Marsipulami
11-08-09, 22:45
Internationaal strafrecht is kaas met gaatjes
Wat de oude berechte feiten betreft waarvoor hij in België veroordeeld en geïnterneerd werd, zal Sekkaki waarschijnlijk niet hebben vermoed dat de Belgische straf hem achtervolgt tot in zijn thuisland Eveline De Wree is van mening dat Sekkaki niet noodzakelijk beter af is in een Marokkaanse cel. Eveline De Wree is criminologe aan de UGent. Ze werkt aan een doctoraat over de rol van de veroordeelde in de internationale tenuitvoerlegging van straffen.
Niet alleen de ontsnapping van Sekkaki zorgde voor commotie, ook zijn arrestatie en eventuele uitlevering doen de gemoederen hoog oplaaien. Criminologe Eveline De Wree stelt vast dat het internationaal strafrecht meer dan eens kaas met gaatjes is. Vast staat evenwel dat Sekkaki op een uitgebreide kennismaking met het Marokkaanse gevangenissysteem kan rekenen.
Sekkaki wordt, na zijn ontsnapping, aangetroffen in Marokko. Marokko weigert de uitlevering, aangezien de Belgisch-Marokkaanse Sekkaki beschouwd wordt als een eigen onderdaan en dat voor Marokko een formeel uitleveringsbeletsel is. Tot dusver niets nieuws onder de zon. "Aut dedere, aut judicare" is al langer een goed aanvaard adagium in het uitleveringsrecht, dat door het merendeel van de landen wordt toegepast: als een land een eigen onderdaan niet wil/kan uitleveren, dient het, volgens dat principe, zelf in te staan voor de berechting van de persoon in kwestie.
Maar dan beginnen de moeilijke vragen pas echt. Immers, Sekkaki zal door Marokko enkel berecht worden voor de nieuwe feiten die hij heeft gepleegd: de carjacking en gijzeling tijdens de ontsnapping en de overvallen in de dagen nadien. De vraag rijst dan wat er met de in België opgelopen straffen en internering zal gebeuren. Waar er heel wat te zeggen valt over de internering op zich, doet verdere kritiek hier niet ter zake: een Belgische rechter heeft, wellicht met goede redenen, de internering opgelegd aan Sekkaki. Is het opportuun om die te laten vallen na de ontsnappings(poging)? Indien het antwoord hierop "ja" is, blijkt de ontsnapping dan toch deels gelukt.
België kan niet aan Marokko vragen om de uitlevering van Sekkaki, nadat die werd berecht voor de nieuwe feiten, zodat de straf/internering alsnog zou kunnen worden verdergezet. Want, zoals gezegd, Sekkaki is een eigen onderdaan en Marokko levert geen eigen onderdanen uit. In dit geval echter, lijkt het aangewezen dat Marokko zich plooit naar het adagium "aut dedere, aut exequi", wat veronderstelt dat Marokko in dit geval de Belgische straf/maatregel (i.c. de internering) uitvoert.
Gesteld dat Marokko zich daartoe bereid ziet, moet er een rechtsgrond worden gevonden die toelaat dat Marokko de straf overneemt. Op het eerste gezicht zijn er drie opties, maar geen van de drie is probleemloos. Optie één houdt in dat Marokko een executie (=uitvoering van de straf)-uitlevering vraagt aan België, zodat Sekkaki de Belgische straf zou ondergaan in een Marokkaanse gevangenis. Het probleem is dat ook België Sekkaki niet kan uitleveren aan Marokko, omdat in dit geval de Belgische nationaliteit een formeel uitleveringsbeletsel vormt voor België.
In tweede instantie kan men opteren voor een "overbrenging" van Sekkaki, een rechtsfiguur die toelaat dat een gevangene wordt overgebracht naar een gevangenis in zijn thuisland. België en Marokko hebben hiertoe een verdrag afgesloten, in 1997. Dit verdrag laat echter enkel toe dat personen worden overgebracht mits ze hun toestemming geven. Als Sekkaki niet instemt, kan dit type van "overbrenging" dus in ieder geval niet worden toegepast. België en Marokko bereikten echter ook een politiek akkoord over een bijkomend protocol bij dit verdrag, wat de overbrenging zonder instemming toelaat.
Overbrenging zonder instemming zal, op basis van de ontwerptekst echter, enkel mogelijk zijn voor personen die geen recht hebben op verblijf in het land van veroordeling. De "ontvluchtingsclausule", waarbij men de straf overneemt in geval personen naar hun thuisland zijn ontvlucht om zich aan hun straf te onttrekken, werd hierin (nog) niet opgenomen. Andere protocollen, zoals het Raad van Europa Protocol van 1997, voorzien dat nochtans wel. Bijkomend probleem: hoewel er een politiek akkoord is over het bilaterale protocol tussen België en Marokko, is het nog niet van kracht.
Het geval Sekkaki maakt duidelijk dat internationaal strafrecht meer dan eens kaas met gaatjes is, waarbij meermaals een flinke dosis pragmatiek wordt vereist om aan acute situaties het hoofd te bieden. Een alinea bijschrijven in een bilateraal protocol bijvoorbeeld, om toch maar die ontvluchtingsclausule op te nemen? Of eerder wat schaaf- en schrijfwerk hier en daar, zodat we kunnen aanvaarden dat de ontvluchting een impliciete instemming inhoudt met de verdere strafuitvoering in het thuisland? Hoe dan ook zal wellicht de pragmatiek primeren en vindt men wel een uitweg uit dit juridische kluwen.
Wie wellicht niet heeft verkregen wat hij verwachtte, is Sekkaki. Het valt alleen maar te vermoeden dat Sekkaki wel wist dat Marokko geen eigen onderdanen kan uitleveren. Met betrekking tot de nieuw gepleegde feiten wist Sekkaki wellicht niet van het bestaan van "aut dedere, aut judicare", wat maakt dat de berechting in Marokko voor de nieuwe feiten die hij heeft gepleegd een optie is - een moeilijkere optie, voor de bewijsgaring en de verdediging, maar wel een optie, en in dit geval de enige. Met betrekking tot de oude berechte feiten waarvoor hij in België veroordeeld en geïnterneerd werd, zal Sekkaki waarschijnlijk ook niet hebben vermoed dat de Belgische straf/maatregel hem achtervolgt tot in zijn thuisland. Het valt dan ook enkel maar te hopen dat de heer Sekkaki opgezet is met het Marokkaanse strafrechtelijke en gevangenissysteem, aangezien hij er nog vele jaren mee te maken zal hebben.
En als een verblijf in een Marokkaanse gevangenis dan toch was wat de heer Sekkaki eigenlijk wou, misschien kan hij de volgende keer dan toch maar beter het "verzoek tot overbrenging"-formulier invullen? Te verkrijgen in elke Belgische gevangenis.
11/08/09 12u12
Wat de oude berechte feiten betreft waarvoor hij in België veroordeeld en geïnterneerd werd, zal Sekkaki waarschijnlijk niet hebben vermoed dat de Belgische straf hem achtervolgt tot in zijn thuisland Eveline De Wree is van mening dat Sekkaki niet noodzakelijk beter af is in een Marokkaanse cel. Eveline De Wree is criminologe aan de UGent. Ze werkt aan een doctoraat over de rol van de veroordeelde in de internationale tenuitvoerlegging van straffen.
Niet alleen de ontsnapping van Sekkaki zorgde voor commotie, ook zijn arrestatie en eventuele uitlevering doen de gemoederen hoog oplaaien. Criminologe Eveline De Wree stelt vast dat het internationaal strafrecht meer dan eens kaas met gaatjes is. Vast staat evenwel dat Sekkaki op een uitgebreide kennismaking met het Marokkaanse gevangenissysteem kan rekenen.
Sekkaki wordt, na zijn ontsnapping, aangetroffen in Marokko. Marokko weigert de uitlevering, aangezien de Belgisch-Marokkaanse Sekkaki beschouwd wordt als een eigen onderdaan en dat voor Marokko een formeel uitleveringsbeletsel is. Tot dusver niets nieuws onder de zon. "Aut dedere, aut judicare" is al langer een goed aanvaard adagium in het uitleveringsrecht, dat door het merendeel van de landen wordt toegepast: als een land een eigen onderdaan niet wil/kan uitleveren, dient het, volgens dat principe, zelf in te staan voor de berechting van de persoon in kwestie.
Maar dan beginnen de moeilijke vragen pas echt. Immers, Sekkaki zal door Marokko enkel berecht worden voor de nieuwe feiten die hij heeft gepleegd: de carjacking en gijzeling tijdens de ontsnapping en de overvallen in de dagen nadien. De vraag rijst dan wat er met de in België opgelopen straffen en internering zal gebeuren. Waar er heel wat te zeggen valt over de internering op zich, doet verdere kritiek hier niet ter zake: een Belgische rechter heeft, wellicht met goede redenen, de internering opgelegd aan Sekkaki. Is het opportuun om die te laten vallen na de ontsnappings(poging)? Indien het antwoord hierop "ja" is, blijkt de ontsnapping dan toch deels gelukt.
België kan niet aan Marokko vragen om de uitlevering van Sekkaki, nadat die werd berecht voor de nieuwe feiten, zodat de straf/internering alsnog zou kunnen worden verdergezet. Want, zoals gezegd, Sekkaki is een eigen onderdaan en Marokko levert geen eigen onderdanen uit. In dit geval echter, lijkt het aangewezen dat Marokko zich plooit naar het adagium "aut dedere, aut exequi", wat veronderstelt dat Marokko in dit geval de Belgische straf/maatregel (i.c. de internering) uitvoert.
Gesteld dat Marokko zich daartoe bereid ziet, moet er een rechtsgrond worden gevonden die toelaat dat Marokko de straf overneemt. Op het eerste gezicht zijn er drie opties, maar geen van de drie is probleemloos. Optie één houdt in dat Marokko een executie (=uitvoering van de straf)-uitlevering vraagt aan België, zodat Sekkaki de Belgische straf zou ondergaan in een Marokkaanse gevangenis. Het probleem is dat ook België Sekkaki niet kan uitleveren aan Marokko, omdat in dit geval de Belgische nationaliteit een formeel uitleveringsbeletsel vormt voor België.
In tweede instantie kan men opteren voor een "overbrenging" van Sekkaki, een rechtsfiguur die toelaat dat een gevangene wordt overgebracht naar een gevangenis in zijn thuisland. België en Marokko hebben hiertoe een verdrag afgesloten, in 1997. Dit verdrag laat echter enkel toe dat personen worden overgebracht mits ze hun toestemming geven. Als Sekkaki niet instemt, kan dit type van "overbrenging" dus in ieder geval niet worden toegepast. België en Marokko bereikten echter ook een politiek akkoord over een bijkomend protocol bij dit verdrag, wat de overbrenging zonder instemming toelaat.
Overbrenging zonder instemming zal, op basis van de ontwerptekst echter, enkel mogelijk zijn voor personen die geen recht hebben op verblijf in het land van veroordeling. De "ontvluchtingsclausule", waarbij men de straf overneemt in geval personen naar hun thuisland zijn ontvlucht om zich aan hun straf te onttrekken, werd hierin (nog) niet opgenomen. Andere protocollen, zoals het Raad van Europa Protocol van 1997, voorzien dat nochtans wel. Bijkomend probleem: hoewel er een politiek akkoord is over het bilaterale protocol tussen België en Marokko, is het nog niet van kracht.
Het geval Sekkaki maakt duidelijk dat internationaal strafrecht meer dan eens kaas met gaatjes is, waarbij meermaals een flinke dosis pragmatiek wordt vereist om aan acute situaties het hoofd te bieden. Een alinea bijschrijven in een bilateraal protocol bijvoorbeeld, om toch maar die ontvluchtingsclausule op te nemen? Of eerder wat schaaf- en schrijfwerk hier en daar, zodat we kunnen aanvaarden dat de ontvluchting een impliciete instemming inhoudt met de verdere strafuitvoering in het thuisland? Hoe dan ook zal wellicht de pragmatiek primeren en vindt men wel een uitweg uit dit juridische kluwen.
Wie wellicht niet heeft verkregen wat hij verwachtte, is Sekkaki. Het valt alleen maar te vermoeden dat Sekkaki wel wist dat Marokko geen eigen onderdanen kan uitleveren. Met betrekking tot de nieuw gepleegde feiten wist Sekkaki wellicht niet van het bestaan van "aut dedere, aut judicare", wat maakt dat de berechting in Marokko voor de nieuwe feiten die hij heeft gepleegd een optie is - een moeilijkere optie, voor de bewijsgaring en de verdediging, maar wel een optie, en in dit geval de enige. Met betrekking tot de oude berechte feiten waarvoor hij in België veroordeeld en geïnterneerd werd, zal Sekkaki waarschijnlijk ook niet hebben vermoed dat de Belgische straf/maatregel hem achtervolgt tot in zijn thuisland. Het valt dan ook enkel maar te hopen dat de heer Sekkaki opgezet is met het Marokkaanse strafrechtelijke en gevangenissysteem, aangezien hij er nog vele jaren mee te maken zal hebben.
En als een verblijf in een Marokkaanse gevangenis dan toch was wat de heer Sekkaki eigenlijk wou, misschien kan hij de volgende keer dan toch maar beter het "verzoek tot overbrenging"-formulier invullen? Te verkrijgen in elke Belgische gevangenis.
11/08/09 12u12