Marsipulami
08-12-12, 00:12
Het dubbele gezicht van Mohammed Mursi.
par In het spoor van Rudi Vranckx, vendredi 7 décembre 2012, 04:23 ·
.
Verschillende bezoekers van deze Facebookpagina wezen er al op: wacht even, Mursi is toch de democratisch verkozen president? Waarom keren de seculiere revolutionairen zich tegen hem wanneer hij de revolutie probeert te verdedigen tegen de restanten van het regime?
De afgelopen dagen verschenen in de Egyptische pers twee opiniestukken pro en contra Mursi door twee erg invloedrijke figuren. Wael Ghonim, één van de voortrekkers van de Facebookrevolutie, schreef in de krant Al-Nahar een bijtend stuk over de keren dat Mursi zich niet aan zijn beloften gehouden heeft. Mohamad Hamas Elmasry, een professor Journalistiek en Communicatiewetenschap aan de American University in Caïro, schreef voor Egypt Independent een even bijtend stuk over de ondemocratische trekjes van de oppositie.
Laten we hun argumenten even op een rijtje zetten.
Elmasry pro Mursi
Voor Elmasry is het fout beginnen lopen in juni. Toen ontbond de SCAF (de Supreme Military Council of the Armed forces) op gezag van het Hooggerechtshof, dat inderdaad vol zit met mensen benoemd door Moebarak, het democratisch verkozen parlement. Volgens Elmasry op basis van een technisch detail: volgens de verkiezingsregels moesten een deel van de kandidaten onafhankelijk zijn van politieke partijen, maar in de praktijk bleken veel van die “onafhankelijke” kandidaten tot de Moslimbroeders te behoren. Het is maar de vraag of je dit een technisch detail kan noemen.
Het ontbinden van het parlement betekende in elk geval dat de SCAF de macht naar zich toe kon trekken. Mursi heeft die beslissing nooit echt aanvaard en heeft later deze zomer een aantal topgeneraals met pensioen gestuurd. Daarmee heeft hij één van de belangrijkste obstakels van de revolutie opzij geduwd. Wie zich nog herinnert hoe exact een jaar geleden betogers massaal mishandeld werden door het leger, zal inzien hoe cruciaal die laatste ingreep was. (Wie het zich niet herinnert: een pakkend verhaal van zo’n betoger zie je dinsdag in De revolutieroute.)
Elmasry klaagt aan dat veel seculiere revolutionairen de machtsgreep van het leger in juni openlijk toejuichten – alles was beter dan de islamisten, zelfs als ze democratisch verkozen waren. Het was inderdaad een soort van pact met de duivel en ook binnen de seculiere oppositie ontbrandde daarover een zware discussie. Onder andere op de pagina “We are all Khaled Said” van Waël Ghonim zelf werd herhaaldelijk gesteld: verkiezingen zijn verkiezingen, ook als islamisten winnen. Later probeerde Mursi nog de ontbinding van het parlement ongedaan te maken en de procureur-generaal de laan uit te sturen – en opnieuw haalde hij bakzeil en weigerde de seculiere oppositie hem te steunen. Elmasry noemt het bovendien (terecht) pijnlijk dat oppositieleiders als Mohammed El Baradei eerder dit jaar ervoor pleitten om de periode waarin het leger de macht uitoefende nog te verlengen – nogmaals: nog liever het oude regime, blijkbaar, dan de verkozen islamisten.
En dan kwam de controverse over het comité van 100 dat de nieuwe grondwet moest schrijven. De oppositie klaagt dat die vergadering door de islamisten gedomineerd wordt. Maar, schrijft Elmasry, niet minder dan 20 van de seculiere commissieleden hebben hun medewerking opgezegd, ondanks talrijke aanpassingen aan de artikels die aan hun wensen tegemoet kwamen. Hij heeft een punt: wie de nieuwe grondwet leest, vindt talrijke artikels die recht uit Westerse democratische systemen komen, en de rechten van religieuze minderheden worden gewaarborgd. Het probleem, en dat schrijft hij niet, is dat het geen seculiere grondwet is maar één die zich op religieuze principes beroept en bijvoorbeeld blasfemie strafbaar stelt.
Het meest revelerend over de hele situatie is het beruchte artikel 2, dat stelt dat “de principes van de sharia de belangrijkste inspiratiebron van de wetgeving zijn”. Dit is, hoe raar het ook klinkt, een compromis. Ten eerste stond deze zin vroeger al in de grondwet, ook onder het “seculiere” regime van Moebarak. Alleen stond er “één van de belangrijkste bronnen” en niet “de belangrijkste bron”. Ten tweede wilden de salafisten dat er niet zou staan “de principes van de sharia”, maar gewoon “de sharia” en dat maakt een enorm verschil. De gezaghebbende islamitische Al-Azhar-universiteit, die ook volgens deze grondwet recht heeft uitspraken te doen over de principes van de sharia, heeft die principes altijd zo vaag geformuleerd dat eigenlijk quasi alles kon. Kortom, dit is geen seculiere, maar zeker ook geen islamistische grondwet. Wel is het pijnlijk dat Mursi en de Moslimbroeders zich nooit iets hebben aangetrokken van de desertie van de seculiere commissieleden, en nooit een poging tot verzoening gedaan hebben.
Elmasry komt dan in zijn artikel tot de “coup” van Mursi. Volgens hem waren er duidelijke aanwijzingen dat het door Moebarak benoemd hooggerechtshof de grondwetgevende commisie zou ontbinden en de grondwet ongeldig verklaren. Daardoor zou automatisch een decreet van de SCAF opnieuw geldig worden dat de wetgevende macht bij de militairen legt. Mursi zou dus, door zijn beslissingen boven de rechterlijke macht te plaatsen tot de nieuwe verkiezingen, een machtsgreep van de rechters en het leger verhinderd hebben. Wellicht klopt dit – maar de vraag blijft of je met een coup een coup mag verhinderen. Mursi’s beslissing was in elk geval een zware klap voor de legitimiteit van de nieuwe democratie. Elmasry’s slotstatement dat “het de islamisten zijn die in Egypte de democratie respecteren” is dan ook nogal dubieus.
Ghonim contra Mursi
Laten we dan even het rekwisitoor tegen Mursi van Wael Ghonim, nog altijd de meest vooraanstaande van alle jonge revolutionairen, onder ogen nemen. Ghonim verwijt Mursi dat hij al zijn beloftes over democratie gebroken heeft en de ene ondemocratische stap na de andere gezet heeft.
Ghonim schrijft dat Mursi herhaaldelijk beloofd heeft om tot een meer evenwichtige samenstelling van de grondwetgevende vergadering te komen, en dat hij die belofte nooit heeft waargemaakt. Hij verwijt Mursi eveneens dat die, tegen eerder gemaakt beloftes in, de grondwet in ijltempo bij referendum wil laten goedkeuren in plaats van er eerst een breed debat over op te zetten. Het is een cruciaal punt. telkens opnieuw beweren de islamisten dat de grondwetgevende commissie het Egyptische volk weerspiegelt, en dat klopt: dat volk heeft met een grote meerderheid voor islamistische partijen gestemd. Maar een grondwet is er niet om de mening van de meerderheid te weerspiegelen. Een grondwet is er om àlle tendensen in een samenleving evenwaardig te vertegenwoordigen. De visie van de Moslimbroeders en hun fans op het ontstaan van de grondwet, is een machtsvisie: “we hebben de meerderheid, we hebben onze slag thuisgehaald, nu moeten we doorduwen”. Nogmaals: de uiteindelijke grondwet telt talrijke artikels die ieders vrijheden beschermen, en een klein aantal artikels die doen twijfelen hoe reëel die vrijheid zal zijn.
Een tweede verwijt van Ghonim hebben we hierboven al behandeld. Mursi heeft met zijn decreet van twee weken geleden een macht naar zich toegetrokken die geen enkele leider in het moderne Egypte ooit gehad heeft: hij verordonneerde dat zijn beslissingen boven de wettelijke en de rechterlijke macht zouden staan tot er een nieuw parlement verkozen was. Welke argumentatie Mursi en zijn aanhangers daar ook voor geven: dat is een staatsgreep, en de definitie van dictatuur. Bovendien nam Mursi die beslissing zonder zelfs maar met zijn vice-president en minister van justitie (beiden geen Moslimbroeders) te overleggen, laat staan met de oppositie – een bijzonder eigenaardige houding als het hem dan toch ging over het redden van de democratie.
De derde kritiek op Mursi en de Moslimbroeders is dat ze van hun meerderheid aan het profiteren zijn om overal hun mannetjes te plaatsen. Ghonim vermeldt enkel de rechterlijke macht, maar laten we niet vergeten dat eerder deze week talrijke kranten en televisiezenders in staking gingen om de voortdurende bemoeienis in hun redactionele vrijheid aan te klagen.
En tenslotte wijst Ghonim er in vernietigende termen op dat Mursi, ondanks al zijn mooie woorden, zich niet gedraagt als president van alle Egyptenaren. Hij verbindt niet, hij polariseert. Hij minimaliseert en criminaliseert de oppositie.
De dubbele Mursi
En zo krijg je een beeld van een president met twee gezichten. Mohammed Mursi en zijn partij zijn democratisch verkozen – al zijn er beschuldigingen over fouten bij de parlementsverkiezingen, en haalde Mursi het met de hakken over de sloot bij de presidentsverkiezingen. Mursi heeft zonder enige twijfel stappen gezet die de Egyptische democratie beschermen. De belangrijkste is het opzij zetten van het leger. Maar hij heeft bijvoorbeeld ook internationale financiering gezocht voor de heropbouw van Egypte, tegen islamistische parlementsleden in die dergelijke leningen (waar interest op betaald wordt) aankloaagden als onislamitisch.
Maar Mursi gedraagt zich tegelijk als een autocratische heerser. Hij en de Moslimbroeders gebruiken hun macht zonder overleg en zonder veel respect voor de oppositie. In een land waar de democratie al lang gevestigd is, kan het systeem zo’n houding overleven. In een land dat zijn democratie aan het opbouwen is, dreigt zo’n houding de legitimiteit van de democratie zelf in gevaar te brengen.
Beide artikels kan je hier lezen:
Yes, I changed my mind (http://english.alarabiya.net/views/2012/12/06/253630.html)
Egyptian undemocratic liberals | Egypt Independent (http://www.egyptindependent.com/opinion/egyptian-undemocratic-liberals)
par In het spoor van Rudi Vranckx, vendredi 7 décembre 2012, 04:23 ·
.
Verschillende bezoekers van deze Facebookpagina wezen er al op: wacht even, Mursi is toch de democratisch verkozen president? Waarom keren de seculiere revolutionairen zich tegen hem wanneer hij de revolutie probeert te verdedigen tegen de restanten van het regime?
De afgelopen dagen verschenen in de Egyptische pers twee opiniestukken pro en contra Mursi door twee erg invloedrijke figuren. Wael Ghonim, één van de voortrekkers van de Facebookrevolutie, schreef in de krant Al-Nahar een bijtend stuk over de keren dat Mursi zich niet aan zijn beloften gehouden heeft. Mohamad Hamas Elmasry, een professor Journalistiek en Communicatiewetenschap aan de American University in Caïro, schreef voor Egypt Independent een even bijtend stuk over de ondemocratische trekjes van de oppositie.
Laten we hun argumenten even op een rijtje zetten.
Elmasry pro Mursi
Voor Elmasry is het fout beginnen lopen in juni. Toen ontbond de SCAF (de Supreme Military Council of the Armed forces) op gezag van het Hooggerechtshof, dat inderdaad vol zit met mensen benoemd door Moebarak, het democratisch verkozen parlement. Volgens Elmasry op basis van een technisch detail: volgens de verkiezingsregels moesten een deel van de kandidaten onafhankelijk zijn van politieke partijen, maar in de praktijk bleken veel van die “onafhankelijke” kandidaten tot de Moslimbroeders te behoren. Het is maar de vraag of je dit een technisch detail kan noemen.
Het ontbinden van het parlement betekende in elk geval dat de SCAF de macht naar zich toe kon trekken. Mursi heeft die beslissing nooit echt aanvaard en heeft later deze zomer een aantal topgeneraals met pensioen gestuurd. Daarmee heeft hij één van de belangrijkste obstakels van de revolutie opzij geduwd. Wie zich nog herinnert hoe exact een jaar geleden betogers massaal mishandeld werden door het leger, zal inzien hoe cruciaal die laatste ingreep was. (Wie het zich niet herinnert: een pakkend verhaal van zo’n betoger zie je dinsdag in De revolutieroute.)
Elmasry klaagt aan dat veel seculiere revolutionairen de machtsgreep van het leger in juni openlijk toejuichten – alles was beter dan de islamisten, zelfs als ze democratisch verkozen waren. Het was inderdaad een soort van pact met de duivel en ook binnen de seculiere oppositie ontbrandde daarover een zware discussie. Onder andere op de pagina “We are all Khaled Said” van Waël Ghonim zelf werd herhaaldelijk gesteld: verkiezingen zijn verkiezingen, ook als islamisten winnen. Later probeerde Mursi nog de ontbinding van het parlement ongedaan te maken en de procureur-generaal de laan uit te sturen – en opnieuw haalde hij bakzeil en weigerde de seculiere oppositie hem te steunen. Elmasry noemt het bovendien (terecht) pijnlijk dat oppositieleiders als Mohammed El Baradei eerder dit jaar ervoor pleitten om de periode waarin het leger de macht uitoefende nog te verlengen – nogmaals: nog liever het oude regime, blijkbaar, dan de verkozen islamisten.
En dan kwam de controverse over het comité van 100 dat de nieuwe grondwet moest schrijven. De oppositie klaagt dat die vergadering door de islamisten gedomineerd wordt. Maar, schrijft Elmasry, niet minder dan 20 van de seculiere commissieleden hebben hun medewerking opgezegd, ondanks talrijke aanpassingen aan de artikels die aan hun wensen tegemoet kwamen. Hij heeft een punt: wie de nieuwe grondwet leest, vindt talrijke artikels die recht uit Westerse democratische systemen komen, en de rechten van religieuze minderheden worden gewaarborgd. Het probleem, en dat schrijft hij niet, is dat het geen seculiere grondwet is maar één die zich op religieuze principes beroept en bijvoorbeeld blasfemie strafbaar stelt.
Het meest revelerend over de hele situatie is het beruchte artikel 2, dat stelt dat “de principes van de sharia de belangrijkste inspiratiebron van de wetgeving zijn”. Dit is, hoe raar het ook klinkt, een compromis. Ten eerste stond deze zin vroeger al in de grondwet, ook onder het “seculiere” regime van Moebarak. Alleen stond er “één van de belangrijkste bronnen” en niet “de belangrijkste bron”. Ten tweede wilden de salafisten dat er niet zou staan “de principes van de sharia”, maar gewoon “de sharia” en dat maakt een enorm verschil. De gezaghebbende islamitische Al-Azhar-universiteit, die ook volgens deze grondwet recht heeft uitspraken te doen over de principes van de sharia, heeft die principes altijd zo vaag geformuleerd dat eigenlijk quasi alles kon. Kortom, dit is geen seculiere, maar zeker ook geen islamistische grondwet. Wel is het pijnlijk dat Mursi en de Moslimbroeders zich nooit iets hebben aangetrokken van de desertie van de seculiere commissieleden, en nooit een poging tot verzoening gedaan hebben.
Elmasry komt dan in zijn artikel tot de “coup” van Mursi. Volgens hem waren er duidelijke aanwijzingen dat het door Moebarak benoemd hooggerechtshof de grondwetgevende commisie zou ontbinden en de grondwet ongeldig verklaren. Daardoor zou automatisch een decreet van de SCAF opnieuw geldig worden dat de wetgevende macht bij de militairen legt. Mursi zou dus, door zijn beslissingen boven de rechterlijke macht te plaatsen tot de nieuwe verkiezingen, een machtsgreep van de rechters en het leger verhinderd hebben. Wellicht klopt dit – maar de vraag blijft of je met een coup een coup mag verhinderen. Mursi’s beslissing was in elk geval een zware klap voor de legitimiteit van de nieuwe democratie. Elmasry’s slotstatement dat “het de islamisten zijn die in Egypte de democratie respecteren” is dan ook nogal dubieus.
Ghonim contra Mursi
Laten we dan even het rekwisitoor tegen Mursi van Wael Ghonim, nog altijd de meest vooraanstaande van alle jonge revolutionairen, onder ogen nemen. Ghonim verwijt Mursi dat hij al zijn beloftes over democratie gebroken heeft en de ene ondemocratische stap na de andere gezet heeft.
Ghonim schrijft dat Mursi herhaaldelijk beloofd heeft om tot een meer evenwichtige samenstelling van de grondwetgevende vergadering te komen, en dat hij die belofte nooit heeft waargemaakt. Hij verwijt Mursi eveneens dat die, tegen eerder gemaakt beloftes in, de grondwet in ijltempo bij referendum wil laten goedkeuren in plaats van er eerst een breed debat over op te zetten. Het is een cruciaal punt. telkens opnieuw beweren de islamisten dat de grondwetgevende commissie het Egyptische volk weerspiegelt, en dat klopt: dat volk heeft met een grote meerderheid voor islamistische partijen gestemd. Maar een grondwet is er niet om de mening van de meerderheid te weerspiegelen. Een grondwet is er om àlle tendensen in een samenleving evenwaardig te vertegenwoordigen. De visie van de Moslimbroeders en hun fans op het ontstaan van de grondwet, is een machtsvisie: “we hebben de meerderheid, we hebben onze slag thuisgehaald, nu moeten we doorduwen”. Nogmaals: de uiteindelijke grondwet telt talrijke artikels die ieders vrijheden beschermen, en een klein aantal artikels die doen twijfelen hoe reëel die vrijheid zal zijn.
Een tweede verwijt van Ghonim hebben we hierboven al behandeld. Mursi heeft met zijn decreet van twee weken geleden een macht naar zich toegetrokken die geen enkele leider in het moderne Egypte ooit gehad heeft: hij verordonneerde dat zijn beslissingen boven de wettelijke en de rechterlijke macht zouden staan tot er een nieuw parlement verkozen was. Welke argumentatie Mursi en zijn aanhangers daar ook voor geven: dat is een staatsgreep, en de definitie van dictatuur. Bovendien nam Mursi die beslissing zonder zelfs maar met zijn vice-president en minister van justitie (beiden geen Moslimbroeders) te overleggen, laat staan met de oppositie – een bijzonder eigenaardige houding als het hem dan toch ging over het redden van de democratie.
De derde kritiek op Mursi en de Moslimbroeders is dat ze van hun meerderheid aan het profiteren zijn om overal hun mannetjes te plaatsen. Ghonim vermeldt enkel de rechterlijke macht, maar laten we niet vergeten dat eerder deze week talrijke kranten en televisiezenders in staking gingen om de voortdurende bemoeienis in hun redactionele vrijheid aan te klagen.
En tenslotte wijst Ghonim er in vernietigende termen op dat Mursi, ondanks al zijn mooie woorden, zich niet gedraagt als president van alle Egyptenaren. Hij verbindt niet, hij polariseert. Hij minimaliseert en criminaliseert de oppositie.
De dubbele Mursi
En zo krijg je een beeld van een president met twee gezichten. Mohammed Mursi en zijn partij zijn democratisch verkozen – al zijn er beschuldigingen over fouten bij de parlementsverkiezingen, en haalde Mursi het met de hakken over de sloot bij de presidentsverkiezingen. Mursi heeft zonder enige twijfel stappen gezet die de Egyptische democratie beschermen. De belangrijkste is het opzij zetten van het leger. Maar hij heeft bijvoorbeeld ook internationale financiering gezocht voor de heropbouw van Egypte, tegen islamistische parlementsleden in die dergelijke leningen (waar interest op betaald wordt) aankloaagden als onislamitisch.
Maar Mursi gedraagt zich tegelijk als een autocratische heerser. Hij en de Moslimbroeders gebruiken hun macht zonder overleg en zonder veel respect voor de oppositie. In een land waar de democratie al lang gevestigd is, kan het systeem zo’n houding overleven. In een land dat zijn democratie aan het opbouwen is, dreigt zo’n houding de legitimiteit van de democratie zelf in gevaar te brengen.
Beide artikels kan je hier lezen:
Yes, I changed my mind (http://english.alarabiya.net/views/2012/12/06/253630.html)
Egyptian undemocratic liberals | Egypt Independent (http://www.egyptindependent.com/opinion/egyptian-undemocratic-liberals)