PDA

Bekijk Volledige Versie : De Profeet is ook maar een mens



super ick
01-05-10, 16:34
De Profeet is ook maar een mens

Iran tijdens Khomeini

Nahed Selim
Nahed Selim vraagt zich af hoe het toch komt dat haar broeders en zusters in het geloof zich zo vaak beledigd voelen. „Een fatwa is in wezen een masker, bedoeld om de kwetsbaarheid van de Profeet te verbergen.”


Het is alweer twintig jaar geleden. Mijn zoontje was bijna twee en ik had het in die tijd te druk om me bezig te houden met beledigingen van de Profeet. Op een dag hoorde ik tijdens de koffiepauze op mijn werk voor het eerst van de fatwa tegen Salman Rushdie vanwege zijn roman ’De duivelsverzen’. Het boek had ik nog niet gelezen en van Rushdie had ik nauwelijks gehoord.

Later zocht ik de tekst van de fatwa op: „Ik deel de trotse moslimgemeenschap van de wereld mee”, zei ayatollah Khomeini, „dat de schrijver van het boek ’De duivelsverzen’, dat zich keert tegen de islam, de Profeet en de Koran, en dat iedereen die [...] betrokken is geweest bij de publicatie van het boek, ter dood is veroordeeld. Ik vraag alle moslims, waar dan ook, hen te executeren zodat niemand meer de heiligheid van de islam zal durven beledigen. Wie deze lieden doodt zal terwijl hij dit doet worden gezien als martelaar en direct naar de hemel gaan.”

Ik was verbijsterd. Een doodvonnis vanwege een boek? Hoe primitief! Is het leven van een mens dan zo weinig waard? Hoe gevaarlijk kan een boek zijn voor een wereldreligie die al veertien eeuwen meegaat? Als dat zo zou zijn, dan heeft die religie geen levensvatbaarheid, geen bestaansrecht meer.

Wat mij vooral stoorde was de enorme eigendunk waaraan Khomeini blijkbaar leed. Wie dacht hij wel te zijn dat hij alle moslims meende te kunnen commanderen?

Ik had de man nooit gemogen, hoewel hij zeer populair was. Een islamitische revolutie vond ik een contradictio in terminis. Destijds was ik al van mening dat zulke religieuze opstanden de beschaving alleen maar eeuwen achteruit konden zetten. Zodra Khomeini in 1979 – toevallig hetzelfde jaar dat ik naar Nederland kwam – de macht in handen kreeg, maakte hij duidelijk dat hij zijn islamitische revolutie naar de hele regio wilde exporteren. Ik prees mezelf gelukkig dat ik net op tijd naar het Westen was vertrokken.

Maar toen ik foto’s zag van demonstraties in Den Haag en in Rotterdam, waarbij boze mannen ’Rushdie moet dood’ riepen, en de brand staken in een pop die de schrijver moest voorstellen – toen kreeg ik pijn in mijn maag. Het leken wel de Middeleeuwen. Ik kon alleen maar denken: als Nederland hieraan niets doet, is straks het einde zoek. Ik hoorde van boekverbrandingen in Pakistan en India waarbij wedstrijdjes werden gehouden: wie kon de meeste boeken verbranden. Ook in het Engelse Bradford en Birmingham waren openbare boekverbrandingen. Desondanks hoopte ik dat niemand de fatwa serieus zou nemen.

IJdele hoop, helaas. Rushdie moest gelijk onderduiken. In drie dagen tijd kwamen zes mensen om tijdens gewelddadige demonstraties, en vielen er 160 gewonden.

En de fatwa gold niet alleen voor de auteur maar ook voor uitgevers, boekwinkeliers en vertalers. „Het was een uiterst surrealistisch gevoel”, vertelde de Nederlandse vertaalster Marijke Emeis in ’Andere tijden’. „Alsof je meedoet in een verkeerde film.” Zij kreeg politiebewaking. In opdracht van de BVD reed de politie een aantal keren per dag langs haar huis. Verder kon Emeis via een rechtstreeks alarmnummer snel hulp inroepen en stond ze in contact met het ministerie van justitie. In eerste instantie kon Emeis niet bevatten dat er een prijs stond op haar hoofd. Maar ondanks haar angst heeft ze nooit overwogen om de vertaalopdracht terug te geven. Zij is een ware heldin die niet voor terreur zwichtte. Op haar en haar gelijken moeten we in Nederland heel zuinig zijn. Heldendom is hier niet bepaald breed gezaaid. Kan de koningin haar niet alsnog ridderen?

Marijke Emeis had geluk.

Dat kan niet gezegd van de Japanse vertaler, Hitoshi Igarashi. Hij werd in 1991 vermoord. Op 3 juli van hetzelfde jaar werd de Italiaanse vertaler, de 61-jarige Ettore Capriolo, met een mes neergestoken in zijn appartement in Milaan. In 1993 raakte William Nygaard, de Noorse uitgever, gewond bij een aanslag in de buurt van zijn huis. Aziz Nesin, de Turkse vertaler, was doelwit van een aanslag in een hotel waarbij 37 mensen het leven lieten. Gelukkig overleefde hij het.

Een paar jaar na de fatwa moest ik tolken voor een man die beweerde bezig te zijn met een Koerdische vertaling van ’De duivelsverzen’. Hij was, toen dat bekend raakte, hals over kop uit zijn land vertrokken en naar Nederland gekomen. Het enige wat hij bij zich had was zijn incomplete manuscript – althans dat was zijn verhaal.

Als dat klopte, dan hoop ik voor hem dat hij een status heeft gekregen en nu in de anonimiteit leeft. In het huidige Nederland riskeert hij namelijk vervolging zodra een paar moslims piepen dat ze zich nog steeds beledigd voelen door ’De duivelsverzen’. Er zijn inmiddels genoeg advocaten die maar al te graag beledigde moslims willen vertegenwoordigen.

De fatwa tegen Rushdie was het begin. Daarna is het fatwa’s gaan regenen. Taslima Nasrin, Lars Vilks en vele anderen zouden volgen.

Hoe komt het toch dat mijn broeders en zusters in het geloof zich zo vaak beledigd voelen? Zelfs een teddybeer die Mohammed heette, bracht in 2007 duizenden uitzinnige moslims in de straten van Khartoem op de been. ’Dood aan de Engelse lerares!’, riepen zij.

Vanwaar toch die woede?

Het antwoord luidt: deze moslims worden door hun geestelijken aangemoedigd, om niet te zeggen bevolen om boos te demonstreren. Ik geloof niet dat ik een geheim verraad als ik zeg dat demonstraties in dictaturen en in moslimlanden – afgezien van voedselrellen – nooit spontaan ontstaan. In het geval van de Rushdie-rellen waren er eerst fragmenten uit de roman voorgelezen in de moskee. Daarna ging de menigte demonstreren en boeken verbranden. Je kunt rustig stellen dat het ontstaan van zulke rellen altijd een bewuste beslissing is van de geestelijken – die daarin gestimuleerd worden door rijke islamitische landen. Tot op de dag van vandaag zijn er mensen die Rushdie de schuld geven van die fatwa. Hij had die als het ware over zichzelf opgeroepen. Onzin natuurlijk.

De geestelijken werden boos omdat Rushdie een geheim verried dat tot dusver wel bij deskundigen, maar niet bij de massa bekend was. Een geheim dat bovendien velen aan het twijfelen zou kunnen brengen, mochten ze kennis nemen van zijn roman. Het geheim ondermijnt het gezag van de Profeet en de absolute waarheid van zijn boodschap.

De titel die Salman Rushdie voor zijn boek koos, heeft hij niet zelf bedacht. ’De duivelsverzen’ is gebaseerd op een verhaal dat in de islamitische geschriften al eeuwen bekend is. De titel refereert aan een paar verzen uit soera 53, ’De Ster’. Later zou de Profeet de verzen hebben weggehaald en door andere vervangen.

De oorspronkelijke verzen gaan over drie godinnen die vereerd werden door de heidense Arabieren. Zij aanbaden, vóór de komst van de islam, talloze goden en godinnen. In de Kaäba in Mekka, toen ook al een bedevaartsplaats, stonden maar liefst 360 afgodsbeelden, één voor elke dag. De uitbaters van de Kaäba verdienden daar veel geld aan; daarom bestreden zij Mohammed die al die goden en godinnen wilde verbieden en vervangen door één God, Allah. Drie godinnen – al-Laat, al-Uzza en Manaat – waren het populairst. Wel bijzonder trouwens, dat zo’n supermacho volk drie vrouwelijke goden het diepst vereerde.

Het geloof in de drie godinnen was zo sterk dat Mohammed op een gegeven moment een concessie wilde doen door ze in de Koran te noemen en te beschrijven als verheven kraanvogels die tussen God en de mensen konden bemiddelen. Maar Mohammed trok de verzen weer in. Hij zei dat niet aartsengel Gabriël, maar de duivel de verzen op zijn tong had gelegd. Hij zag in dat dit compromis niet kon samengaan met het absolute monotheďsme dat hij propageerde.

Wel jammer. Het zou niet gek zijn geweest, een God met drie vrouwelijke assistenten. Hadden de vrouwelijke gelovigen vast ook leuk gevonden.

Tegelijkertijd was het natuurlijk een enorme blunder. Een profeet moet kunnen onderscheiden of iets hem door de duivel of door God wordt ingefluisterd. Stel je voor dat de duivel hem nog meer dingen op de tong heeft gelegd, hoe weten we dan zeker dat die niet in de Koran terecht zijn gekomen?

De Profeet zelf was er ook bedroefd over. Maar Allah troostte hem door te zeggen dat deze vergissing wel vaker was begaan. Dit lezen we in soera 22:52, het hoofdstuk ’De Bedevaart’:

„En vóór jou hebben Wij geen enkele Boodschapper of Profeet gestuurd, zonder dat hem, wanneer hij iets wenste, dit door de duivel werd ingefluisterd. Maar God maakt alles ongedaan wat de duivel influistert en God legt al Zijn verzen vast. God is alwetend en wijs.”

Geen enkele profeet, kortom, kan het onderscheid maken tussen de woorden van God en die van de duivel. (En wij maar denken dat die profeten alles veel beter kunnen.) In plaats van de duivelsverzen kwamen er verzen die laten zien hoe beledigd Allah was dat de mensen hem drie godinnen wilden opdringen om de goddelijkheid met hem te delen. Wees eerlijk, zei hij, jullie mensen hebben toch ook liever mannelijke kinderen? Vervolgens zei Allah dat hij die verdeling – voor jullie de mannen en voor hem de vrouwen – oneerlijk vond.

In zijn boek over de islam in India merkt Wilfred Cantwell Smith op dat het bekritiseren van de Profeet een grotere woede oproept bij moslims dan het bekritiseren van God of zelfs het ontkennen van het bestaan van God. Terecht vraagt hij zich af of moslims Mohammed meer vereren dan Allah. Zelf komt hij met de verklaring dat het moslimgeloof draait om het karakter van de Profeet. De moslim neemt hem als het hoge voorbeeld voor zijn eigen gedrag, moraal en manier van leven. Smith denkt dat moslims dezelfde verering voor Mohammed hebben als christenen voor Jezus. Ik denk dat dat klopt. Officieel is hij slechts een boodschapper. Maar God blijft een abstractie waarmee identificatie moeilijk is, terwijl Mohammed een tastbare, menselijke gedaante heeft die je kunt imiteren.

Het probleem is wel dat Mohammed uitsluitend bestaat in verhalen. Er zijn geen afbeeldingen van hem. De moslimgelovige moet die verhalen dus zoveel mogelijk bewaken. Hij moet ze in zijn hart beschermen om zijn geloof en de verering in stand te kunnen houden. Als in die verhalen gaten vallen, tast dat zijn geloof aan.

Een fatwa is in wezen een masker, bedoeld om de kwetsbaarheid van de Profeet te verbergen. Hij is kwetsbaar omdat zijn tekortkomingen niet opgewassen zijn tegen de moderniteit.

Maar een religie kan niet overeind gehouden worden met bedreigingen, fatwa’s en geweld. Een dergelijke religie mist de innerlijke kracht om gelovigen werkelijk aan zich te binden. Afschrikwekkend werkt het allemaal wel, zelfs in een niet-islamitisch land. Niemand, moslim of niet, durft nog iets onwelgevalligs over de Profeet te zeggen.

Gelukkig zijn er meer moslims dit een slechte ontwikkeling vinden. Het zou goed zijn als wij dat duidelijker maakten. Wij moeten geen marionetten willen zijn in de handen van wrede ayatollahs.

tanger'73
02-05-10, 01:27
zelf heb ik er totaal niks van gemerkt, maar achteraf gezien was deze hele heisa rondom een boek tamelijk overtrokken.

Eke
02-05-10, 09:12
Maar een religie kan niet overeind gehouden worden met bedreigingen, fatwa’s en geweld. Een dergelijke religie mist de innerlijke kracht om gelovigen werkelijk aan zich te binden.


Gelukkig zijn er meer moslims dit een slechte ontwikkeling vinden. .

S.I., helemaal eens met bovenstaande.

Ik krijg niet het idee dat de Nederlandse moslims voor geweld kiezen als oplossing voor hun religieuze problemen, uitzonderingen daargelaten. Jij dan ?

Toch heeft dit geweld z'n neerslag ook in Nederland. Het beinvloedt de visie op de Islam en de moslims. Dus de impact ervan is groter dan het geweld 'daar' ter plekke.

En met die impact moeten de samenlevingen en de mensen in die samenlevingen dealen. Door openheid, denk ik.

super ick
02-05-10, 12:19
Het gaat niet alleen om geweld 'daar'. Ook het geweld hier, al is het een uitzondering, heeft een enorme impact. Neem Theo van Gogh. Het is niet ver zoeken naar mensen die vinden dat hij zijn verdiende loon heeft gehad.
Vooral de jeugd. Misschien uit stoerigheid maar het geeft wel aan hoe het tussen de oortjes zit.

Eke
02-05-10, 15:12
Het gaat niet alleen om geweld 'daar'. Ook het geweld hier, al is het een uitzondering, heeft een enorme impact. Neem Theo van Gogh. Het is niet ver zoeken naar mensen die vinden dat hij zijn verdiende loon heeft gehad.
Vooral de jeugd. Misschien uit stoerigheid maar het geeft wel aan hoe het tussen de oortjes zit.

De moord op Theo van Gogh vind ik heel erg. Hij kon keihard vrouwen voor aap zetten ,zeuren over Godsdienst, Joden, Moslims, hen ook onderwerp van z'n grappen maken,ect. Maar hij kon ook weer ontwapenen als je zijn ''taal" verstond en charmeren.
Van binnen was het een lieverdje.

Mohammed B. heeft dat niet begrepen. Als je leest in de Koran dat God in de eerste plaats vol erbarmen is zou je je daaraan mogen spiegelen.


Mensen die vinden dat Theo z'n verdiende loon heeft gehad .......kunnen bijsturen als ze er meer over te weten komen. Van Gogh zag zichzelf als een komiek. ("Dorpsgek")

Geweld verpest. Superick, je zult toch vertrouwen moeten ontwikkelen als je verder wilt. Vertrouwen dat moslims gewone Nederlanders zijn.

super ick
02-05-10, 20:52
De moord op Theo van Gogh vind ik heel erg. Hij kon keihard vrouwen voor aap zetten ,zeuren over Godsdienst, Joden, Moslims, hen ook onderwerp van z'n grappen maken,ect. Maar hij kon ook weer ontwapenen als je zijn ''taal" verstond en charmeren.
Van binnen was het een lieverdje.

Mohammed B. heeft dat niet begrepen. Als je leest in de Koran dat God in de eerste plaats vol erbarmen is zou je je daaraan mogen spiegelen.


Mensen die vinden dat Theo z'n verdiende loon heeft gehad .......kunnen bijsturen als ze er meer over te weten komen. Van Gogh zag zichzelf als een komiek. ("Dorpsgek")

Geweld verpest. Superick, je zult toch vertrouwen moeten ontwikkelen als je verder wilt. Vertrouwen dat moslims gewone Nederlanders zijn.

Maak je over mij persoonlijk geen zorgen Eke. Ik beschrijf alleen een tendens.
Een kleine groep kan een grote impact hebben.
Zie het voetbalgeweld. 200 hersenlozen verzieken dat voor honderdduizend anderen. Week in week uit, al een jaartje of 25 lang.
Dat gaat ook op voor een kleine groep Mocro's.

Eke
02-05-10, 21:25
Maak je over mij persoonlijk geen zorgen Eke. Ik beschrijf alleen een tendens.
Een kleine groep kan een grote impact hebben.
Zie het voetbalgeweld. 200 hersenlozen verzieken dat voor honderdduizend anderen. Week in week uit, al een jaartje of 25 lang.
Dat gaat ook op voor een kleine groep Mocro's.

Wijze woorden, Super :)

super ick
03-05-10, 08:52
Wijze woorden, Super :)

Ja he? Soms sta ik verbaasd van mijzelf.