Eric de Blois
19-06-15, 09:29
Gezicht van gematigde islam in Nederland stapt op
Bron : Trouw (http://trouw) - door : Hanne Obbink - 17 juni 2015
http://static1.trouw.nl/static/photo/2015/5/8/11/20150617103850/media_xl_3103256.jpg
© anp. Yassin Elforkani.
Yassin Elforkani, die geldt als het gezicht van de gematigde islam in Nederland, stopt als woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid. Het werk is te zwaar geworden voor zijn privéleven. Hij blijft wel actief als imam. Vorig jaar stopte Elforkani ook daar tijdelijk mee, omdat hij werd bedreigd na zijn oproep aan moslimjongeren om niet naar Syrië en Irak te reizen voor de jihad. Trouw interviewde Elforkani in december over radicalisering en het debat onder moslims.
Ja, het was heftig. En nee, hij kan er verder niets over zeggen. Bedreigingen kreeg hij wel vaker, maar afgelopen najaar waren die zo ernstig dat hij moest stoppen met zijn werk als imam in de drie moskeeën waar hij regelmatig preekt. De laatste vrijdag voor Kerst kon Yassin Elforkani voor eerst in zes weken weer preken, in de Omar Al Farouqmoskee in Utrecht. "De afgelopen tijd heb ik enorm veel steun gekregen, van moslims en niet-moslims. Ik heb de preekstoel gemist, het was goed om er weer te staan. Maar het was ook spannend. Na afloop was ik gesloopt." Yassin Elforkani heeft een roerig jaar achter de rug. Zijn geld verdient hij met een adviesbureau op het gebied van onder meer burgerschap, maar daar besteedt hij de laatste tijd hoogstens een derde van zijn tijd aan. Daarnaast is hij imam én (tot voor kort, red.) woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid, waar zo'n 85 procent van de moskeeorganisaties in Nederland bij is aangesloten. En dus stond hij vaak vooraan in debatten over Gaza en IS, over de radicale islam en jihadisme.
Wat zeggen die bedreigingen over het debat onder moslims?
"We leven in een gevoelige tijd met extreme excessen. We hebben te maken met ingewikkelde internationale conflicten, met extremistisch gedachtengoed, met mensen die filmpjes verspreiden waarop onschuldige mensen worden onthoofd. "Wat ik doe en wil blijven doen, is het debat onder moslims aanjagen. We kunnen ons niet permitteren weg te kijken, we moeten kritisch over onszelf nadenken. Als ik de preekstoel oploop en die tweeduizend mensen voor me alleen maar vertel wat ze willen horen, ben ik een onverantwoordelijke imam. Mijn rol is te zeggen waar het op staat."
Lukt dat? Komt dat debat op gang?
"Toen de opstand in Syrië net was begonnen en er jongeren vertrokken, spraken moslims zich daar niet over uit. Ze dachten: wat moet ik ermee, ze vechten toch aan de goede kant, laat ik er maar niets over zeggen. Maar op een avond kwam ik een vader en een moeder tegen, en die barstten in tranen uit toen ze vertelden dat hun zoon gisteren naar Syrië was vertrokken. Toen dacht ik: dit is niet wat we willen, dit zijn jongeren die van niets weten, hier moeten we iets van zeggen. Dat heeft het CMO toen ook gedaan. "Aanvankelijk werd over die jongeren gezegd: ze hebben geen werk en geen geld, ze gaan niet naar school, ze hebben dit niet, ze hebben dat niet - logisch dat ze vertrekken. Maar dat is een eenzijdige analyse. Deze jongeren zijn vertrokken met idealen die niet uit de lucht zijn komen vallen. Die idealen hangen samen met degelijke theorieën, met concepten uit de islamitische theologie die al decennialang gedoceerd worden, ook in Nederland. Het debat daarover komt nu inderdaad op gang."
Welke theologische concepten bedoelt u?
"Die concepten zijn ontstaan in de jaren tachtig, ze komen vaak voort uit sommige stromingen binnen de salafistische wereld of de Moslimbroederschap en ook uit andere kringen. Ze gaan over de heerschappij van de islam, over de islamitische staat en het kalifaat. Dat zijn niet zulke smakelijke ideologieën, ze zijn barbaars zelfs, zeker als het gaat om de handelingen die erin werden bepleit. Al in de jaren tachtig kon je er in Amsterdam lezingen over horen. Toen was het nog theorie, en daar stoorde niemand zich aan. Nu worden die idealen in de praktijk gebracht door jihadistische jongeren. En nu denken we: wat is hier aan de hand!? "IS en ook de steun van Nederlandse jongeren voor IS zijn een product van een bepaalde interpretatie van de islam. We hebben het zelf gecreëerd. Maar we hebben ervan weggekeken, we durfden er niet over te praten. Dat moeten we nu echt onder ogen zien. "Ja, volgens veel niet-moslims hangen dit soort concepten nauw samen met de kern van de islam. Dat is niet zo, maar ik begrijp wel dat mensen zo naar de islam kijken. Ik probeer me soms te verplaatsen in iemand die geen moslim is; dan zou ik waarschijnlijk ook denken: wat een verschrikkelijke godsdienst. Daarom is het zo belangrijk opnieuw scherp na te denken over ons geloof. We moeten er iets tegenover stellen."
Wat stelt u er dan tegenover?
"Ik geloof dat er één waarheid is, de Koran en de soenna. Dat is een belangrijke bron, daar geloof ik in. Maar de islam is niet statisch, anders zou ze ook nooit kunnen passen in alle tijden en op alle plekken. De islam moet zich dus blijven ontwikkelen. Maar alle interpretaties van de Koran zijn mensenwerk - wees maar eens zo goddelijk om te begrijpen wat God bedoelt in de Koran; geen mens kan dat. We zullen dus tegen heilige huisjes moeten schoppen, in debat moeten met degenen die hun eigen interpretatie als heilig beschouwen. Er moet een nieuwe theologie komen in een Nederlandse context. "Het concept van het kalifaat, van de wereldwijde heerschappij van de islam - sorry, hoor, maar dat is toch niet meer van deze tijd!? Maar als we daar geen alternatieven voor ontwikkelen, zal IS alleen maar meer voet aan de grond krijgen. Als je niet lekker in je vel zit, je weet weinig van je eigen godsdienst en je voelt onrecht, dan kan een radicale theologie de trigger zijn. Dan kun je zomaar een gevaarlijke IS-strijder worden."
Hoe moet die alternatieve theologie eruit zien?
"De kern ervan zit in een andere benadering. Tot nu toe gaat het vaak over regels: wat mag je, wat moet je, hoe moet je je kleden, hoe moet je baard eruit zien enzovoorts. Die regels zijn onderdeel van je geloof, want je geloof heeft ook invloed op je levenswijze. Maar ze zijn slechts de buitenste schil, niet de essentie. Het gaat uiteindelijk over kernwaarden die je moet uitstralen. Rechtvaardigheid, vrijheid, solidariteit, barmhartigheid, dat zijn waarden waar de islam voor staat."
Vindt u gehoor voor die boodschap?
"Het moet een olievlek worden. Er ís debat, tien jaar geleden was die er niet. Ik geloof in de kracht van het debat. En ik ben een hoopvol mens. Ik zou de hoop pas opgeven als we alles gedaan hadden wat we konden. Maar zover is het nog niet. Als we doen wat we kunnen, wordt 2015 een goed jaar."
Intussen strijdt u op twee fronten: u voert ook debat met niet-islamitisch Nederland...
"Ook autochtone Nederlanders zitten met essentiële vragen. Hoe kijk ik naar de islam? Zie ik dat nog steeds als iets van buiten, iets wat niet bij Nederland hoort? Of erkennen we de islam als een godsdienst die hier thuis is? Toen het in de politiek ging over veiligheidsmaatregelen rond jihadisme heerste er de sfeer: dit is het probleem van moslims, wij hebben er niets mee te maken, als we hier geen moslims hadden, hadden we deze problemen ook niet. Dat heeft me gestoord. "De PVV heeft één miljoen kiezers. Maar als ze zegt: de islam hoort niet bij Nederland, dan moeten anderen zeggen: de islam hoort er wel bij, de islam hoort bij ons. Daar moet je wel ballen voor hebben, ja."
Bron : Trouw (http://trouw) - door : Hanne Obbink - 17 juni 2015
http://static1.trouw.nl/static/photo/2015/5/8/11/20150617103850/media_xl_3103256.jpg
© anp. Yassin Elforkani.
Yassin Elforkani, die geldt als het gezicht van de gematigde islam in Nederland, stopt als woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid. Het werk is te zwaar geworden voor zijn privéleven. Hij blijft wel actief als imam. Vorig jaar stopte Elforkani ook daar tijdelijk mee, omdat hij werd bedreigd na zijn oproep aan moslimjongeren om niet naar Syrië en Irak te reizen voor de jihad. Trouw interviewde Elforkani in december over radicalisering en het debat onder moslims.
Ja, het was heftig. En nee, hij kan er verder niets over zeggen. Bedreigingen kreeg hij wel vaker, maar afgelopen najaar waren die zo ernstig dat hij moest stoppen met zijn werk als imam in de drie moskeeën waar hij regelmatig preekt. De laatste vrijdag voor Kerst kon Yassin Elforkani voor eerst in zes weken weer preken, in de Omar Al Farouqmoskee in Utrecht. "De afgelopen tijd heb ik enorm veel steun gekregen, van moslims en niet-moslims. Ik heb de preekstoel gemist, het was goed om er weer te staan. Maar het was ook spannend. Na afloop was ik gesloopt." Yassin Elforkani heeft een roerig jaar achter de rug. Zijn geld verdient hij met een adviesbureau op het gebied van onder meer burgerschap, maar daar besteedt hij de laatste tijd hoogstens een derde van zijn tijd aan. Daarnaast is hij imam én (tot voor kort, red.) woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid, waar zo'n 85 procent van de moskeeorganisaties in Nederland bij is aangesloten. En dus stond hij vaak vooraan in debatten over Gaza en IS, over de radicale islam en jihadisme.
Wat zeggen die bedreigingen over het debat onder moslims?
"We leven in een gevoelige tijd met extreme excessen. We hebben te maken met ingewikkelde internationale conflicten, met extremistisch gedachtengoed, met mensen die filmpjes verspreiden waarop onschuldige mensen worden onthoofd. "Wat ik doe en wil blijven doen, is het debat onder moslims aanjagen. We kunnen ons niet permitteren weg te kijken, we moeten kritisch over onszelf nadenken. Als ik de preekstoel oploop en die tweeduizend mensen voor me alleen maar vertel wat ze willen horen, ben ik een onverantwoordelijke imam. Mijn rol is te zeggen waar het op staat."
Lukt dat? Komt dat debat op gang?
"Toen de opstand in Syrië net was begonnen en er jongeren vertrokken, spraken moslims zich daar niet over uit. Ze dachten: wat moet ik ermee, ze vechten toch aan de goede kant, laat ik er maar niets over zeggen. Maar op een avond kwam ik een vader en een moeder tegen, en die barstten in tranen uit toen ze vertelden dat hun zoon gisteren naar Syrië was vertrokken. Toen dacht ik: dit is niet wat we willen, dit zijn jongeren die van niets weten, hier moeten we iets van zeggen. Dat heeft het CMO toen ook gedaan. "Aanvankelijk werd over die jongeren gezegd: ze hebben geen werk en geen geld, ze gaan niet naar school, ze hebben dit niet, ze hebben dat niet - logisch dat ze vertrekken. Maar dat is een eenzijdige analyse. Deze jongeren zijn vertrokken met idealen die niet uit de lucht zijn komen vallen. Die idealen hangen samen met degelijke theorieën, met concepten uit de islamitische theologie die al decennialang gedoceerd worden, ook in Nederland. Het debat daarover komt nu inderdaad op gang."
Welke theologische concepten bedoelt u?
"Die concepten zijn ontstaan in de jaren tachtig, ze komen vaak voort uit sommige stromingen binnen de salafistische wereld of de Moslimbroederschap en ook uit andere kringen. Ze gaan over de heerschappij van de islam, over de islamitische staat en het kalifaat. Dat zijn niet zulke smakelijke ideologieën, ze zijn barbaars zelfs, zeker als het gaat om de handelingen die erin werden bepleit. Al in de jaren tachtig kon je er in Amsterdam lezingen over horen. Toen was het nog theorie, en daar stoorde niemand zich aan. Nu worden die idealen in de praktijk gebracht door jihadistische jongeren. En nu denken we: wat is hier aan de hand!? "IS en ook de steun van Nederlandse jongeren voor IS zijn een product van een bepaalde interpretatie van de islam. We hebben het zelf gecreëerd. Maar we hebben ervan weggekeken, we durfden er niet over te praten. Dat moeten we nu echt onder ogen zien. "Ja, volgens veel niet-moslims hangen dit soort concepten nauw samen met de kern van de islam. Dat is niet zo, maar ik begrijp wel dat mensen zo naar de islam kijken. Ik probeer me soms te verplaatsen in iemand die geen moslim is; dan zou ik waarschijnlijk ook denken: wat een verschrikkelijke godsdienst. Daarom is het zo belangrijk opnieuw scherp na te denken over ons geloof. We moeten er iets tegenover stellen."
Wat stelt u er dan tegenover?
"Ik geloof dat er één waarheid is, de Koran en de soenna. Dat is een belangrijke bron, daar geloof ik in. Maar de islam is niet statisch, anders zou ze ook nooit kunnen passen in alle tijden en op alle plekken. De islam moet zich dus blijven ontwikkelen. Maar alle interpretaties van de Koran zijn mensenwerk - wees maar eens zo goddelijk om te begrijpen wat God bedoelt in de Koran; geen mens kan dat. We zullen dus tegen heilige huisjes moeten schoppen, in debat moeten met degenen die hun eigen interpretatie als heilig beschouwen. Er moet een nieuwe theologie komen in een Nederlandse context. "Het concept van het kalifaat, van de wereldwijde heerschappij van de islam - sorry, hoor, maar dat is toch niet meer van deze tijd!? Maar als we daar geen alternatieven voor ontwikkelen, zal IS alleen maar meer voet aan de grond krijgen. Als je niet lekker in je vel zit, je weet weinig van je eigen godsdienst en je voelt onrecht, dan kan een radicale theologie de trigger zijn. Dan kun je zomaar een gevaarlijke IS-strijder worden."
Hoe moet die alternatieve theologie eruit zien?
"De kern ervan zit in een andere benadering. Tot nu toe gaat het vaak over regels: wat mag je, wat moet je, hoe moet je je kleden, hoe moet je baard eruit zien enzovoorts. Die regels zijn onderdeel van je geloof, want je geloof heeft ook invloed op je levenswijze. Maar ze zijn slechts de buitenste schil, niet de essentie. Het gaat uiteindelijk over kernwaarden die je moet uitstralen. Rechtvaardigheid, vrijheid, solidariteit, barmhartigheid, dat zijn waarden waar de islam voor staat."
Vindt u gehoor voor die boodschap?
"Het moet een olievlek worden. Er ís debat, tien jaar geleden was die er niet. Ik geloof in de kracht van het debat. En ik ben een hoopvol mens. Ik zou de hoop pas opgeven als we alles gedaan hadden wat we konden. Maar zover is het nog niet. Als we doen wat we kunnen, wordt 2015 een goed jaar."
Intussen strijdt u op twee fronten: u voert ook debat met niet-islamitisch Nederland...
"Ook autochtone Nederlanders zitten met essentiële vragen. Hoe kijk ik naar de islam? Zie ik dat nog steeds als iets van buiten, iets wat niet bij Nederland hoort? Of erkennen we de islam als een godsdienst die hier thuis is? Toen het in de politiek ging over veiligheidsmaatregelen rond jihadisme heerste er de sfeer: dit is het probleem van moslims, wij hebben er niets mee te maken, als we hier geen moslims hadden, hadden we deze problemen ook niet. Dat heeft me gestoord. "De PVV heeft één miljoen kiezers. Maar als ze zegt: de islam hoort niet bij Nederland, dan moeten anderen zeggen: de islam hoort er wel bij, de islam hoort bij ons. Daar moet je wel ballen voor hebben, ja."