PDA

Bekijk Volledige Versie : Vaticaan huldigt grondlegger oerknal-theorie



Marsipulami
27-11-16, 13:01
Maak kennis met de Belg die de oerknal-theorie bedacht: Georges Lemaître

Belga - za 26/11/2016 - 08:21 Koen Wauters

Er zijn een paar dingen die bijna iedereen weet over het heelal: de maan draait rond de aarde, de aarde draait rond de zon, en het is allemaal begonnen met een grote knal: de oerknal. De "Big Bang" is nog altijd wereldwijd een standaardbegrip, het is studiestof voor elke middelbare scholier. Minder bekend is dat een bescheiden Belg, Georges Lemaître, in de jaren dertig van de vorige eeuw de grondlegger was van dat inzicht.


Leven

Georges Lemaître is geboren in 1894, in Charleroi, als oudste van vier zonen. De jonge Lemaître studeert vanaf 1911 voor mijningenieur aan de KU Leuven. Tegelijk volgt hij een opleiding Thomistische wijsbegeerte. Het is toen al tekenend voor zijn dubbele interesse: geloof en wetenschap.

Maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog maakt tijdelijk een kruis over zijn studies. Lemaître meldt zich aan, en belandt in 1915 als infanterist aan het IJzerfront. Hij blijft er tot het einde van de oorlog, en wordt er zelfs gedecoreerd. Na de oorlog herbegint hij zijn studies, maar hij kiest nu voor natuur- en wiskunde. Tegelijk treedt hij in, in het seminarie van Mechelen.

Daarna begint hij een internationale carrière als wetenschapper. Hij vertrekt als onderzoeker naar Cambridge, daarna naar Canada, en hij schrijft uiteindelijk zijn doctoraat aan het beroemde MIT in de Verenigde staten.


Geloof en wetenschap

Lemaître overleed vijftig jaar geleden, en dat wordt nu uitgebreid herdacht in het Vaticaan in Rome. Want, Lemaître was ook priester. Een op het eerste gezicht merkwaardige combinatie. Zeker in die tijd, toen veel mensen pakweg het bijbelse scheppingsverhaal nog letterlijk namen.

Hijzelf zag daar geen probleem in, en heeft daarover in 1933 een nog altijd erg helder en lezenswaardig interview gegeven aan de New York Times (zie foto). Het zegt ook iets over zijn aanzien toen, dat hij geïnterviewd werd door de New York Times. De tekst is trouwens geïllustreerd met een prachtige foto van Lemaître en Einstein in gesprek, met als bijschrift: “Einstein en Lemaître. Ze hebben een diep respect en bewondering voor elkaar”.

In dat interview zegt Lemaître dat hij “twee wegen naar de waarheid bewandelt”: wetenschap en geloof. Wetenschap geeft zekerheid. Geloof geeft verlossing. En die twee wegen hebben elkaar nooit in de weg gestaan, zegt Lemaître. Over het scheppingsverhaal zegt hij bijvoorbeeld: “Er is geen enkele reden om de bijbel af te zweren, omdat we nu weten dat de schepping tien miljard jaar heeft geduurd, in plaats van zes dagen. Genesis leert ons enkel dat we elke zevende dag moeten besteden aan rust en aan gebed, op weg naar verlossing.”

De oerknal

Tot de jaren twintig van vorige eeuw dachten wetenschappers dat de kosmos vrij statisch was. Maar daar brengt om te beginnen Einstein verandering in. In zijn relativiteitstheorie verbindt hij tijd en ruimte met materie en energie. Wat later ontdekte Edwin Hubble dat het heelal bestaat uit veel meer sterrenstelsels dan alleen maar onze Melkweg. Hubble stelde ook iets merkwaardig vast: die sterrenstelsels bewegen zich weg van elkaar.

Lemaître kon in 1927 die twee bevindingen koppelen: de uitdijing van het heelal en de relativiteitstheorie van Einstein. En nog belangrijker: hij dacht daar op voort. Want wat uitdijt, moet ooit kleiner geweest zijn. Terugrekenend kon Lemaître dus van de huidige toestand de weg naar het begin van het heelal reconstrueren. Volgens Lemaître was dat een “atome primitif” dat, via extreem snelle expansie, het heelal zou worden. De oerknal (foto). Een theorie die hij ontwikkelt in een kort artikel in Nature, in 1931.


Einstein twijfelt eerst

De theorie wordt eerst op scepsis onthaald. De term “Big Bang” is trouwens van een van de tegenstanders van Lemaître, en was spottend bedoeld. Ook Albert Einstein (foto) twijfelt eerst, maar draait volledig bij na een lezing van Lemaître, en zegt "Dit is de mooiste en meest bevredigende uitleg over het ontstaan van het heelal, die ik ooit heb gehoord." Het duurde tot 1964, vlak voor Lemaîtres dood, met de ontdekking van de kosmische achtergrondstraling, dat de theorie helemaal bewezen was.

Lemaître was bescheiden, en heeft misschien daarom nooit de Nobelprijs fysica gekregen, als is hij wel een aantal keer genomineerd. Een vergissing die het Nobelprijscomité zelf lijkt recht te zetten bij de bekendmaking van de Nobelprijs fysica in 2011, aan twee fysici die ontdekt hebben dat het heelal sneller en sneller uitzet, en dus voort werkten op het inzicht van Lemaître. “Het dient opgemerkt dat Lemaître in zijn artikel uit 1927 correct de vergelijkingen afleidde voor een expanderend heelal”, zegt het Nobelprijscomité in 2011“. Als postuum eerherstel kan dat tellen.

Georges Lemaître in enkele data

1894: geboren in Charleroi.
1911-1914: student mijningenieur in Leuven
1914-1919: vrijwilliger in het Belgische leger
1920: doctor in de natuurwetenschappen
1923: priesterwijding
1927: PHD aan MIT, publiceert artikel over uitdijing heelal. Eerste ontmoeting met Einstein.
1931: erkenning theorie oerknal door Einstein, publicatie in Nature.
1960: voorzitter pauselijke academie voor wetenschappen
1966: overlijden in Leuven

Marsipulami
27-11-16, 13:10
https://youtu.be/xhLQ_b3bKdI