Verandering van binnen-uit in de Franse banlieues [Archief]

j00zeven

14-04-09, 11:41

<a target="_blank" href="http://www.maroc.nl/forums//vbnews/photos/phpHcxt8A.jpg"><img style="float:left;padding: 0 4px 4px 0;" src="http://www.maroc.nl/forums//vbnews/photos/phpHcxt8A.jpg" alt="" border="0" /></a>Vier jaar na de rellen van 2005 ligt Asnières sur Seine er rustig bij in het eerste lentezonnetje. Ik stap uit de trein in het centrum van een gezellig Frans dorpje met terrasjes, boutiquejes en een bioscoop. Is dit nu één van die beruchte banlieues, waar ik zo veel wild-west verhalen over heb gehoord? In 2005 werden er soms wel 600 auto’s tegelijk in brand gestoken in de noordelijke buitenwijken van Parijs. Deze ‘probleem’wijken, of quartiers sensibles, zoals ze in Frankrijk worden genoemd, zijn inmiddels niet zo’n hot thema meer. Af en toe bericht de Franse media over het recente plan de campagne van grote-steden-minister Fadela Amara om de banlieues een boost te geven. Maar wat vinden ze zelf in de banlieues van deze plannen?  Ik heb een afspraak gemaakt met Zouhair, een jonge Fransman met Marokkaanse roots die zich inzet voor de belangen van de jongeren uit de wijken. Zouhair heeft in 2007 meegedaan aan de lokale verkiezingen, werkt als<A href="http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=animator"> animator </A>met jongeren en is lang woordvoerder geweest van Ni Machos, Ni Proxos (Noch macho’s, Noch pooiers), een organisatie die pleit voor een positieve beeldvorming rondom jongens in de <A href="http://www.encyclo.nl/begrip/Banlieue">banlieues</A>. In 2007 heeft hij nog onderhandeld tussen de jongeren en de politie toen er een flinke rel uitbrak waarbij een agent blind raakte aan één oog. Ik wacht op hem bij een cafeetje dat precies op de grens ligt van een wijk met hoge, grauwe flats met schotelantennes. Hier begint het stadslandschap wat meer te voldoen aan mijn voorstelling van de banlieues. Op een verlaten parkeerplein naast het café hangt een groep jongens rond bij hun scooters. Ik heb Zouhair nog niet eerder ontmoet en verwacht een snelle jongen met een stropdas, maar als ik hem bel komt er een gast met een leren jas met bondkraag uit het groepje hangjongeren naar mij toelopen. Zo ziet politiek talent er dus uit in de Franse wijken. Zouhair weigert zich niet alleen uiterlijk aan te passen aan de politieke mainstream, hij houdt ook niet van slicke praatjes. Hij maakt zich tijdens ons gesprek goed kwaad en windt er geen doekjes om. Welkom bij de Franse politiek van de straat. Vertel eens wat over je politieke bezigheden. Zouhair: Ik ben in 2000 politiek actief geworden, niet voor mijn plezier maar omdat ik het als mijn plicht voelde. Een vriend van mij werd het land uitgezet en daar wilde ik iets aan doen. Later in 2007 heb ik meegedaan aan de lokale verkiezingen als onafhankelijke kandidaat, want grote politieke partijen zien liever niet dat een jongen uit de ‘probleem’wijken zich opwerkt. Jongeren uit de banlieues hebben een imago van criminaliteit en politieke partijen willen niet met dat imago geassocieerd worden. Ik heb uiteindelijk niet genoeg stemmen gehaald om verkozen geworden, maar het was alleen al de moeite waard om te laten zien dat we bestaan. Het land waar jongeren met een immigranten-achtergrond de meeste problemen hebben en waar ze het minste gerepresenteerd worden is Frankrijk. Ik weet dat er in Nederland bijvoorbeeld veel meer mensen met een immigranten-achtergrond in de lokale politiek zitten. Het plan van Fadela Amara heet Espoir Banlieues (hoop voor de banlieues) doet het deze naam eer aan? Zouhair: Nee, haar plan heeft niks veranderd. Ik heb misschien honderd jongeren gezien die een baan hebben gekregen via haar werkgelegenheidsprogramma, terwijl er in mijn omgeving alleen al duizenden werkloos zijn. Het is gewoon bluf, dat plan, een soort pr-campagne van iemand die niet representatief is voor de jongeren uit de banlieues. Fadela draagt juist bij aan hun criminalisering. Ze is aangesteld door Sarkozy, maar in de wijken heeft ze weinig steun. De organisatie waar ze vandaan komt, Ni putes ni soumises (noch hoeren, noch onderdrukten) zegt op te komen voor de rechten van meisjes, maar schildert de jongens uit de wijken af als gewelddadige beesten die alleen maar meisjes verkrachten. Daarom hebben we destijds de organisatie Ni machos, ni proxos (noch macho’s, noch pooiers) opgericht om een tegengeluid te laten horen. Daar waren overigens ook een boel meiden bij betrokken. Waar zou een goede politiek voor de banlieues wel moeten beginnen? Zouhair: Ik hoop dat er op een dag in het parlement gedebatteerd wordt over issues die met de banlieues te maken hebben met mensen die ook daadwerkelijk zelf uit de banlieues afkomstig zijn. De mensen die nu over ons beslissen komen niet bij ons vandaan, dat maakt het zo moeilijk. Anderen bepalen voor ons hoe we moeten leven en hoe we moeten denken. Op dit moment is de politie eigenlijk de enige representant van de staat die direct contact heeft met de jongeren uit de banlieues. Er zou ook iets gedaan moeten worden aan de bestuurscultuur die de jongeren van hier belemmeren om een carrière te hebben zoals alle Franse jongeren. We hebben hier net zoveel moeite om werk te vinden als mensen die gehandicapt zijn, alsof je immigranten-achtergrond ook een fysieke handicap is. Zijn er politieke initiatieven die de situatie zouden kunnen verbeteren? Zouhair: Er zijn wel organisaties die opkomen voor de belangen van de jongeren, maar die houden zich niet bezig met de dingen die er echt toe doen. Ze pleiten voor voetbalveldjes, judo-les of zomervakanties, maar dat biedt geen echte toekomstperspectieven. Ik vind dat het in de eerste plaats gaat om werk en een opleiding. Na de rellen van 2005 kwam er wel iets in beweging maar alle organisaties die toen ontstonden met goede bedoelingen, werden door de gevestigde politiek ingepakt. De jongeren hadden niet de benodigde skills om met de pers te praten, om hun situatie duidelijk te analyseren en hun eisen te stellen. Daarnaast zagen veel van hen de politiek ook gewoon als een manier om hun brood te verdienen, die deden het alleen voor het geld en niet uit principe. Er bestaat bijna geen <A href="http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=ideologie">ideologie</A> meer in de wijken. Als er al mensen met een ideologie zijn dan eindigen ze in Irak of in de gevangenis. Dat is jammer, maar zo is het gewoon. Denk je dat de rellen van 2005 een politieke betekenis hadden? Zouhair: Natuurlijk. De jongeren uit de banlieues hebben geen enkele mogelijkheid om op politiek gebied aan de rest van de bevolking duidelijk te maken wat ze meemaken. De enige optie die ze zien is auto’s verbranden. Als autochtone Franse jongeren in Parijs demonstreren en voor duizenden euro’s schade aanrichten aan winkels en auto’s en met de politie op de vuist gaan, dan zegt men dat het om een politieke beweging gaat, maar als het jongeren uit ‘probleem’wijken zijn, dan is het een criminele beweging. Er wordt dus met twee maten gemeten. Als je een blonde Franse student bent en je draagt een Palestina sjaal dan is er niks aan de hand, dat is gewoon de mode. Als een jongen zoals ik zo’n sjaal draagt, wordt hij meteen gezien als een terrorist. Waar vinden de jongeren uit de wijken op dit moment hoop? Zouhair: De identiteits-crisis van de jongeren in de wijken is heel sterk, de enige mogelijkheid om mentale steun te vinden is de religie. We zijn een soort mutanten, we hebben geen land, geen vlag. We worden niet gezien als echte Fransen. Alsof we nergens vandaan komen. Jongeren hebben de behoefte om zich ergens aan te hechten. Óf ze hechten zich aan hun wijk en worden lid van een gang, óf ze hechten zich aan de religie, de islam. Alleen als er een voetbalwedstrijd is voelen ze zich Frans. Het is een soort koloniale mentaliteit waarmee we vandaag de dag leven. Bij het politiebureau in de wijken hijsen ze de Franse vlag altijd heel hoog alsof de vestiging van de republiek bewezen moet worden. Dat is idioot eigenlijk, alsof we <A href="http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=inboorlingen">inboorlingen</A> zijn die nog gekoloniseerd moeten worden. Wat is jouw hoop voor de toekomst? Zouhair: Dat er een nieuwe politieke stroming ontstaat waar de jongeren zich in kunnen herkennen. Die moet van onderaf komen. Organisatie, discipline en massaal stemmen is het enige dat ons kan helpen. Als je merkt dat er steeds niet naar je geluisterd wordt, moet je toch op zoek gaan naar een manier om voor jezelf een podium te creëren. Met een gerichte aanpak op lokaal niveau kunnen we nu beginnen om aan onze toekomst te werken. Elke wijk is weer anders, dus we hebben nu eerst een plan banlieues à la carte nodig. Ik heb een zoon, dus ik weiger de moed op te geven. Ik wil hem leren om nooit zijn pootjes te laten hangen en altijd vertrouwen in zichzelf te houden. Dat is een positieve les uit de banlieues. Zelfs als mensen niks hebben behouden ze hier nog hun eigenwaarde. Hier vind je echte <A href="http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=solidariteit">solidariteit</A>, team-spirit en respect. Na afloop van ons gesprek neemt Zouhair me mee naar een politieke bijeenkomst van de gemeente waar bewoners vragen kunnen stellen. De bijeenkomst vindt plaats in een wijk waar veel immigranten wonen en bijna de helft van de bevolking uit jongeren bestaat, maar in de zaal zie ik merendeels grijze hoofden van autochtone Franse dametjes. Ze klagen over parkeerplaatsen en hondenpoep en krijgen allemaal de belofte dat er wat aan gedaan zal worden. Aan het eind van de avond neemt een achttienjarig meisje van Algerijnse afkomst het woord. Ze vertelt dat ze bij haar thuis met zijn achten in een drie-kamer-appartement wonen en al tien jaar wachten op een groter huis. De burgemeester vindt het vreselijk voor haar maar zegt dat hij op dit moment geen oplossing heeft. Na deze bijeenkomst begrijp ik ineens precies wat Zouhair bedoelt met het gebrek aan toekomstperspectieven en representatie voor de jongeren uit zijn wijk. Misschien kan de<A href="http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=politiek"> politiek </A>in Asnières zijn woede en opstandigheid inderdaad wel goed gebruiken. Ik hoop in ieder geval dat hij zijn hoop op een betere toekomst niet op zal geven. Tekst: Femke Kaulingfreks<div style="clear:both;"></div> Lees meer interessante artikelen op NL-NEXT MAGAZINE (http://www.nlnext.nl)