Pater Phil Bosmans is overleden

[Marsipulami]

Pater en auteur Phil Bosmans is overleden

VRT

di 17/01/2012 - 09:34 Phil Bosmans is op 89-jarige leeftijd in een ziekenhuis in Mortsel overleden. Bosmans is de man die Bond zonder Naam met zijn eenvoudige en positieve spreuken groot heeft gemaakt. Van de Nederlandse edities van zijn boeken zijn meer dan 3 miljoen exemplaren verspreid.


Phil Bosmans trad tijdens de Tweede Wereldoorlog in bij de paters Montfortanen en kreeg vier jaar later zijn priesterwijding. De Nederlandse Bond zonder Naam bestond al van in de jaren 30, maar van 1957 tot 1992 ging Bosmans een Belgische afdeling van de organisatie leiden. De organisatie zette zich in voor de zwakkeren. "Onder Bosmans' leiding zagen tientallen sociale en culturele initiatieven het licht. De kleine man stond altijd centraal", stelt Bond zonder Naam.

Lannoo

Met eenvoudige en erg positieve spreuken zoals "Een zonnige kijk maakt de wereld goed" bereikte Bosmans via kleine affiches miljoenen mensen. Het succes erachter? Bosmans: "Het spreekt de mensen op eenvoudige wijze aan. De mensen hebben de dag van vandaag behoefte aan eenvoud. We zeggen niet dat de mensen passief moeten blijven: ze moeten zichzelf bevrijden."

Bosmans schreef ook boeken. Met zijn eerste boek, "Menslief ik hou van jou", nam hij een risico: hij koos voor een langwerpig en ongewoon formaat. Maar toch werden 9 miljoen exemplaren verkocht. De andere werken van Bosmans haalden samen een oplage van nog eens acht miljoen. Dat maakte van hem een van de populairste auteurs van Vlaanderen.


"Naïef, sentimenteel? Dan leest u alleen de titels"


Bosmans was niet alleen een mens van woorden, maar ook van daden. Hij zette zich in voor daklozen, ex-gevangenen, zigeuners en asielzoekers. Critici vonden zijn visie op de wereld naïef en rooskleurig. Dat kon hem echter niet deren. "Zij die dat zeggen, hebben mijn boeken nooit gelezen, wel de titels", verdedigde de auteur zich. Bosmans ontving twee keer de Visser Neerlandiaprijs en één keer de prijs van de Vlaamse Gemeenschap.

Bosmans sukkelde al een tijdje met zijn gezondheid. In 1994 raakte hij betrokken bij een zwaar ongeval. Een jaar later kreeg hij een beroerte waardoor hij in een rolstoel belandde. Bosmans werd recent in het ziekenhuis opgenomen, nadat hij een bronchitis had opgelopen.


"Spreuken blijven mild wapen tegen verruwing"


Ter nagedachtenis van Bosmans publiceert Bond zonder Naam een in memoriam spreuk: "Mijn laatste woord: dankbaarheid". Bond zonder Naam legt op haar hoofdkantoor in Antwerpen (Sint-Jacobsmarkt 39) ook een rouwregister neer.

Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) heeft haar respect uitgesproken voor de oprichter van de Bond Zonder Naam. "Phil Bosmans hield als geen ander de vinger aan de pols van de samenleving en kon ongeëvenaard die maatschappelijke veranderingen vertalen in immer hoopvolle, soms kritische boodschappen", reageert ze.

"Zijn boeken en zijn spreuken blijven tot op vandaag een mild wapen tegen elke maatschappelijke verruwing en bezielen veel mensen om er elke dag tegenaan te gaan. Ik hoop dat die inspiratie van pater Bosmans en de Bond zonder Naam zijn weg mag blijven vinden naar vele huisgezinnen.”

[Marsipulami]

Phil Bosmans: verguisd en aanbeden
17 / 01 / 2012

De beste zon is een blij gezicht. Bloemen van geluk moet je zelf planten. Zaag niet, er vallen al bomen genoeg… Laat mij ootmoedig beginnen met een bekentenis en een vraag om vergeving. In een vorig leven heb ik een boek geschreven, Ik Ben Eeuwig Jong, in 1982, maar over gebeurtenissen midden jaren 70, dè bloeiperiode van de Bond Zonder Naam. De anti-held van die korte roman heet Christian Hanjoul. Nu wil het toeval dat de opvolger van pater Phil Bosmans aan het hoofd van BZN Patrick Hanjoul heet. Die jongen zit op een bepaald ogenblik in de wachtzaal van een uroloog en ergert zich zoals het een puber betaamt aan alles, de andere patiënten, de auto’s op straat, de onnozele tijdschriften en…een half A4’tje van BZN aan de muur. Moeder thuis, we hebben je nodig. De woordkakkerij van de bond zonder naam ontbreekt evenmin, leg ik de jonge Christian in het hoofd.

Daar heb ik nu spijt van. De zogenoemde vitamines voor het hart van Phil Bosmans waren natuurlijk alomtegenwoordig in de nog almachtige katholieke zuil van 40 jaar geleden, zeker in West-Vlaanderen. Phil Bosmans was een Limburger, West-Vlamingen en Limburgers begrijpen elkaar. Ik zou mij kunnen verbergen achter het vertellersstandpunt en het verschil tussen een personage en de auteur. Maar da’s te gemakkelijk.

Een pionier

Eigenlijk kenden wij Phil Bosmans niet, we rekenden hem af op die goedbedoelde spreuken. Intussen spookte onder onze schedel het geraas van The Who en Boudewijn De Groot, van Daniel Cohn-Bendit en Mohammed Ali, incompatibel met BZN. Dat Bosmans een verre voorloper van de priester-arbeiders en Luc Versteylen was, wisten wij niet. Dat de goede man zich in de jaren 50 echt bijna had doodgewerkt in bijstand aan arme drommels nog minder. En dat hij een volbloed anti-kapitalist was die lak had aan de beurs en de dollar en beleggers ging helaas helemaal aan ons voorbij. Jammer, het had ons met hem kunnen verzoenen. Aan de muur in het parochielokaal hing: linkse mensen rechtse mensen allemaal mensen. Welnu, rechtse zakken waren geen mensen, dat vonden wij.

Geen vader Teresa

Nogmaals: betreurenswaardig. Alleen al omdat Phil Bosmans echt een bijzonder innemende en integere man was, die de royalties van zijn bestsellers, het rozige Menslief ik hou van jou onder meer, integraal besteedde aan zijn organisatie MIN, Mensen in Nood, die zich ontfermde over allerlei marginalen, de toen ook niet populaire daklozen, Roma, ex-gevangenen, vrouwen van gedetineerden, en jawel: gastarbeiders! In de jaren 70 en 80 was hij ook een heuse BV, een van de lievelingen van Jan Van Rompaey, die hem in elk denkbaar programma opvoerde, van Echo over Terloops tot Argus. Bosmans voelde zich nooit te beroerd om geduldig te antwoorden op de voor de hand liggende kritiek dat hij toch wel erg naïef en zoetsappig was. Noten mag je kraken, mensen niet, en , de ander heeft honger want ik pak zijn deel, toch niet zoetsappig denk ik, reageerde hij. Inderdaad, hij was geen vader Teresa.

Sociaal bewogen

Zijn ouders, bescheiden landbouwers uit Gruitrode, redden het niet, het gezin met 4 kinderen verhuisde naar Genk, vader Bosmans ging in de mijn werken. Van het open landschap naar de donkere ondergrond, qua vervreemding kan het tellen. Philip, de flinkste van de klas, mocht naar de patersschool van Rotselaar. Als 19jarige trad hij in bij de Montfortanen, 7 jaar later kreeg hij de priesterwijding. De Montfortanen zijn een Franse orde met een sterke sociale bewogenheid, Phil kreeg zijn eerste opdrachten in het industriële Noord-Frankrijk, vergelijkbaar met de Limburgse mijnstreek, maar nog zwarter, en vooral: minder katholiek, zeg maar links-proletarisch. Zijn ervaringen daar rendeerden vanaf 1950 in Limburg. Via de zogenoemde volksmissie was hij dag en nacht in het getouw om mensen te helpen, te troosten, voor te gaan in volkse liturgie.

Burn-out

In 1954 volgde een totale en lang aanslepende burn-out. Of erger, hoe noemde men depressie of chronische vermoeidheid in die tijd? Toen Phil er na een paar jaar bovenop leek, gaven zijn oversten hem een zo dachten ze comfortabele opdracht: de al 2 decennia bestaande Nederlandse Bond Zonder Naam uitbouwen in Vlaanderen. Maar Phil stortte zich weer helemaal in het avontuur. Maandelijks vuurde hij een nieuwe spreuk op Vlaanderen af, 600 in het totaal. Hij ging preken en overtuigen, vond de weg naar de media. Het bleef niet bij woorden. Zijn instelling voor echtgenotes van gedetineerden was eigenlijk het eerste Vrouwenhuis in ons land, en lang voor gemeenten dat deden, kocht hij een lap grond om zigeuners even wat rust en stabiliteit te gunnen. Ex-gevangenen die geen werk vonden, bracht hij samen in zijn arbeidershuis. Maar ook onbegrepen slachtoffers van criminaliteit vonden bij hem steun, lang voor dat in de mode kwam. De hoog oplopende kosten van al die activiteiten financierde hij met de integrale opbrengst van zijn Lannoo-boeken, die miljoenenoplages halen, bij ons, in Duitsland en nog elders.

Vermoeiend optimistisch

Op het vlak van religieuze praktijk en moraal bleef Bosmans conservatief. Zijn spreuken en teksten waren altijd vriendelijk, eenvoudig, braaf en vermoeiend optimistisch, en predikten zeker geen revolutie. De verandering van de wereld begint bij jezelf, was zowat de belangrijkste les van zijn hele optreden. Abortus vond hij een verschrikking. Maar vergeten we nooit dat het om een man gaat die bijna 20 jaar voor de tweede wereldoorlog het levenslicht zag. En hij heeft wel degelijk aan de weg getimmerd. In tegenstelling tot veel van zijn geestelijke tijdgenoten was er bij hem geen bekeringsdrang, geen dreigen met zonde en hel en doofheid, geen veroordelen en ex-communiceren. Het is niet niks. Zijn boodschap was ook altijd sterk anti-materialistisch, en wat dat betreft bleef het niet bij woorden.

Vanaf de jaren 90 liep het weer fout. In 1992 nam hij, vermoeid en verzwakt, afscheid van de Bond zonder Naam. In 94 had hij een zwaar verkeersongeluk. Een beroerte trof hem in 1995, die liet hem half verlamd achter. Zelfs met die beperking bleef hij op zijn manier een levensgenieter en positivo.

Verguisd door soixante-huitards, aanbeden door de christelijke sociale sector, uiteindelijk door brede lagen van de bevolking aanvaard en gewaardeerd als een man die toch heel wat teweeg bracht. In alle eerlijkheid: Phil Bosmans hoort onlosmakelijk bij de Vlaamse cultuur van de tweede helft van de twintigste eeuw. Laten we maar dankbaar zijn. En begin een dag nooit met de scherven van gisteren.

Lucas Vanclooster

(De auteur is reporter bij het radionieuws.)