Marsipulami
04-03-16, 11:14
De dam van Mosoel staat op springen
De Standaard
De Iraakse ingenieurs die 30 jaar geleden aan de bouw van de Mosoeldam hebben meegewerkt, zijn er niet gerust in. Volgens hen kan de dam, even stroomopwaarts van de miljoenenstad Mosoel, het elk ogenblik begeven en onderschat de Iraakse regering het mogelijke aantal slachtoffers.
Smeltende sneeuw doet het peil van het reservoir stijgen waardoor de druk op de verzwakte structuur vergroot. Maar de sluispoorten, die gebruikt worden om water te laten afvloeien en de druk te verlichten, werken niet meer. Meer dan een jaar nadat Islamitische Staat (IS) de dam tijdelijk bezet hield, is men er nog steeds niet in geslaagd de machines te vervangen en voldoende arbeiders te vinden om het bouwwerk te onderhouden. Intussen worden de holtes onder de dam, die het water in de weke rots uitgraaft, voortdurend groter en neemt het gevaar elke dag toe.
Na overleg in New York tussen de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken, Paolo Gentiloni, en Amerikaanse en Iraakse functionarissen, maakte de Iraakse regering woensdag bekend dat ze een contract van 273 miljoen euro sloot met een Italiaanse aannemer, die de dam zal versterken en gedurende anderhalf jaar zal onderhouden. Italië stuurt 450 militairen naar de dam om die te beschermen, maar het is onduidelijk hoeveel tijd er nodig is om de beschadigde machines te vervangen en de nodige arbeiders te vinden.
Volgens de overheid zou een plotse dambreuk 500.000 mensenlevens kunnen eisen. Maar de ingenieurs denken dat de tol veel hoger zou kunnen zijn. Ze waarschuwen voor de paniek die zou uitbreken wanneer een 20 meter hoge golf de stad Mosoel overspoelt en door de vallei van de Tigris, via Tikrit en Samarra, Bagdad zou bereiken.
‘Bespottelijk’
Nasrat Adamo, de voormalige hoofdingenieur die het grootste deel van zijn carričre aan het onderhoud van de dam gewijd heeft, zegt dat de structuur alleen kan standhouden wanneer de holten die het water in de rots onder dam maakt, doorlopend met beton worden gevuld. Daarmee begon men al kort na de bouw van de dam in 1984, maar na de bezetting door IS werd het werk gestaakt.
‘Vroeger waren hier non-stop 300 mensen in ploegdienst in de weer. Weinig van die arbeiders zijn teruggekeerd. Nu zijn er misschien nog 30 mensen’, zegt Adamo aan de telefoon uit Zweden, waar hij als adviseur werkt. ‘De betonmachines zijn gestolen. Er is geen cement meer. Ze kunnen niets doen. De situatie wordt steeds slechter en de tijd dringt. We kunnen alleen maar hopen dat er geen ramp gebeurt.’
Terwijl de rotsbodem zwakker en poreuzer wordt, stroomt het smeltwater in het voorjaar naar het reservoir en neemt de druk op de dam toe. De gigantische poorten die normaal gebruikt worden om water te laten afvloeien en de druk te verlichten, zitten geblokkeerd. ‘Een ervan zit vast en dat betekent dat men de andere evenmin kan openen. Ze moeten samen worden gebruikt’, zegt Adamo. ‘Anders krijg je een asymmetrische waterstroom die de erosie nog versterkt.’
Ook Nadhir al-Ansari, een andere Iraakse ingenieur die de bouw van de dam heeft meegemaakt, is bezorgd over het stijgende water in het reservoir. ‘De blokkering van de afvoer is het grote probleem’, zegt Ansari, die nu in Zweden aan de Technologische Universiteit van Luleĺ doceert. ‘In april en mei zal nog veel meer sneeuw smelten. Het peil in het reservoir staat nu op 308 meter maar zal meer dan 330 meter bereiken.’
En de dam is er slecht aan toe. De holtes eronder zijn groter geworden. ‘Ik denk niet dat hij bestand zal zijn tegen de druk. Als de dam het begeeft, staat het water vier uur later in Mosoel en 45 uur later in Bagdad. Volgens sommige schattingen zouden een half miljoen mensen omkomen, volgens andere een miljoen. Zonder een degelijk evacuatieplan verwacht ik nog meer slachtoffers.’
De reactie van de regering, die de plaatselijke bevolking heeft opgeroepen om een zone tot op 6 kilometer van de Tigris te ontruimen, noemt Ansari ‘bespottelijk’. De ambassade van de VS in Bagdad heeft de Amerikaanse burgers opdracht gegeven de streek te verlaten. ‘Wat moeten al die miljoenen Irakezen doen, in de veronderstelling dat ze zes kilometer verder gaan wonen? Er is daar niets voor hen. Niets om van te leven.’
Prestigeproject
Het idee voor een dam in Mosoel ontstond in de jaren 1950, maar de bouw werd uitgesteld omdat de geologie een probleem vormde: de bodem in dit deel van de Tigris lost op in water.
Onder het bewind van Saddam Hoessein werd de dam dan toch gebouwd. Het werd een prestigeproject. Ansari, in die periode wetenschappelijk adviseur van het ministerie van Irrigatie, maakte zich toen al zorgen. ‘Ik bezocht de site en zag wat voor ondergrond je daar hebt. Veel gips en anhydriet, allebei erg oplosbaar. Ik was echt bezorgd en sprak erover met de directeur-generaal. Maak je geen zorgen, zei hij, het wordt allemaal geregeld.’
In de voorafgaande jaren hadden buitenlandse adviseurs herhaaldelijk op de zwakte van de bodem gewezen. Maar ze hadden de Iraakse regering altijd verzekerd dat het probleem met betonnering kon worden opgelost. De beslissing om de bouw te beginnen werd doorgedrukt door een van de vicepresidenten van het bewind, Taha Yassin Ramadan. ‘Ramadan wou koste wat kost dat de dam er zou komen’, zegt Ansari. ‘Hij wou Saddam laten zien dat hij iets briljants kon doen. Hij kwam zelf uit Mosoel en wou banen scheppen voor de stad. Dat versnelde de beslissing.’
Een Zwitsers studiebureau ontwierp de dam en in 1984 werd hij door een Duits-Italiaans consortium gebouwd. In 1986 begon hij te lekken. De geologische problemen bleken ernstiger dan de ingenieurs hadden voorspeld. Sindsdien is er doorlopend onderhoud nodig. Er is al 95.000 ton beton gebruikt om de holtes te vullen die het water in de zachte rotsvloer uitgraaft.
‘Dat helpt alleen maar om de levensduur van de dam te verlengen. De enige duurzame oplossing zou een nieuwe dam zijn’, zegt Ansari. Twintig kilometer stroomopwaarts van Mosoel, in Badush, werden werken aan een tweede structuur begonnen. Die moet een ramp voorkomen als de Mosoeldam zou bezwijken. Maar in 1990 werd de bouw als gevolg van de sancties gestaakt terwijl nog maar 40 procent van de dam klaar was.
In april zal in Rome een internationale conferentie plaatsvinden om een oplossing te zoeken, maar tegen die tijd kan het al te laat zijn. ‘Niemand weet wanneer hij het zal begeven’, zegt Adamo. ‘Het zou over een jaar kunnen gebeuren. Of morgen.’
De Standaard
De Iraakse ingenieurs die 30 jaar geleden aan de bouw van de Mosoeldam hebben meegewerkt, zijn er niet gerust in. Volgens hen kan de dam, even stroomopwaarts van de miljoenenstad Mosoel, het elk ogenblik begeven en onderschat de Iraakse regering het mogelijke aantal slachtoffers.
Smeltende sneeuw doet het peil van het reservoir stijgen waardoor de druk op de verzwakte structuur vergroot. Maar de sluispoorten, die gebruikt worden om water te laten afvloeien en de druk te verlichten, werken niet meer. Meer dan een jaar nadat Islamitische Staat (IS) de dam tijdelijk bezet hield, is men er nog steeds niet in geslaagd de machines te vervangen en voldoende arbeiders te vinden om het bouwwerk te onderhouden. Intussen worden de holtes onder de dam, die het water in de weke rots uitgraaft, voortdurend groter en neemt het gevaar elke dag toe.
Na overleg in New York tussen de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken, Paolo Gentiloni, en Amerikaanse en Iraakse functionarissen, maakte de Iraakse regering woensdag bekend dat ze een contract van 273 miljoen euro sloot met een Italiaanse aannemer, die de dam zal versterken en gedurende anderhalf jaar zal onderhouden. Italië stuurt 450 militairen naar de dam om die te beschermen, maar het is onduidelijk hoeveel tijd er nodig is om de beschadigde machines te vervangen en de nodige arbeiders te vinden.
Volgens de overheid zou een plotse dambreuk 500.000 mensenlevens kunnen eisen. Maar de ingenieurs denken dat de tol veel hoger zou kunnen zijn. Ze waarschuwen voor de paniek die zou uitbreken wanneer een 20 meter hoge golf de stad Mosoel overspoelt en door de vallei van de Tigris, via Tikrit en Samarra, Bagdad zou bereiken.
‘Bespottelijk’
Nasrat Adamo, de voormalige hoofdingenieur die het grootste deel van zijn carričre aan het onderhoud van de dam gewijd heeft, zegt dat de structuur alleen kan standhouden wanneer de holten die het water in de rots onder dam maakt, doorlopend met beton worden gevuld. Daarmee begon men al kort na de bouw van de dam in 1984, maar na de bezetting door IS werd het werk gestaakt.
‘Vroeger waren hier non-stop 300 mensen in ploegdienst in de weer. Weinig van die arbeiders zijn teruggekeerd. Nu zijn er misschien nog 30 mensen’, zegt Adamo aan de telefoon uit Zweden, waar hij als adviseur werkt. ‘De betonmachines zijn gestolen. Er is geen cement meer. Ze kunnen niets doen. De situatie wordt steeds slechter en de tijd dringt. We kunnen alleen maar hopen dat er geen ramp gebeurt.’
Terwijl de rotsbodem zwakker en poreuzer wordt, stroomt het smeltwater in het voorjaar naar het reservoir en neemt de druk op de dam toe. De gigantische poorten die normaal gebruikt worden om water te laten afvloeien en de druk te verlichten, zitten geblokkeerd. ‘Een ervan zit vast en dat betekent dat men de andere evenmin kan openen. Ze moeten samen worden gebruikt’, zegt Adamo. ‘Anders krijg je een asymmetrische waterstroom die de erosie nog versterkt.’
Ook Nadhir al-Ansari, een andere Iraakse ingenieur die de bouw van de dam heeft meegemaakt, is bezorgd over het stijgende water in het reservoir. ‘De blokkering van de afvoer is het grote probleem’, zegt Ansari, die nu in Zweden aan de Technologische Universiteit van Luleĺ doceert. ‘In april en mei zal nog veel meer sneeuw smelten. Het peil in het reservoir staat nu op 308 meter maar zal meer dan 330 meter bereiken.’
En de dam is er slecht aan toe. De holtes eronder zijn groter geworden. ‘Ik denk niet dat hij bestand zal zijn tegen de druk. Als de dam het begeeft, staat het water vier uur later in Mosoel en 45 uur later in Bagdad. Volgens sommige schattingen zouden een half miljoen mensen omkomen, volgens andere een miljoen. Zonder een degelijk evacuatieplan verwacht ik nog meer slachtoffers.’
De reactie van de regering, die de plaatselijke bevolking heeft opgeroepen om een zone tot op 6 kilometer van de Tigris te ontruimen, noemt Ansari ‘bespottelijk’. De ambassade van de VS in Bagdad heeft de Amerikaanse burgers opdracht gegeven de streek te verlaten. ‘Wat moeten al die miljoenen Irakezen doen, in de veronderstelling dat ze zes kilometer verder gaan wonen? Er is daar niets voor hen. Niets om van te leven.’
Prestigeproject
Het idee voor een dam in Mosoel ontstond in de jaren 1950, maar de bouw werd uitgesteld omdat de geologie een probleem vormde: de bodem in dit deel van de Tigris lost op in water.
Onder het bewind van Saddam Hoessein werd de dam dan toch gebouwd. Het werd een prestigeproject. Ansari, in die periode wetenschappelijk adviseur van het ministerie van Irrigatie, maakte zich toen al zorgen. ‘Ik bezocht de site en zag wat voor ondergrond je daar hebt. Veel gips en anhydriet, allebei erg oplosbaar. Ik was echt bezorgd en sprak erover met de directeur-generaal. Maak je geen zorgen, zei hij, het wordt allemaal geregeld.’
In de voorafgaande jaren hadden buitenlandse adviseurs herhaaldelijk op de zwakte van de bodem gewezen. Maar ze hadden de Iraakse regering altijd verzekerd dat het probleem met betonnering kon worden opgelost. De beslissing om de bouw te beginnen werd doorgedrukt door een van de vicepresidenten van het bewind, Taha Yassin Ramadan. ‘Ramadan wou koste wat kost dat de dam er zou komen’, zegt Ansari. ‘Hij wou Saddam laten zien dat hij iets briljants kon doen. Hij kwam zelf uit Mosoel en wou banen scheppen voor de stad. Dat versnelde de beslissing.’
Een Zwitsers studiebureau ontwierp de dam en in 1984 werd hij door een Duits-Italiaans consortium gebouwd. In 1986 begon hij te lekken. De geologische problemen bleken ernstiger dan de ingenieurs hadden voorspeld. Sindsdien is er doorlopend onderhoud nodig. Er is al 95.000 ton beton gebruikt om de holtes te vullen die het water in de zachte rotsvloer uitgraaft.
‘Dat helpt alleen maar om de levensduur van de dam te verlengen. De enige duurzame oplossing zou een nieuwe dam zijn’, zegt Ansari. Twintig kilometer stroomopwaarts van Mosoel, in Badush, werden werken aan een tweede structuur begonnen. Die moet een ramp voorkomen als de Mosoeldam zou bezwijken. Maar in 1990 werd de bouw als gevolg van de sancties gestaakt terwijl nog maar 40 procent van de dam klaar was.
In april zal in Rome een internationale conferentie plaatsvinden om een oplossing te zoeken, maar tegen die tijd kan het al te laat zijn. ‘Niemand weet wanneer hij het zal begeven’, zegt Adamo. ‘Het zou over een jaar kunnen gebeuren. Of morgen.’