Marsipulami
03-01-03, 17:42
Steeds meer kerkgebouwen te koop
van onze redactie kerk
AMSTERDAM - Als gevolg van de secularisatie krijgen steeds meer kerkgebouwen steeds minder bezoekers. Eens komt dan het onvermijdelijke moment dat een plaatselijke gemeente het gebouw niet meer kan betalen en er nog maar één optie rest: verkopen.
De kerk krijgt vaak een nieuwe functie als appartementencomplex, atelier, museum, discotheek of congrescentrum. Makelaardij Reliplan heeft sinds 1991 al tweehonderd kerken 'opnieuw ingevuld'. Op dit moment staan er 52 te koop.
Meneer Zwaan uit Stavoren heeft er een tijdje wakker van gelegen, maar nu niet meer. Het was een knus, klein kerkje, vol van geschiedenis, sinds 1888 in gebruik van de Gereformeerde Kerk (synodaal). ,,Maar je moet reëel blijven. We zaten in financiële nood en het aantal kerkgangers werd almaar minder. Dus uiteindelijk moesten we wel verkopen.''
Ach, zegt hij, het kwam natuurlijk niet onverwacht. De gereformeerden maakten al lange tijd gebruik van de plaatselijke hervormde kerk. Die is groter en bovendien makkelijker te verwarmen. Maar toen het moment daar was dat de kosten voor beheer en onderhoud niet meer opgebracht konden worden, kregen sommigen het toch te zwaar. ,,De mensen zijn grootgebracht met het kerkje, ze zijn er gedoopt. Dus ja, dan is het logisch dat de verkoop ze aan het hart gaat.''
Maar dan: hoe verkoop je een kerk? Zwaan had nog een folder liggen van Reliplan, de enige makelaar in kerkelijk onroerend goed. Die was hem ooit toegestuurd omdat hij lid was van de commissie van beheer van de kerk. Hij had de folder niet weggegooid; iets zei hem dat die nog wel eens van pas zou kunnen komen. ,,Toen hebben we dus eens gebeld.''
Bijzonder
Het telefoontje kwam binnen in een prachtig dijkpand in Amsterdam-Noord: Café Noord-Holland, dat dateert uit 1907. ,,Tjsa, dat moet wel'', zegt Mickey Bosschert, directeur van Reliplan. ,,Als je handelt in zulk bijzonder onroerend goed kun je niet ergens drie hoog achter gaan zitten.''
Het is er rustig en licht. In een grote kast staan tientallen fotoboeken, met daarin alle 13.500 kerkgebouwen van Nederland, ,,alle foto's zelf gemaakt''. Bosschert: ,,Dus als er iemand belt, dan zeg ik: 'Als u even wacht, kijk ik wat voor gebouw het is'. Vervolgens maken we een afspraak. Ik ga dan langs voor een gesprek met het kerkbestuur, maakt niet uit waar, al is het in Friesland. Ik wil als eerste weten wat ze willen en wat er leeft. Ik peil welke mogelijkheden er zijn met het gebouw en dan gaan we aan de slag. We nemen de tijd, het gaat niet snel-snel, zo werkt het niet. Het besluit moet gefundeerd zijn.''
Op dit moment is Reliplan - ,,Die naam? Religie en een nieuw plan voor kerken, vandaar'' - bezig met 52 kerken. En sinds het begin in 1991 zijn er zo'n tweehonderd 'opnieuw ingevuld'. ,,De zaken gaan goed'', zegt Bosschert.
Toch was het zakelijke aspect voor haar niet de reden om deze markt op te gaan. Eind jaren tachtig overleed haar tienjarige dochtertje aan kanker. ,,Ik ben niet echt gelovig, maar na haar dood ging ik vaak naar de kerk. 'Misschien is ze daar', dacht ik. In die tijd hoorde je steeds vaker dat kerken werden afgebroken. En omdat ik toen al deed in onroerend goed, dacht ik dat ik het best kon combineren. Ik wilde gewoon niet dat die kerken verdwenen.''
Dilemma's
De ontwikkelingen rond het kerkje in Stavoren, de dilemma's en de aarzelingen, komen Bosschert maar al te bekend voor. Het is een algemeen beeld, zegt ze, en het speelt bij alle kerken. Op dit moment staan er zo'n veertig leeg. ,,Het grootste probleem is dat het ledenaantal terugloopt. Maar je ziet bijvoorbeeld ook dat de kerkelijke gemeenschap verandert. Stel je eens een van oudsher rooms-katholieke wijk voor waar in de loop der jaren steeds meer buitenlanders zijn komen wonen. Dan verliest zo'n kerkgebouw uiteindelijk zijn functie. Meestal is verkoop dan onvermijdelijk, en de kerkbesturen zien dat ook aankomen, maar het is natuurlijk toch triest. Het enige wat ze dan nog willen is een goede invulling van hun kerk en een mooie opbrengst.''
Ze bewandelt een vast traject. ,,Allereerst kijk ik of er een andere kerk is die het gebouw wil kopen. En de geloofsrichting moet dan wel een beetje aansluiten. Dan kijk ik of er andere maatschappelijke instellingen zijn die interesse hebben, zoals kinderdagverblijven of seniorenorganisaties. Ten slotte - en dat komt het meest voor - gaan we kijken of het bestemmingsplan veranderd kan worden in bijvoorbeeld woningbouw.''
Een koper vinden is vaak niet zo'n probleem, Reliplan heeft een hele lijst van zoekende instanties en projectontwikkelaars. In de meeste gevallen wordt een kerk omgebouwd tot appartementencomplex.
Gereformeerd geld
Zwaan en zijn kerkbestuur hadden destijds slechts twee voorwaarden: er mocht geen bordeel in hun kerkje komen en ook geen kroeg. Uiteindelijk is het gereformeerde kerkje van Stavoren gekocht door de buurman, een kunstenaar. Die maakt er nu een museum van. Hij mocht de hele inboedel hebben, behalve de doopvont en de kansel. Zwaan heeft er vrede mee. Zeker omdat het veel meer opbracht dan gedacht: zo'n 145.000 euro. ,,Nee, we zijn er niet van gaan eten. Het blijft natuurlijk gereformeerd geld.''
© Nederlands Dagblad 1/2/2003
van onze redactie kerk
AMSTERDAM - Als gevolg van de secularisatie krijgen steeds meer kerkgebouwen steeds minder bezoekers. Eens komt dan het onvermijdelijke moment dat een plaatselijke gemeente het gebouw niet meer kan betalen en er nog maar één optie rest: verkopen.
De kerk krijgt vaak een nieuwe functie als appartementencomplex, atelier, museum, discotheek of congrescentrum. Makelaardij Reliplan heeft sinds 1991 al tweehonderd kerken 'opnieuw ingevuld'. Op dit moment staan er 52 te koop.
Meneer Zwaan uit Stavoren heeft er een tijdje wakker van gelegen, maar nu niet meer. Het was een knus, klein kerkje, vol van geschiedenis, sinds 1888 in gebruik van de Gereformeerde Kerk (synodaal). ,,Maar je moet reëel blijven. We zaten in financiële nood en het aantal kerkgangers werd almaar minder. Dus uiteindelijk moesten we wel verkopen.''
Ach, zegt hij, het kwam natuurlijk niet onverwacht. De gereformeerden maakten al lange tijd gebruik van de plaatselijke hervormde kerk. Die is groter en bovendien makkelijker te verwarmen. Maar toen het moment daar was dat de kosten voor beheer en onderhoud niet meer opgebracht konden worden, kregen sommigen het toch te zwaar. ,,De mensen zijn grootgebracht met het kerkje, ze zijn er gedoopt. Dus ja, dan is het logisch dat de verkoop ze aan het hart gaat.''
Maar dan: hoe verkoop je een kerk? Zwaan had nog een folder liggen van Reliplan, de enige makelaar in kerkelijk onroerend goed. Die was hem ooit toegestuurd omdat hij lid was van de commissie van beheer van de kerk. Hij had de folder niet weggegooid; iets zei hem dat die nog wel eens van pas zou kunnen komen. ,,Toen hebben we dus eens gebeld.''
Bijzonder
Het telefoontje kwam binnen in een prachtig dijkpand in Amsterdam-Noord: Café Noord-Holland, dat dateert uit 1907. ,,Tjsa, dat moet wel'', zegt Mickey Bosschert, directeur van Reliplan. ,,Als je handelt in zulk bijzonder onroerend goed kun je niet ergens drie hoog achter gaan zitten.''
Het is er rustig en licht. In een grote kast staan tientallen fotoboeken, met daarin alle 13.500 kerkgebouwen van Nederland, ,,alle foto's zelf gemaakt''. Bosschert: ,,Dus als er iemand belt, dan zeg ik: 'Als u even wacht, kijk ik wat voor gebouw het is'. Vervolgens maken we een afspraak. Ik ga dan langs voor een gesprek met het kerkbestuur, maakt niet uit waar, al is het in Friesland. Ik wil als eerste weten wat ze willen en wat er leeft. Ik peil welke mogelijkheden er zijn met het gebouw en dan gaan we aan de slag. We nemen de tijd, het gaat niet snel-snel, zo werkt het niet. Het besluit moet gefundeerd zijn.''
Op dit moment is Reliplan - ,,Die naam? Religie en een nieuw plan voor kerken, vandaar'' - bezig met 52 kerken. En sinds het begin in 1991 zijn er zo'n tweehonderd 'opnieuw ingevuld'. ,,De zaken gaan goed'', zegt Bosschert.
Toch was het zakelijke aspect voor haar niet de reden om deze markt op te gaan. Eind jaren tachtig overleed haar tienjarige dochtertje aan kanker. ,,Ik ben niet echt gelovig, maar na haar dood ging ik vaak naar de kerk. 'Misschien is ze daar', dacht ik. In die tijd hoorde je steeds vaker dat kerken werden afgebroken. En omdat ik toen al deed in onroerend goed, dacht ik dat ik het best kon combineren. Ik wilde gewoon niet dat die kerken verdwenen.''
Dilemma's
De ontwikkelingen rond het kerkje in Stavoren, de dilemma's en de aarzelingen, komen Bosschert maar al te bekend voor. Het is een algemeen beeld, zegt ze, en het speelt bij alle kerken. Op dit moment staan er zo'n veertig leeg. ,,Het grootste probleem is dat het ledenaantal terugloopt. Maar je ziet bijvoorbeeld ook dat de kerkelijke gemeenschap verandert. Stel je eens een van oudsher rooms-katholieke wijk voor waar in de loop der jaren steeds meer buitenlanders zijn komen wonen. Dan verliest zo'n kerkgebouw uiteindelijk zijn functie. Meestal is verkoop dan onvermijdelijk, en de kerkbesturen zien dat ook aankomen, maar het is natuurlijk toch triest. Het enige wat ze dan nog willen is een goede invulling van hun kerk en een mooie opbrengst.''
Ze bewandelt een vast traject. ,,Allereerst kijk ik of er een andere kerk is die het gebouw wil kopen. En de geloofsrichting moet dan wel een beetje aansluiten. Dan kijk ik of er andere maatschappelijke instellingen zijn die interesse hebben, zoals kinderdagverblijven of seniorenorganisaties. Ten slotte - en dat komt het meest voor - gaan we kijken of het bestemmingsplan veranderd kan worden in bijvoorbeeld woningbouw.''
Een koper vinden is vaak niet zo'n probleem, Reliplan heeft een hele lijst van zoekende instanties en projectontwikkelaars. In de meeste gevallen wordt een kerk omgebouwd tot appartementencomplex.
Gereformeerd geld
Zwaan en zijn kerkbestuur hadden destijds slechts twee voorwaarden: er mocht geen bordeel in hun kerkje komen en ook geen kroeg. Uiteindelijk is het gereformeerde kerkje van Stavoren gekocht door de buurman, een kunstenaar. Die maakt er nu een museum van. Hij mocht de hele inboedel hebben, behalve de doopvont en de kansel. Zwaan heeft er vrede mee. Zeker omdat het veel meer opbracht dan gedacht: zo'n 145.000 euro. ,,Nee, we zijn er niet van gaan eten. Het blijft natuurlijk gereformeerd geld.''
© Nederlands Dagblad 1/2/2003