IbnRushd
23-12-14, 00:27
Hoe de oorlog in Oekraïne de wereld veranderde
Door Gastredacteur
Gepost op 11:00 maandag 22 december 2014
ACHTERGROND - De Russische inmenging in Oekraïne en de annexatie van de Krim betekenden een geweldige uitdaging voor het door de VS gedomineerde internationale systeem. De pogingen Rusland in het gareel te brengen hebben wereldwijde geopolitieke gevolgen, meent Hans van Zon.
Zoals Gorbatsjov bij de 25-jarige herdenking van het vallen van de Berlijnse muur stelde, heeft het uiteenvallen van Warschaupact en de Sovjet-Unie niet geleid tot een nieuwe veiligheidsstructuur in Europa, waar Rusland deel van zou uitmaken.
Volgens Gorbatsjov maakte het Westen misbruik van een uniek historisch moment waarin de VS de enige supermacht werd. Er werd geen rekening meer gehouden met legitieme Russische veiligheidsbelangen. Gorbatsjov noemde de NAVO interventie in Servië, die het afscheiden van Kosovo mogelijk maakte (1999). Hij noemde de NAVO uitbreiding in oostelijke richting en het plaatsen van een NAVO-systeem tegen ballistische raketten in een aantal voormalige Warschaupactlanden, welke het systeem van wederzijds verzekerde vernietiging ongedaan gaat maken en Rusland daardoor militair erg kwetsbaar maakt.
Rusland voelde zich in toenemende mate omsingeld door de NAVO en werd, naarmate het economisch sterker werd, steeds assertiever. Dat bleek in 2008 toen Georgië het perspectief van NAVO lidmaatschap kreeg aangeboden (evenals Oekraïne). Toen Poetin naar de opening van de Olympische Spelen in Beijing keek, opende Georgië de aanval op Zuid-Ossetië, een provincie van Georgië die zich al begin jaren negentig had afgescheiden en waar zich ook een Russische ‘vredesmissie’ ophield. Als Georgië NAVO-lid zou zijn geweest, zou de NAVO verplicht zijn geweest Georgië bij te staan toen Rusland terugsloeg.
Euraziatische Unie
Rusland probeerde een eigen invloedssfeer uit te bouwen, onder andere via de Euraziatische Unie. Oekraïne is een essentiële schakel in dit project. President Janoekovitsj wilde Rusland en de EU, waarmee hij een associatieakkoord onderhandelde, tegen elkaar uitspelen. Rusland waarschuwde Oekraïne (en ook de EU) met een kleine handelsoorlog (zomer 2013).
Toen Janoekovitsj op het laatste moment voor de Euraziatische Unie koos en het associatieakkoord met de EU, dat al uitonderhandeld was, afwees, kwamen demonstranten in Kiev de straat op. Zij werden actief ondersteund door westerse politici. De corrupte maar democratisch verkozen Janoekovitsj werd weggejaagd en oppositiepartijen namen de macht over.
Niet alleen Rusland maar ook velen in oostelijk Oekraïne zagen zich aan de kant geschoven. Rusland zag op termijn de Russische vlootbasis op de Krim bedreigd. Dit is de enige warmwaterhaven voor de Russische vloot. Rusland annexeerde snel de Krim.
Sancties
De economische sancties die het Westen tegen Rusland afkondigden, leidden tot reacties en tegenreacties die weinigen voorzien hadden.
Enkele Russische banken konden geen gebruik meer maken van Visa en Mastercard. Dit leidde ertoe dat Russische banken het Chinese alternatief (UnionPay) over gaan nemen. Het Europese Parlement nam een resolutie aan om Rusland buiten te sluiten van het internationale betalingsverkeermechanisme SWIFT. Het deed de Russische centrale bank besluiten om mei 2015 een alternatief systeem te lanceren.
Het uitsluiten van een aantal Russische banken van westerse kapitaalsmarkten zette Rusland er toe aan zich minder afhankelijk te maken van het door de dollar beheerste internationale financiële systeem. Tot voor kort werd vrijwel alle wereldhandel in olie en gas in dollars verrekend. Maar Rusland sloot in 2014 handelsverdragen met China waarbij de onderlinge handel in roebels en yuan verrekend werd.
Pogingen van de EU om minder afhankelijk te worden van Russisch gas zette Rusland er toe aan overeenkomsten te sluiten met China voor de leverantie van enorme hoeveelheden gas. China heeft een groot tekort aan energiedragers en andere grondstoffen, Rusland heeft die in overvloed. Rusland gaat nu ook geavanceerde wapensystemen aan China leveren. Ook de handelsbetrekkingen met India werden aangehaald tijdens het recente bezoek van president Poetin aan India.
NAVO
De Amerikaanse pogingen om de NAVO op één lijn te krijgen tegen Rusland leidden ook tot grote spanningen binnen de NAVO. Frankrijk wilde twee amfibische aanvalsschepen aan Rusland leveren. De VS was hier op tegen. De Amerikaanse toezichthouder pakte de Franse bank BNP-Paribas aan door een boete op te leggen van 8,97 miljard dollar vanwege schending van de Amerikaanse sanctiepolitiek tegen Iran, Soedan en Cuba.
Het was een veel grotere boete dan andere niet-Amerikaanse banken opgelegd kregen voor soortgelijke vergrijpen. Frankrijk begreep de boodschap en besloot de schepen niet te leveren. Maar velen protesteerden tegen de extraterritoriale Amerikaanse ‘rechtspraak’.
Volgens de Financial Times gebruikt de VS Amerikaanse bankwetten in haar buitenlandse en veiligheidspolitiek. De Economist vergeleek de boete met afperserij terwijl de Franse minister van economische zaken over economische oorlogsvoering sprak.
Binnen de EU waren er vooral tegenstellingen tussen de haviken (Groot Brittannië, Polen, Zweden en Baltische staten) en de staten die een vergelijk met Rusland nastreefden (Tsjechië, Hongarije, Bulgarije, Italië). Maar volgens de Amerikaanse vicepresident Biden was het de VS die de EU dwong om sancties tegen Rusland te nemen.
De EU wilde de gaspijplijn South Stream onmogelijk maken door van Gazprom te eisen, nadat contracten al waren getekend, dat andere gasleveranciers ook toegang zouden moeten krijgen tot de pijplijn die van Rusland, onder de Zwarte Zee, naar Bulgarije zou gaan lopen. Rusland antwoordde door een akkoord met Turkije te sluiten waarbij de gaspijplijn naar Turkije zou lopen en van daaruit Zuidelijk Europa zou kunnen bevoorraden. Rusland gaat ook een kernreactor aan NAVO-lid Turkije leveren. De Balkanlanden die al veel geld in South Stream hadden gestoken waren natuurlijk erg kwaad.
De Russische interventie in Oekraïne heeft ook tot onenigheid geleid in de Russische invloedssfeer. Kazachstan en Wit-Rusland hebben zich herhaaldelijk gedistantieerd van Rusland.
China
Vanuit westerse hoofdsteden lijkt het alsof Rusland zich in een enorm isolement heeft gemanoeuvreerd. Vanuit de rest van de wereld lijkt dit wat minder het geval. Velen in het zuiden zien dat Rusland disproportioneel wordt gestraft voor een vergrijp waarmee andere landen in de westerse invloedssfeer ongestraft wegkomen (Israël, de Turkse bezetting van een deel van Cyprus, Kosovo, de Amerikaanse invasie van Grenada etcetera).
China ziet zich ook omsingeld door een web van Amerikaanse bases. China heeft territoriale aanspraken in de Zuid-Chinese Zee. En niet alleen China vreest dat sancties, zoals getroffen tegen Rusland, in de toekomst ook andere landen kunnen treffen. De oorlog in Oekraïne heeft een nieuwe impuls gegeven aan alternatieven voor door de VS gedomineerde organisaties en instituties.
Ook hebben westerse sancties de Russen terughoudender gemaakt ten aanzien van de oplossing van internationale conflicten. Rusland speelde een belangrijke rol in de toenadering tussen het Westen en Iran, en Rusland weerhield de VS ervan in Syrië militair in te grijpen. Rusland maakte ook westerse militaire bevoorrading in Afghanistan mogelijk.
Dollars, olie en goud
De economische oorlog die de VS voert is alomvattend. De olieprijs die sinds juli 2014 is gehalveerd, is direct te herleiden tot een opvoering van de productie door Saoedi-Arabië. Hoogstwaarschijnlijk is hier coördinatie geweest met de VS. Kort na een bezoek aan Saoedi-Arabië door Kerry, ging de olieprijs weer pijlsnel omlaag. Saoedi-Arabië wil vooral Iran en Syrië treffen, de VS vooral Rusland, Iran en Venezuela.
Aan de andere kant hebben Rusland, en ook China, besloten om het aandeel van dollars en Amerikaans schatkistpapier in hun reserves aanzienlijk te beperken en meer goud op te kopen. Zestig procent van alle goud dat in 2014 door centrale banken werd opgekocht ging naar de Russische Centrale Bank.
Dat de goudprijs niet steeg, had te maken met het feit dat deze al langere tijd door de Amerikaans Centrale Bank wordt gemanipuleerd om een vlucht uit de dollar te vermijden.
Het door de Amerikanen gedomineerde internationale financiële systeem is erg fragiel en de VS dragen bij tot die kwetsbaarheid. Het kan gebeuren dat een Amerikaans speculant die met goedkoop opgekochte Argentijnse schulden superwinsten wilde halen, door een Amerikaanse rechter in het gelijk werd gesteld en Argentinië in het failliet stortte. Het is niet toevallig dat zowel de Chinese als de Russische president in juli, voorafgaande aan de BRICS top in Brazilië, Argentinië bezochten.
Yukos
Het is niet alleen de directe inmenging van de VS in de economische aangelegenheden van andere landen die velen zorgen baart. Zo is er het Haagse Permanente Hof van Arbitrage dat 31 juli jongstleden besloot de aandeelhouders van Yukos, door Rusland in 2003 vanwege vermeende belastingschulden onteigend, met 50 miljard dollar schadeloos te laten stellen door Rusland.
Verreweg de belangrijkste aandeelhouder van Yukos is Khodorkovsky. Hij kocht Yukos in 1995 voor een vriendenprijsje van 310 miljoen dollar. Hij werd in 2003 door de Russische autoriteiten gevangengezet nadat hij oppositie wilde voeren tegen President Poetin en nadat hij op het punt stond Yukos te verkopen aan het Amerikaanse Exxon.
Het conflict tussen het Westen en Rusland over Oekraïne heeft dus niet alleen een regionale betekenis, maar heeft globale gevolgen die de internationale orde ter discussie stellen. Daarbij gaat het niet alleen om territoriale integriteit en het recht op zelfbeschikking maar ook over de economische spelregels. De oorlog in Oekraïne heeft niet alleen Russische agressie maar ook de Amerikaanse hegemonie ter discussie gesteld en de ontwikkeling versneld naar een multipolaire wereldorde die waarschijnlijk veel chaotischer zal zijn.
Bron: sargasso.nl (http://sargasso.nl/hoe-de-oorlog-oekraine-de-wereld-veranderde/#more-236768)
Door Gastredacteur
Gepost op 11:00 maandag 22 december 2014
ACHTERGROND - De Russische inmenging in Oekraïne en de annexatie van de Krim betekenden een geweldige uitdaging voor het door de VS gedomineerde internationale systeem. De pogingen Rusland in het gareel te brengen hebben wereldwijde geopolitieke gevolgen, meent Hans van Zon.
Zoals Gorbatsjov bij de 25-jarige herdenking van het vallen van de Berlijnse muur stelde, heeft het uiteenvallen van Warschaupact en de Sovjet-Unie niet geleid tot een nieuwe veiligheidsstructuur in Europa, waar Rusland deel van zou uitmaken.
Volgens Gorbatsjov maakte het Westen misbruik van een uniek historisch moment waarin de VS de enige supermacht werd. Er werd geen rekening meer gehouden met legitieme Russische veiligheidsbelangen. Gorbatsjov noemde de NAVO interventie in Servië, die het afscheiden van Kosovo mogelijk maakte (1999). Hij noemde de NAVO uitbreiding in oostelijke richting en het plaatsen van een NAVO-systeem tegen ballistische raketten in een aantal voormalige Warschaupactlanden, welke het systeem van wederzijds verzekerde vernietiging ongedaan gaat maken en Rusland daardoor militair erg kwetsbaar maakt.
Rusland voelde zich in toenemende mate omsingeld door de NAVO en werd, naarmate het economisch sterker werd, steeds assertiever. Dat bleek in 2008 toen Georgië het perspectief van NAVO lidmaatschap kreeg aangeboden (evenals Oekraïne). Toen Poetin naar de opening van de Olympische Spelen in Beijing keek, opende Georgië de aanval op Zuid-Ossetië, een provincie van Georgië die zich al begin jaren negentig had afgescheiden en waar zich ook een Russische ‘vredesmissie’ ophield. Als Georgië NAVO-lid zou zijn geweest, zou de NAVO verplicht zijn geweest Georgië bij te staan toen Rusland terugsloeg.
Euraziatische Unie
Rusland probeerde een eigen invloedssfeer uit te bouwen, onder andere via de Euraziatische Unie. Oekraïne is een essentiële schakel in dit project. President Janoekovitsj wilde Rusland en de EU, waarmee hij een associatieakkoord onderhandelde, tegen elkaar uitspelen. Rusland waarschuwde Oekraïne (en ook de EU) met een kleine handelsoorlog (zomer 2013).
Toen Janoekovitsj op het laatste moment voor de Euraziatische Unie koos en het associatieakkoord met de EU, dat al uitonderhandeld was, afwees, kwamen demonstranten in Kiev de straat op. Zij werden actief ondersteund door westerse politici. De corrupte maar democratisch verkozen Janoekovitsj werd weggejaagd en oppositiepartijen namen de macht over.
Niet alleen Rusland maar ook velen in oostelijk Oekraïne zagen zich aan de kant geschoven. Rusland zag op termijn de Russische vlootbasis op de Krim bedreigd. Dit is de enige warmwaterhaven voor de Russische vloot. Rusland annexeerde snel de Krim.
Sancties
De economische sancties die het Westen tegen Rusland afkondigden, leidden tot reacties en tegenreacties die weinigen voorzien hadden.
Enkele Russische banken konden geen gebruik meer maken van Visa en Mastercard. Dit leidde ertoe dat Russische banken het Chinese alternatief (UnionPay) over gaan nemen. Het Europese Parlement nam een resolutie aan om Rusland buiten te sluiten van het internationale betalingsverkeermechanisme SWIFT. Het deed de Russische centrale bank besluiten om mei 2015 een alternatief systeem te lanceren.
Het uitsluiten van een aantal Russische banken van westerse kapitaalsmarkten zette Rusland er toe aan zich minder afhankelijk te maken van het door de dollar beheerste internationale financiële systeem. Tot voor kort werd vrijwel alle wereldhandel in olie en gas in dollars verrekend. Maar Rusland sloot in 2014 handelsverdragen met China waarbij de onderlinge handel in roebels en yuan verrekend werd.
Pogingen van de EU om minder afhankelijk te worden van Russisch gas zette Rusland er toe aan overeenkomsten te sluiten met China voor de leverantie van enorme hoeveelheden gas. China heeft een groot tekort aan energiedragers en andere grondstoffen, Rusland heeft die in overvloed. Rusland gaat nu ook geavanceerde wapensystemen aan China leveren. Ook de handelsbetrekkingen met India werden aangehaald tijdens het recente bezoek van president Poetin aan India.
NAVO
De Amerikaanse pogingen om de NAVO op één lijn te krijgen tegen Rusland leidden ook tot grote spanningen binnen de NAVO. Frankrijk wilde twee amfibische aanvalsschepen aan Rusland leveren. De VS was hier op tegen. De Amerikaanse toezichthouder pakte de Franse bank BNP-Paribas aan door een boete op te leggen van 8,97 miljard dollar vanwege schending van de Amerikaanse sanctiepolitiek tegen Iran, Soedan en Cuba.
Het was een veel grotere boete dan andere niet-Amerikaanse banken opgelegd kregen voor soortgelijke vergrijpen. Frankrijk begreep de boodschap en besloot de schepen niet te leveren. Maar velen protesteerden tegen de extraterritoriale Amerikaanse ‘rechtspraak’.
Volgens de Financial Times gebruikt de VS Amerikaanse bankwetten in haar buitenlandse en veiligheidspolitiek. De Economist vergeleek de boete met afperserij terwijl de Franse minister van economische zaken over economische oorlogsvoering sprak.
Binnen de EU waren er vooral tegenstellingen tussen de haviken (Groot Brittannië, Polen, Zweden en Baltische staten) en de staten die een vergelijk met Rusland nastreefden (Tsjechië, Hongarije, Bulgarije, Italië). Maar volgens de Amerikaanse vicepresident Biden was het de VS die de EU dwong om sancties tegen Rusland te nemen.
De EU wilde de gaspijplijn South Stream onmogelijk maken door van Gazprom te eisen, nadat contracten al waren getekend, dat andere gasleveranciers ook toegang zouden moeten krijgen tot de pijplijn die van Rusland, onder de Zwarte Zee, naar Bulgarije zou gaan lopen. Rusland antwoordde door een akkoord met Turkije te sluiten waarbij de gaspijplijn naar Turkije zou lopen en van daaruit Zuidelijk Europa zou kunnen bevoorraden. Rusland gaat ook een kernreactor aan NAVO-lid Turkije leveren. De Balkanlanden die al veel geld in South Stream hadden gestoken waren natuurlijk erg kwaad.
De Russische interventie in Oekraïne heeft ook tot onenigheid geleid in de Russische invloedssfeer. Kazachstan en Wit-Rusland hebben zich herhaaldelijk gedistantieerd van Rusland.
China
Vanuit westerse hoofdsteden lijkt het alsof Rusland zich in een enorm isolement heeft gemanoeuvreerd. Vanuit de rest van de wereld lijkt dit wat minder het geval. Velen in het zuiden zien dat Rusland disproportioneel wordt gestraft voor een vergrijp waarmee andere landen in de westerse invloedssfeer ongestraft wegkomen (Israël, de Turkse bezetting van een deel van Cyprus, Kosovo, de Amerikaanse invasie van Grenada etcetera).
China ziet zich ook omsingeld door een web van Amerikaanse bases. China heeft territoriale aanspraken in de Zuid-Chinese Zee. En niet alleen China vreest dat sancties, zoals getroffen tegen Rusland, in de toekomst ook andere landen kunnen treffen. De oorlog in Oekraïne heeft een nieuwe impuls gegeven aan alternatieven voor door de VS gedomineerde organisaties en instituties.
Ook hebben westerse sancties de Russen terughoudender gemaakt ten aanzien van de oplossing van internationale conflicten. Rusland speelde een belangrijke rol in de toenadering tussen het Westen en Iran, en Rusland weerhield de VS ervan in Syrië militair in te grijpen. Rusland maakte ook westerse militaire bevoorrading in Afghanistan mogelijk.
Dollars, olie en goud
De economische oorlog die de VS voert is alomvattend. De olieprijs die sinds juli 2014 is gehalveerd, is direct te herleiden tot een opvoering van de productie door Saoedi-Arabië. Hoogstwaarschijnlijk is hier coördinatie geweest met de VS. Kort na een bezoek aan Saoedi-Arabië door Kerry, ging de olieprijs weer pijlsnel omlaag. Saoedi-Arabië wil vooral Iran en Syrië treffen, de VS vooral Rusland, Iran en Venezuela.
Aan de andere kant hebben Rusland, en ook China, besloten om het aandeel van dollars en Amerikaans schatkistpapier in hun reserves aanzienlijk te beperken en meer goud op te kopen. Zestig procent van alle goud dat in 2014 door centrale banken werd opgekocht ging naar de Russische Centrale Bank.
Dat de goudprijs niet steeg, had te maken met het feit dat deze al langere tijd door de Amerikaans Centrale Bank wordt gemanipuleerd om een vlucht uit de dollar te vermijden.
Het door de Amerikanen gedomineerde internationale financiële systeem is erg fragiel en de VS dragen bij tot die kwetsbaarheid. Het kan gebeuren dat een Amerikaans speculant die met goedkoop opgekochte Argentijnse schulden superwinsten wilde halen, door een Amerikaanse rechter in het gelijk werd gesteld en Argentinië in het failliet stortte. Het is niet toevallig dat zowel de Chinese als de Russische president in juli, voorafgaande aan de BRICS top in Brazilië, Argentinië bezochten.
Yukos
Het is niet alleen de directe inmenging van de VS in de economische aangelegenheden van andere landen die velen zorgen baart. Zo is er het Haagse Permanente Hof van Arbitrage dat 31 juli jongstleden besloot de aandeelhouders van Yukos, door Rusland in 2003 vanwege vermeende belastingschulden onteigend, met 50 miljard dollar schadeloos te laten stellen door Rusland.
Verreweg de belangrijkste aandeelhouder van Yukos is Khodorkovsky. Hij kocht Yukos in 1995 voor een vriendenprijsje van 310 miljoen dollar. Hij werd in 2003 door de Russische autoriteiten gevangengezet nadat hij oppositie wilde voeren tegen President Poetin en nadat hij op het punt stond Yukos te verkopen aan het Amerikaanse Exxon.
Het conflict tussen het Westen en Rusland over Oekraïne heeft dus niet alleen een regionale betekenis, maar heeft globale gevolgen die de internationale orde ter discussie stellen. Daarbij gaat het niet alleen om territoriale integriteit en het recht op zelfbeschikking maar ook over de economische spelregels. De oorlog in Oekraïne heeft niet alleen Russische agressie maar ook de Amerikaanse hegemonie ter discussie gesteld en de ontwikkeling versneld naar een multipolaire wereldorde die waarschijnlijk veel chaotischer zal zijn.
Bron: sargasso.nl (http://sargasso.nl/hoe-de-oorlog-oekraine-de-wereld-veranderde/#more-236768)