Marsipulami
24-01-10, 18:54
‘We zijn allemaal zondaars'
zaterdag 23 januari 2010
Op zoek naar de fans van Leonard
© Bart Dewaele
Hij kreeg de voorbije week bakken kritiek, maar André-Joseph Léonard heeft ook fans: zeventien procent van de Belgen is blij met zijn aanstelling als aartsbisschop. Wie zijn ze en hoe kijken ze naar de wereld? De Standaard zocht én vond hen. Griet Plets, foto's Bart Dewaele
Leuven. San-Damiano studentenhuis
‘Haat de zonde, niet de zondaars, zegt monseigneur Léonard altijd.' Het is dinsdagnamiddag, volle examentijd in Leuven. Voor mij zitten Chris, Michel en Anne-Chantal, drie studenten van de KU Leuven. Ja, ze hebben morgen examen, maar dat kan hen even niet veel schelen: de kans om in de pers hun sympathie voor Léonard te uiten, laten ze niet schieten.
‘Léonard heeft nooit gezegd dat homoseksuelen abnormaal zijn, wel homoseksualiteit an sich. En dat klopt natuurlijk, waarom heeft God anders man en vrouw geschapen? Maar zijn uitspraken worden altijd uit hun context gerukt: elke homo is welkom in de Kerk, ook voor Léonard.'
Chris, 22 en masterstudent burgerlijk ingenieur, gaat helemaal op in zijn betoog. Het kruisje om zijn hals verraadt zijn overtuiging, maar voor het overige verschillen de drie in niets van de doorsneestudent. Chris en Michel zitten op kot in San-Damiano, een huis waar gelovige studenten samen leven en bidden. Anne-Chantal is een vriendin die vaak bij hen komt studeren en eten.
Wat moeten homoseksuele gelovigen dan met hun zonde doen, wil ik weten. ‘Tja, dat is niet zo makkelijk', zegt Michel (21), masterstudent rechten en vlot gekleed in een losse broek en sweater-met-kap. ‘Ik heb een vriend die homoseksueel is en achter de standpunten van Léonard staat, en hij heeft beslist om zijn seksualiteit niet langer te beleven. Maar evident is het niet.'
Ik vraag hen of Léonards visie op seksualiteit realistisch is. Geen seks voor het huwelijk, bijvoorbeeld, kan dat nog? ‘Natuurlijk', zegt Chris overtuigd. ‘We zijn toch geen dieren die zomaar onze driften volgen? Geen seks voor het huwelijk is geen straf, maar een vorm van respect voor elkaar. Pas als je voor het leven voor elkaar gekozen hebt, kan seks je gelukkig maken — en dat is toch wat de Kerk wil, het geluk van de mensen?'
‘Kunnen wachten is het mooiste cadeau wat je je partner kunt geven', springt Anne-Chantal (18, bachelorstudent taal- en letterkunde) hem bij. ‘Zelfs binnen het huwelijk. De hele discussie over voorbehoedsmiddelen doet eigenlijk niet ter zake, want je kunt perfect aan natuurlijke geboorteplanning doen. Periodieke onthouding dwingt een man om zijn liefde op een andere manier te tonen, dat is toch het mooiste teken van respect?'
Heeft zij als jonge vrouw geen problemen met de positie van de vrouw in de Kerk? Ik heb mijn vraag nog niet helemaal gesteld, of er ontspint zich een geanimeerd gesprek tussen het drietal. Niet over welke popster nu weer welke hit schreef, wel over welke vrouw in de Kerk nu weer precies wat deed. Teresa van Avila, die werd toch ‘dokter van de Kerk' genoemd, hé? En Catharina van Sienna, bracht zij de pausen niet terug naar Rome?
‘Vrouwen hebben in de Kerk altijd een belangrijke rol gespeeld', zegt Anne-Chantal. ‘Maria is de belangrijkste persoon in de Kerk die geen God is. In het Vaticaan werken tal van vrouwen. Maar onze rol is wel anders. Als vrouwen brengen wij het geloof over, bijvoorbeeld bij onze kinderen.'
Of de drie niet bang zijn dat de Kerk met Léonard elitair wordt. ‘Nee, integendeel', zegt Chris. ‘Je hoeft je boodschap toch niet aan te passen omdat je misschien slecht in de markt ligt? Aan de essentie, zoals de verrijzenis van Christus of bijvoorbeeld de heiligheid van het leven, mag je niet raken. Tegenwoordig wordt IVF al tot vijf keer terugbetaald als je binnen de twee jaar geen kinderen hebt. Terwijl er toch andere manieren zijn, bijvoorbeeld adoptie? Embryo's weggooien omdat ze niet worden ingeplant, kan niet, zegt ons geloof heel duidelijk. Die duidelijkheid zal mensen naar de Kerk trekken.'
‘Bisschop Léonard is zo'n intelligente en hartelijke man dat de mensen echt versteld zullen staan', zegt Michel enthousiast. Hij studeerde drie jaar in Namen en leerde Léonard er persoonlijk kennen. ‘We hadden hem met ons studentenhuis uitgenodigd om te komen eten, en hij is op die invitatie ingegaan. Sindsdien ken ik hem als een man die erg dicht bij de mensen staat. Hoeveel volk zit er niet in zijn kerk? En hoeveel priesterwijdingen zijn er niet in zijn bisdom? Ga gewoon naar Namen, mevrouw, en u zult het begrijpen.'
Namen, de kathedraal van Saint-Aubain
Of ik voor een katholieke krant schrijf, wil priester Eric Fallas Quirós weten. We zitten in de sacristie van de kathedraal van Saint-Aubain, tot voor kort de thuishaven van Léonard. Fallas Quirós is kanunnik en werkte de voorbije jaren intensief met de bisschop samen.
‘Ik ken hem als een man die liturgie en schoonheid erg belangrijk vindt. Als verantwoordelijke voor de ceremonie moest ik vaak nieuwe schoenen voor hem kopen. Of een nieuw kostuum. Monseigneur Léonard wil de mensen tonen dat christen zijn iets moois is, iets om trots op te zijn.'
Is hij streng, vraag ik de kanunnik, want dat imago heeft hij toch? Fallas Quirós wikt zijn woorden. ‘Hij is streng maar teder, ferm maar sereen. Weet u, sinds mei '68 is er veel veranderd. Vroeger stond de vader in het gezin voor de strengheid, de moeder voor de tederheid. Maar tegenwoordig hebben kinderen geen enkele referentie meer, er is geen enkele vorm van autoriteit. Voor mij is monseigneur Léonard een echte vaderfiguur. Iemand die heel menselijk is, die luistert en dialogeert, maar die ook duidelijk de weg toont.'
Is dat de voorbije jaren te weinig gebeurd? Kardinaal Danneels stond veeleer als diplomatisch bekend. Fallas Quirós antwoordt zelf erg diplomatisch: ‘Ze hebben een andere stijl, kardinaal Danneels en monseigneur Léonard, maar ze verkondigen wel dezelfde boodschap. Het is niet: het evangelie volgens monseigneur Léonard. Het is: het evangelie. Maar de mensen willen tegenwoordig vooral vrijheid, een katholicisme à la carte. Dus gieten ze abortus en euthanasie in wetten, terwijl het evangelie duidelijk is: alles wat een bedreiging is voor het leven, keert zich uiteindelijk tegen de mens.'
Als we na het gesprek nog even naar de kathedraal gaan kijken, toont de deken trots de nieuwe verlichting. ‘Mooi, toch, vindt u niet? Ook de misvieringen van monseigneur Léonard waren altijd erg mooi. Hij had veel aandacht voor de teksten en de muziek. Tegenwoordig kiezen mensen vaak hun eigen teksten, los van de liturgie. Of hun eigen muziek. Maar zegt u nu zelf: Céline Dion op een begrafenis, dat gaat toch te ver?'
Antwerpen, KVHV
Het is een verzuchting die ik een dag later ook bij het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) in Antwerpen hoor. Als ik het café van afspraak binnenstap, staan de zeven jongemannen met pet en lintje meteen op. Discipline is hier het motto, en dat verwachten ze dus ook van de Kerk.
‘Kardinaal Danneels heeft zich de voorbije jaren op de vlakte gehouden, en toch is de Kerk systematisch achteruitgegaan', vindt Stijn Peeters. ‘Léonard zegt duidelijk waar de Kerk voor staat, bijvoorbeeld wat betreft de eucharistie. Waarom zouden we die richtlijnen dan niet volgen?'
‘De meerwaarde van de eucharistie vind ik niet op mijn lokale parochie', zegt Gorik Van den Bergh, de praeses van het KVHV. ‘Daar is de misviering één grote receptie geworden. De Tridentijnse mis daarentegen (de traditionele Latijnse eucharistie, red.) is een totaal andere manier om je geloof te beleven. Dat je nog moet knielen, bijvoorbeeld, leert je nederigheid.'
Maar is een mis in het Latijn nog van deze tijd? ‘Wij vinden zeker niet dat er alleen Latijnse vieringen moeten zijn,' zegt Raphaël Auwerkerken, ‘maar ik verwijs naar wat Léonard zegt: “Ik gebruik het Latijn waar ik het nodig acht.” Het credo bijvoorbeeld móet in het Latijn, want onze geloofsbelijdenis is universeel. Maar wat zie je tegenwoordig: dat mensen naar eigen goeddunken hun geloofsbelijdenis samenstellen.'
‘Ook over de priesteropleiding moeten we eens goed nadenken', vindt Auwerkerken. ‘Ik heb drie vrienden tussen 20 en 25 die priester wilden worden, maar naar het buitenland zijn gegaan omdat ze de opleiding hier te laks vonden. Priesters leren tegenwoordig meer over filosofie dan over het geloof.'
Als ik vraag of zij met hun opvattingen makkelijk gelijkgestemde zielen vinden, lachen ze even. ‘Tja, er is één café hier in Antwerpen waar we niet binnen mogen, maar er is wel interesse voor ons gedachtegoed. En hoe langer mensen lid zijn van onze vereniging, hoe sterker ze vaak groeien in hun geloof.'
Ook als dat geloof behoorlijk streng is, bijvoorbeeld in verband met seksualiteit? ‘Tja, geen seks voor het huwelijk is de norm', zegt Peter Moelans. ‘Maar we zijn allemaal zondaars, dus zijn we “hypocriet” genoeg om met die norm te kunnen omgaan', vult Dieter Peeters aan. ‘Het is de taak van elke gelovige om het ideaal zo dicht mogelijk te benaderen.'
Als ik wegga, vraag ik of ook vrouwen welkom zijn in het KVHV. ‘Natuurlijk', haasten ze zich, ‘die zijn er alleen niet bij omdat ze examens hebben.' Al hebben Van den Bergh en co wel vragen bij het ‘verderfelijke gelijkheidsstreven' dat de samenleving regeert. ‘De Kerk is altijd door mannen geleid, waarom zou je aan die tradities raken? Natuurlijk verandert de samenleving, maar stel je voor dat de Kerk daar altijd rekening mee moest houden. Zij biedt net continuïteit in een complexe maatschappij.'
Kerk van Pius X, Antwerpen
Als ik na mijn ontmoeting met het KVHV naar huis rijd, besluit ik nog even langs de kerk van Pius X te gaan, een groep binnen de katholieke kerk die nog strikt de Latijnse ritus volgt. Voor de eucharistieviering ben ik te laat, maar ik tref wel enkele gelovigen die net de kerk buitenkomen. En die hun vreugde over de aanstelling van Léonard, niet onder stoelen of banken steken. ‘Natuurlijk zijn wij blij', zegt een wat oudere man. ‘De vorige aartsbisschop leek nergens op. Alles kon onder Danneels: abortus, stamcelonderzoek... Wellicht wordt de Latijnse ritus ook onder Léonard niet de norm, maar ik hoop toch dat hij veel zal veranderen.'
Vreest hij niet dat Léonard net gelovigen weg zal jagen? ‘Maar nee', zegt zijn echtgenote, ‘de mensen zullen net achter hem aan lopen — of toch de normale mensen. Maar van wie komt ook de kritiek op Léonard: van een socialistische vrouw uit de Walen en van onze vriend mijnheer Torfs. Met hen gaan we toch geen rekening houden?'
Namen, basiliek van Saint-Aubain
De dag erop zak ik nog één keer naar Namen af, en krijg ik onverwacht een kans om een Latijnse mis te volgen: als ik op de middag nog eens naar de kathedraal ga kijken, komen zachte gezangen me tegemoet. Zes mensen zitten geknield voor het altaar, de priester staat met zijn rug naar hen toe en doet de liturgie voornamelijk in het Latijn. Bij de communie wordt de hostie op de tong gelegd.
De stilte in het immense gebouw en de rituelen doen haast onwerkelijk aan; enkele meters verderop nemen mensen lunchpauze of gaan ze shoppen. Na de viering vraag ik enkele gelovigen hoe ze zich voelen bij de aanstelling van Léonard. ‘Een beetje triest, hé, omdat hij hier vertrekt, maar vooral erg blij', zegt een oudere dame. ‘De wereld is in verval, mevrouw. De politiek bemoeit zich met alles — euthanasie, abortus — maar alleen de religie heeft daar een antwoord op. Mensen hebben religie nodig, en ik kan het weten, want ik ben verpleegster.'
Maar wat vind ik zelf, wil de dame naast haar plots weten. Ik zeg haar dat ik bang ben dat Léonard een elitaire Kerk wil. ‘Daar hoeft u niet voor te vrezen, mevrouw', is haar antwoord. ‘Léonard sluit niemand uit. Wist u dat hij hier bijeenkomsten houdt voor homoseksuelen, voor gescheiden mensen? Maar zijn taak zal niet makkelijk zijn, hij zal lijden, dat staat vast.'
Ik zit al in mijn auto als de dames plots op het raam kloppen. Dat ze me nog succes willen wensen. En dat ze voor me zullen bidden, zoals ze ook voor Léonard doen.
zaterdag 23 januari 2010
Op zoek naar de fans van Leonard
© Bart Dewaele
Hij kreeg de voorbije week bakken kritiek, maar André-Joseph Léonard heeft ook fans: zeventien procent van de Belgen is blij met zijn aanstelling als aartsbisschop. Wie zijn ze en hoe kijken ze naar de wereld? De Standaard zocht én vond hen. Griet Plets, foto's Bart Dewaele
Leuven. San-Damiano studentenhuis
‘Haat de zonde, niet de zondaars, zegt monseigneur Léonard altijd.' Het is dinsdagnamiddag, volle examentijd in Leuven. Voor mij zitten Chris, Michel en Anne-Chantal, drie studenten van de KU Leuven. Ja, ze hebben morgen examen, maar dat kan hen even niet veel schelen: de kans om in de pers hun sympathie voor Léonard te uiten, laten ze niet schieten.
‘Léonard heeft nooit gezegd dat homoseksuelen abnormaal zijn, wel homoseksualiteit an sich. En dat klopt natuurlijk, waarom heeft God anders man en vrouw geschapen? Maar zijn uitspraken worden altijd uit hun context gerukt: elke homo is welkom in de Kerk, ook voor Léonard.'
Chris, 22 en masterstudent burgerlijk ingenieur, gaat helemaal op in zijn betoog. Het kruisje om zijn hals verraadt zijn overtuiging, maar voor het overige verschillen de drie in niets van de doorsneestudent. Chris en Michel zitten op kot in San-Damiano, een huis waar gelovige studenten samen leven en bidden. Anne-Chantal is een vriendin die vaak bij hen komt studeren en eten.
Wat moeten homoseksuele gelovigen dan met hun zonde doen, wil ik weten. ‘Tja, dat is niet zo makkelijk', zegt Michel (21), masterstudent rechten en vlot gekleed in een losse broek en sweater-met-kap. ‘Ik heb een vriend die homoseksueel is en achter de standpunten van Léonard staat, en hij heeft beslist om zijn seksualiteit niet langer te beleven. Maar evident is het niet.'
Ik vraag hen of Léonards visie op seksualiteit realistisch is. Geen seks voor het huwelijk, bijvoorbeeld, kan dat nog? ‘Natuurlijk', zegt Chris overtuigd. ‘We zijn toch geen dieren die zomaar onze driften volgen? Geen seks voor het huwelijk is geen straf, maar een vorm van respect voor elkaar. Pas als je voor het leven voor elkaar gekozen hebt, kan seks je gelukkig maken — en dat is toch wat de Kerk wil, het geluk van de mensen?'
‘Kunnen wachten is het mooiste cadeau wat je je partner kunt geven', springt Anne-Chantal (18, bachelorstudent taal- en letterkunde) hem bij. ‘Zelfs binnen het huwelijk. De hele discussie over voorbehoedsmiddelen doet eigenlijk niet ter zake, want je kunt perfect aan natuurlijke geboorteplanning doen. Periodieke onthouding dwingt een man om zijn liefde op een andere manier te tonen, dat is toch het mooiste teken van respect?'
Heeft zij als jonge vrouw geen problemen met de positie van de vrouw in de Kerk? Ik heb mijn vraag nog niet helemaal gesteld, of er ontspint zich een geanimeerd gesprek tussen het drietal. Niet over welke popster nu weer welke hit schreef, wel over welke vrouw in de Kerk nu weer precies wat deed. Teresa van Avila, die werd toch ‘dokter van de Kerk' genoemd, hé? En Catharina van Sienna, bracht zij de pausen niet terug naar Rome?
‘Vrouwen hebben in de Kerk altijd een belangrijke rol gespeeld', zegt Anne-Chantal. ‘Maria is de belangrijkste persoon in de Kerk die geen God is. In het Vaticaan werken tal van vrouwen. Maar onze rol is wel anders. Als vrouwen brengen wij het geloof over, bijvoorbeeld bij onze kinderen.'
Of de drie niet bang zijn dat de Kerk met Léonard elitair wordt. ‘Nee, integendeel', zegt Chris. ‘Je hoeft je boodschap toch niet aan te passen omdat je misschien slecht in de markt ligt? Aan de essentie, zoals de verrijzenis van Christus of bijvoorbeeld de heiligheid van het leven, mag je niet raken. Tegenwoordig wordt IVF al tot vijf keer terugbetaald als je binnen de twee jaar geen kinderen hebt. Terwijl er toch andere manieren zijn, bijvoorbeeld adoptie? Embryo's weggooien omdat ze niet worden ingeplant, kan niet, zegt ons geloof heel duidelijk. Die duidelijkheid zal mensen naar de Kerk trekken.'
‘Bisschop Léonard is zo'n intelligente en hartelijke man dat de mensen echt versteld zullen staan', zegt Michel enthousiast. Hij studeerde drie jaar in Namen en leerde Léonard er persoonlijk kennen. ‘We hadden hem met ons studentenhuis uitgenodigd om te komen eten, en hij is op die invitatie ingegaan. Sindsdien ken ik hem als een man die erg dicht bij de mensen staat. Hoeveel volk zit er niet in zijn kerk? En hoeveel priesterwijdingen zijn er niet in zijn bisdom? Ga gewoon naar Namen, mevrouw, en u zult het begrijpen.'
Namen, de kathedraal van Saint-Aubain
Of ik voor een katholieke krant schrijf, wil priester Eric Fallas Quirós weten. We zitten in de sacristie van de kathedraal van Saint-Aubain, tot voor kort de thuishaven van Léonard. Fallas Quirós is kanunnik en werkte de voorbije jaren intensief met de bisschop samen.
‘Ik ken hem als een man die liturgie en schoonheid erg belangrijk vindt. Als verantwoordelijke voor de ceremonie moest ik vaak nieuwe schoenen voor hem kopen. Of een nieuw kostuum. Monseigneur Léonard wil de mensen tonen dat christen zijn iets moois is, iets om trots op te zijn.'
Is hij streng, vraag ik de kanunnik, want dat imago heeft hij toch? Fallas Quirós wikt zijn woorden. ‘Hij is streng maar teder, ferm maar sereen. Weet u, sinds mei '68 is er veel veranderd. Vroeger stond de vader in het gezin voor de strengheid, de moeder voor de tederheid. Maar tegenwoordig hebben kinderen geen enkele referentie meer, er is geen enkele vorm van autoriteit. Voor mij is monseigneur Léonard een echte vaderfiguur. Iemand die heel menselijk is, die luistert en dialogeert, maar die ook duidelijk de weg toont.'
Is dat de voorbije jaren te weinig gebeurd? Kardinaal Danneels stond veeleer als diplomatisch bekend. Fallas Quirós antwoordt zelf erg diplomatisch: ‘Ze hebben een andere stijl, kardinaal Danneels en monseigneur Léonard, maar ze verkondigen wel dezelfde boodschap. Het is niet: het evangelie volgens monseigneur Léonard. Het is: het evangelie. Maar de mensen willen tegenwoordig vooral vrijheid, een katholicisme à la carte. Dus gieten ze abortus en euthanasie in wetten, terwijl het evangelie duidelijk is: alles wat een bedreiging is voor het leven, keert zich uiteindelijk tegen de mens.'
Als we na het gesprek nog even naar de kathedraal gaan kijken, toont de deken trots de nieuwe verlichting. ‘Mooi, toch, vindt u niet? Ook de misvieringen van monseigneur Léonard waren altijd erg mooi. Hij had veel aandacht voor de teksten en de muziek. Tegenwoordig kiezen mensen vaak hun eigen teksten, los van de liturgie. Of hun eigen muziek. Maar zegt u nu zelf: Céline Dion op een begrafenis, dat gaat toch te ver?'
Antwerpen, KVHV
Het is een verzuchting die ik een dag later ook bij het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) in Antwerpen hoor. Als ik het café van afspraak binnenstap, staan de zeven jongemannen met pet en lintje meteen op. Discipline is hier het motto, en dat verwachten ze dus ook van de Kerk.
‘Kardinaal Danneels heeft zich de voorbije jaren op de vlakte gehouden, en toch is de Kerk systematisch achteruitgegaan', vindt Stijn Peeters. ‘Léonard zegt duidelijk waar de Kerk voor staat, bijvoorbeeld wat betreft de eucharistie. Waarom zouden we die richtlijnen dan niet volgen?'
‘De meerwaarde van de eucharistie vind ik niet op mijn lokale parochie', zegt Gorik Van den Bergh, de praeses van het KVHV. ‘Daar is de misviering één grote receptie geworden. De Tridentijnse mis daarentegen (de traditionele Latijnse eucharistie, red.) is een totaal andere manier om je geloof te beleven. Dat je nog moet knielen, bijvoorbeeld, leert je nederigheid.'
Maar is een mis in het Latijn nog van deze tijd? ‘Wij vinden zeker niet dat er alleen Latijnse vieringen moeten zijn,' zegt Raphaël Auwerkerken, ‘maar ik verwijs naar wat Léonard zegt: “Ik gebruik het Latijn waar ik het nodig acht.” Het credo bijvoorbeeld móet in het Latijn, want onze geloofsbelijdenis is universeel. Maar wat zie je tegenwoordig: dat mensen naar eigen goeddunken hun geloofsbelijdenis samenstellen.'
‘Ook over de priesteropleiding moeten we eens goed nadenken', vindt Auwerkerken. ‘Ik heb drie vrienden tussen 20 en 25 die priester wilden worden, maar naar het buitenland zijn gegaan omdat ze de opleiding hier te laks vonden. Priesters leren tegenwoordig meer over filosofie dan over het geloof.'
Als ik vraag of zij met hun opvattingen makkelijk gelijkgestemde zielen vinden, lachen ze even. ‘Tja, er is één café hier in Antwerpen waar we niet binnen mogen, maar er is wel interesse voor ons gedachtegoed. En hoe langer mensen lid zijn van onze vereniging, hoe sterker ze vaak groeien in hun geloof.'
Ook als dat geloof behoorlijk streng is, bijvoorbeeld in verband met seksualiteit? ‘Tja, geen seks voor het huwelijk is de norm', zegt Peter Moelans. ‘Maar we zijn allemaal zondaars, dus zijn we “hypocriet” genoeg om met die norm te kunnen omgaan', vult Dieter Peeters aan. ‘Het is de taak van elke gelovige om het ideaal zo dicht mogelijk te benaderen.'
Als ik wegga, vraag ik of ook vrouwen welkom zijn in het KVHV. ‘Natuurlijk', haasten ze zich, ‘die zijn er alleen niet bij omdat ze examens hebben.' Al hebben Van den Bergh en co wel vragen bij het ‘verderfelijke gelijkheidsstreven' dat de samenleving regeert. ‘De Kerk is altijd door mannen geleid, waarom zou je aan die tradities raken? Natuurlijk verandert de samenleving, maar stel je voor dat de Kerk daar altijd rekening mee moest houden. Zij biedt net continuïteit in een complexe maatschappij.'
Kerk van Pius X, Antwerpen
Als ik na mijn ontmoeting met het KVHV naar huis rijd, besluit ik nog even langs de kerk van Pius X te gaan, een groep binnen de katholieke kerk die nog strikt de Latijnse ritus volgt. Voor de eucharistieviering ben ik te laat, maar ik tref wel enkele gelovigen die net de kerk buitenkomen. En die hun vreugde over de aanstelling van Léonard, niet onder stoelen of banken steken. ‘Natuurlijk zijn wij blij', zegt een wat oudere man. ‘De vorige aartsbisschop leek nergens op. Alles kon onder Danneels: abortus, stamcelonderzoek... Wellicht wordt de Latijnse ritus ook onder Léonard niet de norm, maar ik hoop toch dat hij veel zal veranderen.'
Vreest hij niet dat Léonard net gelovigen weg zal jagen? ‘Maar nee', zegt zijn echtgenote, ‘de mensen zullen net achter hem aan lopen — of toch de normale mensen. Maar van wie komt ook de kritiek op Léonard: van een socialistische vrouw uit de Walen en van onze vriend mijnheer Torfs. Met hen gaan we toch geen rekening houden?'
Namen, basiliek van Saint-Aubain
De dag erop zak ik nog één keer naar Namen af, en krijg ik onverwacht een kans om een Latijnse mis te volgen: als ik op de middag nog eens naar de kathedraal ga kijken, komen zachte gezangen me tegemoet. Zes mensen zitten geknield voor het altaar, de priester staat met zijn rug naar hen toe en doet de liturgie voornamelijk in het Latijn. Bij de communie wordt de hostie op de tong gelegd.
De stilte in het immense gebouw en de rituelen doen haast onwerkelijk aan; enkele meters verderop nemen mensen lunchpauze of gaan ze shoppen. Na de viering vraag ik enkele gelovigen hoe ze zich voelen bij de aanstelling van Léonard. ‘Een beetje triest, hé, omdat hij hier vertrekt, maar vooral erg blij', zegt een oudere dame. ‘De wereld is in verval, mevrouw. De politiek bemoeit zich met alles — euthanasie, abortus — maar alleen de religie heeft daar een antwoord op. Mensen hebben religie nodig, en ik kan het weten, want ik ben verpleegster.'
Maar wat vind ik zelf, wil de dame naast haar plots weten. Ik zeg haar dat ik bang ben dat Léonard een elitaire Kerk wil. ‘Daar hoeft u niet voor te vrezen, mevrouw', is haar antwoord. ‘Léonard sluit niemand uit. Wist u dat hij hier bijeenkomsten houdt voor homoseksuelen, voor gescheiden mensen? Maar zijn taak zal niet makkelijk zijn, hij zal lijden, dat staat vast.'
Ik zit al in mijn auto als de dames plots op het raam kloppen. Dat ze me nog succes willen wensen. En dat ze voor me zullen bidden, zoals ze ook voor Léonard doen.