Het gesprek tussen Godfried Danneels en het slachtoffer

[Marsipulami]

8 april: Het gesprek tussen Godfried Danneels en het slachtoffer

Zaterdag 28 augustus 2010

Kardinaal Danneels blijft erbij: nooit heeft hij geprobeerd het schandaal-Vangheluwe in de doofpot te stoppen. Photo News

Het slachtoffer komt de kamer binnen waar Godfried Danneels en Roger Vangheluwe al aanwezig zijn. Er is wat geroezemoes over en weer.
Vangheluwe: 'Het voorstel is dat S. eerst met de kardinaal een momentje spreekt.'

Slachtoffer: 'Ik dacht dat het de andere kardinaal zou zijn?'

Vangheluwe: 'We hebben maar één kardinaal, toch?'

Slachtoffer: 'Maar ja, we dachten dat het de aartsbisschop ging zijn.'

Vangheluwe: 'Maar je hebt toch de kardinaal gevraagd?'

Roger Vangheluwe gaat naar buiten.

Danneels: 'S., zet u. Zeg ne keer.'

Slachtoffer: 'Dus ik ben mijn hele jeugd misbruikt geweest van mijn nonkel Roger. Seksueel en nu nog altijd geestelijk, en ik vind dat ik daar iets moet mee doen, dat ik de plicht heb om dat te melden aan een hogere instantie.'

Danneels: 'Wat zou je nu eigenlijk willen? Ik ken het verhaal, hij heeft het mij al verteld. Je moet het dus niet allemaal opnieuw vertellen. Maar wat zou je nu eigenlijk willen dat ik doe?'

Slachtoffer: 'Ik geef de verantwoordelijkheid aan jullie, ik kan er niet over beslissen, ik heb die last op mijn schouders en ik wil van die last verlost zijn en die last aan jou geven. Dat is mijn bedoeling.'

Danneels: 'Ja...'

Slachtoffer: 'En dat jullie dan doen wat jullie vinden dat er gedaan moet worden, want ik weet ook niet hoe heel het systeem werkt, dus...'

Danneels: 'Wens je dat dat bekend wordt gemaakt, eigenlijk?'

Slachtoffer: 'Euuhm, ik laat het aan jullie.'

Danneels: 'Eigenlijk, monseigneur gaat volgend jaar zijn ontslag geven. Eigenlijk zou het beter zijn dat je wacht.'

Slachtoffer: 'Nee, nee, nee.'

Danneels: 'Als je dat nu doet, gaat er gespeculeerd worden, hé.'

Slachtoffer: 'Dat mag, dan is het de verantwoordelijkheid van jullie om die speculaties op te lossen.'

Danneels: 'Maar dat kunnen wij niet oplossen.'

Slachtoffer: 'Maar dat kan ik ook niet oplossen, ik geef het dan liever aan jullie.'

Danneels: 'Wel, ik zou veronderstellen dat we misschien beter een datum afwachten naar volgend jaar, wanneer hij normaal gezien ontslag neemt.'

Slachtoffer: 'Nee, ik ga daar niet mee akkoord. En in glorie afscheid nemen... Nee, ik kan dat niet. Of het ware dat jullie vinden dat de doofpottechniek terug gebruikt moet worden zoals je al zoveel jaren doet. Dan ga ik daar moeten leren mee leven, maar euh...'

Danneels: 'Maar ik heb daar geen gezag over monseigneur Vangheluwe.'

Slachtoffer: 'En wie dan wel?'

Danneels: 'Eigenlijk niemand, tenzij de paus.'

Slachtoffer: 'Awel, ik heb gevraagd om met zijn werkgever te spreken, en ik heb niet gezegd wie dat moest zijn. Ik heb de paus ook genoemd.'

Danneels: 'Nu heb ik niets meer te zeggen, ik ben afgetreden.'

Slachtoffer: 'Ah ja, wat doe ik hier dan eigenlijk? Dan zouden we beter een afspraak regelen met de paus, zeker?'

Danneels: 'Of met de nieuwe aartsbisschop.'

Slachtoffer: 'Ik weet het niet. Jij zegt dat de paus zijn baas is, dus moeten we naar daar gaan en niet naar de aartsbisschop.'

Danneels: 'We hebben geen gezag over de andere bisschoppen. We zijn alleen. eigen baas.'

Slachtoffer: 'Dan gaat het misschien via u kunnen gaan, dat jij een afspraak kan regelen met de paus, en dan gaan we daar naartoe. Het is nu al 42 jaar dat ik daaronder lijd en ik wil dat niet meer. Ik kan niet meer zwijgen, ik kan dat niet. En ik wil dat niet alles zo laten. Het heeft een veel te grote impact in de familie, in alles, in de relatie met mijn vrouw, in alles. Ik ben dat leven beu en dat blijft zo'n invloed hebben. Ik wil daar van af. Ik ben op de leeftijd gekomen dat ik vrij door het leven wil gaan.'

Danneels: 'Eigenlijk de eerste verantwoordelijkheid ligt bij hem, hé, en niet bij zijn oversten.'

Slachtoffer: 'Maar ja, als hij niets wil doen, wat moet er dan'

Danneels: 'Wat vraag je van hem dat hij zou aftreden?'

Slachtoffer: 'Maar dat moet hij beslissen. Ik wil het gewoon melden, dat is het. Je verlangt dat ik iets zeg dat ikzelf niet kan zeggen. Ik kan dat niet. Ik weet niet hoe het verder moet. Ofwel moet ik een andere manier zoeken om dat voor mij een volledigheid te geven. En voor vandaag had ik verlangd dat hij openlijk de biecht spreekt tegenover de familie. Dat hij zegt: Ik heb die dingen gedaan. Terwijl iedereen erbij is.'

Danneels: 'Hij zal dat doen.'

Slachtoffer: 'Dat had ik voor vandaag verwacht. Dat kunnen we beter direct doen en dan zien we wel. Als er niets gebeurt, dan ga ik naar de paus.'

Danneels: 'De paus is niet zo makkelijk te bereiken, hoor.'

Slachtoffer: 'Maar jij kunt dat toch regelen? Het is toch belangrijk genoeg, denk ik, om dat hogerop te melden? Of u zou het liever gerust laten, dat is de bedoeling waarschijnlijk?'

Danneels: 'Ik heb daar niets mee te maken.'

Slachtoffer: 'Ik vraag me dan af wat je hier eigenlijk doet. Ik had gevraagd om zijn overste te spreken en dat is blijkbaar zo niet.'

Danneels: 'Ik kan toch ook raad geven?'

Slachtoffer: 'Als ik iets op mijn werk verkeerd doe, dan gaat het ook naar mijn baas. Ik dacht van het op dezelfde manier te doen.'

Danneels: 'Het is eigenlijk hij die verantwoordelijk is voor een zaak die eigenlijk niet goed is.'

Slachtoffer: 'Wat denkt u erover?'

Danneels: 'Dat dat niet mag'

Slachtoffer: 'Dat dat niet mag en dat dat niet kan en dat hij die functie niet kan behouden, dat denk ik toch, dat zou toch de normaalste reactie moeten zijn. Hoe kan je nog zo schijnheilig door het leven gaan?'

Danneels: 'Ge moet dat aan hem vragen.'

Slachtoffer: 'Maar ik vraag raad aan u.'

Danneels: 'Och ja Ge kunt ook vergiffenis vragen, hé, en uw schuld bekennen.'

Slachtoffer: 'Aan wie moet ik vergiffenis vragen? Ik moet toch geen vergiffenis vragen.'

Danneels: 'Hij kan dat doen, 't is waar.'

Slachtoffer: 'En daarmee zou de kous af zijn'

Danneels: 'Ik weet niet of je daarmee voordeel zou doen door het aan de grote klok te hangen, noch voor u noch voor hem.'

Slachtoffer: 'Ik denk nog altijd dat de slachtoffers hun privacy hebben. Er moeten geen namen genoemd worden.'

Danneels: 'Maar ja, zo breng je hem in een moeilijk parket.'

Slachtoffer: 'Ik zit ook al heel mijn leven in een moeilijk parket. Ik ben niet meer van plan om nog medelijden te hebben. Ik wil die strijd afronden. Het moet gedaan zijn voor mij, dat ik eindelijk een keer in het reine kom met mezelf, dat ik doe wat ik moet doen. Ik heb in een katholieke school gezeten en ben katholiek opgevoed. Ik zie heel dat instituut wankelen, ik lees ook de kranten, dus ik vind dat een plicht om dat te doen. Hoe kan ik mijn kinderen in iets doen geloven met zo'n achtergrond? Dat gaat toch niet? Dan verschuif je het gewoon altijd naar de volgende generatie. En alles blijft gelijk het is, en dat is niet de bedoeling van de Kerk.'

Danneels: 'Nee. Het is toch niet de bedoeling om iemand in diskrediet te brengen?'

Slachtoffer: 'Geef me dan een andere oplossing. Ik zou moeten vergeven en daarmee is het opgelost'

Danneels: 'Nee, nee, nee.'

Slachtoffer: 'En hij doet gewoon verder'

Danneels: Je zou ook kunnen zeggen: hij neemt volgend jaar toch ontslag... En dat hij bijvoorbeeld zegt: kijk, ik treed niet meer op voor televisie en zo van die dingen, en je komt aan een jaar.'

Slachtoffer: 'Nee, ik wil het in de handen leggen van jullie. En jullie beslissen dan.'

Danneels: 'Ge kunt ons vastpakken en chanteren, hé, en zeggen: Kijk, je moet iets doen.'

Slachtoffer: 'Wablieft???'

Danneels: 'U kunt chanteren en zeggen: Kijk, als je het niet zegt'

Slachtoffer: 'Waarom zou ik moeten chanteren? Ik ga niet chanteren.'

Danneels: 'Goed, als je bijvoorbeeld zegt: ze doen er niets voor en je brengt het in het publiek'

Slachtoffer: 'Dan laat je me maar die enige kans meer over. Nu geef ik jullie nog een kans als Kerk om er iets aan te doen, omdat ikzelf niet in staat ben om die beslissing te nemen en het klaar genoeg te zien om daar een duidelijk antwoord op te geven. Daarom geef ik het liever aan het instituut, dat toch iemand moet hebben die dat regelt, zo'n dingen. Het zijn de eerste dingen niet die uitkomen. Ik denk dat daar toch iets voor bestaat, een schakel die dat opvangt en daar iets mee doet.'

'We zijn onder dwang moeten trouwen voor hem, voor alles. De kinderen zijn gedoopt door hem. Hoe moet ik dat uitleggen aan hen? Ik heb nu gisteren aan mijn oudste zoon gezegd: Kijk, dat is gebeurd met mij. Zij moeten toch ook weten wat er gebeurd is? Dat gaat toch uitkomen, dat kan toch niet verder? En dan wachten tot alles achter de hand is, dat is toch ook geen oplossing?'

Danneels: 'Ah! We kunnen ook, zoals ik al zei, vergiffenis vragen en vergiffenis geven, dat is ook nog een mogelijkheid.'

Slachtoffer: 'Dat is voor mij niet mogelijk. Ik geloof daar niet meer in. Als je al die dingen ziet... Nee, dat kan toch niet.'

Danneels: 'Dat is al veel gebeurd in de geschiedenis en niet alleen in de Kerk hoor, later ook. Het is erg en dat blijft erg. Het verandert niet, maar euh... Ja zie je, als je oprecht vergiffenis vraagt, dan dragen we dat alle twee. Dat is ook een mogelijkheid, hé.'

Slachtoffer: 'Dat zou natuurlijk het gemakkelijkste zijn voor jullie, hé?'

Danneels: 'Oh, ik weet niet of dat zo gemakkelijk is. Het is niet zo simpel vergiffenis te vragen in het publiek. Het is niet zo simpel, hé.'

Slachtoffer: 'Ik vind dat niet zo moeilijk ook.'

Danneels: 'Het is wel niet zo simpel.'

Slachtoffer: 'Ik moet dat ook doen tegenover familieleden.'

Danneels: 'Wil je misschien dat wij hem afzetten, bijvoorbeeld?'

Slachtoffer: 'Ah ja, natuurlijk

Danneels: 'Dat is niet zo simpel, hé.'

Slachtoffer: 'Dat weet ik niet. Natuurlijk wil ik dat. Dat is toch logisch? Als ik dronken een ongeluk veroorzaak, ga ik ook gestraft worden.'

Danneels: Een straf moet straffen. Ge hebt straffen die publiek zijn en straffen die privé zijn. Dat is een groot verschil, hé. Uw naam komt naar buiten, door het slijk getrokken'

Slachtoffer: 'Mijn naam?'

Danneels: 'Zijn naam.'

Slachtoffer: 'Hij heeft mij ook mijn hele leven door het slijk getrokken. Van mijn 5 tot aan mijn 18 jaar Kun je je dat inbeelden?'

Danneels: 'Ja ik kan me dat inbeelden. Dat is erg, inderdaad.'

Slachtoffer: 'Ge kunt u dat niet inbeelden, dat weet ik zeker.'

Danneels: 'Dus vergiffenis vragen is niet genoeg? Als jij akkoord gaat, mogen ze zeggen wat ze willen. Als jij zegt: Ik geef vergiffenis.'

Slachtoffer: 'Ik denk dat dat niet voldoende is.'

Danneels: 'Maar het is nochtans vernederend, hé, om dat te doen.'

Slachtoffer: 'Voor mij was het ook vernederend.'

Danneels: 'Ik zeg niet dat dat niet waar is.'

Slachtoffer: 'Ik heb het ook allemaal moeten doorstaan. Dat hij zijn verantwoordelijkheid opneemt. Het is voor hem ook de enige en de oprechtste en de gemakkelijkste manier om op een goeie manier te sterven. Het zal dan voor hem ook veel gemakkelijker zijn. En daarvoor moet je inderdaad door het slijk gaan en moet je alles ondergaan. En dan kom je in het reine met jezelf.'

Danneels: 'Het is toch sterk wat wordt gevraagd. Het is toch sterk te zeggen: Je moet publiek vernederd worden voor iedereen.'

Slachtoffer: 'Je moet dat toch niet? Hij moet gewoon stoppen.'

Danneels: 'Ah ja, dat is juist de vernedering: dat hij moet stoppen, hé.'

Slachtoffer: 'Ja, ja.'

Danneels: 'Dan gaan de mensen zeggen: Waarom moet hij stoppen? Ze gaan het wel vinden, hoor. Waarom hij moet stoppen, ze gaan het wel vinden. Dat is toch wel zwaar.'

Slachtoffer: 'Maar waarom heb jij zo'n medelijden met hem en niet met mij?'

Danneels: 'Dat zeg ik niet.'

Slachtoffer: 'U probeert altijd maar hem te verdedigen. Ik dacht dat ik wat steun ging krijgen. Ik moet mij hier zitten te verdedigen tegen dingen waar ik niets kan aan doen.'

Danneels: 'Nee, ik zeg niet dat je er iets kunt aan doen. Er moet iets anders gedaan worden.'

Slachtoffer: 'Maar wat moet er gedaan worden?'

Danneels: 'Vergiffenis vragen in elk geval.'

Slachtoffer: 'En daarmee is het voldoende voor u.

Danneels: 'Als jij zegt'

Slachtoffer: 'Waarom moest ik hier dan zijn? Hij had dat al veel vroeger kunnen doen, dan was dat niet nodig. Het is al van mijn 18 jaar dat mijn vader hem op de hoogte gebracht heeft. We zijn nu 25 jaar verder en hij heeft nog nooit vergiffenis gevraagd. Waarom kon dat niet zoveel vroeger? Dan was het misschien nooit zo ver hoeven te komen.'

'Nee ik wil niet hebben dat hij in glans en glorie gewoon van het toneel verdwijnt en dat het gedaan is. Hij heeft zijn verantwoordelijkheid de hele tijd niet willen nemen en ik wens dat jullie nu eens jullie verantwoordelijkheid nemen als hogere. Dat is mijn bedoeling.'

Danneels: 'Ja, ik kan geen kwaad doen want ik heb er geen.'

Slachtoffer: 'Ah ja 't is dat. Dan moeten we niet verder meer praten. Dan kunnen we beter stoppen. Dan moet ik tegen u niet praten want ge kunt toch niets doen.'

Danneels: 'Nee, niet direct eigenlijk. Nee, nee. Je vraagt mij het maximum.'

Einde gesprek

[Marsipulami]

8 april: Het gesprek tussen Danneels, Vangheluwe, het slachtoffer en familieleden

zaterdag 28 augustus 2010
Auteur:

Begroeting.


Hoe kardinaal Danneels probeerde het schandaal-Vangheluwe geheim te houden


Vangheluwe: 'Je hebt me dus gevraagd dat ik hier duidelijk zou zeggen hoe erg ik verkeerd gedaan heb door S. seksueel te misbruiken van toen hij een jaar of 5, 6 was - denk ik - totdat hij een jaar of 18 was Telkens als we elkaar zagen, hetzij bij u, hetzij bij ons. Dat ik dan telkens met S. euh... handelingen gedaan heb die niet kunnen. En dat ik dat, ja euh... al die jaren gedaan heb. Dat ik nu veel meer dan toen.... Toen besefte ik dat niet... Dat ik nu duidelijk zie hoe vreselijk verkeerd ik daarmee gedaan heb en hoe zwaar de gevolgen zijn voor S. en voor jullie allemaal van wat er toen gebeurd is. En dat ik wil doen wat ik kan om dat een beetje te verhelpen. Maar euh... Ik ben bereid tot al wat je vraagt. En natuurlijk, ik vraag niet beter dat je zou, na al wat ik misdaan heb en dat er gebeurd is, dat je zou een beetje Dat ik er nog iets kan aan doen.'

Danneels: 'Wel euh spijt het u en vraagt ge vergiffenis? Of euh'

Vangheluwe: 'Het spijt mij vreselijk en ik heb aan S. om vergeving gevraagd. Als ge dat kunt vergeven. Ik weet dat wat ik nu vraag erg moeilijk is. Maar ik vraag echt oprecht, moest je het mij kunnen vergeven want ik kan het mezelf niet vergeven Ja, het spijt mij heel erg dat ik zoveel levens kapot gemaakt heb.'

Danneels: 'Ja, 't is euh niet niets. Het zijn erge feiten, hé Roger? t' Is erg, hé. Allez, ge moet dat alleszins erkennen dat dat niet gewoon is, zo. Ik vind dat je dat duidelijk moet zeggen. Dat is niet eens een foutje. Dat is een echt serieuze fout geweest en ik denk het ook persoonlijk dat dat een serieuze fout geweest is.'

'Ach ja, wat kun je hier anders doen dan zeggen: Kijk 't spijt mij. Je moet zoveel mogelijk trachten te herstellen en dat is nooit helemaal herstelbaar. Je moet er rekening mee houden: dat is niet helemaal effen te trekken. Ja, als ik jou zie, dan lijd je er ook onder. Niet alleen S., maar hij ook'

Vangheluwe: 'Ik ben blij dat ik er eens kan over spreken, ook voor mij is dat een stukje bevrijding Ik kan er met niemand over spreken, maar jullie onder elkaar nog een beetje. Het is al twintig jaar dat ik dat draag. Altijd opnieuw. En al jaren dat ik zoek naar oplossingen, goeie en minder goeie Hoe kan ik dat doen? En ik ben benieuwd hoe ik daar kan afgeraken, en wat ik kan doen zonder dat ik jullie nog meer schade toeken.'

Danneels: 'Ja. 't is niet gemakkelijk, hé.'

Familie: 'Het is onoplosbaar.'

Danneels: We moeten een beetje zoeken wat er nog eventueel kan gebeuren zo, maar ik vind het eigenlijk al heel serieus dat hij dus duidelijk zegt: Kijk, dat is een erge zaak en ik vraag er u uitdrukkelijk vergiffenis voor. Dat is een serieuze stap. Het is misschien goed dat je dat voor de familie helemaal doet, zodat iedereen het gehoord heeft.

Familie: 'Je hebt heel ons gezin uit elkaar gehaald.'

Vangheluwe: 'Ja, ik heb heel de familie kapotgemaakt, dat is erg.'

Danneels: 'Ja, dat is pijnlijk, hé. S, wat denkt gij?'

De discussie gaat verder maar er komt geen oplossing uit de bus. Roger Vangheluwe laat zich niet tot ontslag dwingen.

[Marsipulami]

'Zeg ne keer,' zei de kardinaal

maandag 30 augustus 2010

ANALYSE WAT DANNEELS ZEI EN VOORAL HOE HIJ DAT DEED


Slechts over één onderwerp is Godfried Danneels tijdens het gesprek concreet: wanneer het onduidelijk blijft of een schuldbekentenis publiek of privé moet gebeuren. De kardinaal laat er geen twijfel over bestaan dat hij het privé wil houden.

Thomas Vanhaut © Thomas Vanhaute

BRUSSEL - In zijn gesprek met het slachtoffer van bisschop Vangheluwe gaf kardinaal Godfried Danneels nooit blijk van empathie. Met het gesprek wilde hij de bisschop uit de wind zetten en voorkomen dat de zaak publiek bekend raakte. Als dat moest, wilde hij het slachtoffer zelfs intimideren. Dat leert een analyse van wat precies werd gezegd, maar vooral van hoe dat gebeurde.

Van onze redacteur

Tijdens zijn gesprek met het slachtoffer van ex-bisschop Roger Vangheluwe deed kardinaal Godfried Danneels niet veel moeite om een correcte en rechtvaardige oplossing te vinden. Dat leren de tapes van dat gesprek, waarvan de transcriptie zaterdag in De Standaard verscheen. Maar uit de tapes valt nog meer te leren.

Door de letterlijke weergave is het mogelijk na te gaan wie welke woorden en welke soort woorden gebruikte, wanneer en hoe onderwerpen aan de orde kwamen, welke spreekposities werden ingenomen, welke veronderstellingen en strategieën in de formuleringen doorschemerden, of hoe redeneringen groeiden. Die analyse maakt een preciezer begrip van en oordeel over de kardinaal mogelijk. Wat de krant niet kon weergeven, waren de vele, soms erg lange stiltes die Danneels liet vallen. Ze versterken echter alleen de indruk die zijn woorden opwekken.

'Zeg ne keer', zo begint de kardinaal. Dat lijkt erg open, welwillend en empathisch als start van een gesprek. Maar niet hier. Danneels weet namelijk zeer goed dat zijn bezoeker -die mentaal, emotioneel en seksueel nog erg lijdt onder het misbruik- van hem net een oplossing verwacht, omdat Vangheluwe daartoe niet bereid is. Met zijn zinnetje veinst Danneels dus onwetendheid, maar neemt hij vooral mentaal afstand van de zaak. Hij komt het slachtoffer helemaal niet tegemoet, maar plaatst hem integendeel meteen in een vacuüm.

Danneels had bij de opening begrip voor het slachtoffer kunnen laten blijken. Maar dat doet hij niet-in het hele gesprek trouwens niet. Zo laat hij verstaan dat hij de kwestie vooral ziet als een hinder, dat hij de ernst ervan niet correct inschat en zijn bezoeker vooral een lastpost vindt.

Het slachtoffer legt vrij zakelijk uit wat het wil: omdat Vangheluwe niets onderneemt, moeten diens hiërarchische oversten dat maar doen. Vrij snel laat Danneels zijn geveinsde onwetendheid vallen: hij weet immers al dat het slachtoffer er grote moeite mee heeft dat zijn oom in functie blijft en naar buiten uit 'in glorie' kan voorwenden dat er niets aan de hand is.

Daar houdt de vermeende openheid van het gesprek al op. Vooreerst wil de kardinaal geen details horen ('ik ken het verhaal'), waarmee hij het slachtoffer de kans ontzegt zijn versie te vertellen, of zelfs maar eens zijn gemoed te luchten door dat te doen. Danneels' interesse gaat niet uit naar de grond van de zaak, wel naar hoe hij ervan af kan raken. Over de zaak laat hij zich tegenover het slachtoffer alleen ontvallen dat ze 'eigenlijk niet goed is' en dat 'dat niet mag' -twee wel heel minimalistische omschrijvingen.

Meteen zet Danneels twee retorische sporen uit, beide frontaal tegen het slachtoffer in. Vooreerst stelt hij dat Vangheluwe best rustig tot aan zijn pensioen aanblijft. Daarbij doet hij zelfs alsof het probleem eigenlijk bij het slachtoffer ligt ('Het zou beter zijn dat je wacht'). Het blijkt ook snel waarom hij op uitstel aanstuurt: om 'speculaties' te voorkomen. Zo is duidelijk wat Danneels met het gesprek beoogt: de zaak uit de belangstelling houden.

Speculaties

Het slachtoffer voelt dat ook zo aan, want hij omschrijft het als een onderdeel van 'de doofpottechniek'. Wanneer hij vervolgens oppert dat hij daarmee misschien zal 'moeten leren leven', geeft hij Danneels een opening om volop het tweede spoor in te zetten. Volgens de kardinaal kan toch niemand ingrijpen: hijzelf niet, omdat hij al met pensioen is ('Ik heb daar niets mee te maken'), de nieuwe aartsbisschop niet, omdat bisschoppen 'hun eigen baas' zijn, en de paus al evenmin, want 'die is niet zo gemakkelijk te bereiken' -begrijp ook: de zaak is niet belangrijk genoeg om Rome mee lastig te vallen.

Op die manier ondergraaft Danneels de logica van het slachtoffer: dat de hiërarchie haar verantwoordelijkheid zou nemen. Vangheluwe moet beslissen, vindt de kardinaal, maar die denkt niet aan een vervroegd ontslag. Zo stelt hij zich allerminst als een neutrale bemiddelaar op. Hij staat wel degelijk aan de kant van Vangheluwe, in de eerste plaats om 'speculaties' over kerkelijk wangedrag te voorkomen.

Daarmee zit, na minder dan een derde van de duur ervan, het gesprek muurvast. Danneels laat het slachtoffer in die patstelling in het ongewisse, wat hem nog verder destabiliseert en onzeker maakt. Hij vraagt de man herhaaldelijk wat hij wil, al weet hij dat al, maar telkens die iets oppert, gaat de kardinaal daarop in door het tegen te spreken of het als onredelijk ('het maximum') of onmogelijk voor te stellen.

Maar, zo gaat Danneels verder, ook al kan niemand Vangheluwe wat bevelen, hijzelf kan toch een rol spelen: 'Ik kan toch ook raad geven'. En hij heeft inderdaad al een goede raad klaar: dat Vangheluwe schuld zou bekennen -en van het slachtoffer uiteraard ook vergiffenis zou krijgen. Zo lanceert Danneels een alternatief voor het ontslag waarop het slachtoffer blijft aandringen. De schuldbekentenis is een extra argument om een voortijdig ontslag overbodig te maken.

Door zich als 'raadgever' te presenteren wil Danneels een objectiever beeld van zichzelf projecteren. Hij geeft niet zomaar een mening, nee, hij profileert zich als een met moreel gezag en wijsheid beklede, neutrale bemiddelaar. Daarvoor moet hij wel zijn bias in het gesprek verdoezelen. Dat doet hij louter retorisch: door een zo kil en onpersoonlijk mogelijke positie in te nemen.

Blinde muur

Dat blijkt het duidelijkst wanneer hij zegt: 'Ge kunt ook vergiffenis vragen, hé, en uw schuld bekennen.' Danneels gebruikt daar de tweede persoon enkelvoud als onpersoonlijk voornaamwoord, een synoniem voor 'men', waarmee hij niemand concreet bedoelt en het bestaan van een algemene regel suggereert. Dat doet hij nog enkele keren in het gesprek, soms ook met het veralgemenende 'wij' ('We kunnen ook vergiffenis vragen en vergiffenis geven').

Dat verwart het slachtoffer, want wie is die 'ge' die vergiffenis moet vragen? Hij denkt eerst dat de kardinaal daarmee hem bedoelt. Dat dat idee in hem opkomt, geeft al aan hoezeer Danneels het slachtoffer verder in de verdediging, wanhoop en ontreddering drukt. En de kardinaal duwt door: als Vangheluwe schuld bekent, kan hij niet anders dan vergiffenis schenken.

Het verwarrende gegoochel met persoonlijke voornaamwoorden is deels wellicht een gevolg van de slordigheid die eigen is aan de Vlaamse tussentaal. Maar het dient vooral Danneels spreekregime als verheven, objectieve raadgever. Daardoor hoeft hij alleen in veralgemeningen te spreken en kan hij, andermaal, de concrete realiteit van Vangheluwes praktijken wegduwen.

Zo wordt in Danneels retoriek alles abstract, zowel de feiten, het slachtoffer als de dader. Ze zijn nog slechts radertjes in een mechaniek van vergiffenis vragen en krijgen. Als in het gesprek het concrete geval nog eens ter sprake komt of de naam van Vangheluwe valt, doet het slachtoffer dat, om Danneels uit zijn positie van pseudo-objectieve abstractie te halen. Het slachtoffer lijkt tegen een blinde muur te praten. In zijn onpersoonlijkheid en abstractie probeert Danneels immers voortdurend het probleem te herdefiniëren door het te vernauwen: voor hem is het probleem niet het seksuele misbruik en de decennialange stilte daarrond, wel dat het slachtoffer erkenning zoekt.

Vernederend

Van een echte dialoog is helemaal geen sprake: Danneels neemt geen enkele tegenwerping van het slachtoffer ernstig. Integendeel, wanneer die oppert dat het voorstel van de kardinaal -vergiffenis vragen- wat licht uitvalt, gaat Danneels daar alleen met nog wat extra gezagsargumenten tegenin. Eén, het slachtoffer moet toch inzien dat vergiffenis vragen 'niet zo simpel' is. Twee, dat is nu eenmaal de geijkte manier van doen: 'Dat is al veel gebeurd in de geschiedenis en niet alleen in de Kerk, hoor'.

Slechts over één onderwerp wordt Danneels concreet. Dat is wanneer het onduidelijk blijft of een schuldbekentenis publiek of privé moet gebeuren. De kardinaal laat er geen twijfel over bestaan dat hij het privé wil houden. Dan blijkt dat zijn oordeel al vaststaat: een publieke biecht zou immers te erg, te 'vernederend' en een te zware straf zijn voor Vangheluwe. Dat de feiten aan het licht zouden komen, 'dat is toch wel zwaar'.

'Zo breng je hem in een moeilijk parket', zegt Danneels vervolgens, waarmee hij nogmaals bevestigt dat hij erop uit is Vangheluwe te beschermen. Zo wordt andermaal duidelijk wat de kardinaal als het centrale probleem beschouwt: niet het misbruik waarmee de bisschop zich in een lastig parket heeft gewerkt, wel de erkenning en genoegdoening waar het slachtoffer om vraagt.

Danneels heeft nog een andere manier om de discrete aanpak te verdedigen: meer dan eens probeert hij het slachtoffer te intimideren. Daarvoor hanteert de kardinaal twee elementen. Ten eerste oppert hij dat het publiek maken van de zaak ook het slachtoffer zal schaden: 'Uw naam komt naar buiten, [wordt] door het slijk getrokken.' Ten tweede suggereert hij twee keer dat het slachtoffer misschien wel kwalijke intenties heeft: eerst wanneer hij vraagt of 'het toch niet de bedoeling is iemand in diskrediet te brengen' en later wanneer hij stelt dat 'ge ons kunt vastpakken en chanteren'. Zo is de omkering compleet: Danneels schildert het slachtoffer als een potentiële dader af.

Dovemansgesprek

Tijdens het slotgesprek, waarbij ook Roger Vangheluwe en de familie aanwezig zijn, blijft Danneels de zaak consequent minimaliseren. Hij kan ze niet verder omschrijven dan als 'niet gewoon' en 'een serieuze fout'. Al zijn empathie gaat andermaal naar Vangheluwe: 'als ik jou zie, dan lijd jij er ook onder'; 'ja, 't is niet gemakkelijk, hé'.

Is het overleg met het slachtoffer op een patstelling geëindigd, dan probeert Danneels in het slotgesprek toch een conclusie op te dringen, met de onuitgesproken suggestie dat dit ook de uitkomst van zijn gesprek met het slachtoffer is. Dat Vangheluwe zijn spijt uitspreekt, vindt hij voldoende, want 'al heel serieus'. En wat het publieke karakter daarvan betreft, is het 'misschien goed dat je [dat] voor de familie helemaal doet, zodat iedereen het gehoord heeft.'

Danneels richt zich nooit rechtstreeks tot het slachtoffer, behalve in zijn slotwoorden. Wat zich dan afspeelt, lijkt eerder een toneeltje tussen de kardinaal en de bisschop, met de familie en het slachtoffer als publiek. Dan, op een toon alsof daarop alleen een definitief, verlossend want instemmend antwoord kan volgen, vraagt Danneels: 'wat denkt gij?'

Alsof hij dat nog niet wist. Zo gooit hij de verantwoordelijkheid weer helemaal van zich af en legt hij de bal weer in het kamp van het slachtoffer. Dat 'wat denkt ge' is slechts de retorische keerzijde van het 'zeg ne keer' bij de start. Daartussen ligt, van Danneels' kant, slechts een zee van geborneerd en empathisch onvermogen, met een dovemansgesprek als gevolg.


MARC REYNEBEAU

[mark61]

Die hele kerk in België is door en door verrot (niet dat ik denk dat het in andere landen beter is). Het hele zooitje had in de gevangenis moeten zitten. En dat zal nooit gebeuren.

Waarom staan in 'seculiere' landen anno 2010 kerkfunctionarissen nog steeds boven de wet?

Het is werkelijk ongelooflijk en godgeklaagd. Niemand die er feitelijk wat van zegt.

[Marsipulami]

Die hele kerk in België is door en door verrot (niet dat ik denk dat het in andere landen beter is). Het hele zooitje had in de gevangenis moeten zitten. En dat zal nooit gebeuren.

Waarom staan in 'seculiere' landen anno 2010 kerkfunctionarissen nog steeds boven de wet?

Het is werkelijk ongelooflijk en godgeklaagd. Niemand die er feitelijk wat van zegt.

Rustig maar. Op grond van welke misdaadkwalificatie zou je Danneels willen laten opsluiten ?

[Soldim]

Rustig maar. Op grond van welke misdaadkwalificatie zou je Danneels willen laten opsluiten ?

Het verzwijgen van misdaden, tegenwerking van justitie.

[Marsipulami]

Het verzwijgen van misdaden, tegenwerking van justitie.


Priesters (dus ook kardinalen) hebben een beroepsgeheim. Ze zijn net als hulpverleners of artsen zelfs strafbaar als ze confidentiële informatie melden aan de politie. Dat beroepsgeheim mag alleen doorbroken worden als er onmiddelijk gevaar dreigt voor slachtoffers. Dan zou men beschuldigd kunnen worden van schuldig verzuim. Maar in bovenstaande casus lijkt me van een onmiddelijke ernstige dreiging geen sprake.

[Soldim]

Priesters (dus ook kardinalen) hebben een beroepsgeheim. Ze zijn net als hulpverleners of artsen zelfs strafbaar als ze confidentiële informatie melden aan de politie. Dat beroepsgeheim mag alleen doorbroken worden als er onmiddelijk gevaar dreigt voor slachtoffers. Dan zou men beschuldigd kunnen worden van schuldig verzuim. Maar in bovenstaande casus lijkt me van een onmiddelijke ernstige dreiging geen sprake.

Biechtgeheim, maar dat geld niet voor zaken buiten de biecht, en zeker niet in een geval als dit, wat vanuit het oogpunt van het slachtoffer helemaal niet confidientieel is. Bovendien, risico voor verder slachtoffers bestond.

[mark61]

Rustig maar. Op grond van welke misdaadkwalificatie zou je Danneels willen laten opsluiten ?

Niet aangeven van misdaad die hem ter ore is gekomen.

Niet aangeven van dader.

Meestal komt er nog actief verbergen van dader bij.

[mark61]

Priesters (dus ook kardinalen) hebben een beroepsgeheim. Ze zijn net als hulpverleners of artsen zelfs strafbaar als ze confidentiële informatie melden aan de politie. Dat beroepsgeheim mag alleen doorbroken worden als er onmiddelijk gevaar dreigt voor slachtoffers. Dan zou men beschuldigd kunnen worden van schuldig verzuim. Maar in bovenstaande casus lijkt me van een onmiddelijke ernstige dreiging geen sprake.

Over hun 'cliënten', ja. Niet over hun misdadige collega's.

Jouw mentaliteit is tekenend.

Ongelooflijk gewoon.

[mark61]

Priesters (dus ook kardinalen) hebben een beroepsgeheim. Ze zijn net als hulpverleners of artsen zelfs strafbaar als ze confidentiële informatie melden aan de politie. Dat beroepsgeheim mag alleen doorbroken worden als er onmiddelijk gevaar dreigt voor slachtoffers. Dan zou men beschuldigd kunnen worden van schuldig verzuim. Maar in bovenstaande casus lijkt me van een onmiddelijke ernstige dreiging geen sprake.

Over hun 'cliënten', ja. Niet over hun misdadige collega's.

Jouw mentaliteit is tekenend.

Ongelooflijk gewoon.

Van dit geval weet ik het niet, in het algemeen dreigt er zeker acuut gevaar, nl. voor honderden volgende slachtoffers. Dat weet jij donders goed. De kerk 'lost' zulke zaken altijd op met het bedreigen en omkopen van de slachtoffers, overplaatsing van de daders naar verse slachtoffers, en volstrekte minachting van de wetten van het land.

Misdadigers verbergen en justitie tegenwerken.

[Marsipulami]

Biechtgeheim, maar dat geld niet voor zaken buiten de biecht, en zeker niet in een geval als dit, wat vanuit het oogpunt van het slachtoffer helemaal niet confidientieel is. Bovendien, risico voor verder slachtoffers bestond.


Biechtgeheim heeft geen enkele wettelijke betekenis in België:


Danneels: wat kan en wat kan niet?


06/07 Hoe is de situatie van Danneels strafrechtelijk? Kan hij vervolgd worden? En wanneer zou dat kunnen? Hoe kan hij zich verdedigen? Alles op een rij:


* Als Danneels kennis had van een gewoon misdrijf, zoals seksueel misbruik, moest hij dat niét melden aan het gerecht. Alleen ambtenaren hebben een meldingsplicht en zelfs voor hen staat er geen sanctie op als ze het niet doen.

* Danneels heeft - kerkelijk gezien - een biechtgeheim. Dat betekent dat hij nooit iets mag meedelen dat is gebiecht, ook niet met toestemming van de boeteling, ook niet na diens overlijden. Hij mag zelfs niet zeggen of er gebiecht is. Paus Johannes-Paulus II zegde dat nog eens plechtig op 30 april 2001 in het motu proprio "Sacramentorum Sanctitatis tutela" met betrekking tot het Zesde Gebod! De vraag rijst of een gewone bekentenis van seksueel misbruik door een priester die bij zijn bisschop wordt geroepen, als een biecht kan worden aanzien. Sommige kerkjuristen zeggen van wel, andere van niet omdat de sacramentele rite niet volledig werd nageleefd. Danneels kan zich op het biechtgeheim beroepen, maar hij zal hiermee niet veel succes hebben, want het biechtgeheim wordt in het gewone recht niet erkend.

* Danneels kan zich wel beroepen op het beroepsgeheim om geen informatie over seksueel misbruik te verstrekken. Dat is deels ruimer, deels beperkter dan het biechtgeheim. Vertrouwelijke informatie die de kardinaal verneemt via zijn ambt vallen onder dit geheim. Dat beroepsgeheim is ruimer dan het biechtgeheim, want de informatie moet niet alleen van daders komen, maar van overal. Het is ook beperkter want het beroepsgeheim is niet absoluut: de rechter kan toetsen of bepaalde elementen onder het geheim vallen en in een noodtoestand kan het opgeheven worden. Dat kan bv. bij seksueel misbruik van minderjarigen. In zo'n geval màg Danneels zijn beroepsgeheim opgeven en de feiten melden aan het gerecht, maar hij moét dat niet.

* Kan Danneels vervolgd worden voor schuldig verzuim omdat hij eventueel seksueel misbruik niet meldde aan het gerecht? Dat kan alleen als hij niet "de gepaste hulp" heeft verleend aan iemand die in een onmiddellijk en dreigend gevaar was. Dus: het slachtoffer (of een ander slachtoffer van dezelfde dader) moet het risico lopen om onmiddellijk seksueel misbruikt te worden door de priester die gebiecht heeft. In dat geval moet de kardinaal "de gepaste hulp" bieden. Dat kan een klacht bij het gerecht zijn, maar het is niet noodzakelijk zo. Als Danneels in zo'n geval gepaste hulp bood, dan is er geen schuldig verzuim. Bovendien: vervolging voor schuldig verzuim voor alle feiten die verjaard zijn of voor zaken waar geen onmiddellijk gevaar meer is, is niet mogelijk. De kans op vervolging van Danneels voor schuldig verzuim is dus heel klein.

* Zijn Kardinaal-Danneels toén en Kardinaal Leonard nù - als grote baas van hun priesters - burgerlijk aansprakelijk voor de schade die slachtoffers oplopen door seksueel misbruik van hun priesters? Volgens de huidige rechtspraak niet, omdat de relatie priester-bisschop arbeidsrechtelijk geen relatie werkgever-werknemer is en er dus ook geen burgerlijke aansprakelijkheid is. Dat werd nog eens bevestigd op 25 september 1998 in het arrest-Van der Lijn, de pedofiele pastoor van Sint-Gillis.

* Kardinaal Danneels kan als iedere burger ondervraagd worden. Hij mag zich van bij het eerste verhoor - volgens het Salduz-arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg - laten bijstaan door zijn advocaat. Advocaat Fernand Keuleneer was niet bij het verhoor aanwezig. Bovendien raadt het college van procureurs-generaal aan om dit eerste verhoor te laten opnemen op videocassette. Of dit gebeurd is, is niet geweten. Danneels wordt gehoord als getuige, niet als verdachte. Het strafdossier loopt immers tegen onbekenden. Als Danneels in verdenking wordt gesteld, mag hij het volledige dossier tegen hem inzien. Als getuige kan hij dat niet. Dat geeft de onderzoeksrechter en zijn speurders een zekere voorsprong.

[Marsipulami]

Over hun 'cliënten', ja. Niet over hun misdadige collega's.

Jouw mentaliteit is tekenend.

Ongelooflijk gewoon.

Van dit geval weet ik het niet, in het algemeen dreigt er zeker acuut gevaar, nl. voor honderden volgende slachtoffers. Dat weet jij donders goed. De kerk 'lost' zulke zaken altijd op met het bedreigen en omkopen van de slachtoffers, overplaatsing van de daders naar verse slachtoffers, en volstrekte minachting van de wetten van het land.

Misdadigers verbergen en justitie tegenwerken.


- Het gesprek van Danneels met het slachtoffer van sexueel misbruik gepleegd door ex-bisschop Vangheluwe, getuigt van weinig slachtofferempathie.

- Het is duidelijk dat Danneels hier een poging onderneemt om de zaak op te lossen zonder dat er een publiek schandaal van komt.

- Voor het overige reageert de kardinaal hier op dezelfde manier als andere hoge vertegenwoordigers van organisaties zouden doen als een schandaal dreigt uit te breken.

- Danneels heeft niets strafbaar gedaan of gezegd.

- De manier waarop men in kerkelijke kringen in het verleden omging met daders van sexueel misbruik is vatbaar voor discussie. Maar een alternatieve benadering/behandeling van daders van sexueel misbruik is evenzeer vatbaar voor kritiek.