Simon
27-11-02, 12:52
Palestijns hervormer zit klem
Hervormers maken weinig kans binnen het Palestijnse leiderschap: als Arafat hun het leven niet moeilijk maakt, doet Sharon dat wel. Het Westen helpt ook niet.
Door onze correspondent Joris Luyendijk
RAMALLAH, 26 NOV. In Ramallah woont de Palestijn op wie George Bush en Ariel Sharon naar eigen zeggen al tijden wachten. Hij was jarenlang burgemeester en weet dus wat besturen is. In 1973 werd hij door Israël voor decennia naar Jordanië uitgewezen, dus met zijn geloofwaardigheid op straat zit het goed. Hij komt uit een rijke familie van notabelen, in de Palestijnse context ook heel belangrijk. En bij de Palestijnse verkiezingen van 1996 kreeg hij de meeste stemmen van alle kandidaten in Ramallah en zo kwam hij in de Palestijnse Wetgevende Raad (PLC), het quasi-parlement.
Van daaruit heeft hij zich gekeerd tegen zowel het bloeddorstige fanatisme van Hamas als de corrupte dictatuur van Yasser Arafat. Als je zijn lijstje kwaliteiten overziet, denk je: dat is de Karzai van het vredesproces, de Palestijnse Nelson Mandela.
Er is eigenlijk maar één probleem met Abdel Jawad Salah, want zo heet hij. Salah mag door de Israëlische herbezetting van de Westelijke Jordaanoever net als de andere inwoners van Ramallah na half zeven zijn huis niet meer uit. Als hij telefonisch wil overleggen met medestanders weet hij dat de Israëlische geheime dienst meeluistert. En als hij naar andere Palestijnse steden wil voor overleg, kost hem dat door alle wegversperringen minstens een dagdeel - als hij die steden al kan bereiken. Want hoewel het Oslo-vredesakkoord vrije doorgang voor PLC-leden voorschrijft, eist Israël dat ook zij toestemming vragen voor iedere reis. En dat weigeren ze: wat is een parlement dat van een vreemde mogendheid toestemming nodig heeft om bijeen te komen?
,,Israël en Amerika zeggen dat de vredesbesprekingen pas worden hervat als er eerst democratische hervormingen komen. Maar tegelijkertijd heeft Israël de omstandigheden gecreëerd waarin die hervormingen onmogelijk zijn'', zegt Salah in zijn kantoor thuis. ,,Want eigenlijk wil Sharon helemaal niet onderhandelen. Hij wil juist tijd rekken zodat hij kan doorgaan met de bouw van joodse nederzettingen op Palestijns land, en met de verwoesting van de Palestijnse infrastructuur.''
Ze willen ons breken zodat we met alles akkoord gaan wat zij voorstellen.''
Abdel Jawad Salah heeft zo'n 150 prominente medestanders verzameld, academici, intellectuelen en activisten van naam. Zij willen een democratisch alternatief bieden, aan gewone Palestijnen laten zien dat ze niet klem zitten tussen Hamas en Arafat. Deze beweging zou langs alle Palestijnse steden en dorpen willen gaan om de mensen te laten zien dat er wel degelijk hoop is. Maar dat kan niet. ,,Met alle afsluitingen en economische wurging is het onmogelijk om mensen te mobiliseren'', zegt Salah. ,,Mensen zijn nu primair bezig met de vraag: hoe krijg ik brood op tafel? En 's avonds moeten ze binnenblijven. En dus is nu al duidelijk dat, mochten er hier inderdaad verkiezingen komen, Arafat die gaat winnen.''
Nog maar twee maanden geleden zag het er heel anders uit. De westerse druk op Arafat om te democratiseren werd opeens zeer zwaar en zijn alleenheerschappij wankelde. Na jaren apathie en lethargie had de PLC zichzelf hervonden en eiste dat Arafat nu werkelijk macht ging delen. Maar toen kwam er een grote Palestijnse aanslag door de moslimextremisten die de PLC hoe dan ook niet erkennen, en viel Sharon het hoofdkwartier van Arafat aan. Het gebouw waarin de hervormers vergaderden werd met de grond gelijk gemaakt. En Arafat kon de geëiste hervormingen aan het volk presenteren als een knieval aan Israël. Sharon had, al dan niet met opzet, de beste kans op hervormingen van binnenuit kapot gemaakt.
Want ook Arafat doet wat hij kan om hervormingen en democratisering te saboteren, bevestigden diplomaten in Ramallah. De Palestijnse leider heeft nog nauwelijks enige voorbereidingen getroffen voor de verkiezingen die voor januari zijn beloofd. Ook aan de beloofde hervorming van de rechterlijke macht is nog niets gedaan.
De Palestijnse media blijven in Arafats greep. Zo mogen de nationale radio en televisie en de grootste Palestijnse kranten de naam van Salah niet noemen. Er wordt nooit verslag gedaan van zijn campagne tegen de ontstellende corruptie binnen de Palestijnse autoriteiten. In 1999, nog voor de tweede intifadah, werd Salah door een Palestijnse veiligheidsdienst in elkaar geslagen. Laatst zou hij met een PLC-delegatie naar de anticorruptieconferentie in Zuid-Afrika gaan. Toen Arafat-vertrouweling en PLC-voorzitter Ahmed Qurei zag dat Salah mee zou gaan, blies hij de hele reis af: hij wilde niet dat Salah daar de vuile was zou buitenhangen, Qureis vuile was in het bijzonder. ,,Uiteindelijk ben ik op eigen kosten gegaan'', zegt Salah die als PLC-lid zo'n 1.500 euro per maand verdient - onkostenvergoedingen zijn er niet. ,,Dat waren twee maandsalarissen.''
,,Voor het uitbreken van de intifadah heb ik Amerika, Europa en Israël nooit gehoord over Arafats corruptie en mensenrechtenschendingen'', zegt Salah bitter. Pas toen Arafat niet meer de rol wilde spelen die in Washington en Jeruzalem voor hem was uitgedacht, namelijk Hamas en andere tegenstanders van het vredesproces onder de duim houden, pas toen werden er opeens anticorruptiemaatregelen en democratisering geëist. ,,Jarenlang hebben de hervormers binnen de PLC gevochten dat Arafat de basiswet zou bekrachtigen, een soort grondwet. Hij vertikte het en het westen noch Israël heeft hem ooit onder druk gezet. Men vond het wel best want men wist dat Arafat akkoord ging met dingen die een democratisch gekozen Palestijnse leider nooit had geaccepteerd. Het is het verhaal in de hele Arabische wereld. Het westen en Israël doen veel liever zaken met een dictator dan met een democratie. Want een democratie is veel lastiger en kritischer.''
NRC, 26 november 2002
© Op dit artikel berust auteursrecht
Hervormers maken weinig kans binnen het Palestijnse leiderschap: als Arafat hun het leven niet moeilijk maakt, doet Sharon dat wel. Het Westen helpt ook niet.
Door onze correspondent Joris Luyendijk
RAMALLAH, 26 NOV. In Ramallah woont de Palestijn op wie George Bush en Ariel Sharon naar eigen zeggen al tijden wachten. Hij was jarenlang burgemeester en weet dus wat besturen is. In 1973 werd hij door Israël voor decennia naar Jordanië uitgewezen, dus met zijn geloofwaardigheid op straat zit het goed. Hij komt uit een rijke familie van notabelen, in de Palestijnse context ook heel belangrijk. En bij de Palestijnse verkiezingen van 1996 kreeg hij de meeste stemmen van alle kandidaten in Ramallah en zo kwam hij in de Palestijnse Wetgevende Raad (PLC), het quasi-parlement.
Van daaruit heeft hij zich gekeerd tegen zowel het bloeddorstige fanatisme van Hamas als de corrupte dictatuur van Yasser Arafat. Als je zijn lijstje kwaliteiten overziet, denk je: dat is de Karzai van het vredesproces, de Palestijnse Nelson Mandela.
Er is eigenlijk maar één probleem met Abdel Jawad Salah, want zo heet hij. Salah mag door de Israëlische herbezetting van de Westelijke Jordaanoever net als de andere inwoners van Ramallah na half zeven zijn huis niet meer uit. Als hij telefonisch wil overleggen met medestanders weet hij dat de Israëlische geheime dienst meeluistert. En als hij naar andere Palestijnse steden wil voor overleg, kost hem dat door alle wegversperringen minstens een dagdeel - als hij die steden al kan bereiken. Want hoewel het Oslo-vredesakkoord vrije doorgang voor PLC-leden voorschrijft, eist Israël dat ook zij toestemming vragen voor iedere reis. En dat weigeren ze: wat is een parlement dat van een vreemde mogendheid toestemming nodig heeft om bijeen te komen?
,,Israël en Amerika zeggen dat de vredesbesprekingen pas worden hervat als er eerst democratische hervormingen komen. Maar tegelijkertijd heeft Israël de omstandigheden gecreëerd waarin die hervormingen onmogelijk zijn'', zegt Salah in zijn kantoor thuis. ,,Want eigenlijk wil Sharon helemaal niet onderhandelen. Hij wil juist tijd rekken zodat hij kan doorgaan met de bouw van joodse nederzettingen op Palestijns land, en met de verwoesting van de Palestijnse infrastructuur.''
Ze willen ons breken zodat we met alles akkoord gaan wat zij voorstellen.''
Abdel Jawad Salah heeft zo'n 150 prominente medestanders verzameld, academici, intellectuelen en activisten van naam. Zij willen een democratisch alternatief bieden, aan gewone Palestijnen laten zien dat ze niet klem zitten tussen Hamas en Arafat. Deze beweging zou langs alle Palestijnse steden en dorpen willen gaan om de mensen te laten zien dat er wel degelijk hoop is. Maar dat kan niet. ,,Met alle afsluitingen en economische wurging is het onmogelijk om mensen te mobiliseren'', zegt Salah. ,,Mensen zijn nu primair bezig met de vraag: hoe krijg ik brood op tafel? En 's avonds moeten ze binnenblijven. En dus is nu al duidelijk dat, mochten er hier inderdaad verkiezingen komen, Arafat die gaat winnen.''
Nog maar twee maanden geleden zag het er heel anders uit. De westerse druk op Arafat om te democratiseren werd opeens zeer zwaar en zijn alleenheerschappij wankelde. Na jaren apathie en lethargie had de PLC zichzelf hervonden en eiste dat Arafat nu werkelijk macht ging delen. Maar toen kwam er een grote Palestijnse aanslag door de moslimextremisten die de PLC hoe dan ook niet erkennen, en viel Sharon het hoofdkwartier van Arafat aan. Het gebouw waarin de hervormers vergaderden werd met de grond gelijk gemaakt. En Arafat kon de geëiste hervormingen aan het volk presenteren als een knieval aan Israël. Sharon had, al dan niet met opzet, de beste kans op hervormingen van binnenuit kapot gemaakt.
Want ook Arafat doet wat hij kan om hervormingen en democratisering te saboteren, bevestigden diplomaten in Ramallah. De Palestijnse leider heeft nog nauwelijks enige voorbereidingen getroffen voor de verkiezingen die voor januari zijn beloofd. Ook aan de beloofde hervorming van de rechterlijke macht is nog niets gedaan.
De Palestijnse media blijven in Arafats greep. Zo mogen de nationale radio en televisie en de grootste Palestijnse kranten de naam van Salah niet noemen. Er wordt nooit verslag gedaan van zijn campagne tegen de ontstellende corruptie binnen de Palestijnse autoriteiten. In 1999, nog voor de tweede intifadah, werd Salah door een Palestijnse veiligheidsdienst in elkaar geslagen. Laatst zou hij met een PLC-delegatie naar de anticorruptieconferentie in Zuid-Afrika gaan. Toen Arafat-vertrouweling en PLC-voorzitter Ahmed Qurei zag dat Salah mee zou gaan, blies hij de hele reis af: hij wilde niet dat Salah daar de vuile was zou buitenhangen, Qureis vuile was in het bijzonder. ,,Uiteindelijk ben ik op eigen kosten gegaan'', zegt Salah die als PLC-lid zo'n 1.500 euro per maand verdient - onkostenvergoedingen zijn er niet. ,,Dat waren twee maandsalarissen.''
,,Voor het uitbreken van de intifadah heb ik Amerika, Europa en Israël nooit gehoord over Arafats corruptie en mensenrechtenschendingen'', zegt Salah bitter. Pas toen Arafat niet meer de rol wilde spelen die in Washington en Jeruzalem voor hem was uitgedacht, namelijk Hamas en andere tegenstanders van het vredesproces onder de duim houden, pas toen werden er opeens anticorruptiemaatregelen en democratisering geëist. ,,Jarenlang hebben de hervormers binnen de PLC gevochten dat Arafat de basiswet zou bekrachtigen, een soort grondwet. Hij vertikte het en het westen noch Israël heeft hem ooit onder druk gezet. Men vond het wel best want men wist dat Arafat akkoord ging met dingen die een democratisch gekozen Palestijnse leider nooit had geaccepteerd. Het is het verhaal in de hele Arabische wereld. Het westen en Israël doen veel liever zaken met een dictator dan met een democratie. Want een democratie is veel lastiger en kritischer.''
NRC, 26 november 2002
© Op dit artikel berust auteursrecht