Marsipulami
20-11-15, 09:27
Terreur kun je niet los van klimaatverandering zien
Anneleen Kenis is als post-doctoraal onderzoeker van het FWO-Vlaanderen verbonden aan het departement voor aard- en omgevingswetenschappen (KU Leuven).
20 november 2015
De Franse minister van Buitenlandse Zaken maakte gisteren bekend dat de klimaatmanifestaties die op 29 november en 12 december gepland waren in Parijs, niet mogen doorgaan.
Die manifestaties zouden honderdduizenden mensen vanuit de hele wereld naar de Franse hoofdstad brengen. Hoewel de angst voor nieuwe terreuraanvallen begrijpelijk is, en het belangrijk is dat de nodige veiligheidsmaatregelen worden getroffen, is deze keuze toch verontrustend. Als terreur een aanslag op de democratie is, mogen we niet in de val trappen die democratie terug te schroeven in de naam van de strijd tegen terreur. En dat is wel degelijk wat er gebeurt: terwijl de klimaatacties worden verboden, kan de kerstmarkt op de Champs-Elysées wel gewoon doorgaan.
Donald Tusk twitterde enkele dagen geleden nog dat het net nu belangrijk is dat "alle wereldleiders naar Parijs gaan voor COP21... dat we eenheid tonen in de strijd tegen de klimaatverandering en ons niet laten intimideren door terreur". Maar burgers en NGO's moeten blijkbaar wel thuis blijven. Na de aanslagen tegen Charlie Hebdo was een optocht van anderhalf miljoen mensen in Parijs nochtans geen probleem.
De beslissing om de burgerparticipatie af te gelasten is een ramp voor de strijd tegen de klimaatverandering, en als we een diepgaander analyse maken, ook voor de strijd tegen terreur. De klimaatverandering kan dan wel een bijkomstigheid lijken: toch hebben terreur en klimaatverandering met mekaar te maken. De klimaatverandering wordt nog al te vaak voorgesteld met het simpele beeld van de eenzame ijsbeer op een afgedreven ijsschots, of van een wereldstad als New York die onder water loopt. Die beelden doen weinig recht doen aan de complexe realiteit waar klimaatverandering ons vandaag mee confronteert. Wie wil weten wat klimaatverandering voor ons in petto heeft, moet maar de krant openslaan: vluchtelingencrisis, chaos in het Midden-Oosten, conflict, geweld en terreur.
Verschillende onderzoeken tonen aan dat klimaatverandering mee aan de oorzaak ligt van de crisis in Syrië. De extreme droogte in het land tussen 2006 en 2010 volgde de trend van klimaatverandering, met afnemende neerslag en steeds hogere temperaturen. Dit leidde tot dalende landbouwopbrengsten, en een trek van het platteland naar de steden. Die steden stonden sowieso al onder druk door de vluchtelingenstromen uit Irak, en de beperkte toegang tot water en voedsel. Extremistische groeperingen zoals IS konden zich opbouwen in die context van ellende en chaos. Dat wil niet zeggen dat droogte onherroepelijk tot terreur leidt, maar wel dat de ontwikkelingen in Syrië niet los van klimaatverandering kunnen worden gezien.
Op complexe wijze hebben zowel klimaatverandering als terreur te maken met een maatschappijmodel dat is gebaseerd op fossiele brandstoffen, in het bijzonder olie (zie ook het opiniestuk van Mathias Bienstman). Die olie halen we grotendeels uit het Midden-Oosten en is een belangrijke drijfveer, en tegelijk financieringsbron, van de conflicten die er zich voordoen. Anderzijds veroorzaakt de verbranding van die olie klimaatverandering, en daardoor ook droogte in Syrië. Het geweld dat hiervan het gevolg is krijgen we nu ook hier op ons bord.
Manifestaties en acties van burgerlijke ongehoorzaamheid worden door de Franse overheid als 'randactiviteiten' beschouwd. Nochtans zijn ze cruciaal: burgerbewegingen zorgen niet enkel voor het nodige draagvlak voor klimaatpolitiek, maar hebben zelf ook veel knowhow en inzichten in huis over hoe klimaatverandering aan te pakken. Ze laten zien dat we het klimaatvraagstuk niet kunnen oplossen zonder dat te verbinden met de andere grote problemen van onze tijd: sociale gelijkheid, grenzen aan de groei, het terugschroeven van de vrijhandel. Ze zijn essentieel om voldoende druk te zetten om tot een effectief akkoord te komen.
Zonder druk van onderuit zou de Keystone-pijpleiding, die teerzandolie uit Canada naar de VS zou brengen, er gekomen zijn. In dat geval, zo stelde de wereldbefaamde klimatoloog James Hansen, was het 'game over' voor het klimaat. Maar nog meer dan druk om tot een effectief akkoord te komen, zijn burgerbewegingen noodzakelijk om er een sociaal rechtvaardige en democratische invulling aan te geven. Die strijd krijgt nu een mokerslag, en het is van het grootste belang dat de klimaatbeweging hier heel krachtig en flexibel op reageert om toch zo massaal mogelijk te mobiliseren overal ter wereld. De strijd tegen klimaatverandering is immers een strijd voor een maatschappij waarin ook de grondoorzaken van terreur en geweld weggenomen worden.
Anneleen Kenis is als post-doctoraal onderzoeker van het FWO-Vlaanderen verbonden aan het departement voor aard- en omgevingswetenschappen (KU Leuven).
20 november 2015
De Franse minister van Buitenlandse Zaken maakte gisteren bekend dat de klimaatmanifestaties die op 29 november en 12 december gepland waren in Parijs, niet mogen doorgaan.
Die manifestaties zouden honderdduizenden mensen vanuit de hele wereld naar de Franse hoofdstad brengen. Hoewel de angst voor nieuwe terreuraanvallen begrijpelijk is, en het belangrijk is dat de nodige veiligheidsmaatregelen worden getroffen, is deze keuze toch verontrustend. Als terreur een aanslag op de democratie is, mogen we niet in de val trappen die democratie terug te schroeven in de naam van de strijd tegen terreur. En dat is wel degelijk wat er gebeurt: terwijl de klimaatacties worden verboden, kan de kerstmarkt op de Champs-Elysées wel gewoon doorgaan.
Donald Tusk twitterde enkele dagen geleden nog dat het net nu belangrijk is dat "alle wereldleiders naar Parijs gaan voor COP21... dat we eenheid tonen in de strijd tegen de klimaatverandering en ons niet laten intimideren door terreur". Maar burgers en NGO's moeten blijkbaar wel thuis blijven. Na de aanslagen tegen Charlie Hebdo was een optocht van anderhalf miljoen mensen in Parijs nochtans geen probleem.
De beslissing om de burgerparticipatie af te gelasten is een ramp voor de strijd tegen de klimaatverandering, en als we een diepgaander analyse maken, ook voor de strijd tegen terreur. De klimaatverandering kan dan wel een bijkomstigheid lijken: toch hebben terreur en klimaatverandering met mekaar te maken. De klimaatverandering wordt nog al te vaak voorgesteld met het simpele beeld van de eenzame ijsbeer op een afgedreven ijsschots, of van een wereldstad als New York die onder water loopt. Die beelden doen weinig recht doen aan de complexe realiteit waar klimaatverandering ons vandaag mee confronteert. Wie wil weten wat klimaatverandering voor ons in petto heeft, moet maar de krant openslaan: vluchtelingencrisis, chaos in het Midden-Oosten, conflict, geweld en terreur.
Verschillende onderzoeken tonen aan dat klimaatverandering mee aan de oorzaak ligt van de crisis in Syrië. De extreme droogte in het land tussen 2006 en 2010 volgde de trend van klimaatverandering, met afnemende neerslag en steeds hogere temperaturen. Dit leidde tot dalende landbouwopbrengsten, en een trek van het platteland naar de steden. Die steden stonden sowieso al onder druk door de vluchtelingenstromen uit Irak, en de beperkte toegang tot water en voedsel. Extremistische groeperingen zoals IS konden zich opbouwen in die context van ellende en chaos. Dat wil niet zeggen dat droogte onherroepelijk tot terreur leidt, maar wel dat de ontwikkelingen in Syrië niet los van klimaatverandering kunnen worden gezien.
Op complexe wijze hebben zowel klimaatverandering als terreur te maken met een maatschappijmodel dat is gebaseerd op fossiele brandstoffen, in het bijzonder olie (zie ook het opiniestuk van Mathias Bienstman). Die olie halen we grotendeels uit het Midden-Oosten en is een belangrijke drijfveer, en tegelijk financieringsbron, van de conflicten die er zich voordoen. Anderzijds veroorzaakt de verbranding van die olie klimaatverandering, en daardoor ook droogte in Syrië. Het geweld dat hiervan het gevolg is krijgen we nu ook hier op ons bord.
Manifestaties en acties van burgerlijke ongehoorzaamheid worden door de Franse overheid als 'randactiviteiten' beschouwd. Nochtans zijn ze cruciaal: burgerbewegingen zorgen niet enkel voor het nodige draagvlak voor klimaatpolitiek, maar hebben zelf ook veel knowhow en inzichten in huis over hoe klimaatverandering aan te pakken. Ze laten zien dat we het klimaatvraagstuk niet kunnen oplossen zonder dat te verbinden met de andere grote problemen van onze tijd: sociale gelijkheid, grenzen aan de groei, het terugschroeven van de vrijhandel. Ze zijn essentieel om voldoende druk te zetten om tot een effectief akkoord te komen.
Zonder druk van onderuit zou de Keystone-pijpleiding, die teerzandolie uit Canada naar de VS zou brengen, er gekomen zijn. In dat geval, zo stelde de wereldbefaamde klimatoloog James Hansen, was het 'game over' voor het klimaat. Maar nog meer dan druk om tot een effectief akkoord te komen, zijn burgerbewegingen noodzakelijk om er een sociaal rechtvaardige en democratische invulling aan te geven. Die strijd krijgt nu een mokerslag, en het is van het grootste belang dat de klimaatbeweging hier heel krachtig en flexibel op reageert om toch zo massaal mogelijk te mobiliseren overal ter wereld. De strijd tegen klimaatverandering is immers een strijd voor een maatschappij waarin ook de grondoorzaken van terreur en geweld weggenomen worden.