IbnRushd
31-10-11, 00:09
Het nieuwe bankieren: doing Gods work
Auteur: Michel Verbeek
17:00 zondag 30 oktober 2011
Deze weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van econoom Ewald Engelen. Het is nu wel duidelijk dat we de hoofdschuldigen van de crisis moeten we zoeken onder de bankiers. Daarom gaat Ewald Engelen in deze en de volgende afleveringen de bankiers aan een onderzoek onderwerpen. Vandaag schetst hij in grote lijnen de ontwikkeling van de bankwereld.
De actualiteit van de Europese schuldcrisis
Woensdagnacht [26-27 oktober] is een nieuw akkoord gesloten over de Griekse schulden. De actuele crisis in Europa is bijzonder relevant voor dit college want ook hierbij spelen banken een grote rol. Hoewel de aandelenmarkten positief hebben gereageerd wil dat nog niet zeggen dat het een goed akkoord is. Tekenend is bijvoorbeeld dat op de obligatiemarkten de rente voor Italiaanse obligaties niet is veranderd.
Dit pakket zal de euro niet redden, maar het staat wel mooi: de Griekse schulden worden met 50% afgewaardeerd, maar een groot deel van die schulden blijft buitenschot: de reductie is van toepassing op ongeveer 200 miljard van de totaal 350 miljard uitstaande schulden. De 50% is dus puur cosmetisch. Weer wordt niet gedaan wat nodig is om de Griekse economie te kunnen laten groeien. Hiervoor zijn structurele hervormingen nodig en moet een fors deel van de schulden (50 of 60%) worden afgeschreven. Maar dat gebeurt niet. De maatregelen die nu worden genomen zijn volstrekt onvoldoende. Griekenland zal voorlopig dus niet uit het nieuws verdwijnen, zeker niet als de Grieken beseffen wat er is gebeurd. De stakingen en demonstraties gaan gewoon door.
De macht van de banken
De vraag is: waarom gebeurt dit? Het is duidelijk dat de IIF (de lobby vereniging van banken) een grote invloed heeft gehad op het resultaat. Deze afspraak spaart vooral de banken die, als zij hun Griekse investeringen moeten afschrijven, in ernstige problemen komen– met name Franse banken. Dit zou vervelend zijn voor Franse belastingbetalers, maar het is nog vervelender voor de president van Frankrijk want binnenkort zijn er weer verkiezingen.
Dit illustreert hoeveel macht de banken hebben. De banklobby praat en beslist op achtergrond mee over de oplossing van de schuldencrisis, waardoor ze er een voor hen gunstige beslissing uit kunnen uitslepen. Waarom zijn banken zo machtig dat ze dit hebben kunnen tegenouden? Het wordt tijd om de rol van de banken in de economie te onderzoeken – het onderwerp van dit college.
Doing Gods work
De schuldigen voor de crisis moeten we dus zoeken onder de bankiers. Maar wat zeggen zij er zelf van? Om zichzelf en zijn professie te verdedigen heeft Loyd Blankfein, de CEO van Goldman Sachs, in een interview voor de Sunday Times ooit gezegd dat hij “Gods werk” doet. Banken vervullen een belangrijke rol in de economie. Zij zorgen voor krediet en zonder krediet staat de economie stil. Banken vervullen een spilfunctie in het kapitalisme. Maar wat houdt dat eigenlijk in? Wat bedoelt Loyd Blankfein daar eigenlijk mee: “Doing Gods work”? Wat houdt dat eigenlijk precies in, “bankieren”?
Het standaard verhaal over retail en wholesale banking
In de standaardomschrijving van bankieren wordt verteld dat banken mensen met geld teveel in contact brengen met mensen die geld nodig hebben. Spaarders storten geld op een rekening en krijgen daarvoor een bescheiden rente. Aan de andere kant van de bank wordt aan bedrijven en particulieren tegen een hogere rente geld uitgeleend. Het verschil in rente is waar de bank zijn geld mee verdiend. Dit is het klassieke “retailbanking”.
Grote zakenbanken zoals Goldman Sachs verdienen, volgens het standaardverhaal, op een andere manier hun geld. Deze “wholesale” banken brengen bedrijven naar de beurs, regelen overnames en fusies en geven advies. Zij verdienen hun geld met percentages en commissie per transactie.
Chantage van politieke nitwits
Dit zijn volgens de klassieke beschrijving de belangrijke functies die banken in het kapitalisme vervullen. Zij zorgen voor krediet voor bedrijven en ondernemers en zijn een spil in het kapitalistische raderwerk. Dit is Gods werk waar Loyd Blankfein op doelt. Politici zijn daarom als de dood dat banken in de problemen komen. Als dit financiële raderwerk stil komt te staan, droogt de kredietstroom op. En het kan nog erger: wanneer het echt fout gaat zoals na de val Lehman Brothers, dan komt er geen geld meer uit de pinautomaten. En een ding is zeker: als er geen geld meer uit de pinautomaten komt gebeuren er nog ergere dingen. Dan vliegen er stenen door de ramen, dan breekt de totale chaos uit. Zo’n Lehman moment is wat de politiek wil voorkomen.
Een van de redenen waarom de politiek zo aarzelend optreedt, zoals ook nu weer in de Europese schuldencrisis goed zichtbaar is, is dat zij zich laat intimideren door de bankiers. De Europese leiders zijn politieke nitwits, bang om de volgende verkiezingen te verliezen, en ze zijn slecht geïnformeerd over wat banken werkelijk doen. Want het klassieke beeld van wat bankieren inhoud klopt namelijk niet meer.
Niet ingegrepen in 2008
Op het hoogtepunt van de kredietcrisis in 2008 waren Europese politici nog triomfantelijk: deze crisis toont aan – zo meenden zij – dat het Europese banksysteem beter is dan het Angelsaksische. Dit kan alleen in Amerika en Engeland gebeuren, niet in Europa. Maar nu 3 jaar later, is duidelijk geworden dat dit niet klopt. De Europese banken staan er nog steeds even slecht voor als de Amerikaanse en Britse banken in 2008. Het verschil is dat de Amerikanen wèl hebben ingegrepen en hun banken geherkapitaliseerd, in Europa is dat niet gebeurd.
Wat Europa had moeten doen is de 50 grootste banken bij elkaar zetten om ze te dwingen om weer geld uit te lenen. In ruil daarvoor had men de banken moeten onderwerpen aan een (gedwongen) kapitaalinfuus en de voorwaarde moeten stellen dat zij hun reserves vergroten- ook al gaat dat ten koste van de winsten en de bonussen. Dat hebben de Europese politici echter niet gedaan. Als dat wel was gebeurd, was Griekenland geen probleem geweest.
Hoe kan het gebeuren dat politici pas 3 jaar later ontdekken dat ook de Europese banken er slecht voor staan, zo slecht zelfs dat zij niet in staat zijn om de klap op te vangen van het afschrijven van Griekse schulden? Dat is de vraag waar je je op moet richten als je de Europese schuldencrisis wilt begrijpen.
...
Auteur: Michel Verbeek
17:00 zondag 30 oktober 2011
Deze weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van econoom Ewald Engelen. Het is nu wel duidelijk dat we de hoofdschuldigen van de crisis moeten we zoeken onder de bankiers. Daarom gaat Ewald Engelen in deze en de volgende afleveringen de bankiers aan een onderzoek onderwerpen. Vandaag schetst hij in grote lijnen de ontwikkeling van de bankwereld.
De actualiteit van de Europese schuldcrisis
Woensdagnacht [26-27 oktober] is een nieuw akkoord gesloten over de Griekse schulden. De actuele crisis in Europa is bijzonder relevant voor dit college want ook hierbij spelen banken een grote rol. Hoewel de aandelenmarkten positief hebben gereageerd wil dat nog niet zeggen dat het een goed akkoord is. Tekenend is bijvoorbeeld dat op de obligatiemarkten de rente voor Italiaanse obligaties niet is veranderd.
Dit pakket zal de euro niet redden, maar het staat wel mooi: de Griekse schulden worden met 50% afgewaardeerd, maar een groot deel van die schulden blijft buitenschot: de reductie is van toepassing op ongeveer 200 miljard van de totaal 350 miljard uitstaande schulden. De 50% is dus puur cosmetisch. Weer wordt niet gedaan wat nodig is om de Griekse economie te kunnen laten groeien. Hiervoor zijn structurele hervormingen nodig en moet een fors deel van de schulden (50 of 60%) worden afgeschreven. Maar dat gebeurt niet. De maatregelen die nu worden genomen zijn volstrekt onvoldoende. Griekenland zal voorlopig dus niet uit het nieuws verdwijnen, zeker niet als de Grieken beseffen wat er is gebeurd. De stakingen en demonstraties gaan gewoon door.
De macht van de banken
De vraag is: waarom gebeurt dit? Het is duidelijk dat de IIF (de lobby vereniging van banken) een grote invloed heeft gehad op het resultaat. Deze afspraak spaart vooral de banken die, als zij hun Griekse investeringen moeten afschrijven, in ernstige problemen komen– met name Franse banken. Dit zou vervelend zijn voor Franse belastingbetalers, maar het is nog vervelender voor de president van Frankrijk want binnenkort zijn er weer verkiezingen.
Dit illustreert hoeveel macht de banken hebben. De banklobby praat en beslist op achtergrond mee over de oplossing van de schuldencrisis, waardoor ze er een voor hen gunstige beslissing uit kunnen uitslepen. Waarom zijn banken zo machtig dat ze dit hebben kunnen tegenouden? Het wordt tijd om de rol van de banken in de economie te onderzoeken – het onderwerp van dit college.
Doing Gods work
De schuldigen voor de crisis moeten we dus zoeken onder de bankiers. Maar wat zeggen zij er zelf van? Om zichzelf en zijn professie te verdedigen heeft Loyd Blankfein, de CEO van Goldman Sachs, in een interview voor de Sunday Times ooit gezegd dat hij “Gods werk” doet. Banken vervullen een belangrijke rol in de economie. Zij zorgen voor krediet en zonder krediet staat de economie stil. Banken vervullen een spilfunctie in het kapitalisme. Maar wat houdt dat eigenlijk in? Wat bedoelt Loyd Blankfein daar eigenlijk mee: “Doing Gods work”? Wat houdt dat eigenlijk precies in, “bankieren”?
Het standaard verhaal over retail en wholesale banking
In de standaardomschrijving van bankieren wordt verteld dat banken mensen met geld teveel in contact brengen met mensen die geld nodig hebben. Spaarders storten geld op een rekening en krijgen daarvoor een bescheiden rente. Aan de andere kant van de bank wordt aan bedrijven en particulieren tegen een hogere rente geld uitgeleend. Het verschil in rente is waar de bank zijn geld mee verdiend. Dit is het klassieke “retailbanking”.
Grote zakenbanken zoals Goldman Sachs verdienen, volgens het standaardverhaal, op een andere manier hun geld. Deze “wholesale” banken brengen bedrijven naar de beurs, regelen overnames en fusies en geven advies. Zij verdienen hun geld met percentages en commissie per transactie.
Chantage van politieke nitwits
Dit zijn volgens de klassieke beschrijving de belangrijke functies die banken in het kapitalisme vervullen. Zij zorgen voor krediet voor bedrijven en ondernemers en zijn een spil in het kapitalistische raderwerk. Dit is Gods werk waar Loyd Blankfein op doelt. Politici zijn daarom als de dood dat banken in de problemen komen. Als dit financiële raderwerk stil komt te staan, droogt de kredietstroom op. En het kan nog erger: wanneer het echt fout gaat zoals na de val Lehman Brothers, dan komt er geen geld meer uit de pinautomaten. En een ding is zeker: als er geen geld meer uit de pinautomaten komt gebeuren er nog ergere dingen. Dan vliegen er stenen door de ramen, dan breekt de totale chaos uit. Zo’n Lehman moment is wat de politiek wil voorkomen.
Een van de redenen waarom de politiek zo aarzelend optreedt, zoals ook nu weer in de Europese schuldencrisis goed zichtbaar is, is dat zij zich laat intimideren door de bankiers. De Europese leiders zijn politieke nitwits, bang om de volgende verkiezingen te verliezen, en ze zijn slecht geïnformeerd over wat banken werkelijk doen. Want het klassieke beeld van wat bankieren inhoud klopt namelijk niet meer.
Niet ingegrepen in 2008
Op het hoogtepunt van de kredietcrisis in 2008 waren Europese politici nog triomfantelijk: deze crisis toont aan – zo meenden zij – dat het Europese banksysteem beter is dan het Angelsaksische. Dit kan alleen in Amerika en Engeland gebeuren, niet in Europa. Maar nu 3 jaar later, is duidelijk geworden dat dit niet klopt. De Europese banken staan er nog steeds even slecht voor als de Amerikaanse en Britse banken in 2008. Het verschil is dat de Amerikanen wèl hebben ingegrepen en hun banken geherkapitaliseerd, in Europa is dat niet gebeurd.
Wat Europa had moeten doen is de 50 grootste banken bij elkaar zetten om ze te dwingen om weer geld uit te lenen. In ruil daarvoor had men de banken moeten onderwerpen aan een (gedwongen) kapitaalinfuus en de voorwaarde moeten stellen dat zij hun reserves vergroten- ook al gaat dat ten koste van de winsten en de bonussen. Dat hebben de Europese politici echter niet gedaan. Als dat wel was gebeurd, was Griekenland geen probleem geweest.
Hoe kan het gebeuren dat politici pas 3 jaar later ontdekken dat ook de Europese banken er slecht voor staan, zo slecht zelfs dat zij niet in staat zijn om de klap op te vangen van het afschrijven van Griekse schulden? Dat is de vraag waar je je op moet richten als je de Europese schuldencrisis wilt begrijpen.
...