Egyptisch-Amerikaanse feministe Mona Eltahawy over moslimfeminisme [Archief]

Redactie

08-10-10, 08:40

<img style="padding: 0pt 4px 4px 0pt; float: left;" src="http://www.maroc.nl/forums/vbnews/photos/phpClCbPF.jpg" alt="" border="0">De Egyptische Mona Eltahawy, publiciste, activiste en voormalig journalist voor Reuters, noemt zichzelf een liberale seculiere moslim. In een interview in de Volkskrant sprak zij zich uit tegen het dragen van de boerka en de nikab: ‘Een menselijk wezen wordt teruggebracht tot een zwarte vlek, een niet-wezen. Moet ik dan de nikab verdedigen omdat die feministisch is?’ Op hetzelfde moment dat Eltahawy de Globaliseringslezing in Amsterdam houdt, spreekt Ayaan Hirsi Ali in New York, Eltahawy’s woonplaats sinds 2000. Hirsi Ali is Eltahawy als mede-strijdster voor de rechten van de vrouw kwijt. Vond ze Fitna nog een mooie film, maar het aanschurken tegen rechts door Hirsi Ali en haar oproep aan moslims om zich te bekeren tot het christendom, vielen bij Eltahawy niet in goede aarde. De lezing werd voorafgegaan door de VPRO-documentaire Satellite Queens van Bregtje van der Haak. Van der Haak volgt vier moslima’s uit verschillende landen in het Midden-Oosten die samen een populaire talkshow presenteren. De talkshow maakt taboes als homoseksualiteit en masturbatie bespreekbaar, maar ook meer ‘triviale’ onderwerpen als plastisch chirurgie en huwelijksgeluk komen aan bod. Het belang van satellietschotels en sociale media kan niet onderschat worden wanneer het gaat om moslimvrouwen een stem te geven, zegt Eltahawy. Door het wereldbereik van deze media vinden moslimfeministes elkaar makkelijker en weten zij zich gesteund. Niet de koran In een persoonlijk verhaal vertelt Eltahawy haar gang van meisje met hoofddoek naar de seculiere, liberale moslim die zij nu is. Ze spreekt over de stereotypen die over de moslimvrouw in de verschillende landen waar ze woonde heersten en nog altijd heersen: Egypte, Engeland, Saoedi-Arabië, Israël en de Verenigde Staten. Het leerde haar ook dat er niet een islam bestaat, zoals eerder die dag overigens Geert Wilders en islamgeleerde Hans Jansen voor de rechtbank wel beweerden. ‘De islam in Saoedi-Arabië bijvoorbeeld is veel meer mangericht. Dat is niet de islam die ik kende.’ Eltahawy ging op zoek naar haar eigen islam en vond het werk van feministische schrijfsters als Fatima El Mernissi en Nawal Al Sadaawi maar ook de liberale geschriften van de onlangs overleden Nasr Abu Zayd trokken haar aandacht. Eltahawy deed uiteindelijk haar hoofddoek af. Zij had zich nooit echt gelukkig gevoeld bij het dragen van de hoofddoek. Eltahawy benadert het feminisme niet vanuit de koran zoals moslimfeministes vaak doen, maar vanuit de invalshoek van de mensenrechten. 'The right wing bastards' De Egyptische activiste vindt dat de discussie over de positie van de moslimvrouw gekaapt is door zowel het religieuze fundamentalisme als politiek rechts oftewel ‘the right wing bastards’. Beide bewegingen hebben echter niet daadwerkelijk een verbetering van de positie van de moslimvrouw voor ogen, ze gebruiken die slechts als machtsmiddel. ‘Maar niemand hoeft voor ons te spreken’, zegt Eltahawy. De vraag blijft echter toch wie namens wie spreekt. Want is het niet vooral de vrouw uit de seculier georiënteerde moslimelite, zo vraagt debatleidster Naima Azough, die vaak namens de moslimvrouw spreekt. Eltahawy bevestigt dit beeld, maar het kan niet anders, meent ze. Het is een armoede vraagstuk: arme vrouwen maken zich allereerst zorgen over hun dagelijks eten en pas daarna komen andere zorgen als je rechten als vrouw. Toch is dit niet een een 1 op 1 realiteit, meent Rob Vreeken, auteur van Baas in eigen Boerka en de andere deelnemer aan het debat in het kader van de Globaliseringslezing. In zijn reis langs moslimlanden bemerkte hij dat de ‘klasse’ waarin je geboren bent weliswaar belangrijk is, maar de grote inhaalslag op het gebied van onderwijs die vrouwen aan het maken zijn, zorgt ervoor dat vrouwenrechten ook een onderwerp wordt dat op het netvlies van ‘arme’ moslima’s komt te staan. Bovendien zag Vreeken in landen als Indonesië en Iran wel degelijk dat de elite en islam en de seculiere en islam feministen elkaar vonden. ‘Misschien geldt dit meer voor Arabische landen?’, oppert hij. Ongewenst kind Toch dreigt in bepaalde landen stagnatie wanneer het gaat om vrouwenrechten zeker in een land als Egypte, meent Eltahawy. In het streven naar macht heeft de politiek in bijvoorbeeld Egypte een verbond afgesloten met de religieuzen. In plaats van de deuren van de stemlokalen te openen, werden de moskeedeuren geopend. En dit proces geldt voor meerdere landen. Tegelijkertijd gebruiken de religieuzen deze geboden opening om hun greep op de moslimgemeenschap en de vrouwen in het bijzonder te verstevigen door invoering van orthodoxie. ‘Islamitisch feminisme is het ongewenste kind van politiek en islam’, zegt Azough bondig. Het bevestigt het idee van Eltahawy dat de verandering vanuit de vrouwen zelf moet komen. En ondanks de signalering van stagnatie hier en daar, de nieuwe technische mogelijkheden zoals social media zorgen ervoor dat veranderingen onvermijdelijk zijn, stelt de activiste. ‘Door social media zijn we elkaar aan het ontdekken. We maken kennis met een Libanese lesbische, een Parijse moslima in de bainlieueu enzovoorts. Zo’n open discussie hebben we binnen de moslimgemeenschap nog nooit gehad.’ Eltahawy geeft aan het eind van het debat nog een waarschuwing af aan zowel de rechtse politiek als de conservatieve islam in de Verenigde Staten. Een waarschuwing die in Nederland weerklank vindt bij een beweging als wijblijvenhier.nl: ‘Ik ga nergens heen’, zegt Eltahawy. ‘Ik ga nergens heen. Ik blijf hier. Ik laat me niet mangelen tussen deze twee conservatieve vleugels.’ 
Mona Eltahawy reageert op de eerste Muslim Miss America:
 
A1qJDLo2XUw
 
Bron: <a href="http://www.wereldjournalisten.nl/artikel/2010/10/07/eltahawy_niemand_hoeft_voor_ons_te_spreken/" target="_blank">Wereldjournalisten</a> / Beeld: redactie Maroc.NL