Umarvlie
02-11-15, 08:37
Volgens economen Willem Vermeend en Rick van der Ploeg moet Nederland rekening houden met een doemscenario van hoge werkloosheid, waarbij vooral steeds meer ouderen in de bijstand terechtkomen. Ze stellen vast dat door opmars van digitalisering, nieuwe technologie en robots er steeds meer banen worden 'weggeautomatiseerd'. Daardoor is de kans groot dat we straks een tekort aan banen hebben. Dat kan er toe leiden dat de verhoging van de AOW-leeftijd moet worden teruggedraaid.
Politiek in 2009
Volgens opinie-onderzoek is een ruime meerderheid van de Nederlanders ontevreden met ons pensioenstelsel en tegenstander van de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar. En de jongere generatie voelt er niets voor dat ze pas na hun zeventigste met pensioen kan gaan.
Steeds meer mensen vragen zich ook af of er straks nog wel voldoende banen zijn. De praktijk laat nu al zien dat de kans op een baan voor werkzoekende vijftigplussers klein is. De meeste sollicitanten krijgen maar weinig uitnodigingen voor een gesprek met een potentiële werkgever. Het gevolg is een toename van langdurige werkloosheid onder ouderen die steeds vaker in de bijstand terechtkomen.
Mede door deze ontwikkeling neemt het aantal voorstanders van het terugdraaien van de verhoging van de AOW-leeftijd sterk toe. In politiek Den Haag is daarvoor nog onvoldoende steun. De meeste politieke partijen wijzen op de noodzaak van langer doorwerken en vinden dat dit ook past bij een hogere levensverwachting. De argumenten daarvoor werden in 2009 aangedragen door de toenmalige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Donner. De boodschap in zijn zogenoemde AOW-notitie, waarin een verhoging tot 67 jaar werd voorgesteld, was dat de AOW onbetaalbaar zou worden.
Door de vergrijzing nemen zowel de pensioenlasten als zorgkosten toe, terwijl de beroepsbevolking krimpt. De lastendruk op de werkende bevolking zal daardoor fors toenemen. In 1957 bij de invoering van de AOW stonden tegenover elke AOW-gerechtigde ruim zes werkenden. Nu is dat één op vier en in 2040 is het één op twee, zo schreef Donner in zijn notitie.
Hij wees er op dat langer doorwerken ook nodig is om arbeidstekorten te voorkomen. Hij beriep zich daarvoor onder meer op het rapport van de commissie Bakker (2008), die voorspelde dat Nederland in 2020 geconfronteerd zou worden met een gigantisch tekort aan arbeidskrachten. Zo becijferde deze commissie dat ons land tot 2020 een half miljoen mensen extra in de zorg nodig heeft en een kwart miljoen in het onderwijs.
Radicale verandering
Het jaar 2009 is nog maar kort geleden, maar de toenmalige verwachtingen over onze economie en arbeidsmarkt moeten radicaal worden bijgesteld. Ondanks stimuleringsmaatregelen, waaronder banenplannen, slaagt Rutte-II er niet in om de werkloosheid substantieel terug te dringen. Het werkloosheidspercentage dat nu 6,8% is (ruim 600.000 werkzoekenden) zal volgend jaar niet veel lager liggen. Door de vluchtelingenproblematiek is de kans eerder hoger. Daarnaast is er de afgelopen jaren sprake geweest van een forse toename van mensen met een uitkering. Ons land telt ruim 1,6 miljoen uitkeringsontvangers onder de 65 jaar (in hoofdzaak WW, bijstand en arbeidsongeschiktheid) en een daling is niet in zicht.
We staan aan de vooravond van een economische revolutie, gekenmerkt door digitalisering en nieuwe technologie, ook wel samengevat onder de noemer ’economie 4.0’. Ondernemingen moeten bestaande businessmodellen aanpassen om te kunnen overleven en onze arbeidsmarkt gaat volledig op zijn kop. Door digitalisering, slimme softwareprogramma’s en het gebruik van robottechnologie worden administratieve functies en routinematige arbeid ’weggeautomatiseerd’.
Maar ook bepaalde taken die onderdeel zijn van hoogwaardige arbeid op het terrein van bijvoorbeeld accountancy, de logistiek, de juridische wereld en de financiële sector. Volgens internationale studies gaat het om 40-50% van de huidige functies, vooral in het middensegment. Wie wil weten hoe groot de kans voor een bepaalde functie is om te worden geautomatiseerd verwijzen we naar Will a robot take your job? (zie deze link (http://www.bbc.com/news/technology-34066941)). In Nederland lopen bijna vier op de tien werknemers de kans dat hun functie straks geheel of gedeeltelijk wordt overgenomen door slimme softwareprogramma’s en robots.
Ook in het verleden werden er rampzalige gevolgen voorspeld van de opmars van nieuwe technologie. Inmiddels hebben we drie industriële revoluties overleefd: de stoommachine, de verbrandingsmotor en staalindustrie en de opmars van de computer. Ze tonen aan dat er tegenover het verlies aan banen voldoende nieuwe zijn gecreëerd en dat landen die vooropliepen extra economische groei hebben gerealiseerd.
De vraag rijst of dat nu weer het geval zal zijn. In internationale onderzoeken is deze vraag aan experts voorgelegd. Pessimisten verwachten een toenemende werkloosheid, grotere inkomensverschillen en sociale onrust. Optimisten gaan uit van meer economische groei, het ontstaan van nieuwe bedrijfssectoren, nieuwe functies en de terugkeer van werk dat vroeger naar lagelonenlanden is verplaatst.
Reden voor pessimisme
Tot voor kort hielden optimisten – zoals wij – en pessimisten elkaar in evenwicht, maar dit beeld is aanzienlijk veranderd. De opmars van digitalisering en nieuwe technologie gaat in de praktijk zó snel dat de kans op een doemscenario toeneemt. Het tempo van het verlies aan banen ligt (voorlopig) veel hoger dan de creatie van banen door technologische vooruitgang. Voor veel nieuwe functies worden kennis en vaardigheden gevraagd op het gebied van technologie en ict, maar ze worden vaak niet ingevuld omdat er onvoldoende sollicitanten zijn met de vereiste kwalificaties.
Ons onderwijs biedt nog geen oplossing. De meeste opleidingen spelen nog onvoldoende in op de nieuwe arbeidsmarkt van smart industry. Het om- en bijscholen van werkzoekenden ligt voor de hand, maar is op papier gemakkelijker dan in de praktijk. Voor veel ouderen is dat een brug te ver. Daarnaast zien we een toename van flexwerk en een afname van vaste arbeidscontracten.
Deze ontwikkelingen maken duidelijk dat politiek Den Haag er rekening mee moet houden dat een doemscenario de toekomstige realiteit kan zijn. Bij die nieuwe werkelijkheid verliezen oude aannames en rekensommen en daarop gebaseerde politieke besluitvorming hun waarde. Daarom moet de politiek snel inspelen op economie 4.0.
Voor het beleid betekent dat een flexibele pensioenleeftijd met een ruime keuzemogelijkheid tussen 60 en 70 jaar en de mogelijkheid van deeltijdpensioen, maar ook lagere pensioenen. Wie meer wil, moet extra sparen voor de oude dag. Met deze flexibiliteit kan tevens een hoog oplopende werkloosheid worden voorkomen, mits onderwijs en omscholing meer gericht worden op de nieuwe arbeidsmarkt.
Tegelijkertijd zal Nederland, ondanks banenverlies, volop moeten inzetten op digitalisering, nieuwe technologie en robots. Die inzet leidt tot een hogere productiviteit, nieuw werk en ruimte voor minder lang doorwerken.
(Bron: Telegraaf/DFT)
Politiek in 2009
Volgens opinie-onderzoek is een ruime meerderheid van de Nederlanders ontevreden met ons pensioenstelsel en tegenstander van de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar. En de jongere generatie voelt er niets voor dat ze pas na hun zeventigste met pensioen kan gaan.
Steeds meer mensen vragen zich ook af of er straks nog wel voldoende banen zijn. De praktijk laat nu al zien dat de kans op een baan voor werkzoekende vijftigplussers klein is. De meeste sollicitanten krijgen maar weinig uitnodigingen voor een gesprek met een potentiële werkgever. Het gevolg is een toename van langdurige werkloosheid onder ouderen die steeds vaker in de bijstand terechtkomen.
Mede door deze ontwikkeling neemt het aantal voorstanders van het terugdraaien van de verhoging van de AOW-leeftijd sterk toe. In politiek Den Haag is daarvoor nog onvoldoende steun. De meeste politieke partijen wijzen op de noodzaak van langer doorwerken en vinden dat dit ook past bij een hogere levensverwachting. De argumenten daarvoor werden in 2009 aangedragen door de toenmalige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Donner. De boodschap in zijn zogenoemde AOW-notitie, waarin een verhoging tot 67 jaar werd voorgesteld, was dat de AOW onbetaalbaar zou worden.
Door de vergrijzing nemen zowel de pensioenlasten als zorgkosten toe, terwijl de beroepsbevolking krimpt. De lastendruk op de werkende bevolking zal daardoor fors toenemen. In 1957 bij de invoering van de AOW stonden tegenover elke AOW-gerechtigde ruim zes werkenden. Nu is dat één op vier en in 2040 is het één op twee, zo schreef Donner in zijn notitie.
Hij wees er op dat langer doorwerken ook nodig is om arbeidstekorten te voorkomen. Hij beriep zich daarvoor onder meer op het rapport van de commissie Bakker (2008), die voorspelde dat Nederland in 2020 geconfronteerd zou worden met een gigantisch tekort aan arbeidskrachten. Zo becijferde deze commissie dat ons land tot 2020 een half miljoen mensen extra in de zorg nodig heeft en een kwart miljoen in het onderwijs.
Radicale verandering
Het jaar 2009 is nog maar kort geleden, maar de toenmalige verwachtingen over onze economie en arbeidsmarkt moeten radicaal worden bijgesteld. Ondanks stimuleringsmaatregelen, waaronder banenplannen, slaagt Rutte-II er niet in om de werkloosheid substantieel terug te dringen. Het werkloosheidspercentage dat nu 6,8% is (ruim 600.000 werkzoekenden) zal volgend jaar niet veel lager liggen. Door de vluchtelingenproblematiek is de kans eerder hoger. Daarnaast is er de afgelopen jaren sprake geweest van een forse toename van mensen met een uitkering. Ons land telt ruim 1,6 miljoen uitkeringsontvangers onder de 65 jaar (in hoofdzaak WW, bijstand en arbeidsongeschiktheid) en een daling is niet in zicht.
We staan aan de vooravond van een economische revolutie, gekenmerkt door digitalisering en nieuwe technologie, ook wel samengevat onder de noemer ’economie 4.0’. Ondernemingen moeten bestaande businessmodellen aanpassen om te kunnen overleven en onze arbeidsmarkt gaat volledig op zijn kop. Door digitalisering, slimme softwareprogramma’s en het gebruik van robottechnologie worden administratieve functies en routinematige arbeid ’weggeautomatiseerd’.
Maar ook bepaalde taken die onderdeel zijn van hoogwaardige arbeid op het terrein van bijvoorbeeld accountancy, de logistiek, de juridische wereld en de financiële sector. Volgens internationale studies gaat het om 40-50% van de huidige functies, vooral in het middensegment. Wie wil weten hoe groot de kans voor een bepaalde functie is om te worden geautomatiseerd verwijzen we naar Will a robot take your job? (zie deze link (http://www.bbc.com/news/technology-34066941)). In Nederland lopen bijna vier op de tien werknemers de kans dat hun functie straks geheel of gedeeltelijk wordt overgenomen door slimme softwareprogramma’s en robots.
Ook in het verleden werden er rampzalige gevolgen voorspeld van de opmars van nieuwe technologie. Inmiddels hebben we drie industriële revoluties overleefd: de stoommachine, de verbrandingsmotor en staalindustrie en de opmars van de computer. Ze tonen aan dat er tegenover het verlies aan banen voldoende nieuwe zijn gecreëerd en dat landen die vooropliepen extra economische groei hebben gerealiseerd.
De vraag rijst of dat nu weer het geval zal zijn. In internationale onderzoeken is deze vraag aan experts voorgelegd. Pessimisten verwachten een toenemende werkloosheid, grotere inkomensverschillen en sociale onrust. Optimisten gaan uit van meer economische groei, het ontstaan van nieuwe bedrijfssectoren, nieuwe functies en de terugkeer van werk dat vroeger naar lagelonenlanden is verplaatst.
Reden voor pessimisme
Tot voor kort hielden optimisten – zoals wij – en pessimisten elkaar in evenwicht, maar dit beeld is aanzienlijk veranderd. De opmars van digitalisering en nieuwe technologie gaat in de praktijk zó snel dat de kans op een doemscenario toeneemt. Het tempo van het verlies aan banen ligt (voorlopig) veel hoger dan de creatie van banen door technologische vooruitgang. Voor veel nieuwe functies worden kennis en vaardigheden gevraagd op het gebied van technologie en ict, maar ze worden vaak niet ingevuld omdat er onvoldoende sollicitanten zijn met de vereiste kwalificaties.
Ons onderwijs biedt nog geen oplossing. De meeste opleidingen spelen nog onvoldoende in op de nieuwe arbeidsmarkt van smart industry. Het om- en bijscholen van werkzoekenden ligt voor de hand, maar is op papier gemakkelijker dan in de praktijk. Voor veel ouderen is dat een brug te ver. Daarnaast zien we een toename van flexwerk en een afname van vaste arbeidscontracten.
Deze ontwikkelingen maken duidelijk dat politiek Den Haag er rekening mee moet houden dat een doemscenario de toekomstige realiteit kan zijn. Bij die nieuwe werkelijkheid verliezen oude aannames en rekensommen en daarop gebaseerde politieke besluitvorming hun waarde. Daarom moet de politiek snel inspelen op economie 4.0.
Voor het beleid betekent dat een flexibele pensioenleeftijd met een ruime keuzemogelijkheid tussen 60 en 70 jaar en de mogelijkheid van deeltijdpensioen, maar ook lagere pensioenen. Wie meer wil, moet extra sparen voor de oude dag. Met deze flexibiliteit kan tevens een hoog oplopende werkloosheid worden voorkomen, mits onderwijs en omscholing meer gericht worden op de nieuwe arbeidsmarkt.
Tegelijkertijd zal Nederland, ondanks banenverlies, volop moeten inzetten op digitalisering, nieuwe technologie en robots. Die inzet leidt tot een hogere productiviteit, nieuw werk en ruimte voor minder lang doorwerken.
(Bron: Telegraaf/DFT)