Hatert
16-05-11, 00:24
Apartheid wordt zachtjes de nieuwe moraal
Marcel van Dam, 12-05-2011 09:30
De nieuwe apartheid is een gevolg van overheidsbeleid. Vanaf 1980 is dat er op gericht geweest de afstand tussen de inkomens van mensen aan de onderkant en de rest van de bevolking te vergroten.
Als reactie op de mensonterende toestand waarin het industrieproletariaat eind 19e eeuw verkeerde, kwam een proces van humanisering op gang dat ongeveer honderd jaar duurde en waarin een soort sociaal-democratische consensus groeide dat we met zijn allen verantwoordelijk zijn voor het welzijn van iedereen. Dat kreeg vorm in de verzorgingsstaat. De economische crisis van de jaren tachtig in de vorige eeuw maakte het noodzakelijk de arrangementen van de verzorgingsstaat te herijken omdat die te ruimhartig bleken.
Maar daar bleef het niet bij. Een nieuwe ideologie, overgewaaid uit de Verenigde Staten, begon aan een opmars. De zelfredzaamheid en de eigen verantwoordelijkheid van de burger werden leidend beginsel. Daarmee begon de afbraak van de verzorgingsstaat die tot op de dag van vandaag doorgaat.
Meritocratie
Mensen moeten worden gestimuleerd hun vaardigheden en prestaties zo groot mogelijk te maken. Naarmate ze er voor kiezen zich meer in te spannen om hun fitness voor de economie te vergroten, worden ze beter beloond. Dat verdelingsmechanisme heet de meritocratie. Het veronderstelt dat bij gelijke kansen voor iedereen, iedereen ook in staat is een volwaardige plaats in de samenleving te verwerven.
Maar mensen hebben niet veel te kiezen, zeker niet wat hun vaardigheden betreft. Ook wilskracht en verantwoordelijkheidsgevoel zijn niet gelijk verdeeld. Iemand die is geboren in een gezin met ouders die een lage opleiding, een laag inkomen en een laag ambitieniveau hebben, heeft een grote kans in dezelfde situatie te geraken. De onderklasse verandert steeds meer in een kaste waaruit geen ontsnappen mogelijk is. Er ontwikkelt zich een nieuwe vorm van apartheid waarbij het ontberen van diploma’s mensen diskwalificeert en buiten sluit.
Overheidsbeleid
De nieuwe apartheid is een gevolg van overheidsbeleid. Vanaf 1980 is dat er op gericht geweest de afstand tussen de inkomens van mensen aan de onderkant en de rest van de bevolking te vergroten. De koopkracht van de minima en de daaraan gekoppelde uitkeringen is nu lager dan dertig jaar geleden, terwijl de koopkracht van mensen met een baan ongeveer is verdubbeld. Er is een vloed van maatregelen genomen om het moeilijker te maken een uitkering te krijgen of om mensen te dwingen op straffe van het verlies ervan werk te doen dat niemand anders bereid is te doen.
Om die maatregelen moreel te legitimeren, worden redeneringen gezocht om de suggestie te wekken dat de maatregelen in het belang is van de slachtoffers.
Zoals Arnold Grunberg het in zijn column verwoordde: ‘Overal, links en rechts, wordt echter geveinsd dat deze onbruikbaren geholpen moeten worden. Dat helpen is een vrome leugen. Het gaat erom de onbruikbaren te dresseren zodat zij de maatschappij niet ontwrichten.’ Maar geleidelijk gaat het veinzen over in het verkondigen van een nieuwe moraal.
Doodgaan
Lees de column van Martin Sommer afgelopen zaterdag onder de kop ‘De nietsdoende klasse zit nu aan de onderkant’. ‘Laten we het nu eens hebben over individuele verantwoordelijkheid en de maatschappelijke gevolgen van armoede. Een goed voorbeeld biedt de recente beroering in Nederland omdat in arme wijken de mensen zes, zeven jaar eerder doodgaan dan in welvarender omstreken. Schandaal. Hoe het komt is bekend.
Chips eten in plaats van sla, op de bank zitten voor de flatscreen in plaats van sport, alcohol en cola in plaats van thee. En roken natuurlijk. De nieuwe maatschappelijke verdeling is die van onder en boven de honderd kilo. Vroeger had je aan de top de nietsdoende klasse - nu zit die aan de onderkant. En altijd is er bijna symbolisch een flatscreen present waarnaar de hele familie zit te kijken.’
Zwakkelingen
‘De nietsdoende klasse’ bestaat dus uit zwakkelingen die zichzelf door een ongezonde leefwijze ongeschikt hebben gemaakt voor de arbeidsmarkt. Zij hebben hun ellende aan zichzelf te wijten. Blame the victim. Martin Sommer haalt oorzaak en gevolg door elkaar. Zie het rapport van de commissie-Albeda over de oorzaken van sociaal-economische gezondheidsverschillen, waarin duidelijk wordt gemaakt dat naast biologische oorzaken het juist de sociaal-economische verschillen zijn die via een lage opleiding, een laag inkomen en een laag beroepsniveau leiden tot een slechte gezondheid.
Leden van de onderklasse behoren daar niet toe omdat ze een slechte gezondheid hebben, Martin, maar hebben een slechte gezondheid omdat ze tot de onderklasse behoren.
Marcel van Dam is socioloog.
http://opinie.volkskrant.nl/artikel/show/id/8486/Apartheid_wordt_zachtjes_de_nieuwe_moraal
Marcel van Dam, 12-05-2011 09:30
De nieuwe apartheid is een gevolg van overheidsbeleid. Vanaf 1980 is dat er op gericht geweest de afstand tussen de inkomens van mensen aan de onderkant en de rest van de bevolking te vergroten.
Als reactie op de mensonterende toestand waarin het industrieproletariaat eind 19e eeuw verkeerde, kwam een proces van humanisering op gang dat ongeveer honderd jaar duurde en waarin een soort sociaal-democratische consensus groeide dat we met zijn allen verantwoordelijk zijn voor het welzijn van iedereen. Dat kreeg vorm in de verzorgingsstaat. De economische crisis van de jaren tachtig in de vorige eeuw maakte het noodzakelijk de arrangementen van de verzorgingsstaat te herijken omdat die te ruimhartig bleken.
Maar daar bleef het niet bij. Een nieuwe ideologie, overgewaaid uit de Verenigde Staten, begon aan een opmars. De zelfredzaamheid en de eigen verantwoordelijkheid van de burger werden leidend beginsel. Daarmee begon de afbraak van de verzorgingsstaat die tot op de dag van vandaag doorgaat.
Meritocratie
Mensen moeten worden gestimuleerd hun vaardigheden en prestaties zo groot mogelijk te maken. Naarmate ze er voor kiezen zich meer in te spannen om hun fitness voor de economie te vergroten, worden ze beter beloond. Dat verdelingsmechanisme heet de meritocratie. Het veronderstelt dat bij gelijke kansen voor iedereen, iedereen ook in staat is een volwaardige plaats in de samenleving te verwerven.
Maar mensen hebben niet veel te kiezen, zeker niet wat hun vaardigheden betreft. Ook wilskracht en verantwoordelijkheidsgevoel zijn niet gelijk verdeeld. Iemand die is geboren in een gezin met ouders die een lage opleiding, een laag inkomen en een laag ambitieniveau hebben, heeft een grote kans in dezelfde situatie te geraken. De onderklasse verandert steeds meer in een kaste waaruit geen ontsnappen mogelijk is. Er ontwikkelt zich een nieuwe vorm van apartheid waarbij het ontberen van diploma’s mensen diskwalificeert en buiten sluit.
Overheidsbeleid
De nieuwe apartheid is een gevolg van overheidsbeleid. Vanaf 1980 is dat er op gericht geweest de afstand tussen de inkomens van mensen aan de onderkant en de rest van de bevolking te vergroten. De koopkracht van de minima en de daaraan gekoppelde uitkeringen is nu lager dan dertig jaar geleden, terwijl de koopkracht van mensen met een baan ongeveer is verdubbeld. Er is een vloed van maatregelen genomen om het moeilijker te maken een uitkering te krijgen of om mensen te dwingen op straffe van het verlies ervan werk te doen dat niemand anders bereid is te doen.
Om die maatregelen moreel te legitimeren, worden redeneringen gezocht om de suggestie te wekken dat de maatregelen in het belang is van de slachtoffers.
Zoals Arnold Grunberg het in zijn column verwoordde: ‘Overal, links en rechts, wordt echter geveinsd dat deze onbruikbaren geholpen moeten worden. Dat helpen is een vrome leugen. Het gaat erom de onbruikbaren te dresseren zodat zij de maatschappij niet ontwrichten.’ Maar geleidelijk gaat het veinzen over in het verkondigen van een nieuwe moraal.
Doodgaan
Lees de column van Martin Sommer afgelopen zaterdag onder de kop ‘De nietsdoende klasse zit nu aan de onderkant’. ‘Laten we het nu eens hebben over individuele verantwoordelijkheid en de maatschappelijke gevolgen van armoede. Een goed voorbeeld biedt de recente beroering in Nederland omdat in arme wijken de mensen zes, zeven jaar eerder doodgaan dan in welvarender omstreken. Schandaal. Hoe het komt is bekend.
Chips eten in plaats van sla, op de bank zitten voor de flatscreen in plaats van sport, alcohol en cola in plaats van thee. En roken natuurlijk. De nieuwe maatschappelijke verdeling is die van onder en boven de honderd kilo. Vroeger had je aan de top de nietsdoende klasse - nu zit die aan de onderkant. En altijd is er bijna symbolisch een flatscreen present waarnaar de hele familie zit te kijken.’
Zwakkelingen
‘De nietsdoende klasse’ bestaat dus uit zwakkelingen die zichzelf door een ongezonde leefwijze ongeschikt hebben gemaakt voor de arbeidsmarkt. Zij hebben hun ellende aan zichzelf te wijten. Blame the victim. Martin Sommer haalt oorzaak en gevolg door elkaar. Zie het rapport van de commissie-Albeda over de oorzaken van sociaal-economische gezondheidsverschillen, waarin duidelijk wordt gemaakt dat naast biologische oorzaken het juist de sociaal-economische verschillen zijn die via een lage opleiding, een laag inkomen en een laag beroepsniveau leiden tot een slechte gezondheid.
Leden van de onderklasse behoren daar niet toe omdat ze een slechte gezondheid hebben, Martin, maar hebben een slechte gezondheid omdat ze tot de onderklasse behoren.
Marcel van Dam is socioloog.
http://opinie.volkskrant.nl/artikel/show/id/8486/Apartheid_wordt_zachtjes_de_nieuwe_moraal