Wizdom
02-01-09, 22:51
Het meest verontrustende nieuws van het jaar
vrijdag 2 januari 2009 10:42
Welk nieuwsfeit uit het afgelopen jaar gaat 2009 het meest beïnvloeden?
Zo rond de jaarwisseling wordt altijd veel terug- en vooruitgeblikt, en de meeste commentaren noemen als belangrijkste nieuws de verkiezing van de eerste zwarte president van Amerika, de financiële crisis en de ineenstorting van het financiële systeem of de start van een nieuwe Great Depression.
Natuurlijk horen de abrupt veranderde machtsverhoudingen tussen Amerika en China hier ook bij, met de een als leenheer en de ander als schuldenaar, die doodleuk nog wat extra honderden miljarden erbij leent.
Boeiend
Boeiend natuurlijk, en het zal heus wel in de geschiedenisboekjes belanden. Maar het is niet het belangrijkste nieuws van 2008.
Er is namelijk iets in het nieuws geweest dat veel meer zegt over het komende jaar, en grote kans dat u het heeft gemist.
Veel verontrustender dan de ineenstorting van welke economie dan ook, is het nieuws dat kwam van collega-onderzoekers van hetMax-Planck-Instituut voor Neurowetenschappen in Leipzig. In een eenvoudig experiment maakten zij aannemelijk dat ‘vrije wil’ helemaal niet bestaat.
Hersennetwerk
Proefpersonen moesten in de MRI-scanner een spontane keuze maken tussen twee opties, en het bleek dat 10 seconden voor de 'spontane' keuze al activiteit in een betrokken hersennetwerk te vinden was (prefrontaal - in het voorhoofd; en precuneus - in het achterhoofd). Dat wil zeggen: de hersenen waren tien seconden voor het uiteindelijke bewuste besluit al bezig met de keuze, zonder dat de proefpersonen zich daarvan bewust waren.
Erger nog: met die activiteit was te voorspellen welke keuze later gemaakt werd. Anders gezegd: de hersenen beslisten, en mensen werden zich hiervan later bewust en dachten de keuze zelf - bewust - te hebben gemaakt.
Illusie
De illusie van de vrije wil is al eerder beredeneerd door filosofen, maar er zijn ook massa’s filosofen die het tegendeel beweren, zodat allen gezellig verder kunnen keuvelen en elkaar met gezochte spitsvondigheden kunnen imponeren (en salaris blijven krijgen).
Alle mogelijke mensbeelden, natuurbeelden en universa zijn al wel eens beschreven door filosofen, maar dat zegt niets, hooguit dat er teveel filosofen zijn. Het draait om empirisch bewijs, en nu is er uit de neurowetenschappen ineens serieus bewijs voor de stelling dat de vrije wil een illusie is. (Verwar dit niet met definitief bewijs overigens, het blijft een laboratorium-situatie.)
Overdenken
Dat is de moeite van het overdenken waard. Wat als ‘jij beslist’ betekent: je brein heeft de beslissing al genomen, en je wordt je hier later bewust van? Dat werpt een heel ander licht op simpele beslissingen (een oliebol kopen of niet?) en op meer ingrijpende (welke studie zal ik doen?).
Nog vervelender is dat als je alle informatie hebt, je iemands ‘keus’ en daarop volgende ‘keuzen’ kunt voorspellen. Plaats je die persoon in die en die situatie, dan gedraagt hij/zij zich zus en zo.
Hypothetisch gesproken kun je iemands levenswandel van geboorte tot graf voorspellen, iets dat eng dichtbij de notie van ‘lot’ en predestinatie komt, wat weer lastige vragen over het nut van inmenging in andere levens oproept. (Laten we het maar helemaal niet hebben over het strafstelsel.) Kan weer een zootje filosofen elkaar de loef mee proberen af te steken.
In ieder geval, ik dacht dus deze blog uit vrije wil te hebben geschreven en u dacht dat u uit vrije wil op de link had geklikt; mogelijk liggen de zaken een tikkeltje anders.
Gelukkig nieuwjaar.
vrijdag 2 januari 2009 10:42
Welk nieuwsfeit uit het afgelopen jaar gaat 2009 het meest beïnvloeden?
Zo rond de jaarwisseling wordt altijd veel terug- en vooruitgeblikt, en de meeste commentaren noemen als belangrijkste nieuws de verkiezing van de eerste zwarte president van Amerika, de financiële crisis en de ineenstorting van het financiële systeem of de start van een nieuwe Great Depression.
Natuurlijk horen de abrupt veranderde machtsverhoudingen tussen Amerika en China hier ook bij, met de een als leenheer en de ander als schuldenaar, die doodleuk nog wat extra honderden miljarden erbij leent.
Boeiend
Boeiend natuurlijk, en het zal heus wel in de geschiedenisboekjes belanden. Maar het is niet het belangrijkste nieuws van 2008.
Er is namelijk iets in het nieuws geweest dat veel meer zegt over het komende jaar, en grote kans dat u het heeft gemist.
Veel verontrustender dan de ineenstorting van welke economie dan ook, is het nieuws dat kwam van collega-onderzoekers van hetMax-Planck-Instituut voor Neurowetenschappen in Leipzig. In een eenvoudig experiment maakten zij aannemelijk dat ‘vrije wil’ helemaal niet bestaat.
Hersennetwerk
Proefpersonen moesten in de MRI-scanner een spontane keuze maken tussen twee opties, en het bleek dat 10 seconden voor de 'spontane' keuze al activiteit in een betrokken hersennetwerk te vinden was (prefrontaal - in het voorhoofd; en precuneus - in het achterhoofd). Dat wil zeggen: de hersenen waren tien seconden voor het uiteindelijke bewuste besluit al bezig met de keuze, zonder dat de proefpersonen zich daarvan bewust waren.
Erger nog: met die activiteit was te voorspellen welke keuze later gemaakt werd. Anders gezegd: de hersenen beslisten, en mensen werden zich hiervan later bewust en dachten de keuze zelf - bewust - te hebben gemaakt.
Illusie
De illusie van de vrije wil is al eerder beredeneerd door filosofen, maar er zijn ook massa’s filosofen die het tegendeel beweren, zodat allen gezellig verder kunnen keuvelen en elkaar met gezochte spitsvondigheden kunnen imponeren (en salaris blijven krijgen).
Alle mogelijke mensbeelden, natuurbeelden en universa zijn al wel eens beschreven door filosofen, maar dat zegt niets, hooguit dat er teveel filosofen zijn. Het draait om empirisch bewijs, en nu is er uit de neurowetenschappen ineens serieus bewijs voor de stelling dat de vrije wil een illusie is. (Verwar dit niet met definitief bewijs overigens, het blijft een laboratorium-situatie.)
Overdenken
Dat is de moeite van het overdenken waard. Wat als ‘jij beslist’ betekent: je brein heeft de beslissing al genomen, en je wordt je hier later bewust van? Dat werpt een heel ander licht op simpele beslissingen (een oliebol kopen of niet?) en op meer ingrijpende (welke studie zal ik doen?).
Nog vervelender is dat als je alle informatie hebt, je iemands ‘keus’ en daarop volgende ‘keuzen’ kunt voorspellen. Plaats je die persoon in die en die situatie, dan gedraagt hij/zij zich zus en zo.
Hypothetisch gesproken kun je iemands levenswandel van geboorte tot graf voorspellen, iets dat eng dichtbij de notie van ‘lot’ en predestinatie komt, wat weer lastige vragen over het nut van inmenging in andere levens oproept. (Laten we het maar helemaal niet hebben over het strafstelsel.) Kan weer een zootje filosofen elkaar de loef mee proberen af te steken.
In ieder geval, ik dacht dus deze blog uit vrije wil te hebben geschreven en u dacht dat u uit vrije wil op de link had geklikt; mogelijk liggen de zaken een tikkeltje anders.
Gelukkig nieuwjaar.