Soldim
23-10-12, 13:23
'Van alle kloven is de meningenkloof tussen hoog- en laagopgeleid de grootste'
Ja, er is een kloof tussen hoog- en laagopgeleid in Nederland, maar dat is bijna een cliché, schrijft Rutger Bregman. Maar wat hij niet wist, is dat de kloof tussen opvattingen van die twee groepen zo groot is. Het grootst, zelfs. En hoe dicht je die?
Je herkent ze zo. Hun huizen hebben geveltuintjes met bakfietsen voor de ruiten. Door de brievenbus, waar een ja/nee sticker op is geplakt, valt dagelijks Trouw, NRC of de Volkskant. Ze heten Floris en Fleur en hebben twee kinderen, Berend en Bastiaan, die naar een speciale school gaan. Tijdens de vakantie kamperen ze in Frankrijk, of gaan ze naar hun appartement in Noord-Italië. Ze stemmen D66, PvdA of VVD. Het zijn positief ingestelde mensen, met vertrouwen in de samenleving en de toekomst. Ze zijn hoogopgeleid.
Een paar straten verderop, in een zogenoemde 'prachtwijk', wonen Miranda en Kevin met hun kinderen Kimberly en Nick, die naar een gewone buurtschool gaan. Hun tuin is volledig betegeld en bij de brievenbus staat een bordje met 'hier-waak-ik' erop. Voor de ramen hangen rolluiken. Ze lezen De Telegraaf of het Algemeen Dagblad en kijken SBS6 of RTL. Op vakantie gaan ze met de charter naar Spanje of Turkije, of gewoon een paar weken in de stacaravan. Als ze al stemmen, dan kiezen ze voor de SP of de PVV. Ze maken zich zorgen over de multiculturele samenleving, de criminaliteit en Europa. Ze zijn laagopgeleid.
Kloof
Natuurlijk: dit zijn stereotypes. Maar dat er een kloof gaapt tussen hoger- en lageropgeleiden is inmiddels bijna een cliché. De kloof doortrekt alle dimensies van de samenleving: van de politiek en de arbeidsmarkt tot de gezondheidszorg en de huwelijksmarkt.
Hoger- en lageropgeleiden komen elkaar nauwelijks meer tegen in de kerk, op school of bij de vereniging. Ruim de helft van de hogeropgeleiden en tweederde van de lageropgeleiden verklaart 'steeds minder' contact te hebben met elkaar. Slechts twee op de duizend huwelijken is een huwelijk tussen een hoger en een lager opgeleide. De Raad van Maatschappelijke Ontwikkeling noemt het 'de nieuwe verzuiling': niet langer wordt je leven door je geloof bepaald, maar door je opleiding - of het gebrek daaraan.
Tot zover wist ik het allemaal wel. Maar toen ik onlangs een tabelletje van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) over de meningsverschillen tussen hoger- en lageropgeleiden zag, viel mijn mond alsnog open van verbazing. Van alle kloven is de meningenkloof werkelijk het allergrootst.
'Ik heb voldoende vertrouwen in de Tweede Kamer' - van de hoogstopgeleiden is 76 procent het ermee eens, van de laagstopgeleiden 27 procent.
'De overheid doet onvoldoende voor ons' - 57 procent van de laagstopgeleiden stemt in, 18 procent van de hoogstopgeleiden.
'Het EU-lidmaatschap is een goede zaak' - ja, zegt driekwart van de hogeropgeleiden en een kwart van de lageropgeleiden.
Vertrouwen
Lageropgeleiden hebben minder vertrouwen in de overheid, de Tweede Kamer, de rechtspraak, de Europese Unie en de medemens. Liefst 72 procent denkt geen enkele invloed op de regering te hebben. Maar vooral Europa valt slecht bij hen. Met de stelling 'Het is een slechte zaak dat de gulden is vervangen door de euro' is 52 procent van de lageropgeleiden het eens, tegen 17 procent van de hogeropgeleiden.
Meer dan de helft van de lageropgeleiden vindt dat de mening van hogeropgeleiden teveel door klinkt in de politiek. Dat betekent niet dat ze vinden dat er minder hoogopgeleide politici moeten zijn. 'Kennis en deskundigheid' waarderen ze. Het onbehagen komt vooral voort uit het gevoel dat politici niet weten 'wat er echt speelt' in de samenleving. Ze zouden inlevingsvermogen ontberen.
Maar wat je er verder ook van vond, het eerste kabinet-Rutte had meer inlevingsvermogen dan haar voorgangers. Of althans, Rutt- I bediende de wensen van lageropgeleiden een stuk beter. Er kwam meer aandacht voor criminaliteit, integratie en immigratie. Denk aan de minimumstraffen, het boerkaverbod en de dierenpolitie - zaken die de meeste hogeropgeleiden belachelijk vinden, maar steun vinden bij lageropgeleiden. Ondertussen werd er bezuinigd op vrijwel alle onderwerpen die met de doctorandussen worden geassocieerd: natuur en milieu, cultuur, hoger onderwijs en ontwikkelingshulp. Je zou kunnen betogen dat de PVV in haar gedoogrol voor een correctie op de diplomademocratie heeft gezorgd.
Maar zal dat Rutte-II ook lukken? Het SCP rapporteert dat lageropgeleiden zich steeds minder zorgen maken over de multiculturele samenleving. Hier is de PVV dus minder nodig. Maar als het aan lageropgeleiden ligt kan Den Haag niet eurosceptisch genoeg zijn.
In een advies aan de formatieonderhandelaars schrijft het SCP: 'De EU is voor veel mensen een symbool van een onoverzichtelijke wereld.' Vooral lageropgeleiden moeten niets hebben van Europese integratie als 'onomkeerbare ontwikkeling'. In binnen- en buitenland werd de loftrompet gestoken over de 'pro-Europese' verkiezingsuitslag van 12 september, die volgens Wilders een referendum over Europa had moeten worden.
Maar volgens het SCP zou het 'heel onverstandig zijn om die uitslag te interpreteren als voldoende instemming met voortgaand Europees beleid.' Een echt referendum over de EU zou weleens heel anders kunnen uitpakken. De kloof tussen hoog- en laagopgeleid is nu een spagaat tussen Den Haag en Brussel, tussen een effectieve crisisaanpak en een democratisch tekort. Deze kloof dicht je niet met een beetje dierenpolitie en wat bezuinigen op cultuur. Wat dat betreft krijgt Rutte-II het moeilijker dan ooit.
Rutger Bregman
de Volkskrant
Ja, er is een kloof tussen hoog- en laagopgeleid in Nederland, maar dat is bijna een cliché, schrijft Rutger Bregman. Maar wat hij niet wist, is dat de kloof tussen opvattingen van die twee groepen zo groot is. Het grootst, zelfs. En hoe dicht je die?
Je herkent ze zo. Hun huizen hebben geveltuintjes met bakfietsen voor de ruiten. Door de brievenbus, waar een ja/nee sticker op is geplakt, valt dagelijks Trouw, NRC of de Volkskant. Ze heten Floris en Fleur en hebben twee kinderen, Berend en Bastiaan, die naar een speciale school gaan. Tijdens de vakantie kamperen ze in Frankrijk, of gaan ze naar hun appartement in Noord-Italië. Ze stemmen D66, PvdA of VVD. Het zijn positief ingestelde mensen, met vertrouwen in de samenleving en de toekomst. Ze zijn hoogopgeleid.
Een paar straten verderop, in een zogenoemde 'prachtwijk', wonen Miranda en Kevin met hun kinderen Kimberly en Nick, die naar een gewone buurtschool gaan. Hun tuin is volledig betegeld en bij de brievenbus staat een bordje met 'hier-waak-ik' erop. Voor de ramen hangen rolluiken. Ze lezen De Telegraaf of het Algemeen Dagblad en kijken SBS6 of RTL. Op vakantie gaan ze met de charter naar Spanje of Turkije, of gewoon een paar weken in de stacaravan. Als ze al stemmen, dan kiezen ze voor de SP of de PVV. Ze maken zich zorgen over de multiculturele samenleving, de criminaliteit en Europa. Ze zijn laagopgeleid.
Kloof
Natuurlijk: dit zijn stereotypes. Maar dat er een kloof gaapt tussen hoger- en lageropgeleiden is inmiddels bijna een cliché. De kloof doortrekt alle dimensies van de samenleving: van de politiek en de arbeidsmarkt tot de gezondheidszorg en de huwelijksmarkt.
Hoger- en lageropgeleiden komen elkaar nauwelijks meer tegen in de kerk, op school of bij de vereniging. Ruim de helft van de hogeropgeleiden en tweederde van de lageropgeleiden verklaart 'steeds minder' contact te hebben met elkaar. Slechts twee op de duizend huwelijken is een huwelijk tussen een hoger en een lager opgeleide. De Raad van Maatschappelijke Ontwikkeling noemt het 'de nieuwe verzuiling': niet langer wordt je leven door je geloof bepaald, maar door je opleiding - of het gebrek daaraan.
Tot zover wist ik het allemaal wel. Maar toen ik onlangs een tabelletje van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) over de meningsverschillen tussen hoger- en lageropgeleiden zag, viel mijn mond alsnog open van verbazing. Van alle kloven is de meningenkloof werkelijk het allergrootst.
'Ik heb voldoende vertrouwen in de Tweede Kamer' - van de hoogstopgeleiden is 76 procent het ermee eens, van de laagstopgeleiden 27 procent.
'De overheid doet onvoldoende voor ons' - 57 procent van de laagstopgeleiden stemt in, 18 procent van de hoogstopgeleiden.
'Het EU-lidmaatschap is een goede zaak' - ja, zegt driekwart van de hogeropgeleiden en een kwart van de lageropgeleiden.
Vertrouwen
Lageropgeleiden hebben minder vertrouwen in de overheid, de Tweede Kamer, de rechtspraak, de Europese Unie en de medemens. Liefst 72 procent denkt geen enkele invloed op de regering te hebben. Maar vooral Europa valt slecht bij hen. Met de stelling 'Het is een slechte zaak dat de gulden is vervangen door de euro' is 52 procent van de lageropgeleiden het eens, tegen 17 procent van de hogeropgeleiden.
Meer dan de helft van de lageropgeleiden vindt dat de mening van hogeropgeleiden teveel door klinkt in de politiek. Dat betekent niet dat ze vinden dat er minder hoogopgeleide politici moeten zijn. 'Kennis en deskundigheid' waarderen ze. Het onbehagen komt vooral voort uit het gevoel dat politici niet weten 'wat er echt speelt' in de samenleving. Ze zouden inlevingsvermogen ontberen.
Maar wat je er verder ook van vond, het eerste kabinet-Rutte had meer inlevingsvermogen dan haar voorgangers. Of althans, Rutt- I bediende de wensen van lageropgeleiden een stuk beter. Er kwam meer aandacht voor criminaliteit, integratie en immigratie. Denk aan de minimumstraffen, het boerkaverbod en de dierenpolitie - zaken die de meeste hogeropgeleiden belachelijk vinden, maar steun vinden bij lageropgeleiden. Ondertussen werd er bezuinigd op vrijwel alle onderwerpen die met de doctorandussen worden geassocieerd: natuur en milieu, cultuur, hoger onderwijs en ontwikkelingshulp. Je zou kunnen betogen dat de PVV in haar gedoogrol voor een correctie op de diplomademocratie heeft gezorgd.
Maar zal dat Rutte-II ook lukken? Het SCP rapporteert dat lageropgeleiden zich steeds minder zorgen maken over de multiculturele samenleving. Hier is de PVV dus minder nodig. Maar als het aan lageropgeleiden ligt kan Den Haag niet eurosceptisch genoeg zijn.
In een advies aan de formatieonderhandelaars schrijft het SCP: 'De EU is voor veel mensen een symbool van een onoverzichtelijke wereld.' Vooral lageropgeleiden moeten niets hebben van Europese integratie als 'onomkeerbare ontwikkeling'. In binnen- en buitenland werd de loftrompet gestoken over de 'pro-Europese' verkiezingsuitslag van 12 september, die volgens Wilders een referendum over Europa had moeten worden.
Maar volgens het SCP zou het 'heel onverstandig zijn om die uitslag te interpreteren als voldoende instemming met voortgaand Europees beleid.' Een echt referendum over de EU zou weleens heel anders kunnen uitpakken. De kloof tussen hoog- en laagopgeleid is nu een spagaat tussen Den Haag en Brussel, tussen een effectieve crisisaanpak en een democratisch tekort. Deze kloof dicht je niet met een beetje dierenpolitie en wat bezuinigen op cultuur. Wat dat betreft krijgt Rutte-II het moeilijker dan ooit.
Rutger Bregman
de Volkskrant