om een heilige oorlog tegen de Russische bezetters, terwijl de waarheid is dat de Taraki-regering zelf om Russische interventie tegen de opiumhandelende tribale leiders had gevraagd, ten einde hun terreur tegen de hervormingspogingen stop te zetten. Wie dus naar de films ‘Rambo’ (deel 3) of ‘Charlie Wilson’s War’ kijkt, wordt een gigantische verdraaiing van de geschiedenis en mythevorming en cultivering van Amerikaanse heldhaftigheid voorgeschoteld. Om nog maar te zwijgen van de talloze andere films die de Afghaanse situatie proberen te verdraaien.
Na een lange, uitputtende en uiteindelijk gefaalde militaire interventie trokken de Russen zich in februari 1989 terug uit Afghanistan. Algemeen wordt er gedacht dat de DVA-regering direct na het vertrek van de Russen is uiteengevallen. De waarheid is dat de DVA na de Russische evacuatie nog voldoende populariteit genoot onder de bevolking, om nog zeker drie jaar de strijd tegen de tribale leiders te kunnen voortzetten, waarmee het zelf de Sovjet Unie nog een jaar langer overleefde, voordat die uiteenviel.
Bij de machtsovername in Afghanistan ontstonden er vervolgens gevechten onder de mujahideen zelf en was een coalitie van nationale eenheid verder weg dan ooit. Ze plunderden de steden, terroriseerden de bevolking, voerden massaexecuties uit, sloten alle scholen, verkrachtten duizenden vrouwen en meisjes en reduceerden half Kabul tot een zielig hoopje rommel.
Nu het land werd gerund op een manier zoals de Cosa Nostra hun maffiafamilies runden en er natuurlijk wel een structurele bron van inkomsten gegenereerd diende te worden, werden alle boeren aan het werk gezet om de opiumteelt weer op gang te brengen. De Pakistaanse ISI, een nauwe bondgenoot van de CIA in de wereld van de geheime diensten, zette vervolgens honderden heroïnelaboratoria in heel Afghanistan op. Binnen twee jaar nadat de CIA was gearriveerd, was de gehele grensregio tussen Afghanistan en Pakistan de grootste producent van heroïne wereldwijd. De opbrengsten uit de opiumhandel werden niet bewaard in de opiumschuren maar op rekeningen die door voornamelijk Amerikaanse banken werden beheerd. We hebben het hier over een miljarden-business (zie tevens het artikel ‘Witte neuzen, gouden naalden’).
Grootschalig getraind, geschoold, gesubsidieerd maar vooral geïndoctrineerd door de CIA en de ISI trokken de meesten van deze mujahideen zich terug uit de strijd en vertrokken massaal richting Algerije, Tsjetjenië, Kosovo of Kasjmir, om hun heilige oorlog voort te zetten tegen de vervuilende effecten van de inmiddels ontstane seculiere corruptie. Wat je helaas bijna nergens terugleest, is dat ook deze mujahideen, die van oorsprong vaak niet eens Afghaans waren, enkel vanuit een religieus broederschap de Afghanen wilden helpen en achteraf met de domper werden geconfronteerd dat het hele schouwspel in Afghanistan slechts te maken had met de handel in opium, welke teveel en te vaak wordt onderschat. Vele oud-mujahideen zullen dan ook, desgevraagd, toegeven dat zij destijds aan de verkeerde kant hebben gestreden aangezien de Taraki-regering zowaar een strijd voerde om een rechtvaardige samenleving te creëren waarin alle Afghanen met de waarborging van veiligheid, onderwijs, medische zorg en arbeid zich thuis zouden voelen in hun eigen land.
Tegen 1995 vocht de Taliban, een door de ISI en CIA gesubsidieerde groep losbandigen, zich naar de macht. Deze Taliban claimde de soennitische islam aan te hangen en won zo ook de steun van andere islamitische partijen in binnen- en buitenland en tevens de vele stammenleiders die verspreid over het gehele land waren, zij het middels ordinaire omkoping of gewoonweg politieke allianties.
De Taliban beloofde een einde te maken aan de onderlinge strijd tussen de tribale fracties en opiumverhandelende feodalen en zelfs de opiumteelt. Mensen die verdacht werden van moord werden verzameld en maandelijks in de nationale stadions geëxecuteerd en dieven werden ontdaan van een hand. De Taliban veroordeelde immoreel gedrag zoals buitenechtelijke relaties, homoseksualiteit en veelwijverij, onder het mom van waarborging van het islamitisch karakter. Ze verboden daarnaast alle vormen van muziek, literatuur, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Zo werd er door de Taliban een religieuze terreur uit naam van de islam uitgevoerd die medeverantwoordelijk is voor de slechte naam die de islam in die regio inmiddels draagt. Alle mannen werden verplicht baarden te laten staan en vrouwen werd opgedragen de burqa te dragen en alles van top tot teen te bedekken, ten einde het islamitisch karakter van de Taliban te bewijzen. Mensen die te traag waren om deze simpele instructies op te volgen werden snel en effectief aangepakt. Een vrouw die mishandeld werd door haar man en om die reden vluchtte uit haar huis werd door de autoriteiten gestraft met zweepslagen. Vrouwen werd ook stelselmatig een sociaal leven ontzegd, alsmede medische zorg en alle vormen van onderwijs en arbeid buitenshuis. Vrouwen die zich hier niet aan hielden of wilde houden, werden gestenigd tot de dood erop volgde. In feite werd er zo een samenleving gecreëerd die lijnrecht tegenover de werkelijke islamitische principes stond en inging tegen alles wat de islam in werkelijkheid voorschrijft.
Niets van dit alles was van enige zorg voor de mensen in Washington, welke het prima konden vinden met de Taliban. Tegen 1999 betaalde de VS-overheid zelfs alle salarissen van alle Taliban-functionarissen. Vóór oktober 2001, toen de Amerikaanse president George Bush de publieke opinie voor zich moest winnen om een invasie in Afghanistan te rechtvaardigen, was er geen kip die de situatie in Afghanistan aan de kaak stelde. De situatie rondom de vrouwenrechten werd ineens het paradepaartje van Laura Bush, de echtgenote van George, en na een nachtje slapen ging ze de geschiedenisboeken in als een voorvechtster van emancipatie van en gelijke rechten voor de Afghaanse vrouw. Hoe schrijf je geschiedenis in een dag…
Als er al iets goeds is geweest dat de Taliban heeft gedaan, was het een einde maken aan de nationale chaos van verkrachtingen, intimidaties en, op termijn, zelfs de teelt van opium, die tot dan toe in handen was van de tribale leiders. Onder het Taliban-bewind werd in 2000 zelfs door het internationale drugsbestrijdingsprogramma van de VN notitie gemaakt van de inspanningen de opiumteelt aan te pakken en zelfs bestempeld als uiterst succesvol. Met de Taliban uit de weg en een trekpoppenregime aangesteld door de invasiemachten na december 2001, schoot de produktie van opium wederom naar ongekende hoogten en was Afghanistan binnen de kortste keren wederom wereldleverancier van opium/heroïne.
De jaren van oorlog die daarop volgden hebben ondertussen tienduizenden Afghanen het leven gekost. Naast de slachtoffers van kruisraketten, Tomahawks, Daisy Cutters en routineus uitgevoerde bombardementen, zijn er ook talloze mensen omgekomen door honger, kou en een gebrek aan water. Men had in de twintig jaar daarvóór in de Taraki-regering een overheid die al deze problemen effectief het hoofd bood en iedere Afghaan kan ondertussen alleen nog maar dromen van die tijd en zo’n soort regering.
De kruisvaart voor olie en gas
Terwijl zij claimden tegen terrorisme te vechten, hebben de beleidsbepalers nog andere minder ‘commerciële’ redenen om zich vooral niet terug te trekken uit Afghanistan. De Centraal-Aziatische regio is, zoals bekend, rijk aan olie en gas. Tien jaar vóór ‘9-11′ deed Time Magazine (18 maart 1991) al een reportage over plannen van de VS om een permanente militaire aanwezigheid in die regio te realiseren. De ontdekking van gigantische olie- en gasreserves in Kazakhstan en Turkmenistan zorgden voor deze plannen, terwijl het wegsmelten van de Sovjet Unie een van de tot dan toe grootste barrieres voor de VS werd weggenomen om een uiterst agressief interventiebeleid in dat gebied van de wereld uit te voeren.
Amerikaanse oliemaatschappijen verkregen middels allerlei slinkse manieren zo’n beetje 75% van alle rechten tot toegang tot deze nieuw ontdekte reserves. Het grootste probleem dat overbleef was het vervoer van deze grondstoffen, vanuit de vrij geïsoleerde gebieden. Officials pleitten destijds voor het gebruik van de Russische pijpleidingen of de meest directe route over Iraans grondgebied richting de Perzische Golf, alwaar de Amerikanen reeds een dikke vinger in de pap hadden. Daarnaast werden er ook alternatieve routes onderzocht, door mogelijke pijpleidingen door Azerbeidjan en Turkije, richting de Middellandse Zee of dwars door China heen, richting de Grote Oceaan. De route die door Unocal, een Amerikaans oliebedrijf, als beste werd geopperd lag dwars door Afghanistan en Pakistan, richting de Indische Oceaan. De intensieve onderhandelingen die Unocal aanging met de Taliban leidden tegen 1998 uiteindelijk op niets uit, terwijl een Argentijns bedrijf ondertussen ook een bod deed op het plaatsen van een concurrerende pijpleiding, waar de Taliban wel gevoelig voor bleek. De oorlog die Bush inzette tegen de Taliban deed Unocal nieuwe hoop hebben op het alsnog kunnen plaatsen van een pijpleiding.
Interessant genoeg, hadden noch Clinton of Bush Afghanistan ooit geplaatst op de lijst van staten die ‘terrorisme’ ondersteunden, ondanks de erkende aanwezigheid van Osama bin Laden als gast van de Taliban, die ondertussen zijn naam had gevestigd en ’s werelds superterrorist was geworden. Zo’n plaatsing op een soortgelijke lijst had namelijk direct alle deuren gesloten voor iedere oliemaatschappij om onderhandelingen aan te gaan met het regime in Kabul, over het plaatsen van pijpleidingen. Het was dus van strategisch belang de Taliban vooral niet tegen te krijgen, wat uiteindelijk wel gebeurde toen de Taliban allerlei akkoordjes dreigde te bereiken met andere entiteiten, zoals Argentijnse oliemaatschappijen.
Al met al, hadden de VS dus lang vóór 9-11 al voorbereidingen getroffen om actie te ondernemen tegen de Taliban en een permanente militaire aanwezigheid in die regio te plaatsen. De WTC-aanslagen op 11 september 2001 creëerden de perfecte katalysator om de publieke opinie in de VS te winnen voor de militaire interventie in Afghanistan. De rest is geschiedenis.
A change has come
Je zou kunnen stellen dat, had Washington destijds de Marxistisch-geïnspireerde maar ook islamitische Taraki-regering met rust gelaten, er geen leger van opiumhandelende (nep)mujahideen, waarschijnlijk niet eens een Russische interventie, geen WTC-aanslagen, geen Osama bin Laden en geen verscheurde Afghaanse samenleving zou zijn geweest. Het zou kennelijk echter ook teveel gevraagd zijn geweest van de VS om een linksprogressieve regering, die bezig was het publieke domein in te richten voor de gehele bevolking in plaats van op een corrupte manier persoonlijk gewin na te jagen, met rust te laten. In dat licht heeft de interventie in Afghanistan zich bewezen als dezelfde soort interventie in Cambodja, Angola, Mozambique, Ethiopië, Nicaragua, Granada, Panama en Irak. Het had dezelfde bedoeling om egalitaire en sociale veranderingen tegen te werken en economisch hervormingsgezinde regeringen van de troon te stoten. In al deze gevallen zijn er uiteindelijk ordinaire schurken in het zadel geholpen, hele economiën verwoest alsmede miljoenen onschuldige slachtoffers gemaakt, ten einde de kapilatistische droom in leven te houden en welke nu zelf alsnog ten onder lijkt te gaan doordat de kapitalistische luchtbel aan het imploderen is geslagen.
De oorlog in Afghanistan, een murw geslagen land, gaat ondertussen echter door en wordt door vele VS-officials nog steeds uitgelegd als een heldhaftige strijd tegen het terrorisme. Als dat het al ooit is geweest, dan was het daarnaast nog veel meer: een oorlog die was ingezet tegen de vorming van een linksgeöriënteerde regering die voor die regio en voor die tijd revolutionaire hervormingen wilde bewerkstelligen. Met als resultaat dat de VS de controle verkrijgen over de laatste, onaangetaste voorraad van fossiele brandstoffen in de wereld.
In dat aspect, klinkt Obama’s roep om verandering nog altijd als holle retoriek.
M.R. Jabri
© www.mirsab.nl
Minder dan een maand na de WTC-aanslagen in New York begonnen de VS een totale luchtaanval op Afghanistan, dat op dat moment vermeend werd de hoofdverdachte van de WTC-aanslagen huisvesting te bieden. Zeven jaar aan bombardementen later, verschijnen er wereldwijd nog steeds filmpjes van Osama bin Laden, die de wereld zo nu en dan even toespreekt en waarschuwt voor nieuwe aanslagen.
Meer dan twintig jaar daarvóór, ergens in 1980, bemoeiden de VS zich al met de Russische invasie in Afghanistan, ten einde deze te doen stoppen. Zelfs de meest progressieve opiniemakers van die tijd, die zich tot dan toe zeer kritisch hadden uitgelaten over alle buitenlandse bemoeienissen van de VS, waren nog net niet lyrisch over de Amerikaanse inspanningen om de Russen te verdrijven en noemden het ‘a good thing’. Het werkelijke verhaal is echter niet zo erg ‘a good thing’.
Geschiedenisles
Sinds de feodale tijden was de inrichting van het politieke landschap van Afghanistan min of meer onveranderd gebleven. 75% van al het grond was in bezit van allerlei stammenleiders, welke huisvesting boden aan slechts 3% van de totale bevolking. De rest leefde op de resterende 25% aan grondgebied. Halverwege de jaren ’60 stonden revolutionaire democratische elementen op om de Democratische Volkspartij van Afghanistan (DVA) op te richten, gestoeld op islamitische gronden. Later, in 1973, werd de toenmalige koning – Mohammed Zahir Shah (1914-2007) – afgezet en verbannen, en vervangen door een naar wat later bleek autocratische, corrupte en impopulaire regering. Deze regering, betrof overigens niemand van de DVA. Na vele, massademonstraties door de bevolking en ook internationale politieke druk werd door deze regering in 1978 besloten om af te treden, waarbij zelfs het leger werd ingeschakeld om alle gemoederen te doen sussen. Het werd uiteindelijk een nationaal bloedbad.
De legerleiding die tijdelijk de leiding nam, nodigde de DVA uit om, onder leiding van de destijds beroemde filosoof en schrijver Nur Mohammed Taraki, een nieuwe regering te vormen en nieuwe verkiezingen voor te bereiden. Uiteindelijk is dit hoe deze Marxistisch-geïnspireerde maar wel islamitische en democratisch gekozen regering aan de macht kwam.
De Taraki-regering zette vervolgens zwaar in om vakbondsbewegingen te legaliseren (verboden onder de voormalige koning), het instellen van een wettelijk minimumloon, een progressieve inkomensbelasting, een literatuurcampagne en de eerste aanzetten tot het vormen van een overheidsgestuurd zorgsysteem, sociale huisvesting en het bouwen van verscheidene openbare werken, zoals een riolering, energiecentrales en havenbouw aan het kleine aantal rivieren. Concurrerende landbouwregelingen werden ontwikkeld en de prijzen van primaire levensbehoeften werden gesubsidieerd door de overheid om zo de toegang daartoe voor iedereen verantwoord te houden.
De toenmalige overheid ging ook verder om de aan tribale banden gelegde emancipatie van vrouwen te bevorderen en vrouwen meer rechten te geven. Onderwijs voor meisjes, tot dan toe onmogelijk, werd gerealiseerd en de kinderen van verschillende stammen werden verenigd door het concept van openbaar onderwijs. In een reportage van de krant ‘San Francisco Chronicle’ (17 november 2001) werd de hoofdstad Kabul omschreven als een voor die periode zeer cosmopolitische stad. Verschillende soorten artiesten en hippies liepen er in die tijd al rond. Vrouwen volgden verschillende culturele en economische studies en behaalden ingenieurstitels aan de stadsuniversiteit. Afghaanse vrouwen bekleedden hoogwaardige posities in het Afghaanse bedrijfsleven en binnen overheidsinstanties. In de jaren ’80 waren er zelfs maar liefst zeven vrouwelijke leden van het toenmalige Afghaanse parlement. Vrouwen reden in auto’s en reisden veilig en vrij door het land. 50% van de studenten aan alle universiteiten in het land waren vrouwen.
De Taraki-regering pakte ook de grootschalige opiumproductie aan. Tot dan toe was Afghanistan al verantwoordelijk voor 70% van alle heroïneproduktie in de wereld. Tevens werden alle schulden van de boeren kwijtgescholden en werd er een progressief landbouwprogramma ontwikkeld. Je kunt dus stellen dat deze regering veel populariteit genoot onder de bevolking en iedereen reikhalzend met hoop en optimisme uitkeek naar de toekomst. Maar oppositie ontstond er ook, ondanks alle positieve inspanningen van Taraki en zijn regering.
De stammenleiders verzetten zich tegen de landbouwhervormingen, omdat er simpelweg meer winst was te halen in de teelt van opiumplanten dan uit de handel van graan, melk en vlees, welke ook nog eens scherp geprijsd werden gehouden dankzij het subsidieprogramma dat Taraki had ingesteld. Tribale leiders protesteerden ook tegen de mogelijkheid van onderwijs voor vrouwen en kinderen en de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen die werd gepropageerd.
Vanwege het egalitair en op het collectief gericht economisch beleid van de Taraki-regering, kreeg het land al gauw te maken met de bemoeienissen van de VS. Naar later bleek, steunde de CIA al vrijwel direct na het installeren van de Taraki-regering de feodale ‘instituties’ en voorzag alle leiders van de tribale elementen van geld en militair materiaal om hun ‘verzet’ vorm te geven. De CIA werd hierin zelfs gesteund door militaire leiders van Pakistan en Saöedie-Arabië. Gek genoeg, was de gehele inzet slechts de teelt van de opiumplanten, waarvan Afghanistan zo’n beetje 70% van de hele wereldvoorraad produceert. Iets anders was er niet te halen, want iets anders is er in het land niet te vinden (zie ook het artikel ‘Witte neuzen, gouden naalden’).
Een van de topfunctionarissen in de Taraki-regering was Hafizullah Amin, die al tijdens zijn studententijd in de VS werd gerekruteerd door de CIA. In september 1979 greep Amin middels een coup de macht in Afghanistan en vermoorde, verbande of zette hij duizenden Taraki-aanhangers in de gevangenis. Hij executeerde Taraki en probeerde alle hervormingen stop te zetten, ten einde een fundamentalistische superstaat te stichten, die volgens zijn ideologische erfenis zou leunen op het islamitisch gedachtegoed. De waarheid is dat hij daarnaast ook de teelt van opiumplanten toeliet en dit deed met de steun van de CIA. Dit alles realiseerde hij in slechts twee maanden, waarna de DVA, met hulp van elementen binnen het Afghaanse leger, hem weer afzette. Het moet daarbij opgemerkt worden dat dit allemaal gebeurde nog vóórdat de Russen het land binnenvielen.
De nationale veligheidsadviseur van de VS, Zbigniew Brzezinski, heeft later – maanden voordat de Russen Afghanistan binnentrokken – publiekelijk toegegeven dat de Jimmy Carter-regering van de VS grote sommen geld en militair materiaal aan de stammenleiders weggaf om zo te helpen de hervormingsgezinde regering van Taraki omver te werpen. Met deze hulp werden bijvoorbeeld scholen aangevallen door de tribale strijders en werd er zelfs met de leraren geen genade getoond.
Tegen het einde van 1979 vroeg de regering van de DVA-partij het communistische Moskou om militaire hulp tegen de stammenleiders en hun door opiumhandel gefinancierde en door de CIA getrainde en met militair materiaal voorziene doodseskaders. De Russen hadden tot dan toe al andere soorten hulp gestuurd om projecten in de mijnbouw, landbouw, onderwijs en zorg te helpen bevorderen. Het sturen van militaire hulp zou echter van een andere orde zijn en het kostte de Taraki-regering in Kabul dan ook veel diplomatieke overleggen en verzoeken, voordat de Russen overstag gingen en inderdaad overgingen tot het militair ingrijpen tegen de Pashtun-opiumdealers.
De jihad van de CIA
De Russische interventie in het hele verhaal was voor de CIA een gouden kans om het tribale verzet om te toveren tot een heilige oorlog en te propageren als een islamitische jihad tegen de goddeloze communisten in Afghanistan. In de jaren daarna spendeerden de VS en Saöedie-Arabië meer dan $40 miljard aan al het gedoe in Afghanistan. De CIA en al haar bondgenoten rekruteerden, trainden en voorzagen bijna 100.000 zogenaamde mujahideen (heilige strijders) van militair materiaal en de strijd trok uiterst radicale moslims uit alle landen aan (de meesten kwamen uit Pakistan, Saoëdie-Arabië, Iran, Algerije, Marokko en een minimaal aantal uit Afghanistan zelf). Onder deze zogenaamde mujahideen bevond zich de zoon van een miljonair, de ultra-rechtse Saöedische Osama bin Laden en zijn handlangers. Vergeet niet dat vooraf hieraan een grootschalige propagandamachine van start was gegaan en alle betrokkenen ondertussen werkelijk geloofden dat het ging om een heilige oorlog tegen de Russische bezetters, terwijl de waarheid is dat de Taraki-regering zelf om Russische interventie tegen de opiumhandelende tribale leiders had gevraagd, ten einde hun terreur tegen de hervormingspogingen stop te zetten. Wie dus naar de films ‘Rambo’ (deel 3) of ‘Charlie Wilson’s War’ kijkt, wordt een gigantische verdraaiing van de geschiedenis en mythevorming en cultivering van Amerikaanse heldhaftigheid voorgeschoteld. Om nog maar te zwijgen van de talloze andere films die de Afghaanse situatie proberen te verdraaien.
Na een lange, uitputtende en uiteindelijk gefaalde militaire interventie trokken de Russen zich in februari 1989 terug uit Afghanistan. Algemeen wordt er gedacht dat de DVA-regering direct na het vertrek van de Russen is uiteengevallen. De waarheid is dat de DVA na de Russische evacuatie nog voldoende populariteit genoot onder de bevolking, om nog zeker drie jaar de strijd tegen de tribale leiders te kunnen voortzetten, waarmee het zelf de Sovjet Unie nog een jaar langer overleefde, voordat die uiteenviel.
Bij de machtsovername in Afghanistan ontstonden er vervolgens gevechten onder de mujahideen zelf en was een coalitie van nationale eenheid verder weg dan ooit. Ze plunderden de steden, terroriseerden de bevolking, voerden massaexecuties uit, sloten alle scholen, verkrachtten duizenden vrouwen en meisjes en reduceerden half Kabul tot een zielig hoopje rommel.
Nu het land werd gerund op een manier zoals de Cosa Nostra hun maffiafamilies runden en er natuurlijk wel een structurele bron van inkomsten gegenereerd diende te worden, werden alle boeren aan het werk gezet om de opiumteelt weer op gang te brengen. De Pakistaanse ISI, een nauwe bondgenoot van de CIA in de wereld van de geheime diensten, zette vervolgens honderden heroïnelaboratoria in heel Afghanistan op. Binnen twee jaar nadat de CIA was gearriveerd, was de gehele grensregio tussen Afghanistan en Pakistan de grootste producent van heroïne wereldwijd. De opbrengsten uit de opiumhandel werden niet bewaard in de opiumschuren maar op rekeningen die door voornamelijk Amerikaanse banken werden beheerd. We hebben het hier over een miljarden-business (zie tevens het artikel ‘Witte neuzen, gouden naalden’).
Grootschalig getraind, geschoold, gesubsidieerd maar vooral geïndoctrineerd door de CIA en de ISI trokken de meesten van deze mujahideen zich terug uit de strijd en vertrokken massaal richting Algerije, Tsjetjenië, Kosovo of Kasjmir, om hun heilige oorlog voort te zetten tegen de vervuilende effecten van de inmiddels ontstane seculiere corruptie. Wat je helaas bijna nergens terugleest, is dat ook deze mujahideen, die van oorsprong vaak niet eens Afghaans waren, enkel vanuit een religieus broederschap de Afghanen wilden helpen en achteraf met de domper werden geconfronteerd dat het hele schouwspel in Afghanistan slechts te maken had met de handel in opium, welke teveel en te vaak wordt onderschat. Vele oud-mujahideen zullen dan ook, desgevraagd, toegeven dat zij destijds aan de verkeerde kant hebben gestreden aangezien de Taraki-regering zowaar een strijd voerde om een rechtvaardige samenleving te creëren waarin alle Afghanen met de waarborging van veiligheid, onderwijs, medische zorg en arbeid zich thuis zouden voelen in hun eigen land.
Tegen 1995 vocht de Taliban, een door de ISI en CIA gesubsidieerde groep losbandigen, zich naar de macht. Deze Taliban claimde de soennitische islam aan te hangen en won zo ook de steun van andere islamitische partijen in binnen- en buitenland en tevens de vele stammenleiders die verspreid over het gehele land waren, zij het middels ordinaire omkoping of gewoonweg politieke allianties.
De Taliban beloofde een einde te maken aan de onderlinge strijd tussen de tribale fracties en opiumverhandelende feodalen en zelfs de opiumteelt. Mensen die verdacht werden van moord werden verzameld en maandelijks in de nationale stadions geëxecuteerd en dieven werden ontdaan van een hand. De Taliban veroordeelde immoreel gedrag zoals buitenechtelijke relaties, homoseksualiteit en veelwijverij, onder het mom van waarborging van het islamitisch karakter. Ze verboden daarnaast alle vormen van muziek, literatuur, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Zo werd er door de Taliban een religieuze terreur uit naam van de islam uitgevoerd die medeverantwoordelijk is voor de slechte naam die de islam in die regio inmiddels draagt. Alle mannen werden verplicht baarden te laten staan en vrouwen werd opgedragen de burqa te dragen en alles van top tot teen te bedekken, ten einde het islamitisch karakter van de Taliban te bewijzen. Mensen die te traag waren om deze simpele instructies op te volgen werden snel en effectief aangepakt. Een vrouw die mishandeld werd door haar man en om die reden vluchtte uit haar huis werd door de autoriteiten gestraft met zweepslagen. Vrouwen werd ook stelselmatig een sociaal leven ontzegd, alsmede medische zorg en alle vormen van onderwijs en arbeid buitenshuis. Vrouwen die zich hier niet aan hielden of wilde houden, werden gestenigd tot de dood erop volgde. In feite werd er zo een samenleving gecreëerd die lijnrecht tegenover de werkelijke islamitische principes stond en inging tegen alles wat de islam in werkelijkheid voorschrijft.
Niets van dit alles was van enige zorg voor de mensen in Washington, welke het prima konden vinden met de Taliban. Tegen 1999 betaalde de VS-overheid zelfs alle salarissen van alle Taliban-functionarissen. Vóór oktober 2001, toen de Amerikaanse president George Bush de publieke opinie voor zich moest winnen om een invasie in Afghanistan te rechtvaardigen, was er geen kip die de situatie in Afghanistan aan de kaak stelde. De situatie rondom de vrouwenrechten werd ineens het paradepaartje van Laura Bush, de echtgenote van George, en na een nachtje slapen ging ze de geschiedenisboeken in als een voorvechtster van emancipatie van en gelijke rechten voor de Afghaanse vrouw. Hoe schrijf je geschiedenis in een dag…
Als er al iets goeds is geweest dat de Taliban heeft gedaan, was het een einde maken aan de nationale chaos van verkrachtingen, intimidaties en, op termijn, zelfs de teelt van opium, die tot dan toe in handen was van de tribale leiders. Onder het Taliban-bewind werd in 2000 zelfs door het internationale drugsbestrijdingsprogramma van de VN notitie gemaakt van de inspanningen de opiumteelt aan te pakken en zelfs bestempeld als uiterst succesvol. Met de Taliban uit de weg en een trekpoppenregime aangesteld door de invasiemachten na december 2001, schoot de produktie van opium wederom naar ongekende hoogten en was Afghanistan binnen de kortste keren wederom wereldleverancier van opium/heroïne.
De jaren van oorlog die daarop volgden hebben ondertussen tienduizenden Afghanen het leven gekost. Naast de slachtoffers van kruisraketten, Tomahawks, Daisy Cutters en routineus uitgevoerde bombardementen, zijn er ook talloze mensen omgekomen door honger, kou en een gebrek aan water. Men had in de twintig jaar daarvóór in de Taraki-regering een overheid die al deze problemen effectief het hoofd bood en iedere Afghaan kan ondertussen alleen nog maar dromen van die tijd en zo’n soort regering.
De kruisvaart voor olie en gas
Terwijl zij claimden tegen terrorisme te vechten, hebben de beleidsbepalers nog andere minder ‘commerciële’ redenen om zich vooral niet terug te trekken uit Afghanistan. De Centraal-Aziatische regio is, zoals bekend, rijk aan olie en gas. Tien jaar vóór ‘9-11′ deed Time Magazine (18 maart 1991) al een reportage over plannen van de VS om een permanente militaire aanwezigheid in die regio te realiseren. De ontdekking van gigantische olie- en gasreserves in Kazakhstan en Turkmenistan zorgden voor deze plannen, terwijl het wegsmelten van de Sovjet Unie een van de tot dan toe grootste barrieres voor de VS werd weggenomen om een uiterst agressief interventiebeleid in dat gebied van de wereld uit te voeren.
Amerikaanse oliemaatschappijen verkregen middels allerlei slinkse manieren zo’n beetje 75% van alle rechten tot toegang tot deze nieuw ontdekte reserves. Het grootste probleem dat overbleef was het vervoer van deze grondstoffen, vanuit de vrij geïsoleerde gebieden. Officials pleitten destijds voor het gebruik van de Russische pijpleidingen of de meest directe route over Iraans grondgebied richting de Perzische Golf, alwaar de Amerikanen reeds een dikke vinger in de pap hadden. Daarnaast werden er ook alternatieve routes onderzocht, door mogelijke pijpleidingen door Azerbeidjan en Turkije, richting de Middellandse Zee of dwars door China heen, richting de Grote Oceaan. De route die door Unocal, een Amerikaans oliebedrijf, als beste werd geopperd lag dwars door Afghanistan en Pakistan, richting de Indische Oceaan. De intensieve onderhandelingen die Unocal aanging met de Taliban leidden tegen 1998 uiteindelijk op niets uit, terwijl een Argentijns bedrijf ondertussen ook een bod deed op het plaatsen van een concurrerende pijpleiding, waar de Taliban wel gevoelig voor bleek. De oorlog die Bush inzette tegen de Taliban deed Unocal nieuwe hoop hebben op het alsnog kunnen plaatsen van een pijpleiding.
Interessant genoeg, hadden noch Clinton of Bush Afghanistan ooit geplaatst op de lijst van staten die ‘terrorisme’ ondersteunden, ondanks de erkende aanwezigheid van Osama bin Laden als gast van de Taliban, die ondertussen zijn naam had gevestigd en ’s werelds superterrorist was geworden. Zo’n plaatsing op een soortgelijke lijst had namelijk direct alle deuren gesloten voor iedere oliemaatschappij om onderhandelingen aan te gaan met het regime in Kabul, over het plaatsen van pijpleidingen. Het was dus van strategisch belang de Taliban vooral niet tegen te krijgen, wat uiteindelijk wel gebeurde toen de Taliban allerlei akkoordjes dreigde te bereiken met andere entiteiten, zoals Argentijnse oliemaatschappijen.
Al met al, hadden de VS dus lang vóór 9-11 al voorbereidingen getroffen om actie te ondernemen tegen de Taliban en een permanente militaire aanwezigheid in die regio te plaatsen. De WTC-aanslagen op 11 september 2001 creëerden de perfecte katalysator om de publieke opinie in de VS te winnen voor de militaire interventie in Afghanistan. De rest is geschiedenis.
A change has come
Je zou kunnen stellen dat, had Washington destijds de Marxistisch-geïnspireerde maar ook islamitische Taraki-regering met rust gelaten, er geen leger van opiumhandelende (nep)mujahideen, waarschijnlijk niet eens een Russische interventie, geen WTC-aanslagen, geen Osama bin Laden en geen verscheurde Afghaanse samenleving zou zijn geweest. Het zou kennelijk echter ook teveel gevraagd zijn geweest van de VS om een linksprogressieve regering, die bezig was het publieke domein in te richten voor de gehele bevolking in plaats van op een corrupte manier persoonlijk gewin na te jagen, met rust te laten. In dat licht heeft de interventie in Afghanistan zich bewezen als dezelfde soort interventie in Cambodja, Angola, Mozambique, Ethiopië, Nicaragua, Granada, Panama en Irak. Het had dezelfde bedoeling om egalitaire en sociale veranderingen tegen te werken en economisch hervormingsgezinde regeringen van de troon te stoten. In al deze gevallen zijn er uiteindelijk ordinaire schurken in het zadel geholpen, hele economiën verwoest alsmede miljoenen onschuldige slachtoffers gemaakt, ten einde de kapilatistische droom in leven te houden en welke nu zelf alsnog ten onder lijkt te gaan doordat de kapitalistische luchtbel aan het imploderen is geslagen.
De oorlog in Afghanistan, een murw geslagen land, gaat ondertussen echter door en wordt door vele VS-officials nog steeds uitgelegd als een heldhaftige strijd tegen het terrorisme. Als dat het al ooit is geweest, dan was het daarnaast nog veel meer: een oorlog die was ingezet tegen de vorming van een linksgeöriënteerde regering die voor die regio en voor die tijd revolutionaire hervormingen wilde bewerkstelligen. Met als resultaat dat de VS de controle verkrijgen over de laatste, onaangetaste voorraad van fossiele brandstoffen in de wereld.
In dat aspect, klinkt Obama’s roep om verandering nog altijd als holle retoriek.
M.R. Jabri
© www.mirsab.nl