PDA

Bekijk Volledige Versie : Nieuwe grondwet en sociale onrust in Marokko



IbnRushd
09-09-11, 11:47
Nieuwe grondwet en sociale onrust in Marokko

‘Wij laten niet los’

31 augustus 2011(MO* ) —Marokko heeft een nieuwe grondwet. In zijn toespraak naar aanleiding van de twaalfde verjaardag van zijn troonbestijging heeft koning Mohamed VI erop aangedrongen de vervroegde verkiezingen van 7 oktober niet uit te stellen. En de 20-februari-beweging blijft protestacties organiseren en radicale hervormingen eisen. Samira Bendadi volgde de hete zomer in Marokko.

Zoals Tunesië en Egypte inspirerend waren voor de 20-februari-beweging, zijn Libië en Syrië angstwekkend voor de Marokkaanse bevolking. Volgens officiële cijfers kwam driekwart van de geregistreerde kiezers op 1 juli opdagen op het referendum over de nieuwe grondwet. 98,5 procent stemde voor. Maar de cijfers vertellen niets over de Marokkanen die niet zijn gaan stemmen. Een willekeurige rondvraag in Tanger, enkele dagen na het referendum, leert dat mensen die niet gingen stemmen dat vooral nalieten omdat ze het gevoel hebben dat hun stem er toch niet toe doet.

‘Ze hebben van in het begin beslist dat het “ja” wordt. Waarom zou ik dan gaan stemmen?’, zegt een jonge twintiger, die anoniem wil blijven. ‘Een nieuwe grondwet, een oude grondwet… het zijn mijn zaken niet. Laat ze het maar uitvechten’, reageert een dame van in de dertig. Een onderwijzeres en een lokale mandataris van de Partij van Gerechtigheid en Ontwikkeling (PJD) vertellen dan weer dat ze overtuigend voor de nieuwe grondwet hebben gestemd.

Het is duidelijk dat de grootschalige ja-campagne die de overheid had opgezet met de steun van de meeste politieke partijen –en waarbij alle mogelijke organisaties, verenigingen en moskeeën werden ingeschakeld– de weg naar een echt debat over de aangekondigde hervormingen heeft afgesneden. Zo werd de indruk gewekt dat stemmen voor de grondwet stemmen voor de koning was, en dat een neen-stem een neen zou zijn tegen de koning.

‘Dat was het frustrerende in de hele campagne rond de nieuwe grondwet’, zegt Taha Adnan, een Brusselse dichter van Marokkaanse herkomst. ‘Er was geen ruimte voor echte discussies en debatten met argumenten en tegenargumenten.’ Kortom, een gemiste kans voor de democratie in Marokko. Taha Adnan behoort tot de minderheid die tegen de grondwet heeft gestemd. Adnan: ‘Laten we duidelijk zijn: Marokko heeft een heel andere weg gekozen dan landen zoals Syrië en Libië en de koning heeft moedige toegevingen gedaan. Maar wat me stoort, is dat de hervormingen ingegeven zijn vanuit een veiligheidsoogpunt veeleer dan dat zij de vertaling zijn van een echte wil tot politieke verandering.’

De koning blijft de baas

De nieuwe grondwet geeft meer garanties op het gebied van mensenrechten en vrijheden, erkent de culturele diversiteit van Marokko –het Tamazight (Berbers) wordt een officiële taal naast het Arabisch– en geeft meer bevoegdheden aan de regering. Maar de echte macht blijft in handen van de koning, opperen critici. De premier zal komen van de partij die de verkiezingen wint. Zijn bevoegdheden worden uitgebreid maar het laatste woord is aan de ministerraad, die voorgezeten wordt door… de koning. Die blijft ook aan het hoofd van het leger en van justitie en hij blijft de religieuze leider van het land.

De hervormingen zijn een belangrijke stap vooruit, vinden waarnemers in Marokko, maar het land blijft toch nog ver van de parlementaire monarchie die de 20-februari-beweging eist. Die beweging, ontstaan in de schoot van de Arabische lente, lijkt niet van plan op te geven. Ze voerde campagne tegen de aangekondigde hervormingen en organiseert nog steeds met regelmaat betogingen en sit-ins –al komt er minder volk opdagen dan pakweg een half jaar geleden.

‘Mamfakinsh’, ‘we laten niet los’, roepen de betogers van de 20-februari-beweging in verschillende Marokkaanse steden. De beweging toont zich vindingrijk met slogans en heeft duidelijk voeling met de Marokkaanse realiteit. Naast politieke formuleert ze ook sociale eisen. Niet alleen corruptie is een belangrijk strijdpunt, ook de dure levensomstandigheden, de hoge water- en elektriciteitfacturen en de hoge werkloosheid worden aangekaart tijdens de betogingen. Hier en daar wordt de strijd gelinkt aan een concretere eis of een concreet bedrijf. Het meest frappante voorbeeld is dat van Tanger, waar de beweging haar pijlen heeft gericht op de Franse watermaatschappij Amendis. Die staat met haar hoge facturen voor de betogers symbool voor imperialisme en neokolonialisme. Door te mikken op Amendis komt de hele kwestie van uitbesteding van openbare voorzieningen aan de privésector onder vuur.

Het begin, niet het einde

De uitdagingen voor Marokko blijven groot, zowel voor de monarchie als voor de protestbeweging. Want zoals Tunesië en Egypte inspirerend waren voor de 20-februari-beweging, zijn Libië en Syrië angstwekkend voor de bevolking. De Marokkaanse burgers willen democratie maar dat mag niet ten koste gaan van de stabiliteit van het land.

De uitdaging voor de 20-februari-beweging is steun te blijven vinden bij de bevolking. Nu al worden tegenbetogingen georganiseerd en in Tanger probeert de lokale overheid, door festivals te organiseren, de stem van de betogers letterlijk onhoorbaar te maken. ‘Ik hoop dat de beweging niet gekaapt wordt door extremisten,’ zegt Taha Adnan, ‘want we hebben ze nog nodig om druk te blijven uitoefenen: de aangekondigde hervormingen moeten daadwerkelijk toegepast worden. Ze zijn slechts het begin en niet het einde van het democratische proces.’

Ook voor de regerende klasse –de zogenaamde Makhzen– zijn de uitdagingen groot. De economische groei in 2010 bedroeg 4,3 procent, minder dan de jaren voorheen en minder dan het mondiale gemiddelde. Bovendien is de groei niet voelbaar bij alle lagen van de bevolking. En dat is misschien wel de grootste uitdaging. De sociale onrust is dan ook groot. In verschillende bedrijven worden stakingen georganiseerd. De hoge werkloosheid onder jongeren –ook hoogopgeleide– blijft maar aanhouden.

De koning heeft de politieke partijen opgeroepen alles in te zetten om het vertrouwen in de politiek een nieuw leven in te blazen en jongeren aan te trekken. Of dat gaat lukken, blijft de vraag. De geloofwaardigheid van de partijen kent immers een dieptepunt. Met uizondering van de conservatieve PJD is hun mobilisatiekracht heel beperkt. In de campagne rond de nieuwe grondwet gingen ze heel traditioneel en voorspelbaar te werk. De kans dat de mensen hen als “postjesjagers” zullen zien, is dan ook heel groot.

Auteur: Samira Bendadi

Bron: mo.be