Wizdom
15-09-12, 00:51
De hoge Nederlandse hypotheekrente is onder meer het gevolg van fouten van Wouter Bos en Neelie Kroes. “Iedereen wist het, maar niemand ondernam actie. Dat is een bizarre gang van zaken.”
Bos en Kroes maakten hele dure fout | Sweder van Wijnbergen
Dit zegt Sweder van Wijnbergen, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam, tegen BNR. Hij reageert daarmee op de uitkomst van het onderzoek van het tv-programma Zembla naar concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt. Volgens Zembla is de concurrentie op de hypotheekmarkt ingestort door ING een prijsleiderschapsverbod op te leggen. Het gevolg: mensen met een koophuis betalen nu honderden tot duizenden euro's te veel hypotheekrente en de Nederlandse banken hebben miljarden meer winst gemaakt.
Hypotheekmarkt
Voor de crisis waren er een heleboel kleinere hypotheekaanbieders en drie hele grote aanbieders. Tijdens de crisis zijn die kleinere aanbieders verdwenen en enkel de grote aanbieders overgebleven.
ING was een van de grote banken die in 2008 door de kredietcrisis in problemen raakte en voor tientallen miljarden staatssteun ontving van de Nederlandse overheid. Neelie Kroes moest daar als eurocommissaris voor Concurrentie toestemming voor geven. Ze wilde als voorwaarde voor de overheidssteun ING een prijsleiderschapsverbod opleggen. Dat betekende dat de bank zijn hypotheken niet goedkoper zou mogen aanbieden dan concurrenten die geen staatssteun hadden ontvangen. Ook ABN Amro kreeg volgens Van Wijnbergen een prijsleiderschapsverbod opgelegd vanuit Brussel. “Dat nam alle druk weg van nummer drie en dat is natuurlijk niet het model van een competitieve markt.”
Ogen gesloten
Uit de documentaire van Zembla, waar ook Van Wijnbergen in acteert, wordt duidelijk dat alle partijen op de hoogte waren van de gevolgen van de oneerlijke concurrentie, maar dat niemand er echt aandacht voor had. Na een noodkreet van de NMa dat deze maatregel de Nederlandse hypotheekmarkt deels op slot zou gooien, bood Neelie Kroes aan Bos aan om af te zien van het prijsleiderschapsverbod voor ING. Volgens Kroes ging Bos daar niet op in.
Van Wijnbergen vindt dat de toenmalige minister van financiën had moeten reageren, ook al begrijpt hij dat Bos misschien andere prioriteiten had.
“Wouter Bos was bezig met het redden van banken, maar hij had een andere keuze. Op zich begrijp ik wel dat voor hem concurrentie tussen banken op dat moment niet zijn grootste zorg was. Aan de andere kant: dit had niet een onmiddellijk effect gehad op de waardering van die banken, omdat dit gaat over geleidelijk hogere of lagere winst, dús over de verre toekomst. Dus het was niet een onmiddellijke bedreiging. Toch kan ik niet verklaren waarom Financiën niet onmiddellijk gereageerd heeft.” Tegen Zembla zegt Bos dat hij zich het allemaal niet meer kan herinneren.
Eurocommissaris Kroes
Dat Bos geen actie heeft ondernomen, ondanks de vraag van Brussel, pleit Brussel niet vrij, zegt Van Wijnbergen. “Neelie Kroes kan ook op eigen houtje beslissingen nemen, zij is immers mededingingscommissaris en niet wouter Bos. Maar die geestelijke flexibiliteit was er bij de eurocommissaris voor mededinging ook niet. Dat zal de Nederlandse consument inderdaad te hoge hypotheekkosten opgeleverd hebben.”
Volgens de econoom is het vreemd dat deze kwestie niet ter sprake gekomen bij de commissie De Wit: “ik heb het wel aangekaart bij de commissie, maar het is gewoon niet besproken.”
Nu nog actie?
De hypotheekrente is nog altijd hoger dan in de rest van Europa, kan daar nu nog iets aan gedaan worden? “Dat is wel een beetje laat, maar als dat prijsleiderschap afgeschaft zou worden, is er wel wat meer concurrentie en een herstel van concurrentie op de Nederlandse bankenmarkt zou natuurlijk helpen.”
Het ministerie van Financiën laat in een reactie weten nooit voorstander te zijn geweest van een prijsleiderschapsbeperking. De Europese Commissie heeft die volgens het departement opgelegd. De Europese Commissie en ING betwisten de beperking in een rechtszaak die tussen beide partijen loopt. De hogere hypotheekrente komt volgens het ministerie ook doordat er in Nederland relatief weinig spaargeld beschikbaar is en doordat er in verhouding tot de waarde van de woning veel kan worden geleend.
Bos en Kroes maakten hele dure fout | Sweder van Wijnbergen
Dit zegt Sweder van Wijnbergen, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam, tegen BNR. Hij reageert daarmee op de uitkomst van het onderzoek van het tv-programma Zembla naar concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt. Volgens Zembla is de concurrentie op de hypotheekmarkt ingestort door ING een prijsleiderschapsverbod op te leggen. Het gevolg: mensen met een koophuis betalen nu honderden tot duizenden euro's te veel hypotheekrente en de Nederlandse banken hebben miljarden meer winst gemaakt.
Hypotheekmarkt
Voor de crisis waren er een heleboel kleinere hypotheekaanbieders en drie hele grote aanbieders. Tijdens de crisis zijn die kleinere aanbieders verdwenen en enkel de grote aanbieders overgebleven.
ING was een van de grote banken die in 2008 door de kredietcrisis in problemen raakte en voor tientallen miljarden staatssteun ontving van de Nederlandse overheid. Neelie Kroes moest daar als eurocommissaris voor Concurrentie toestemming voor geven. Ze wilde als voorwaarde voor de overheidssteun ING een prijsleiderschapsverbod opleggen. Dat betekende dat de bank zijn hypotheken niet goedkoper zou mogen aanbieden dan concurrenten die geen staatssteun hadden ontvangen. Ook ABN Amro kreeg volgens Van Wijnbergen een prijsleiderschapsverbod opgelegd vanuit Brussel. “Dat nam alle druk weg van nummer drie en dat is natuurlijk niet het model van een competitieve markt.”
Ogen gesloten
Uit de documentaire van Zembla, waar ook Van Wijnbergen in acteert, wordt duidelijk dat alle partijen op de hoogte waren van de gevolgen van de oneerlijke concurrentie, maar dat niemand er echt aandacht voor had. Na een noodkreet van de NMa dat deze maatregel de Nederlandse hypotheekmarkt deels op slot zou gooien, bood Neelie Kroes aan Bos aan om af te zien van het prijsleiderschapsverbod voor ING. Volgens Kroes ging Bos daar niet op in.
Van Wijnbergen vindt dat de toenmalige minister van financiën had moeten reageren, ook al begrijpt hij dat Bos misschien andere prioriteiten had.
“Wouter Bos was bezig met het redden van banken, maar hij had een andere keuze. Op zich begrijp ik wel dat voor hem concurrentie tussen banken op dat moment niet zijn grootste zorg was. Aan de andere kant: dit had niet een onmiddellijk effect gehad op de waardering van die banken, omdat dit gaat over geleidelijk hogere of lagere winst, dús over de verre toekomst. Dus het was niet een onmiddellijke bedreiging. Toch kan ik niet verklaren waarom Financiën niet onmiddellijk gereageerd heeft.” Tegen Zembla zegt Bos dat hij zich het allemaal niet meer kan herinneren.
Eurocommissaris Kroes
Dat Bos geen actie heeft ondernomen, ondanks de vraag van Brussel, pleit Brussel niet vrij, zegt Van Wijnbergen. “Neelie Kroes kan ook op eigen houtje beslissingen nemen, zij is immers mededingingscommissaris en niet wouter Bos. Maar die geestelijke flexibiliteit was er bij de eurocommissaris voor mededinging ook niet. Dat zal de Nederlandse consument inderdaad te hoge hypotheekkosten opgeleverd hebben.”
Volgens de econoom is het vreemd dat deze kwestie niet ter sprake gekomen bij de commissie De Wit: “ik heb het wel aangekaart bij de commissie, maar het is gewoon niet besproken.”
Nu nog actie?
De hypotheekrente is nog altijd hoger dan in de rest van Europa, kan daar nu nog iets aan gedaan worden? “Dat is wel een beetje laat, maar als dat prijsleiderschap afgeschaft zou worden, is er wel wat meer concurrentie en een herstel van concurrentie op de Nederlandse bankenmarkt zou natuurlijk helpen.”
Het ministerie van Financiën laat in een reactie weten nooit voorstander te zijn geweest van een prijsleiderschapsbeperking. De Europese Commissie heeft die volgens het departement opgelegd. De Europese Commissie en ING betwisten de beperking in een rechtszaak die tussen beide partijen loopt. De hogere hypotheekrente komt volgens het ministerie ook doordat er in Nederland relatief weinig spaargeld beschikbaar is en doordat er in verhouding tot de waarde van de woning veel kan worden geleend.