naam
19-05-10, 14:36
RABAT/CASABLANCA - Mag een man zijn vrouw slaan, niet bont en blauw, maar een tikje? Mag een vader zijn dochter opsluiten als ze haar maagdelijkheid riskeert? Dat zijn zo wat kwesties waarover islamitische geleerden in Marokko de afgelopen tijd fatwa’s hebben doen uitgaan. En het antwoord was in beide gevallen: ja, het mag.
Voor Ahmed Toufiq, de Marokkaanse minister van Islamitische Zaken, is de maat vol. Marokkanen krijgen dagelijks nieuwe fatwa’s voor de kiezen die elkaar soms ook nog tegenspreken. Het is een ‘chaos’, zegt Toufiq in de krant Al Massae. ‘Belachelijk dat iedereen tegenwoordig maar wat roept zonder kennis van zaken.’
Afgelopen zaterdag riep hij de Hoge Raad van Oulema bijeen, in Marokko het hoogste orgaan van islamitische schriftgeleerden, om de wildgroei van fatwa’s te bespreken. Het standpunt van Toufiq: alleen de fatwa’s van de Hoge Raad van Oulema moeten worden nagevolgd, met alle andere moet iedereen zelf maar weten wat hij doet.
Religieuze adviezen
Fatwa’s zijn even niet meer weg te denken uit de discussies in Marokko. Officieel zijn fatwa’s niet meer dan religieuze adviezen, maar plotseling lijkt het of ze de zwaarte van wetten hebben gekregen. Dat komt doordat er volgens liberale moslims vooral bizarre fatwa’s worden afgescheiden en ze volgen elkaar bovendien in een steeds hoger tempo op.
De stroom van omstreden fatwa’s begon eind 2008, toen de wahabitische mufti Al-Maghraoui beweerde dat 9-jarige meisjes mogen trouwen. Ter verklaring zei hij dat ‘sommige meisjes van 9 het in bed beter doen dan vrouwen van 20 of ouder’. Groot was de verontwaardiging in Marokko. De overheid liet de koranscholen van de mufti sluiten en een advocaat deed aangifte tegen hem.
‘Deze fatwa behoort tot een totaal absurd universum’, sprak Abdelbari Zemzemi, parlementariër en islamitisch schriftgeleerde. Maar vervolgens kwam Zemzemi zelf met een fatwa die zwangere vrouwen toestaat wijn te drinken als ze daar zin in hebben. Dat vonden veel Marokkanen evenzeer absurd, en niet alleen omdat alcohol verboden is in de islam.
Dagelijks nieuwe
Sinds kort is bij verlichte moslims ergernis ontstaan over de conservatieve krant Attajdid, die dagelijks nieuwe fatwa’s is gaan afdrukken. Attajdid is de spreekbuis van de PJD, de enige islamitische partij die in Marokko is toegestaan. Tegenstanders van de PJD keren zich nu tegen de fatwa-actie van de krant.
Volgens de socialistische partij PSU zijn sommige fatwa’s zelfs in strijd met de Marokkaanse wet. Een van de fatwa’s in Attajdid bepaalt bijvoorbeeld dat een werkzoekende smeergeld mag betalen om een baan te krijgen, als alle andere mogelijkheden zijn uitgeput. Dat gaat te ver, vindt de PSU.
De mensenrechtenorganisatie AMDH viel over de fatwa waarin vrouwen wordt verboden naar een mannelijke arts te gaan als er een vrouwelijke arts in de buurt is. De AMDH vindt het hele systeem van fatwa’s onhoudbaar, omdat het tegen de vrijheid van het individu is.
Service aan de lezer
Directeur Mustapha Khalfi van Attajdid haast zich te zeggen dat de meerderheid van de fatwa’s in zijn krant afkomstig is van officiële islamitische geleerden. ‘Het is een service aan de lezer’, zegt hij. ‘Er is geen enkele verplichting onze fatwa’s op te volgen, we willen alleen meedoen aan een religieuze vernieuwing in Marokko, wij zijn voorstander van dynamiek in de islam.’
Mourad Errarhib, coördinator van de Friedrich Ebert Stiftung, een Duitse discussieclub in Rabat, ziet het anders. Volgens hem ontstaat onder orthodoxe moslims in Marokko een nervositeit over de moderne tijd die oprukt. ‘Er komen steeds meer muziekfestivals, vrouwen lopen lichtelijk naakt op het strand. Met al die fatwa’s willen de islamisten druk uitoefenen op de voorstanders van dit soort ontwikkelingen.’
Maar ernstig is het allemaal niet, aldus Errarhib. Allerlei ‘freelance mufti’s’ roepen volgens hem maar wat. ‘Achter al de fatwa’s zit geen grote politieke kracht, Marokko ontwikkelt zich niet in de richting van de orthodoxie. Het is eerder een teken van het omgekeerde. De orthodoxen reageren op moderne tendensen in de maatschappij.’
Ook Zemzemi, de man die zwangere vrouwen wijn wil laten drinken, vindt het prima dat allerlei zelfbenoemde islamdeskundigen fatwa’s uitvaardigen. Met de meeste fatwa’s is hij het niet eens, maar hij vindt het positief dat hierdoor een discussie op gang komt. ‘Alles wordt zo besproken en langzamerhand verdwijnen de taboes.’
En, dit wil hij nog kwijt: ‘Ik heb nooit gezegd dat zwangere vrouwen dronken moeten worden. Ik heb gezegd dat ze best een glaasje wijn kunnen drinken als ze daaraan behoefte hebben.’
Voor Ahmed Toufiq, de Marokkaanse minister van Islamitische Zaken, is de maat vol. Marokkanen krijgen dagelijks nieuwe fatwa’s voor de kiezen die elkaar soms ook nog tegenspreken. Het is een ‘chaos’, zegt Toufiq in de krant Al Massae. ‘Belachelijk dat iedereen tegenwoordig maar wat roept zonder kennis van zaken.’
Afgelopen zaterdag riep hij de Hoge Raad van Oulema bijeen, in Marokko het hoogste orgaan van islamitische schriftgeleerden, om de wildgroei van fatwa’s te bespreken. Het standpunt van Toufiq: alleen de fatwa’s van de Hoge Raad van Oulema moeten worden nagevolgd, met alle andere moet iedereen zelf maar weten wat hij doet.
Religieuze adviezen
Fatwa’s zijn even niet meer weg te denken uit de discussies in Marokko. Officieel zijn fatwa’s niet meer dan religieuze adviezen, maar plotseling lijkt het of ze de zwaarte van wetten hebben gekregen. Dat komt doordat er volgens liberale moslims vooral bizarre fatwa’s worden afgescheiden en ze volgen elkaar bovendien in een steeds hoger tempo op.
De stroom van omstreden fatwa’s begon eind 2008, toen de wahabitische mufti Al-Maghraoui beweerde dat 9-jarige meisjes mogen trouwen. Ter verklaring zei hij dat ‘sommige meisjes van 9 het in bed beter doen dan vrouwen van 20 of ouder’. Groot was de verontwaardiging in Marokko. De overheid liet de koranscholen van de mufti sluiten en een advocaat deed aangifte tegen hem.
‘Deze fatwa behoort tot een totaal absurd universum’, sprak Abdelbari Zemzemi, parlementariër en islamitisch schriftgeleerde. Maar vervolgens kwam Zemzemi zelf met een fatwa die zwangere vrouwen toestaat wijn te drinken als ze daar zin in hebben. Dat vonden veel Marokkanen evenzeer absurd, en niet alleen omdat alcohol verboden is in de islam.
Dagelijks nieuwe
Sinds kort is bij verlichte moslims ergernis ontstaan over de conservatieve krant Attajdid, die dagelijks nieuwe fatwa’s is gaan afdrukken. Attajdid is de spreekbuis van de PJD, de enige islamitische partij die in Marokko is toegestaan. Tegenstanders van de PJD keren zich nu tegen de fatwa-actie van de krant.
Volgens de socialistische partij PSU zijn sommige fatwa’s zelfs in strijd met de Marokkaanse wet. Een van de fatwa’s in Attajdid bepaalt bijvoorbeeld dat een werkzoekende smeergeld mag betalen om een baan te krijgen, als alle andere mogelijkheden zijn uitgeput. Dat gaat te ver, vindt de PSU.
De mensenrechtenorganisatie AMDH viel over de fatwa waarin vrouwen wordt verboden naar een mannelijke arts te gaan als er een vrouwelijke arts in de buurt is. De AMDH vindt het hele systeem van fatwa’s onhoudbaar, omdat het tegen de vrijheid van het individu is.
Service aan de lezer
Directeur Mustapha Khalfi van Attajdid haast zich te zeggen dat de meerderheid van de fatwa’s in zijn krant afkomstig is van officiële islamitische geleerden. ‘Het is een service aan de lezer’, zegt hij. ‘Er is geen enkele verplichting onze fatwa’s op te volgen, we willen alleen meedoen aan een religieuze vernieuwing in Marokko, wij zijn voorstander van dynamiek in de islam.’
Mourad Errarhib, coördinator van de Friedrich Ebert Stiftung, een Duitse discussieclub in Rabat, ziet het anders. Volgens hem ontstaat onder orthodoxe moslims in Marokko een nervositeit over de moderne tijd die oprukt. ‘Er komen steeds meer muziekfestivals, vrouwen lopen lichtelijk naakt op het strand. Met al die fatwa’s willen de islamisten druk uitoefenen op de voorstanders van dit soort ontwikkelingen.’
Maar ernstig is het allemaal niet, aldus Errarhib. Allerlei ‘freelance mufti’s’ roepen volgens hem maar wat. ‘Achter al de fatwa’s zit geen grote politieke kracht, Marokko ontwikkelt zich niet in de richting van de orthodoxie. Het is eerder een teken van het omgekeerde. De orthodoxen reageren op moderne tendensen in de maatschappij.’
Ook Zemzemi, de man die zwangere vrouwen wijn wil laten drinken, vindt het prima dat allerlei zelfbenoemde islamdeskundigen fatwa’s uitvaardigen. Met de meeste fatwa’s is hij het niet eens, maar hij vindt het positief dat hierdoor een discussie op gang komt. ‘Alles wordt zo besproken en langzamerhand verdwijnen de taboes.’
En, dit wil hij nog kwijt: ‘Ik heb nooit gezegd dat zwangere vrouwen dronken moeten worden. Ik heb gezegd dat ze best een glaasje wijn kunnen drinken als ze daaraan behoefte hebben.’