PDA

Bekijk Volledige Versie : Zoon Gaddafi bedoelt het allemaal niet zo kwaad



Hatert
10-03-11, 01:11
9 maart 2011, 16:43

Zoon Gaddafi bedoelt het allemaal niet zo kwaad

Saif al-Islam Gaddafi. Foto AP

door Steven de Jong

Buitenland

Saif al-Islam Gaddafi mag dan gedreigd hebben met ‘rivieren van bloed’, een tiran is de zoon van de Libische dictator allerminst. Als liberaal denker kwam hij juist op voor mensenrechten. Beschouw hem als democraat die op het beslissende moment voor familiedruk zwichtte.

Dat betoogt Benjamin Barber in een interview met het tijdschrift Foreign Policy. De auteur van de bestsellers Jihad vs. McWorld en Strong Democracy kan het weten. Niet alleen omdat hij zich kan meten met grote hedendaagse denkers als Francis Fukuyama en Robert Putnam, maar vooral omdat hij, net als hen, jarenlang een naaste adviseur was van het regime-Gaddafi.

Die adviezen gingen over democratische hervormingen, tevens het onderwerp van Saifs promotie aan de London School of Economics. Barber staat nogal alleen in zijn verdediging van Saif. Zeker nadat Saif op 20 februari in een toespraak van drie kwartier waarschuwde voor ‘rivieren van bloed’ en beloofde tot ‘de laatste kogel’ en ‘de laatste man’ te zullen vechten. Nu dat bloedbad zich daadwerkelijk voltrekt, en Saif de rechterhand blijkt van zijn vader Moammar, is het moeilijk om nog een hervormer in hem te zien.

Saif afvallen is hypocriet
Met terugwerkende kracht wordt iedereen die op goede voet stond met Saif bekritiseerd. De rector magnificus van London School of Economics trad af omdat zijn universiteit miljoenen euro’s aannam – als bedankje voor Saifs doctorsgraad, klinkt het nu, een titel die de dictatorszoon niet eerlijk verdiend zou hebben. Privéoptredens worden sterren als Nelly Furtado en Beyoncé nagedragen. Om maar niet te spreken over de warme contacten die prins Andrew en de Britse politicus Peter Mandelson met de Gaddafi-familie onderhielden. En denk eens aan al die bedrijven met oliebelangen.

Wie zijn reputatie wil redden doet er daarom goed aan Saif af te vallen. Dan kun je alsnog aan de goede kant van de geschiedenis staan. Maar Barber past daarvoor. Hij vindt dat hypocriet, want waarom zou je hem kwalijk nemen dat hij als politiek wetenschapper democratie onderwees aan een dictatoriaal regime?

Saif zat in de liefdadigheid
Achter de humanitaire catastrofe in Libië ziet hij een persoonlijk drama van een 38-jarige wereldverbeteraar.

“De tragedie van een jonge man die tien jaar geleden besloot niet zijn broers achterna te gaan. Saif ging niet het leger in, koos niet voor het jetsetbestaan en omringde zich niet met personeel dat hij af kon blaffen. Integendeel, hij probeerde het systeem te veranderen waarin hij is geboren en zelfs de erfgenaam van is. Jarenlang bracht hij de moed op om te strijden voor vrijere pers en mensenrechten, voor een meer democratisch Libië.”

Saif gelooft in het Westerse liberalisme, benadrukt Barber. “Zijn dissertatie ging over de vraag hoe de Noord-Afrikaanse cultuur zich dat eigen kan maken.” Die verlichte denkbeelden waren ook de oorzaak van de gespannen relatie met zijn vader, de revolutieleider die zijn land sinds 1969 in een ijzeren greep houdt. Het irriteert Barber dat mensen Saif nu beschuldigen van plagiaat danwel het kopen van een doctorstitel. “Hij werkte jarenlang voor de titels MA en PhD, schreef twee boeken en richtte een liefdadigheidsstichting op die conflicteert met zaken die uit naam van het regime gedaan zijn.” Gezien deze geschiedenis vindt Barber het wel heel ver gezocht om te stellen dat Saif niet eerlijk aan zijn diploma’s is gekomen of dat zijn stichting een list was.

Saifs toespraak verkeerd begrepen
De gewraakte toespraak over ‘rivieren van bloed’ begon volgens Barber hoopvol. In de eerste twintig minuten zei Saif dat het leger fouten had gemaakt, dat er misschien te heftig op de demonstranten was gereageerd, dat er bereidheid is om te praten over veranderingen. “Ik dacht dat hij zijn reputatie als hervormer waar zou maken”, memoreert Barber. Na twintig minuten begon Saif over ‘rivieren van bloed’, een uitspraak die journalisten gretig kopten op de voorpagina’s. Verkeerd begrepen, zegt Barber. “Hij zei: ‘Een burgeroorlog zal rivieren van bloed voortbrengen.’ En niet: ‘Wij zullen de rivieren met bloed laten volstromen’.” Mensen hebben dat onterecht als een bedreiging opgevat, meent de wetenschapper, terwijl het een beschrijving was van wat er zou kunnen gebeuren in een burgeroorlog waar iedereen bewapend is.

Bloed gaat vóór zelfgekozen identiteit
De ommekeer kwam volgens Barber pas met de woorden: “Als er een burgeroorlog komt, dan ben ik een Gaddafi. Dan zal ik aan de zijde van mijn familie staan, aan de kant van het regime. En ik zal daar blijven tot de dood.” Dit was het moment waarop hij zijn vader omarmde, meent Barber. De man waarmee hij zeven jaar op gespannen voet had geleefd. Tegelijkertijd sloeg hij zijn reputatie als liberaal hervormer aan diggelen.

Daar is een simpele verklaring voor, zegt Barber. “Bloedlijn, familie en clan zijn in Libië veel belangrijker dan wij in het Westen voor mogelijk houden.” Hij vergelijkt Saif met Michael Corleone, de zoon van de grote Siciliaanse maffiabaas in de film The Godfather. Corleone was anders dan zijn vader: een oplettende burger, iemand die rechten studeerde en na zijn dienstplicht verklaarde niets met de zaak van zijn vader te maken te hebben. Maar toen zijn broer Santino werd vermoord, kwam hij op voor de familiebelangen. En toen zijn vader stierf, nam hij de boel over: Corleone werd zelf maffiabaas. “Bloed gaat vóór gekozen identiteit”, luidt Barbers verklaring. Vooral als het er in stammenstaten echt op aankomt, zoals bij de in het nauw gedreven Gaddafi-familie. Barber denkt niet dat er nog een weg terug is voor Saif. “Als zijn vader dit niet overleeft, zal hij het ook niet overleven.”

Barber geen studeerkamergeleerde
Spijt heeft Barber niet van zijn werk voor Saif. “Dit is een belangrijke controverse. Het gaat om de vraag of academici zich moeten beperken tot onderzoek en boekenschrijven. Of dat ze uit hun ivoren toren komen en handelen naar de principes die zij produceren. Hou je je mond en schrijf je? Of probeer je het aan te gaan? Dit is een oude vraag die teruggaat tot Machiavelli en Plato. Ga je in zee met de macht? Soms is macht duivels en bruut, soms is het gewoon constitutioneel en democratisch. Maar het blijft macht, altijd en overal. En wie de macht aanraakt, loopt het risico ermee besmet te worden.”

Lees ook: ‘No-fly zone voor Libië is een slecht oorlogsplan‘, ‘Vijf tips om een dictatuur coupbestendig te maken‘, ‘Net als Mubarak een tiran geweest? Neem dan de Poetin-route‘ en ‘Zo zet een dictator het internet uit‘. Opmerkingen: [email protected].


http://www.nrc.nl/nieuws/2011/03/09/zoon-gaddafi-bedoelt-het-allemaal-niet-zo-kwaad/