Wizdom
18-02-17, 17:52
‘Onder eenverdieners zie je zich een stille ramp voltrekken’
Ieder voor
zich
De WW is versoberd, in het onderwijs rukt het profijtbeginsel op en het verplichte collectieve pensioen staat ter discussie. Zijn het tekenen dat Nederland zijn sociale samenhang verliest? Of dienen zich nieuwe vormen van gemeenschapszin aan? Deel 7 van een serie over solidariteit versus zelfredzaamheid.
Nergens in het overheidsbeleid is de veronderstelde individualisering van de samenleving zo categorisch doorgezet als in het belastingstelsel. Dat gebeurde sinds de jaren zeventig al 'met het oog op de emancipatie, economische zelfstandigheid en arbeidsparticipatie', schreef staatssecretaris Eric Wiebes vorige maand aan de Eerste Kamer.
Hij verdedigde zich tegen het feit dat de opdeling van de bevolking in individuele belastingbetalers ertoe leidt dat tweeverdieners gemiddeld €8.000 tot €11.000 minder belasting betalen over hetzelfde gezinsinkomen dan eenverdieners. Volgens Wiebes is dat een 'politieke keuze waarvoor nog steeds een groot draagvlak bestaat'. Maar dat is precies waar Elbert Dijkgraaf, Tweede Kamerlid voor de SGP, aan twijfelt.
Strijd
'Natuurlijk is het te verdedigen. Mits je zegt: we leven in een land waar gezinnen niet bestaan en mensen alleen kiezen voor hun eigen ik. Als je dat ideaal vindt, moet je vooral je systeem zo inrichten', zegt de tweede man van de driekoppige SGP-fractie. 'Maar in alle andere discussies wordt gesproken over verantwoordelijkheid, de noodzaak van mantelzorg, de participatiesamenleving, het belang van zorg voor eigen kinderen. Dan hoor ik heel andere teksten.'
Dijkgraaf strijdt al zes jaar tegen de discriminatie van eenverdieners. Dat is geen preek voor eigen parochie, want in tegenstelling tot de perceptie zitten de meeste van de naar schatting een miljoen eenverdieners in Nederland bij de VVD, terwijl SGP en D66 in ieder geval op dát punt niet van elkaar verschillen. 'Het gaat mij er niet om dat de SGP gelijk krijgt. Maar eenverdieners zitten echt in de hoek waar de klappen vallen. De helft van alle mensen onder de armoedegrens is eenverdiener. Daar voltrekt zich een stille ramp die het gevolg is van bewust beleid.'
Complex met sociale huurwoningen in Utrecht. (Foto: HH)
Complex met sociale huurwoningen in Utrecht. (Foto: HH)
Huurhuis
Minister Lodewijk Asscher bevestigde dat eerder deze week impliciet. De koopkracht van eenverdieners ging sinds het economisch herstel inzette in 2013, tot en met dit jaar, met 1,3% omhoog. Die van tweeverdieners steeg met 5,1%. Werkende partners profiteren van speciale belastingkortingen en komen individueel minder snel in de hogere tariefklassen, waardoor hun gemiddelde belastingdruk aanzienlijk lager is.
'Ik heb Asscher vragen gesteld over een eenverdiener met een inkomen van €20.000. Hij kan daarvan geen huis kopen dus heeft een huurhuis. Wat blijkt als hij carričre maakt en €31.000 gaat verdienen? Hij gaat er netto op achteruit. De marginale druk is in dit geval meer dan 100%', zegt Dijkgraaf, zelf econoom en hoogleraar empirische economie van de publieke sector aan de Erasmus Universiteit.
Elbert Dijkgraaf. foto: HH
Elbert Dijkgraaf. foto: HH
Hier speelt overigens ook het toeslagenstelsel een rol, doordat de inkomensstijging bijvoorbeeld leidt tot minder huurtoeslag. Maar gemiddeld houdt de eenverdiener die €40.000 bruto verdient, per maand netto €700 minder over dan zijn buren, die samen hetzelfde verdienen. Bij €80.000 loopt het nettoverschil op tot €925 per maand. Dijkgraaf: 'En als ik met mensen in het land praat en vraag wat doe je deze zomer met vakantie, dan worden die beslissingen toch echt genomen op basis van het gezinsinkomen.'
Prikkel
Wiebes en Asscher klampen zich in hun verdediging van die politieke keuze vast aan de theorie dat het nettoinkomensverschil voor de partner een 'prikkel' is om te gaan werken. Een fictie, vindt Dijkgraaf. Driekwart van de partners heeft die keuze niet, stelt hij. 'Neem een gehandicapte man met een vrouw die fulltime werkt. Of iemand met een gehandicapt kind. Of je bent langdurig werkloos. Of je hebt een oudere partner met geen of weinig pensioen.'
In extreme gevallen betalen eenverdieners zelfs tot vijf keer zo veel belasting als tweeverdieners
En voor mensen die nog wel geprikkeld zouden kunnen worden door de tweeverdienerssubsidie/eenverdienersboete maakt het volgens Dijkgraaf niet uit. 'Ook de mensen uit mijn eigen achterban, mijn eigen dochter die 20 is, bepalen niet op basis van fiscale omstandigheden of ze al dan niet gaan werken. Die zeggen: hoe combineren we zorg voor kinderen en werk, want ik ga niet vijf dagen thuis zitten. Wie wil je dan nog prikkelen?'
Wiebes toont zich, volgens Dijkgraaf tegen zijn eigen liberale denktrant in, 'een ideologisch gedreven 20ste eeuwse politicus die denkt dat hij vanuit Den Haag nog mensen kan sturen door aan een fiscaal knopje te draaien. Dan zeg ik: kijk naar hoe de bevolking in de 21ste eeuw in elkaar zit. Kappen met dat rondpompen en die knoppen, verlaag gewoon de tarieven.'
Vlaktax
De SGP is voorstander van een sociale vlaktax van ongeveer 36%, die ook voor eenverdieners goed uitpakt. Dijkgraaf wil daarnaast het splitsingsstelsel terug, waarin het niet uitmaakt wie het geld binnenbrengt. 'Als je dan ook nog die extreme belastingvoordelen schrapt, zoals de inkomensafhankelijke combinatiekorting — dan heb je miljarden om het stelsel te veranderen.'
De SGP is voorstander van een vlaktax van 36% die ook voor eenverdieners goed uitpakt
Dijkgraaf ziet er inmiddels een breed draagvlak voor. Een ruime meerderheid in de Eerste Kamer steunde bij de behandeling van het Belastingplan 2016 een motie van SGP-er Schalk, die de regering opriep om met voorstellen te komen om het verschil in belastingdruk — in extreme gevallen vijf keer zo hoog voor eenverdieners als voor hun werkende buren — te verkleinen. 'Ik denk dat de kansen om iets te veranderen groter zijn dan ooit', zegt Dijkgraaf. 'Ook in de Tweede Kamer zitten we al bijna op de helft. De VVD zou natuurlijk ook gewoon mee moeten doen. Maar die zit nu nog gevangen in dit kabinet, of moet bevrijd worden van dat ouderwetse denken.'
Geloofskwesties
De SGP-er verwacht niet alleen bij de komende Miljoenennota en het Belastingplan weer problemen als Wiebes niets doet. Zijn partij wil het ook in de verkiezingen als topprioriteit benoemen. 'Ik geloof erin en dan geldt — net als bij echte geloofskwesties: gewoon volhouden. Dat is wat politici moeten doen: vertellen waar ze in geloven, in plaats van vertellen waar ze denken dat steun voor is. Er zijn mensen die niet uit onze achterban komen en daarom op ons stemmen: bij jullie weet ik tenminste wat ik aan je heb, bij anderen moet ik dat maar afwachten.'
Ieder voor
zich
De WW is versoberd, in het onderwijs rukt het profijtbeginsel op en het verplichte collectieve pensioen staat ter discussie. Zijn het tekenen dat Nederland zijn sociale samenhang verliest? Of dienen zich nieuwe vormen van gemeenschapszin aan? Deel 7 van een serie over solidariteit versus zelfredzaamheid.
Nergens in het overheidsbeleid is de veronderstelde individualisering van de samenleving zo categorisch doorgezet als in het belastingstelsel. Dat gebeurde sinds de jaren zeventig al 'met het oog op de emancipatie, economische zelfstandigheid en arbeidsparticipatie', schreef staatssecretaris Eric Wiebes vorige maand aan de Eerste Kamer.
Hij verdedigde zich tegen het feit dat de opdeling van de bevolking in individuele belastingbetalers ertoe leidt dat tweeverdieners gemiddeld €8.000 tot €11.000 minder belasting betalen over hetzelfde gezinsinkomen dan eenverdieners. Volgens Wiebes is dat een 'politieke keuze waarvoor nog steeds een groot draagvlak bestaat'. Maar dat is precies waar Elbert Dijkgraaf, Tweede Kamerlid voor de SGP, aan twijfelt.
Strijd
'Natuurlijk is het te verdedigen. Mits je zegt: we leven in een land waar gezinnen niet bestaan en mensen alleen kiezen voor hun eigen ik. Als je dat ideaal vindt, moet je vooral je systeem zo inrichten', zegt de tweede man van de driekoppige SGP-fractie. 'Maar in alle andere discussies wordt gesproken over verantwoordelijkheid, de noodzaak van mantelzorg, de participatiesamenleving, het belang van zorg voor eigen kinderen. Dan hoor ik heel andere teksten.'
Dijkgraaf strijdt al zes jaar tegen de discriminatie van eenverdieners. Dat is geen preek voor eigen parochie, want in tegenstelling tot de perceptie zitten de meeste van de naar schatting een miljoen eenverdieners in Nederland bij de VVD, terwijl SGP en D66 in ieder geval op dát punt niet van elkaar verschillen. 'Het gaat mij er niet om dat de SGP gelijk krijgt. Maar eenverdieners zitten echt in de hoek waar de klappen vallen. De helft van alle mensen onder de armoedegrens is eenverdiener. Daar voltrekt zich een stille ramp die het gevolg is van bewust beleid.'
Complex met sociale huurwoningen in Utrecht. (Foto: HH)
Complex met sociale huurwoningen in Utrecht. (Foto: HH)
Huurhuis
Minister Lodewijk Asscher bevestigde dat eerder deze week impliciet. De koopkracht van eenverdieners ging sinds het economisch herstel inzette in 2013, tot en met dit jaar, met 1,3% omhoog. Die van tweeverdieners steeg met 5,1%. Werkende partners profiteren van speciale belastingkortingen en komen individueel minder snel in de hogere tariefklassen, waardoor hun gemiddelde belastingdruk aanzienlijk lager is.
'Ik heb Asscher vragen gesteld over een eenverdiener met een inkomen van €20.000. Hij kan daarvan geen huis kopen dus heeft een huurhuis. Wat blijkt als hij carričre maakt en €31.000 gaat verdienen? Hij gaat er netto op achteruit. De marginale druk is in dit geval meer dan 100%', zegt Dijkgraaf, zelf econoom en hoogleraar empirische economie van de publieke sector aan de Erasmus Universiteit.
Elbert Dijkgraaf. foto: HH
Elbert Dijkgraaf. foto: HH
Hier speelt overigens ook het toeslagenstelsel een rol, doordat de inkomensstijging bijvoorbeeld leidt tot minder huurtoeslag. Maar gemiddeld houdt de eenverdiener die €40.000 bruto verdient, per maand netto €700 minder over dan zijn buren, die samen hetzelfde verdienen. Bij €80.000 loopt het nettoverschil op tot €925 per maand. Dijkgraaf: 'En als ik met mensen in het land praat en vraag wat doe je deze zomer met vakantie, dan worden die beslissingen toch echt genomen op basis van het gezinsinkomen.'
Prikkel
Wiebes en Asscher klampen zich in hun verdediging van die politieke keuze vast aan de theorie dat het nettoinkomensverschil voor de partner een 'prikkel' is om te gaan werken. Een fictie, vindt Dijkgraaf. Driekwart van de partners heeft die keuze niet, stelt hij. 'Neem een gehandicapte man met een vrouw die fulltime werkt. Of iemand met een gehandicapt kind. Of je bent langdurig werkloos. Of je hebt een oudere partner met geen of weinig pensioen.'
In extreme gevallen betalen eenverdieners zelfs tot vijf keer zo veel belasting als tweeverdieners
En voor mensen die nog wel geprikkeld zouden kunnen worden door de tweeverdienerssubsidie/eenverdienersboete maakt het volgens Dijkgraaf niet uit. 'Ook de mensen uit mijn eigen achterban, mijn eigen dochter die 20 is, bepalen niet op basis van fiscale omstandigheden of ze al dan niet gaan werken. Die zeggen: hoe combineren we zorg voor kinderen en werk, want ik ga niet vijf dagen thuis zitten. Wie wil je dan nog prikkelen?'
Wiebes toont zich, volgens Dijkgraaf tegen zijn eigen liberale denktrant in, 'een ideologisch gedreven 20ste eeuwse politicus die denkt dat hij vanuit Den Haag nog mensen kan sturen door aan een fiscaal knopje te draaien. Dan zeg ik: kijk naar hoe de bevolking in de 21ste eeuw in elkaar zit. Kappen met dat rondpompen en die knoppen, verlaag gewoon de tarieven.'
Vlaktax
De SGP is voorstander van een sociale vlaktax van ongeveer 36%, die ook voor eenverdieners goed uitpakt. Dijkgraaf wil daarnaast het splitsingsstelsel terug, waarin het niet uitmaakt wie het geld binnenbrengt. 'Als je dan ook nog die extreme belastingvoordelen schrapt, zoals de inkomensafhankelijke combinatiekorting — dan heb je miljarden om het stelsel te veranderen.'
De SGP is voorstander van een vlaktax van 36% die ook voor eenverdieners goed uitpakt
Dijkgraaf ziet er inmiddels een breed draagvlak voor. Een ruime meerderheid in de Eerste Kamer steunde bij de behandeling van het Belastingplan 2016 een motie van SGP-er Schalk, die de regering opriep om met voorstellen te komen om het verschil in belastingdruk — in extreme gevallen vijf keer zo hoog voor eenverdieners als voor hun werkende buren — te verkleinen. 'Ik denk dat de kansen om iets te veranderen groter zijn dan ooit', zegt Dijkgraaf. 'Ook in de Tweede Kamer zitten we al bijna op de helft. De VVD zou natuurlijk ook gewoon mee moeten doen. Maar die zit nu nog gevangen in dit kabinet, of moet bevrijd worden van dat ouderwetse denken.'
Geloofskwesties
De SGP-er verwacht niet alleen bij de komende Miljoenennota en het Belastingplan weer problemen als Wiebes niets doet. Zijn partij wil het ook in de verkiezingen als topprioriteit benoemen. 'Ik geloof erin en dan geldt — net als bij echte geloofskwesties: gewoon volhouden. Dat is wat politici moeten doen: vertellen waar ze in geloven, in plaats van vertellen waar ze denken dat steun voor is. Er zijn mensen die niet uit onze achterban komen en daarom op ons stemmen: bij jullie weet ik tenminste wat ik aan je heb, bij anderen moet ik dat maar afwachten.'