PDA

Bekijk Volledige Versie : De rechtelozen van Guantanamo Bay



Marsipulami
18-10-02, 23:55
De rechtelozen van Guantanamo Bay
Amerika houdt 598 Al-Qaeda-strijders vast op Cuba

Van onze redacteur
Mark Eeckhaut

BRUSSEL -- Amerika houdt vandaag nog altijd 598 vermoedelijke Taliban of Al-Qaeda strijders gevangen op een legerbasis in Guantanamo (Cuba). Het zijn de krijgsgevangenen van Amerika in zijn ,,War Against Terrorism''. Alleen weigert Amerika hen ook officieel die naam te geven. Mensenrechtenorganisaties hebben heel wat vragen bij de manier waarop de VS omspringen met de rechten van de gedetineerden op Guantanamo. Amerika zelf ligt er voorlopig niet wakker van.

Iedereen herinnert zich nog wel de beelden. In oranje overalls gestopte, geblinddoekte en aan handen en voeten geboeide Al-Qaeda en Taliban-strijders die zittend in grote, ijzeren kooien op de Amerikaanse legerbasis van Guantanamo (Cuba) wachten op wat komt.

Veel is er sinds de aankomst van de eerste gevangenen in januari dit jaar niet veranderd aan hun situatie. Ze zitten er nog altijd. Alleen zijn de kooien van het voorlopige ,,Camp X-Ray'' ondertussen vervangen door betonnen cellen in ,,Camp Delta''.

Eind augustus zaten in ,,Camp Delta'' 598 vermoedelijke Taliban en/of Al Qaeda-strijders uit 39 landen opgesloten. De meeste gevangenen hebben de Saudische nationaliteit maar er zitten ook Jemenieten, Pakistani, Algerijnen, Fransen, Britten, Australiërs en Belgen bij (zie inzet ).

De Amerikanen weigeren tot op vandaag de lijsten met de namen van de 598 Al-Qaeda gevangenen vrij te geven. Tot nog toe is het Internationale Rode Kruis de enige humanitaire organisatie die toegang krijgt tot het kamp. Via het Rode Kruis konden de gevangenen aan hun familie laten weten waar ze waren. Sommigen zaten al maanden Guantanamo eer ze contact konden nemen met hun familie.

Amnesty International maakte in april een memorandum over aan de Amerikaanse regering waarin zware kritiek werd geuit op de manier waarop de gedetineerden in Guantanamo behandeld worden. ,,De Amerikanen hebben Guantanamo niet alleen gekozen omwille van de strategische ligging'', zegt Jan Brocatus, directeur van Amnesty International Vlaanderen. ,,Er was nog een veel belangrijker reden. Guantanamo ligt niet in de Verenigde Staten en dus, zo redeneren de Amerikanen, zijn de Amerikaanse wetten er niet op van toepassing. Dat komt de Amerikanen goed uit: volgens hen hebben de Al-Qaeda-gevangenen op Cuba niet dezelfde rechten als gevangenen in Amerika.'' Gevolg van die redenering is ondermeer dat de 598 gedetineerden van Guantanamo geen recht hebben op bezoek, geen recht hebben op bijstand door een advocaat, officieel nog nergens van beschuldigd zijn en geen idee hebben wanneer aan hun gevangenschap een eind kan komen.

De 598 vallen niet onder de bevoegdheid van het Amerikaanse gerechtelijke systeem maar onder die van de president en het leger. Een aantal familieleden van Guantanamo-gevangenen probeerde begin deze maand vruchteloos de redenering van de Amerikaanse staat aan te vechten voor een rechtbank in Washington. Volgens de 12 Koeweiti's, twee Britten en 1 Australiër is wat Amerika doet op Guantanamo, strijdig met de grondwet van de VS. De families vingen bot want de rechter oordeelde begin augustus dat ze ,,niet bevoegd was omdat Guantanamo niet in het soeverein gebied van de VS ligt.''

Amnesty constateert dat Amerika in zijn behandeling van de gevangenen wel een onderscheid maakt tussen Amerikaanse staatsburgers en buitenlanders. ,,Op 5 april dit jaar ontdekten de Amerikanen dat één van de Al-Qaeda gevangenen op Guantanamo, Yasser Esam Hamdi, in Louisiana geboren werd en de Amerikaanse nationaliteit had'', zegt Brocatus. ,,Ze hebben hem onmiddellijk naar het Amerikaans vasteland overgebracht. Hij is nu in Virginia en krijgt daar wel dezelfde rechten als de Amerikaanse gevangenen van gemeen recht. Hetzelfde geldt trouwens voor de Amerikaan John Walker Lindh, die door de Amerikanen in december vorig jaar een Al-Qaeda-kamp in Afghanistan opgepakt werd. Een woordvoerder van het Pentagon zei toen officieel: 'Het geval Walker bewijst dat het bezit van de Amerikaanse nationaliteit de zaak verandert.' ''

Amerika weigert niet alleen zijn eigen wetten toe te passen op de Guantanamo-gevangenen. Het land legt ook de Conventie van Genève naast zich neer, die zegt dat Taliban en Al Qaeda-strijders recht hebben op erkenning als krijgsgevangenen. Het Witte Huis zegt dat het de 598 wel volgens de regels van de Conventie behandeld maar weigert hen het statuut van krijsgevangene toe te kennen. Volgens president Bush is Al-Qaeda-geen reguliere krijgsmacht. ,,De Amerikanen vinden de Al-Qaeda-leden 'onwettige strijders' en geven hen dus ook niet het recht om erkend te worden als krijgsgevangenen'', zegt Brocatus. ,,Onder internationale druk heeft Bush zich ondertussen wel bereid verklaard om de Taliban-strijders als krijgsgevangenen te erkennen.''

Het statuut van krijgsgevangene geeft gedetineerden bescherming tegen foltering en vernederende behandeling en het recht om tijdens een verhoor alleen naam, rang en eenheid te vernoemen. Vooral dat laatste stoort de Amerikanen omdat zij uit de 598 zoveel mogelijk informatie willen halen oover het Al-Qaeda-netwerk.

,,Door de weigering van Amerika om de 598 gevangenen welk statuut dan ook te geven, zitten ze in een juridisch vacuum'', zegt Jan Brocatus. ,,De 598 gevangenen op Guantanamo hebben eigenlijk geen rechten en het leger kan met hen doen wat het wil." Vier Al-Qaeda-militanten probeerden de voorbije maanden zelfmoord te plegen in Guantanamo. Zevenendertig anderen worden behandeld voor psychische problemen die volgens bewakers het resultaat zijn van eenzaamheid en wanhoop. Geen van de gevangenen op Guantanamo weet hoe laat of welke dag het is.

Wat Amerika uiteindelijk van plan is met de 598-Guantanomo gedetineerden is koffiedik kijken. Eerst luidde het dat ze berecht zouden worden door militaire rechtbanken maar ondertussen sluit de Amerikaanse regering ook niet meer uit dat de gedetineerden in eigen land berecht zullen mogen worden, of dat ze vrij komen of dat ze nog langer vastgehouden zullen worden.

In Amerika liggen weinigen wakker van het onzekere lot van de Guantanamo-gedetineerden. ,,Dit is een nieuw soort oorlog met nieuwe regels'', verklaarde luitenant-kolonel Dennnis Fink onlangs aan aan het persbureau AP. Fink is op de basis van Guantanamo verantwoordelijk voor de ondervragingen van de gedetineerden. Volgens hem zullen die ondervragingen voortduren zolang dat nodig is en is het de Amerikanen niet zozeer te doen om wat de gedetineerden gedaan hebben maar wel om wat ze weten.

Bij Amnesty International worden ze er zowaar een beetje bitter bij. ,,Het is de eerste keer sinds de ondertekening van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in '48 dat het Westen zo zwaar getroffen wordt'', zegt Brocatus. ,,En nu blijkt dat er ook bij ons plots belangrijker dingen zijn dan mensenrechten. Praktijken die we van nooit zouden dulden van anderen, dulden we nu plots wel van de VS.''

_______________________________

Twee Belgen op Guantanamo


BRUSSEL - Tussen de 598 gevangenen op Guantanamo zitten ook twee Belgen van allochtone afkomst. België heeft de Verenigde Staten niet om hun uitlevering gevraagd omdat de twee in ons land geen strafbare feiten hebben gepleegd. Ze stonden in ons land zelfs niet bekend als Al-Qaeda-militanten.


Amerika houdt sinds januari op Guantanamo twee Belgen vast die op het moment van de Amerikaanse inval in Afghanistan in een Al-Qaeda-kamp training volgden. Volgens officieuze bronnen is één van hen een jonge Belg van Turkse afkomst die in België geboren werd. De ander kreeg op latere leeftijd de Belgische nationaliteit.

De twee Belgen kregen tot nog toe twee keer bezoek van vertegenwoordigers van de Belgische ambassade in Washington. Eén keer waren die vergezeld door mensen van de staatsveiligheid en de federale politie.

België heeft, in tegenstelling tot Groot-Brittannië en Frankrijk nog niet aan de Verenigde Staten gevraagd, dat zijn onderdanen in ons land berecht zouden worden. Ons land vraagt ook niet de uitlevering van de twee.

,,Daar is voorlopig geen grond voor'', zegde Hilde Vandevoorde, federaal procureur bevoegd voor terrorisme aan De Standaard . ,,Om de uitlevering te vragen moeten we bevoegdheidsgrond vinden en die is er niet. Wij hebben onderzocht of de twee in ons land feiten hebben gepleegd en dat blijkt tot nader order niet zo te zijn.''

Als uit het Amerikaans onderzoek toch strafbare feiten aan het licht komen, is het nog maar de vraag of België daar iets mee aankan. ,,Het statuut van de gedetineerden op Guantanamo of liever het gebrek eraan is ook voor ons een ingewikkelde zaak'', zegt Vandevoorde. ,,Maar het is aan de politiek om zich daarover uit te spreken.''

Bron: De Standaard