Giuseppe
12-10-15, 21:02
Enkele maanden geleden geschreven, maar nog actueel:
Migratie, gedwongen én vrijwillig, is een fenomeen van alle tijden. Helaas geldt dat min of meer ook voor vreemdelingenhaat. Dat laat zich natuurlijk niet beperken tot Europa alleen; wie de reacties leest van Amerikanen op de toestroom van Duitsers en Ieren in de Verenigde Staten in de negentiende eeuw weet wat ik bedoel. Een geschiedenisleraar op de hogeschool vertelde mij ooit dat de geschiedenis zich niet herhaalt maar zo nu en dan wel rijmt. Als het gaat om migratie is dat zeker geen onjuiste uitspraak.
Groot-Brittannië is op dit moment voor veel migranten het beloofde land. Vooral Afrikanen en Syriërs riskeren dagelijks hun leven om de overtocht vanuit het Franse Calais naar het Britse Dover te maken. Maar met de groei van het aantal migranten groeit ook het anti-immigratiesentiment in het Verenigd Koninkrijk. Deze ontwikkeling deed zich meer dan eeuw geleden ook voor; toen waren het vooral Joodse migranten die het moesten ontgelden.
Ik weet niet of Lord Balfour een standbeeld heeft in Israël. Hij zou het verdienen want een van de grootste successen van de zionistische beweging was de publicatie van de Balfour-verklaring van 2 november 1917 aan Lord Rothschild, waarin de Britse regering de zionisten een nationaal tehuis in Palestina toezegde. Maar dezelfde Balfour was in 1905 als minister-president verantwoordelijk voor de zogeheten 'Aliens Act', voornamelijk gericht tegen wat hij noemde de 'onrustbare' immigratie van Joden uit Oost-Europa en andere 'undesirable aliens' naar Groot-Brittannië. Dat was vlak na de pogroms in 1903 en 1904, wat Balfour niet verhinderde te spreken van 'the undoubted evils that had fallen upon the country from an immigration which was largely Jewish.' Balfour verdedigde de wet persoonlijk.
Het maakt de Britse steun voor een Joods tehuis in Palestina merkwaardig, maar niet onverklaarbaar. De kwalijke kant aan die steun was namelijk die van een verhuld antisemitisme. Hierbij gaat het niet om het 'klassieke' antisemitisme (de zogenaamde schuld van Joden aan de kruisiging van Jezus) maar het gevoel dat de Joden in Europa (en in de Verenigde Staten) een element zijn dat er niet thuishoort. Zo werden Joodse vluchtelingen in Nederland vanaf 7 mei 1938 als 'ongewenste elementen' beschouwd en teruggestuurd. Zelfs na afloop van de Tweede Wereldoorlog werden Nederlandse(!) Joden die de vernietigingskampen overleefden en terugkwamen gezien als ongewenste vluchtelingen.
Ik hoop vurig dat we in het huidige Europa onze humanistische waarden op z'n minst laten gelden voor de meest kwetsbare mensen die op zoek zijn naar vrede en veiligheid. Als we dat met z'n allen niet kunnen opbrengen dan vraag ik me serieus af wat er in moreel opzicht nog van Europa overblijft.
Migratie, gedwongen én vrijwillig, is een fenomeen van alle tijden. Helaas geldt dat min of meer ook voor vreemdelingenhaat. Dat laat zich natuurlijk niet beperken tot Europa alleen; wie de reacties leest van Amerikanen op de toestroom van Duitsers en Ieren in de Verenigde Staten in de negentiende eeuw weet wat ik bedoel. Een geschiedenisleraar op de hogeschool vertelde mij ooit dat de geschiedenis zich niet herhaalt maar zo nu en dan wel rijmt. Als het gaat om migratie is dat zeker geen onjuiste uitspraak.
Groot-Brittannië is op dit moment voor veel migranten het beloofde land. Vooral Afrikanen en Syriërs riskeren dagelijks hun leven om de overtocht vanuit het Franse Calais naar het Britse Dover te maken. Maar met de groei van het aantal migranten groeit ook het anti-immigratiesentiment in het Verenigd Koninkrijk. Deze ontwikkeling deed zich meer dan eeuw geleden ook voor; toen waren het vooral Joodse migranten die het moesten ontgelden.
Ik weet niet of Lord Balfour een standbeeld heeft in Israël. Hij zou het verdienen want een van de grootste successen van de zionistische beweging was de publicatie van de Balfour-verklaring van 2 november 1917 aan Lord Rothschild, waarin de Britse regering de zionisten een nationaal tehuis in Palestina toezegde. Maar dezelfde Balfour was in 1905 als minister-president verantwoordelijk voor de zogeheten 'Aliens Act', voornamelijk gericht tegen wat hij noemde de 'onrustbare' immigratie van Joden uit Oost-Europa en andere 'undesirable aliens' naar Groot-Brittannië. Dat was vlak na de pogroms in 1903 en 1904, wat Balfour niet verhinderde te spreken van 'the undoubted evils that had fallen upon the country from an immigration which was largely Jewish.' Balfour verdedigde de wet persoonlijk.
Het maakt de Britse steun voor een Joods tehuis in Palestina merkwaardig, maar niet onverklaarbaar. De kwalijke kant aan die steun was namelijk die van een verhuld antisemitisme. Hierbij gaat het niet om het 'klassieke' antisemitisme (de zogenaamde schuld van Joden aan de kruisiging van Jezus) maar het gevoel dat de Joden in Europa (en in de Verenigde Staten) een element zijn dat er niet thuishoort. Zo werden Joodse vluchtelingen in Nederland vanaf 7 mei 1938 als 'ongewenste elementen' beschouwd en teruggestuurd. Zelfs na afloop van de Tweede Wereldoorlog werden Nederlandse(!) Joden die de vernietigingskampen overleefden en terugkwamen gezien als ongewenste vluchtelingen.
Ik hoop vurig dat we in het huidige Europa onze humanistische waarden op z'n minst laten gelden voor de meest kwetsbare mensen die op zoek zijn naar vrede en veiligheid. Als we dat met z'n allen niet kunnen opbrengen dan vraag ik me serieus af wat er in moreel opzicht nog van Europa overblijft.